Beginning

13 Ang maalamon nga anak nagapamati kon ginatadlong sang iya amay ang iya pamatasan, pero ang nagayaguta nga anak wala nagapamati kon ginasaway.

² Ang tawo nga maayo ang iya mga ginahambal balusan sing maayo nga mga butang, pero ang maluibon nga tawo balusan sing pagpamintas.

³ Ang nagabantay sa iya ginahambal nagahalong sang iya kabuhi, pero ang nagapataka lang kahambal ginalaglag niya ang iya kaugalingon.

⁴ Kon matamad ang isa ka tawo, bisan ano pa ang iya ginahandom, indi gid niya ini maangkon, pero kon mapisan siya, maangkon niya ang sobra pa sa iya ginahandom.

⁵ Ang matarong nga tawo indi gusto sang binutig, pero ang malaot nga tawo nagahimo sang makahuluya nga mga butang.

⁶ Ang tawo nga wala sing kasawayan indi maano tungod sang iya matarong nga pagkabuhi, pero ang makasasala nga tawo malaglag tungod sang iya kalautan.

⁷ May mga tawo nga nagapakuno-kuno nga manggaranon, pero imol gali. Kag may mga tawo man nga nagapakuno-kuno nga imol, pero manggaranon gali.

⁸ Ang manggaranon nagabayad agod magawad ang iya kabuhi sa mga nagapahog sa iya, pero ang imol, wala sing may nagapahog sa iya.

⁹ Ang kabuhi sang matarong nga tawo pareho sa suga nga nagasiga gid sing masanag, pero ang kabuhi sang malaot nga tawo pareho sa suga nga napatay.

¹⁰ Sa sobra nga bugal, may mga tawo nga indi magpamati sang laygay, kag ini nagapaumpisa sing gamo. Kon gusto nila nga magmaalamon dapat magpamati sila sang laygay.

¹¹ Ang manggad nga nakuha sa malain nga paagi madali lang madula, pero ang manggad nga ginpangabudlayan nagadugang pa gid.

¹² Ang handom sang tawo nga wala matuman nagapaluya sa iya, pero ang iya handom nga natuman nagapabaskog kag nagapalipay sang iya kabuhi.^[a]

¹³ Ang tawo nga nagasikway sa mga ginatudlo kag ginasugo sa iya magaantos, pero ang tawo nga nagatuman sini hatagan sang balos.

¹⁴ Ang ginatudlo sang mga maalamon makapaayo kag makapalawig sang imo kabuhi,^[b] kag makapalikaw sa imo sa kamatayon.

¹⁵ Ginatahod ang tawo nga may maayo nga panghunahuna. Ang maluibon nga tawo nagapadulong sa kalaglagan.^[c]

¹⁶ Ang tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi nagahunahuna anay antes niya himuon ang isa ka butang, pero ang buang-buang iya wala nagahunahuna, gani ginapakita gid niya ang iya pagkabuang-buang.

¹⁷ Ang malaot nga mensahero nagapagamo sa mga tawo, pero ang masaligan nga mensahero nagapaayo sang ila relasyon.

¹⁸ Ang tawo nga indi magpatadlong sang iya pamatasan magaimol kag mahuy-an, pero ang nagapatadlong sang iya pamatasan padunggan.

¹⁹ Daw ano kanami ang mabatyagan sang tawo kon matuman ang iya ginahandom; amo gani nga ang mga buang-buang indi man mag-untat sa paghimo sang kalautan.

²⁰ Kon mag-upod ka sa mga maalamon, mangin maalamon ka man, pero kon mag-upod ka sa mga buang-buang, magaantos ka.

²¹ Magaabot ang kalaglagan sa mga makasasala bisan diin man sila magkadto, pero ang mga matarong iya balusan sang maayo nga mga butang.

²² Ang manggad sang maayo nga tawo panublion sang iya mga kaapuhan, pero ang manggad sang makasasala panublion sang mga matarong.

²³ Bisan makapatubas sing bugana ang duta sang mga imol, indi sila makapulos sini tungod sa indi matarong nga ginahimo sang iban.

²⁴ Wala mo ginahigugma ang imo bata kon wala mo siya ginadisiplina. Kon ginahigugma mo siya, ginatadlong mo ang iya pamatasan.

²⁵ Ang mga matarong magakaon nga busog gid, pero ang mga malaot gutumon.

14 Ang maalamon nga asawa nagapalig-on sang iya panimalay, pero ang buang-buang iya nagaguba sang iya panimalay.

² Ang tawo nga nagakabuhi sing husto nagatahod sa Ginoo, pero ang wala nagakabuhi sing husto nagatamay sa iya.

³ Ang mga ginahambal sang buang-buang nga tawo makahalit sa iya, pero ang mga ginahambal sang maalamon nga tawo makatipig sa iya.

⁴ Kon wala ka sing sapat nga inug-arado wala ka sing anihon, pero kon may sapat ka, kag makusog pa, madamo ang imo anihon.

⁵ Ang masaligan nga saksi wala nagabutig, pero ang indi masaligan puro kabutigan ang iya ginahambal.

