Beginning

Ang Paghari ni Amazia sa Juda^(A)

25 Nagaedad si Amazia sing 25 ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang 29 ka tuig. Ang iya iloy amo si Jehoadan^[a] nga taga-Jerusalem. ² Maayo ang ginhimo ni Amazia sa panulok sang Ginoo, pero indi gid bug-os ang pagsunod niya sa Ginoo. ³ Sang malig-on na ang paghari ni Amazia, ginpapatay niya ang mga opisyal nga nagpatay sa iya amay nga hari. ⁴ Pero wala niya ginpapatay ang ila mga anak, kay suno sa nasulat sa Libro sang Kasuguan ni Moises, nagsiling ang Ginoo, “Indi dapat pagpatyon ang mga ginikanan tungod sa sala sang ila mga anak, kag ang mga anak indi man dapat pagpatyon tungod sa sala sang ila mga ginikanan. Patyon lang ang tawo tungod sa iya kaugalingon nga sala.”

⁵ Gin-organisar ni Amazia ang iya mga soldado nga halin sa Juda kag Benjamin. Gin-grupo niya sila suno sa ila pamilya kag ginbutangan sang mga kumander nga magadumala sang tag-100 kag tag-1,000 ka soldado. Dayon gin-isip niya ang iya mga soldado nga nagaedad 20 ka tuig paibabaw, kag ang kadamuon 300,000. Ini sila maayo sa bangkaw kag taming. ⁶ Nagkuha man siya sang 100,000 ka maayo nga mga soldado halin sa Israel. Nagbayad siya sing mga 3,500 ka kilo nga pilak bilang suhol sa sini nga mga soldado.

⁷ Pero may isa ka alagad sang Dios nga nagkadto kay Amazia kag nagsiling, “Mahal nga Hari, indi ka magkuha sang mga soldado halin sa Israel, kay wala na nagaupod ang Ginoo sa Israel. Ining katawhan sang Efraim wala na ginabuligan sang Ginoo. ⁸ Kon paupdon ninyo sila sa inaway, mapierdi gid kamo bisan mag-away pa kamo sing maayo. Ang Dios lang ang makapadaog ukon makapalaglag sa inyo.”

⁹ Nagsiling si Amazia sa alagad sang Dios, “Ti paano na lang ang ginbayad ko nga mga 3,500 ka kilo nga pilak?” Nagsabat siya, “Mas sobra pa dira ang ihatag sang Ginoo sa imo.” ¹⁰ Gani ginpapauli ni Amazia ang mga soldado nga taga-Efraim. Nagpauli sila nga akig gid sa Juda.

¹¹ Nagpangisog si Amazia sa pagsalakay, kag ginpanguluhan niya ang iya mga soldado sa pagkadto sa kapatagan nga ginatawag Asin, nga sa diin nakapatay sila sang 10,000 ka mga Edomnon.^{[b] 12} Nakadakop pa gid sila sang 10,000 ka soldado, kag gindala nila ini sa isa ka pil-as kag ginhulog, kag nagkaladugmok ang mga lawas sini.

¹³ Sa pihak nga bahin, ang mga soldado nga ginpapauli ni Amazia kag wala ginpaupod sa inaway nagsalakay sa mga banwa sang Juda halin sa Samaria pakadto sa Bet Horon. Nakapatay sila sang 3,000 ka tawo, kag madamo nga mga pagkabutang ang ila ginpanguha.

¹⁴ Pagbalik ni Amazia halin sa ila pagpamatay sa mga Edomnon, gindala niya ang mga dios-dios sang mga Edomnon.^[c] Ginhimo niya ini nga iya kaugalingon nga mga dios, ginsimba, kag ginhalaran sang mga halad. ¹⁵ Gani naakig gid ang Ginoo kay Amazia. Nagpadala siya sang propeta kay Amazia sa pagsiling, “Ngaa nagadangop ka sa mga dios-dios nga indi gani makaluwas sa ila katawhan sa imo kamot?”

¹⁶ Samtang nagahambal ang propeta, nagsabat ang hari, “Ngaa ginalaygayan mo ako? Ginhimo ko bala ikaw nga manuglaygay? Maghipos ka, kay kon indi ipapatay ko ikaw.” Gani naghipos ang propeta pagkatapos niya hambal sini: “Sigurado gid nga laglagon ka sang Dios tungod nga nagsimba ka sa mga dios-dios kag wala ka nagpamati sa akon.”

¹⁷ Pagkatapos sugilanon ni Haring Amazia sa iya mga manuglaygay, nagpadala siya sang mensahi sa hari sang Israel nga si Jehoash nga anak ni Jehoahaz kag apo ni Jehu. Ginhangkat niya si Jehoash nga mag-inaway sila. ¹⁸ Pero ginsabat siya ni Haring Jehoash paagi sa sini nga estorya: “Didto sa Lebanon may tunukon nga tanom nga nagpadala sang sini nga mensahi sa kahoy nga sedro: ‘Ipaasawa ang imo anak nga babayi sa akon anak nga lalaki.’ Pero may nag-agi nga talunon nga sapat kag gintasak-tasak niya ang tunukon nga tanom. ¹⁹ Amazia, matuod nga napierdi mo ang Edom kag ginapabugal mo ina. Pero maayo pa nga indi ka na lang magpakig-away sa amon kundi magpabilin ka na lang sa imo lugar. Ngaa gusto mo gid ang gamo nga magadala lang sang kalaglagan sa imo kag sa Juda?”

