Beginning

Ang mga Hulubaton ni Solomon

10 Amo ini ang mga hulubaton ni Solomon:

Ang anak nga maalamon nagahatag sang kalipay sa iya ginikanan, pero ang anak nga buang-buang nagahatag sang kasubo sa ila.

² Ang manggad nga nakuha sa malain nga paagi indi makahatag sang kaayuhan, pero ang matarong nga pagkabuhi makahatag sing kaayuhan kay makaluwas ini sa imo sa kamatayon.

³ Indi pagpabay-an sang Ginoo nga magutuman ang mga matarong, pero ang mga malaot iya indi niya pagtugutan nga matuman ang ila malain nga mga handom.

⁴ Ang pagkatamad makapaimol sa tawo, pero ang pagkapisan makapamanggaranon sa iya.

⁵ Ang nagatipon sang pagkaon kon tig-alani maalamon nga tawo,^[a] pero ang nagasagi lang katulog makahuluya.

⁶ Ginapakamaayo ang matarong nga tawo; ang ginahambal sang malaot nga tawo makahalit.

⁷ Ang matarong nga tawo mangin pagpakamaayo sa iban kag dumdumon siya hasta san-o, pero ang malaot nga tawo kalimtan.

⁸ Ang maalamon nga tawo nagatuman sang mga sugo. Ang tawo nga nagahambal sing kabuangan malaglag.

⁹ Ang tawo nga nagakabuhi nga matarong indi maano, pero ang tawo nga nagakabuhi sing indi husto mahibaluan ang iya ginahimo.

¹⁰ Ang tawo nga nagapangdaya makahatag sing gamo, kag ang tawo nga nagahambal sang kabuangan malaglag.

¹¹ Ang ginahambal sang matarong nga tawo makapaayo sa kabuhi sang iban,^[b] pero ang ginahambal sang malaot nga tawo makahalit.

¹² Ang kaugot makapaumpisa sang gamo, pero ang gugma makapatawad sang tanan nga sala.

¹³ Ang tawo nga may pag-intiendi nagahambal sang mga pulong nga may kaalam, pero ang tawo nga wala sing pag-intiendi nagahambal sang mga pulong nga mangin kabangdanan nga silutan siya.

¹⁴ Ginadugangan pa gid sang mga maalamon ang ila nahibaluan, pero ang mga buang-buang sagi hambal sang mga pulong nga makapalaglag mismo sa ila sa indi madugay.

¹⁵ Ang manggad sang manggaranon makaprotektar sa iya, pero ang kaimulon sang imol makalaglag sa iya.

¹⁶ Ang balos sa matarong nga tawo amo ang maayo kag malawig nga kabuhi, pero ang balos sa malaot nga tawo amo ang silot.

¹⁷ Ang tawo nga nagapamati sa mga pagtadlong sa iya pamatasan magaayo kag magalawig ang iya kabuhi, pero ang tawo nga wala nagapamati magatalang.

¹⁸ Butigon ang tawo nga nagatago sang iya kaakig, kag buang-buang ang mga nagapanglibak.

¹⁹ Ang tawo nga palahambal madali makasala. Maalamon ang tawo nga makahibalo magpugong sang iya baba.

²⁰ Ang mga pulong sang matarong nga tawo bilidhon pareho sa pilak, pero ang hunahuna sang malaot nga tawo wala sing pulos.

²¹ Ang pulong sang matarong nga tawo makahatag sang kaayuhan sa madamo nga mga tawo luwas sa mga buang-buang nga magakalamatay tungod kay wala sila sing pag-intiendi.

²² Nagamanggaranon ang tawo tungod sa pagpakamaayo sang Ginoo, kag indi ini madugangan paagi sa tudo nga pagpangabudlay.^[c]

²³ Ang kalipayan sang buang-buang amo ang paghimo sang malain, pero ang kalipayan sang tawo nga may pag-intiendi amo ang pagkabuhi nga mainalamon.

²⁴ Subong nga ang ginakahadlukan sang malaot nga tawo matabo sa iya, ang ginahandom sang matarong nga tawo mabaton niya.

²⁵ Kon mag-abot sa kabuhi ang pagtilaw nga pareho sang bagyo, malaglag ang malaot nga tawo, pero ang matarong nga tawo magapabilin nga malig-on.

²⁶ Subong nga ang langgaw makapangilo sa ngipon kag ang aso makapapait sa mata, ang matamad nga tawo makapaugtas sa nagasugo sa iya.

²⁷ Ang nagatahod sa Ginoo magakabuhi sing malawig, pero ang malaot nga tawo magakabuhi sing malip-ot.

²⁸ Ang paglaom sang mga matarong makahatag sa ila sang kalipay, pero ang paglaom sang mga malaot wala sing katumanan.

²⁹ Ang pagsunod sang mga matarong sa pamaagi sang Ginoo makaprotektar sa ila, pero ang pagsupak sini sang mga malaot makapalaglag sa ila.