⁶ Ang tawo nga nagapangyaguta indi gid makaangkon sang kaalam bisan ano pa niya katinguha, pero ang tawo nga may pag-intiendi dali lang makatuon.

⁷ Likawi ang mga buang-buang kay wala ka sing may matun-an nga maayo sa ila.

⁸ Ang kaalam sang tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi amo ang nagahatag sa iya sang ihibalo kon ano ang iya himuon, pero ang kabuangan sang buang-buang nga tawo nagapatalang sa iya.

⁹ Daw sa wala lang sa mga buang-buang kon makasala sila, pero sa mga matarong nga tawo nga nagakabuhi sing husto, gusto nila nga batunon sila sang Dios.^[d]

¹⁰ Ikaw lang ang nakahibalo kon ano ka gid kamalipayon ukon kamasinulub-on.

¹¹ Pagalaglagon ang panimalay sang mga malaot, pero pauswagon ang panimalay sang mga nagakabuhi sing husto.

¹² Mahimo nga nagahunahuna ka nga ara ka sa husto nga dalan, pero gali ang padulungan sini amo ang kamatayon.

¹³ Puwede mo matago ang imo kasubo sa imo nga pagkadlaw, pero kon tapos ka na kadlaw ang kasubo ara man gihapon.

¹⁴ Ang tawo pagabalusan sang nagakabagay gid sa iya nga mga ginhimo, maayo man ukon malain.

¹⁵ Ang tawo nga wala sing alam nagapati sang bisan ano; ang tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi nagabantay gid sang iya mga tikang.

¹⁶ Ang maalamon nga tawo nagahalong sang iya kaugalingon kag nagalikaw sa gamo, pero ang buang-buang nga tawo wala nagahalong kundi nagapadasodaso.

¹⁷ Ang tawo nga dali lang maakig nagahimo sang kabuangan. Ang tawo nga nagapadihot sing malain ginakaugtan sang Dios. ^[e]

¹⁸ Makita ang kabuangan sa tawo nga wala sing alam, pero makita ang kaalam sa tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi.

¹⁹ Magasaludo kag magapakitluoy ang mga malaot sa mga matarong.

²⁰ Wala kaayo sing may nagapakig-abyan sa mga imol, bisan ang ila mga kaingod, pero ang mga manggaranon iya madamo sing mga abyan.

²¹ Makasasala ang tawo nga nagatamay sa iya isigkatawo nga imol, pero bulahan ang tawo nga maayo sa imol.

²² Makasala ka lang kon magplano ka sing malain sa imo isigkatawo, pero kon magplano ka sing maayo, may mga tawo nga magahigugma kag magaunong sa imo.

²³ Ang pagtrabaho sing tudo may pulos, pero ang pagsagi wakal magapaimol lang sa tawo.

²⁴ Ang balos sa mga maalamon amo ang ila manggad, pero ang balos sa mga buang-buang sa ila nga kabuangan amo ang dugang nga kabuangan.

²⁵ Ang saksi nga nagasugid sang matuod makaluwas sa kabuhi sang tawo. Traidor ang saksi nga nagabutig.

²⁶ Ang pagtahod sa Ginoo nagahatag sang sigurado nga kalig-on kag proteksyon sa tawo kag sa iya mga anak.

²⁷ Ang pagtahod sa Ginoo makapaayo kag makapalawig sang imo kabuhi,^[f] kag makapalikaw sa imo sa kamatayon.

²⁸ Ang pagkagamhanan sang hari nagadepende sa kadamuon sang iya katawhan; kon wala ang iya katawhan malaglag ang hari.

²⁹ Ang mapinasensyahon nga tawo maalamon gid, pero ang tawo nga dali maakig nagapakita sang iya pagkabuang-buang.

³⁰ Ang malinong nga panghunahuna makapaayo sa lawas, pero ang kahisa^[g] pareho sa sakit nga nagaut-ot sa mga tul-an.

³¹ Ang nagapigos sa mga imol nagainsulto sa Dios nga naghimo sa ila, pero ang nagakaluoy sa mga imol nagapadungog sa Dios.

³² Ginalaglag sang Dios ang mga malaot tungod sang ila malaot nga mga binuhatan, pero ginaprotektaran niya ang mga matarong tungod sang ila pagkadiosnon.^[h]

³³ Ang kaalam ara sa hunahuna sang tawo nga may pag-intiendi, pero ang mga buang-buang wala sing^[i] may nahibaluan parte sa kaalam.

³⁴ Magauswag ang isa ka nasyon kon ang mga pumuluyo sini magkabuhi sing matarong, pero kon magpakasala sila, mahuy-an ang ila nasyon.

³⁵ Nagakalipay ang hari sa maalamon nga suluguon, pero ginakaugtan niya ang suluguon nga nagapakahuya sa iya.

15 Ang mahinay nga sabat makapahaganhagan sang kaakig, pero ang matigdas nga sabat makapaibwal sang kaakig.

² Ang mga ginahambal sang maalamon nga tawo makahatag sing kaalam, pero ang mga ginahambal sang buang-buang nga tawo puro kabuangan.