²⁰ Pero indi magpamati si Amazia, kay nagpanghikot ang Dios nga malaglag siya ni Jehoash tungod sa iya pagsimba sa mga dios sang Edom. ²¹ Gani ginsalakay siya ni Haring Jehoash kag sang iya mga soldado. Nag-away sila sa Bet Shemesh nga sakop sang Juda. ²² Napierdi ang Juda sa Israel, kag ang tagsa ka soldado sang Juda nagpalagyo pauli. ²³ Nadakpan ni Haring Jehoash si Haring Amazia didto sa Bet Shemesh, kag gindala niya siya sa Jerusalem. Dayon gin-guba ni Jehoash ang mga pader sang Jerusalem halin sa Puwertahan sang Efraim pakadto sa Pamusod nga Puwertahan, nga mga 600 ka tapak ang kalabaon. ²⁴ Ginpanguha niya ang tanan nga bulawan, pilak, kag kagamitan nga iya nakita sa templo sang Dios nga ginaatipan sadto ni Obed Edom. Ginpanguha man niya ang mga manggad sa palasyo. Gindala niya ini kag ang mga bihag sa iya nga pagbalik sa Samaria.

²⁵ Nagkabuhi pa si Haring Amazia sang Juda sang 15 ka tuig sa tapos nga mapatay si Haring Jehoash sang Israel. ²⁶ Ang iban pa nga estorya parte sa paghari ni Amazia, halin sa umpisa hasta sa katapusan, nasulat sa Libro sang Kasaysayan sang mga Hari sang Juda kag Israel.

²⁷ Pagkatapos nga nagtalikod si Amazia sa Ginoo, may mga tawo nga nagplano sa pagpatay sa iya sa Jerusalem, gani nagpalagyo siya sa Lakish. Pero ginpasundan nila siya sa Lakish, kag ginpatay siya didto. ²⁸ Ang iya bangkay ginkarga sa kabayo kag gindala pabalik sa Jerusalem kag ginlubong sa ginlubngan sang iya mga katigulangan sa Banwa ni David.^[d]

Ang Paghari ni Uzia sa Juda^(B)

26 Ang ginbulos sang katawhan sang Juda kay Amazia bilang hari amo ang iya anak nga si Uzia^[e] nga nagaedad sang 16 ka tuig. ² Siya ang nagbawi sang Elat^[f] kag nagpatindog liwat sini sa tapos mapatay ang iya amay nga si Amazia. ³ Nagaedad si Uzia sang 16 ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang 52 ka tuig. Ang iya iloy amo si Jecolia nga taga-Jerusalem. ⁴ Maayo ang ginhimo ni Uzia sa panulok sang Ginoo, pareho sang ginhimo sang iya amay nga si Amazia. ⁵ Nagdangop siya sa Dios sang panahon ni Zacarias, nga amo ang nagtudlo sa iya sa pagtahod sa Dios. Samtang nagapadayon siya sa pagdangop sa Ginoo, ginapauswag siya sang Dios.

⁶ Nagpakig-away siya sa mga Filistinhon kag gin-guba niya ang mga pader nga nagapalibot sa mga banwa sang Gat, Jabne, kag Ashdod. Dayon nagpatindog siya sang bag-o nga mga banwa malapit sa Ashdod kag sa iban pa nga mga lugar sang Filistia. ⁷ Ginbuligan siya sang Dios sa iya nga pagpakig-away sa mga Filistinhon, mga Meunhon, kag sa mga Arabo nga nagaestar sa Gur Baal. ⁸ Nagabayad sang buhis ang mga Ammonhon sa iya, kag nangin bantog siya hasta sa Egipto, tungod nga naggamhanan na gid siya.

⁹ Ginpabakod pa gid ni Uzia ang Jerusalem paagi sa pagpatindog sang mga tore sa Pamusod nga Puwertahan, sa Puwertahan nga Nagaatubang sa Pulopatag, kag sa likuan sang pader. ¹⁰ Nagpatindog man siya sang mga tore sa kamingawan kag nagpakutkot sang madamo nga buho nga pulunduhan sang tubig tungod madamo ang iya mga kasapatan sa mga bulobukid sa nakatundan kag sa kapatagan. Mahilig man siya magpanguma. May mga tinawo siya nga nagaatipan sa iya uma kag talamnan sang ubas sa kabukiran kag sa matambok nga kapatagan.

