Beginning

21 Sang napatay si Jehoshafat, ginlubong siya sa ginlubngan sang iya mga katigulangan sa Banwa ni David. Kag si Jehoram nga iya anak amo ang nagbulos sa iya bilang hari. ² Ang mga utod ni Jehoram amo sila ni Azaria, Jehiel, Zacarias, Azariahu, Micael, kag Shefatia. Ini sila tanan mga anak ni Haring Jehoshafat sang Juda.^{[a] 3} Ginhatagan sila ni Jehoshafat sang madamo nga mga regalo nga pilak kag bulawan, malahalon nga mga pagkabutang, kag napaderan nga mga banwa sa Juda. Pero si Jehoram ang iya ginpabulos bilang hari kay siya ang kamagulangan.

Ang Paghari ni Jehoram sa Juda^(A)

⁴ Sang malig-on na gid ang paghari ni Jehoram sa ginharian sang iya amay, ginpapatay niya ang tanan niya nga mga utod, pati ang iban nga mga opisyal sang Juda.^{[b] 5} Nagaedad si Jehoram sing 32 ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang walo ka tuig. ⁶ Nagsunod siya sa pagginawi sang mga hari sang Israel, pareho sa ginhimo sang panimalay ni Ahab, kay ang iya napangasawa anak ni Ahab. Malain ang iya ginhimo sa panulok sang Ginoo. ⁷ Pero tungod sa kasugtanan sang Ginoo kay David, wala niya paglaglaga ang mga kaliwat ni David. Kay nagpromisa ang Ginoo kay David nga hasta san-o indi siya madulaan sang kaliwat nga magahari.^[c]

⁸ Sang panahon sang paghari ni Jehoram, nagrebelde ang Edom sa Juda, kag nagpili sila sang ila kaugalingon nga hari. ⁹ Gani nagkadto si Jehoram kag ang iya mga opisyal sa Edom dala ang tanan niya nga mga karwahe. Ginlibutan siya kag ang mga kumander sang iya mga karwahe sang mga Edomnon. Pero pagkagab-i ginsalakay nila ang mga Edomnon, kag nakapalagyo sila. ¹⁰ Hasta subong nagarebelde pa ang Edom sa Juda.

Sa amo man sadto nga tion, nagrebelde man ang Libna sa Juda, tungod kay ginsikway ni Jehoram ang Ginoo, ang Dios sang iya mga katigulangan. ¹¹ Nagpatindog siya sang mga simbahan sa mga kabukiran sang Juda nga amo ang kabangdanan sang pagsimba sang mga taga-Jerusalem kag taga-Juda sa mga dios-dios.

¹² Ginpadal-an ni Propeta Elias si Jehoram sang sulat nga nagasiling:

“Amo ini ang ginasiling sang Ginoo, ang Dios sang imo katigulangan nga si David: Wala mo ginsunod ang pagkabuhi sang imo amay nga si Jehoshafat ukon sang imo lolo nga si Asa nga nangin hari man sang Juda. ¹³ Sa baylo, ginsunod mo ang pagkabuhi sang mga hari sang Israel. Gin-ganyat mo ang mga taga-Juda kag mga taga-Jerusalem sa pagsimba sa mga dios-dios pareho sa ginhimo ni Ahab. Ginpamatay mo man ang imo mismo mga utod nga mas maayo pa sang sa imo. ¹⁴ Gani karon laglagon sang Ginoo ang imo katawhan, mga anak, mga asawa, kag ang tanan mo nga pagkabutang. Puwerte gid nga kalaglagan ang ipadala niya sa inyo. ¹⁵ Ikaw mismo magaantos sa grabe nga balatian sa tiyan hasta nga magguluwa ang imo tinai.”

¹⁶ Dayon ginpaakig sang Ginoo kontra kay Jehoram ang mga Filistinhon kag ang mga Arabo, nga nagaestar malapit sa mga taga-Etiopia.^{[d] 17} Ginsalakay nila ang Juda, kag ginpanguha ang mga pagkabutang sa palasyo sang hari, pati ang iya mga asawa kag mga anak. Ang kamanghuran lang niya nga anak nga si Ahazia^[e] ang wala madala.