³ Makita sang Ginoo ang tanan, bisan sa diin nga lugar. Ginatan-aw niya ang mga ginahimo sang mga malaot kag sang mga matarong.

⁴ Ang malulo nga mga pulong makapaayo sa kabuhi sang tawo,^[j] pero ang masakit nga mga pulong makapasakit sa iya tagipusuon.

⁵ Ang buang-buang nga tawo wala nagasapak kon ginatadlong sang iya amay ang iya pamatasan, pero ang maalamon iya nagasapak.

⁶ Magadamo^[k] ang manggad sang mga matarong, pero ang iya sang mga malaot madula.^[l]

⁷ Ginapalapnag sang mga maalamon ang kaalam; indi ini mahimo sang mga buang-buang.

⁸ Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga halad sang mga malaot, pero nalipay siya sa mga pangamuyo sang mga matarong.

⁹ Ginakangil-aran sang Ginoo ang tawo nga ang iya pagginawi malaot, pero ginahigugma niya ang tawo nga nagatinguha sa paghimo sang matarong.

¹⁰ Ang pagtadlong sa pamatasan ginakabig nga malain sang^[m] tawo nga nagapalayo sa husto nga dalan. Ang tawo nga indi gusto sawayon mapatay.

¹¹ Kon nahibaluan sang Ginoo ang nagakalatabo sa lugar sang mga patay, mas labi na gid nga nahibaluan niya ang ara sa tagipusuon sang tawo.

¹² Ang tawo nga nagapangyaguta indi gusto sawayon; indi siya magpalaygay sa mga maalamon.

¹³ Kon malipayon ang tawo, nagayuhom-yuhom siya, pero kon nagakasubo siya, masinulub-on ang iya guya.

¹⁴ Ang tawo nga may pag-intiendi gusto gid nga magtuon, pero ang buang-buang nga tawo gusto pa gid sang kabuangan.

¹⁵ Mabudlay permi ang kabuhi sang mga imol, pero kon magkontento lang sila mangin malipayon gid sila permi.

¹⁶ Mas maayo pa ang imol nga nagatahod sa Ginoo sang sa manggaranon nga puno sang kagamo ang iya kabuhi.

¹⁷ Mas maayo pa nga magsud-an lang sang utan nga may paghigugmaanay sang sa magsud-an sang karne nga may pagdinumtanay.

¹⁸ Ang pagkamainiton sang ulo nagapaumpisa sang inaway, pero ang pagkamapinasensyahon nagapauntat sang inaway.

¹⁹ Kon matamad ka, mabudlayan ka gid sa imo kabuhi, pero kon mapisan ka, matawhay ang imo kabuhi.

²⁰ Ang maalamon nga anak nagahatag sang kalipay sa iya ginikanan. Buang-buang ang anak nga nagapakalain sa iya ginikanan.

²¹ Ang tawo nga wala sing pag-intiendi nagakalipay sa kabuangan, pero ang tawo nga may pag-intiendi nagakabuhi nga matarong.

²² Kon indi ka magpangayo sang laygay parte sa imo mga plano, indi ka magmadinalag-on, pero kon magpangayo ka sang madamo nga mga laygay, magmadinalag-on ang imo mga plano.

²³ Nagakalipay ang tawo kon makahatag siya sang nagakabagay nga sabat. Daw ano pa gid kanami kon makasabat siya sa husto nga tion.

²⁴ Ginasunod sang maalamon nga tawo ang dalan nga nagapadulong sa kabuhi agod malikawan niya ang kamatayon.

²⁵ Gub-on sang Ginoo ang mga balay sang mga bugalon,^[n] pero protektaran niya ang mga duta sang mga balo nga babayi.

²⁶ Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga ginahunahuna sang mga malaot, pero ginakalipay niya ang mga ginahunahuna^[o] sang mga matinlo ang tagipusuon.

²⁷ Ang tawo nga nagaangkon sang manggad sa malain nga paagi nagadala sang kalisod sa iya panimalay. Ang tawo nga wala nagabaton sang lagay padayon nga magakabuhi.

²⁸ Ang matarong nga tawo nagahunahuna anay antes siya maghambal, pero ang malaot nga tawo nagapataka lang kahambal sing malain.

²⁹ Malayo ang Ginoo sa mga malaot, pero malapit siya sa mga matarong kay ginapamatian niya ang ila pangamuyo.

³⁰ Makahatag kalipay ang manayanaya^[p] nga guya, kag makapabaskog ang maayo nga balita.

³¹ Ang nagapamati sa pagsabdong nga makapaayo sang kabuhi mangin maalamon.

³² Ginapakalain sang tawo ang iya kaugalingon kon wala niya ginasapak ang pagsaway sa iya sa pagtadlong sa iya pamatasan, pero kon magpamati siya, makaangkon siya sang pag-intiendi.

³³ Ang pagtahod sa Ginoo makatudlo sa tawo nga magmaalamon, kag ang pagpaubos makahatag sa iya sang dungog.