¹¹ May mga hanas nga mga soldado si Uzia nga handa sa pagpakig-away. Ini sila gin-organisar kag gin-grupo-grupo ni Jiel nga sekretaryo kag ni Maasea nga opisyal, sa idalom sang pagdumala ni Hanania nga isa sa mga opisyal sang hari. ¹² Ang mga kumander sang maayo nga mga soldado amo ang mga pangulo sang mga pamilya nga 2,600 tanan. ¹³ Ang kadamuon sang mga soldado mga 307, 500. Ini sila hanas gid sa pagpakig-away, kag preparado sa pagbulig sa hari kontra sa iya mga kaaway. ¹⁴ Ginhatagan sila ni Uzia sang mga taming, bangkaw, helmet, bayo nga panagang sa lawas, pana, kag labyog. ¹⁵ Nagpahimo man si Uzia sang mga kagamitan^[g] sa mga hanas nga mga manug-obra agod gamiton sa pagpana kag sa paghaboy sang dalagko nga mga bato halin sa mga tore kag sa mga pamusod sang mga pader. Nangin bantog si Uzia bisan diin, tungod kay ginbuligan siya sang Ginoo hasta nga naggamhanan siya.

¹⁶ Pero sang nangin gamhanan na siya, nagbugalon siya. Kag amo ini ang nakapalaglag sa iya. Wala siya nagtuman sa Ginoo nga iya Dios, kay nagsulod siya sa templo sang Ginoo kag personal nga nagsunog sang insenso sa halaran. ¹⁷ Ginsunod siya ni Azaria nga pangulo nga pari kag sang 80 pa ka maisog nga mga pari sang Ginoo, ¹⁸ kag ginsabdong. Siling nila, “Uzia, indi ka dapat magsunog sang insenso para sa Ginoo. Ina nga buluhaton iya lang sang mga pari nga mga kaliwat ni Aaron. Sila ang ginpili sang Ginoo nga magsunog sang insenso. Magguwa ka sa templo, kay wala ka magtuman sa Ginoo. Indi ka pagpadunggan sang Ginoong Dios sa sinang ginhimo mo.”

¹⁹ Naakig gid si Uzia sa mga pari. Kag samtang ginauyatan niya ang suludlan sang insenso sa may halaran didto sa templo, gintubuan sang delikado nga balatian sa panit^[h] ang iya agtang. ²⁰ Sang makita ni Azaria nga pangulo nga pari kag sang kaupod niya nga mga pari nga gintubuan sang balatian sa panit ang agtang ni Uzia, ginpadali-dali nila siya paguwa sa templo. Siya mismo gusto magguwa gilayon, tungod kay ginsilutan siya sang Ginoo.

²¹ May balatian sa panit si Haring Uzia hasta sa adlaw nga napatay siya. Nag-estar siya sa isa ka naseparar nga balay, kag wala siya gintugutan nga makasulod sa templo. Si Jotam nga iya anak amo ang nagpangulo sa palasyo kag sa katawhan sang Juda. ²² Ang iban pa nga estorya parte sa paghari ni Uzia, halin sa umpisa hasta sa katapusan, ginsulat ni Propeta Isaias nga anak ni Amoz. ²³ Sang napatay si Uzia, ginlubong siya malapit sa ginlubngan sang mga hari nga iya mga katigulangan. Wala siya ginsimpon sa ila, kay may balatian siya sa panit. Si Jotam nga iya anak amo ang nagbulos sa iya bilang hari.

Ang Paghari ni Jotam sa Juda^(C)

27 Nagaedad si Jotam sang 25 ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang 16 ka tuig. Ang iya iloy amo si Jerusha nga anak ni Zadok. ² Maayo ang ginhimo ni Jotam sa panulok sang Ginoo, pareho sa ginhimo sang iya amay nga si Uzia. Pero wala niya ginsunod ang sala sang iya amay nga amo ang pagsunog sang insenso sa templo sang Ginoo. Sa pihak sang maayo nga pagkabuhi ni Jotam, padayon gihapon ang mga tawo sa ila malaot nga mga buluhaton. ³ Si Jotam ang nagpatindog sang Aminhan nga Puwertahan sang templo sang Ginoo, kag madamo ang iya ginpakay-o sa pader sang bulobukid sang Ofel. ⁴ Siya man ang nagpatindog sang mga banwa sa kabukiran sang Juda, kag nagpatindog sang mabakod nga mga kuta kag sang mga tore sa mga kakahuyan.

⁵ Nagpakig-away si Jotam sa mga Ammonhon kag sa ila hari, kag napierdi niya sila. Sa sina mismo nga tuig, naghatag sa iya ang mga Ammonhon sing mga 3,500 ka kilo nga pilak, 30,000 ka sako nga trigo, kag 30,000 ka sako nga barley. Ginhimo nila ini hasta sa ikatlo nga tuig.

⁶ Naggamhanan pa gid si Jotam tungod kay nagsunod siya sing matutom sa Ginoo nga iya Dios. ⁷ Ang iban pa nga estorya parte sa paghari ni Jotam, pati ang tanan niya nga pagpakig-away kag mga hinimuan, nasulat sa Libro sang Kasaysayan sang mga Hari sang Israel kag Juda. ⁸ Nagaedad si Jotam sang 25 ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang 16 ka tuig. ⁹ Sang napatay si Jotam, ginlubong siya sa Banwa ni David. Kag si Ahaz nga iya anak amo ang nagbulos sa iya bilang hari.