³⁰ Ang mga matarong indi pagpahalinon sa aton duta, pero ang mga malaot pahalinon.

³¹ Ang mga ginahambal sang matarong nga tawo may kaalam, pero ang mga ginahambal sang dayaon nga tawo makapalaglag sa iya.

³² Ang matarong nga tawo nakahibalo kon ano ang husto nga ihambal, pero ang malaot nga tawo, ang iya lang nahibaluan nga ihambal amo ang sayop.

11 Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga nagapangdaya sa pagkilo, pero ginakalipay niya ang mga wala nagapangdaya.

² Ang nagapabugal mahuy-an, pero ang nagapaubos mangin maalamon.

³ Ang tawo nga matarong makahibalo kon ano ang iya himuon tungod nga husto ang iya nga pagkabuhi, pero ang maluibon nga tawo malaglag tungod nga indi husto ang iya nga pagkabuhi.

⁴ Ang manggad indi makabulig kon silutan na sang Dios ang tawo sing kamatayon, pero ang matarong nga pagkabuhi makaluwas sa iya sa kamatayon.

⁵ Ang matarong nga pagkabuhi sang tawo nga wala sing kasawayan makapahapos sang iya pagpangabuhi, pero ang malaot nga pagkabuhi sang malaot nga tawo amo ang makapalaglag sa iya.

⁶ Ang matarong nga pagkabuhi sang tawo nga nagakabuhi sing husto makaluwas sa iya, pero ang malaot nga mga handom sang maluibon nga tawo makahalit sa iya mismo.

⁷ Kon mapatay ang mga malaot, madula ang ila paglaom; ang ila mga ginahandom mangin wala sing pulos.

⁸ Ginaluwas sang Dios sa kalisod ang mga matarong pero ang mga malaot iya wala.

⁹ Ginahalitan sang mga indi diosnon ang ila isigkatawo paagi sa ila ginahambal.

Nagakaluwas ang mga matarong paagi sa ila kaalam.

¹⁰ Nagahinugyaw sa kalipay ang mga pumuluyo sang isa ka siyudad kon nagauswag ang mga matarong kag amo man kon nagakalamatay ang mga malaot.

¹¹ Nagauswag ang siyudad paagi sa pagbendisyon sang mga matarong, pero nagakalaglag ini paagi sa pagpakalain sang mga malaot.

¹² Ang tawo nga wala sing pag-intiendi nagayaguta sa iya isigkatawo, pero ang tawo nga may pag-intiendi wala nagayaguta.

¹³ Ang palakutsokutso nagapanugid sang sekreto, pero ang masaligan nga tawo makatago sang sekreto.

¹⁴ Malaglag ang isa ka nasyon kon wala ini sing mga manuglaygay, pero kon may madamo ini nga mga manuglaygay, may kalig-on ini.

¹⁵ Delikado kon magpromisa ka nga magbayad sang utang sang iban. Gani kon indi mo gusto magkaproblema indi ina paghimua.

¹⁶ Ang mabuot nga babayi nagaani sang pagpadungog, pero ang mapintas nga tawo hasta lang sa pag-angkon sang manggad.

¹⁷ Kon maayo ka sa iban, makapaayo ini sa imo, pero kon mapintas ka, makahalit ini sa imo.

¹⁸ Ang malaot nga tawo indi makabaton sang matuod nga balos, pero ang nagahimo sang matarong makabaton sang matuod nga balos.

¹⁹ Ang tawo nga nagahimo sang matarong padayon nga magakabuhi, pero ang nagahimo sang malaot mapatay.

²⁰ Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga tawo nga tiko ang ila panghunahuna, pero ginakalipay niya ang mga tawo nga ang ila pagkabuhi wala sing kasawayan.

²¹ Sigurado gid nga pagasilutan ang mga malaot, pero ang mga matarong iya indi.

²² Ang katahom sang babayi nga indi maalamon pareho lang sang bulawan nga singsing sa sungad sang baboy.

²³ Ang mga ginahandom sang mga matarong makapaayo, pero ang mga ginahandom sang mga malaot makapaakig.

²⁴ May mga tawo nga mahinatagon pero nagadugang pa gid ang ila manggad; may ara man nga mga dalok pero nagaimol pa gani.

²⁵ Ang mahinatagon nga tawo magauswag. Ang tawo nga nagabulig sa iban pagabuligan man.

²⁶ Ginapakamalaot sang mga tawo ang nagatago sang iya baligya agod ibaligya ini kon magtaas na ang presyo, pero ginadayaw sang mga tawo ang wala nagatago.

²⁷ Ang tawo nga nagahandom sang maayo pakitaan sang kaayo, pero ang tawo nga nagapangita sing gamo makita niya ini.

²⁸ Mapaslawan ang tawo nga nagasalig sa manggad, pero ang matarong magauswag pareho sa nagalambo nga tanom.

²⁹ Ang mga buang-buang nga nagadala sang gamo sa ila panimalay wala gid sing may mapanubli sa ulihi. Mangin ulipon lang sila sang mga maalamon.

³⁰ Ang mga binuhatan sang matarong nga tawo makabulig sa iban nga mag-ayo kag maglawig ang ila kabuhi.^[d] Kag madala niya ang mga tawo sa iya kaalam.^[e]

³¹ Kon ang mga matarong sa kalibutan nagabaton sang balos sa ila mga ginahimo, labi na gid nga balusan ang mga malaot kag mga makasasala.

12 Ang tawo nga gusto magpatadlong sang iya pamatasan gusto magmaalamon, pero ang tawo nga indi gusto sawayon balingag.

² Ginakaluoyan sang Ginoo ang maayo nga tawo, pero ginasilutan niya ang nagapadihot sing malain.

³ Ang nagahimo sang kalautan wala gid sing kalig-unan, pero ang matarong nga tawo may kalig-unan pareho sa kahoy nga madalom ang gamot.

⁴ Ang maayo nga asawa bugal kag kalipay sang iya bana, pero ang makahuluya nga asawa pareho sa balatian nga nagaut-ot sa mga tul-an sang iya bana.

⁵ Ang ginahunahuna sang matarong nga tawo husto; ang ginalaygay sang malaot nga tawo puro pangdaya.

⁶ Makapatay ang mga pulong sang mga malaot,^[f] pero ang mga pulong sang mga matarong makaluwas.

⁷ Pagalaglagon ang mga malaot kag madula sila, pero ang mga matarong kag ang ila mga kaliwat magapadayon sa gihapon.

⁸ Ginapadunggan ang maalamon nga tawo, pero ginahikayan ang tawo nga tiko ang panghunahuna.

⁹ Mas maayo pa ang tawo nga simple lang, nga makasarang magsagod sang kabulig, sang sa tawo nga nagapasin-o-sin-o nga wala man lang gali sang kalan-on.

¹⁰ Ang matarong nga tawo nagaatipan sing maayo sa iya mga sapat, pero ang malaot nga tawo mapintas kag wala sing kaluoy sa iya mga sapat.

¹¹ Ang mapisan nga mangunguma may bugana nga pagkaon. Ang nagausik sang iya tiyempo sa wala sing pulos nga mga buluhaton wala sing husto nga pag-intiendi.

¹² Ang gusto lang permi himuon sang mga malaot amo ang malain, gani indi malig-on ang ila kahimtangan, pero ang mga matarong iya malig-on pareho sa kahoy nga madalom ang iya gamot.^[g]

¹³ Ang malaot nga ginahambal sang malaot nga tawo amo mismo ang nagahatag sa iya sang gamo, pero ang matarong nga tawo nagalikaw sa gamo.

¹⁴ Pagabalusan kita sang maayo nga mga butang suno sa aton ginapanghambal kag ginapanghimo.

¹⁵ Ang buang-buang nga tawo nagahunahuna nga husto siya permi, pero ang maalamon nga tawo nagapamati sang laygay.

¹⁶ Ginapakita gilayon sang buang-buang nga tawo ang iya kaakig kon insultuhon siya, pero ang maalamon nga tawo wala nagasapak kon insultuhon siya.

¹⁷ Ang masaligan nga saksi nagasugid sing matuod, pero ang indi masaligan nagabutig.

¹⁸ Ang mga pulong nga wala ginhunahuna sing maayo antes ihambal makasakit pareho sa espada, pero ang mga pulong nga ginhunahuna sing maayo antes ihambal makapaayo.

¹⁹ Ang mga pulong nga matuod nagapadayon hasta san-o, pero ang mga pulong nga binutig indi magdugay.

²⁰ Pagpangdaya ang ara sa tagipusuon sang tawo nga nagaplano sang malain, pero kalipay ang ara sa tagipusuon sang tawo nga nagaplano sang maayo.

²¹ Wala sing may malain nga matabo^[h] sa mga matarong, pero sa mga malaot, madamo gid sing malain nga matabo.

²² Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga butigon, pero ginakalipay niya ang mga indi butigon.

²³ Ang maalamon nga tawo wala nagapahambog sang iya nahibaluan, pero ang buang-buang nga tawo ginapakita gid niya ang iya pagkabuang-buang.

²⁴ Ang mapisan nga tawo makaangkon sang mataas nga posisyon, pero ang matamad iya makaangkon sang manubo nga posisyon.^[i]

²⁵ Ang pagpalibog makakuha sang kalipay sang tawo; ang maayo nga mga pulong makalipay sa iya.

²⁶ Ang matarong nga tawo makatuytoy sa iya abyan, pero ang malaot nga tawo makapatalang.

²⁷ Ang matamad nga tawo indi gid makalambot sang iya ginahandom, pero ang mapisan nga tawo nagamanggaranon.^[j]

²⁸ Kon magkabuhi ka nga matarong, padayon ka nga magakabuhi, kag maluwas ka sa kamatayon.