¹⁸ Pagkatapos sadto, ginpaantos sang Ginoo si Jehoram sang balatian sa tiyan nga wala sing kaayuhan. ¹⁹ Pagkaligad sang mga duha ka tuig, nagguwa ang iya tinai tungod sa balatian, kag napatay siya sa puwerte nga kasakit. Wala nagdabok sang kalayo ang iya katawhan sa pagpadungog sa iya, subong sa ila ginhimo sa iya mga katigulangan.

²⁰ Nagaedad si Jehoram sang 32 ka tuig sang naghari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang walo ka tuig. Wala gid sang may nasubuan sang napatay siya. Ginlubong siya sa Banwa ni David, pero indi sa lulubngan sang mga hari.

Ang Paghari ni Ahazia sa Juda^(B)

22 Si Ahazia nga kamanghuran nga anak ni Jehoram amo ang ginhimo sang katawhan sang Jerusalem nga ila hari. Kay ang iban nga mga anak ni Jehoram ginpamatay sang mga Arabo nga nagsalakay sa Juda. Gani naghari sa Juda si Ahazia nga anak ni Haring Jehoram. ² Nagaedad si Ahazia sang 22^[f] ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang isa ka tuig. Ang iya iloy amo si Atalia nga apo ni Omri.

³ Nagsunod man si Ahazia sa pagginawi sang pamilya ni Ahab, kay gin-ganyat siya sang iya iloy sa paghimo sang malain. ⁴ Malain ang iya ginhimo sa panulok sang Ginoo pareho sang ginhimo sang pamilya ni Ahab, kay pagkatapos nga napatay ang iya amay, nangin manuglaygay niya ang mga miyembro sang pamilya ni Ahab. ^5-6 Ginsunod niya ang ila laygay sa pagpakigdampig kay Joram nga anak ni Haring Ahab sang Israel. Nag-upod siya kay Joram sa pagpakig-away kay Haring Hazael sang Aram. Nag-inaway sila sa Ramot Gilead, kag napilasan si Joram. Gani nagpauli si Joram sa banwa sang Jezreel sa pagpaayo sang iya mga pilas. Kag sang didto siya, nagbisita sa iya si Haring Ahazia sang Juda.

⁷ Ini nga pagbisita ni Ahazia kay Joram gin-gamit sang Dios sa paglaglag kay Ahazia. Sang didto si Ahazia sa Jezreel, ginbuligan niya si Joram sa pagpakig-away kay Jehu nga anak ni Nimshi. Si Jehu ang ginpili sang Ginoo sa paglaglag sa panimalay ni Ahab.

⁸ Samtang ginalaglag ni Jehu ang pamilya ni Ahab, nakita niya ang mga opisyal sang Juda kag ang mga anak sang mga paryente^[g] ni Ahazia nga nag-upod kay Ahazia. Kag ginpamatay niya sila. ⁹ Dayon ginpapangita ni Jehu sa iya mga tinawo si Ahazia, kag nakita nila siya nga nagapanago sa siyudad sang Samaria. Gindala nila siya kay Jehu kag ginpatay. Pero ginlubong nila ang iya bangkay tungod sang ila pagtahod sa iya lolo nga si Jehoshafat, kay siling nila, “Apo siya ni Jehoshafat, ang tawo nga nagdangop sa Ginoo sa bug-os niya nga tagipusuon.”

Karon wala gid sing bisan isa sa mga nabilin nga miyembro sang pamilya ni Ahazia nga makasarang maghari.

Si Atalia kag si Joash^(C)

¹⁰ Sang pagkahibalo^[h] ni Atalia nga patay na ang iya anak nga si Ahazia, nagdesisyon siya nga pamatyon niya ang tanan nga miyembro sang pamilya sang hari sang Juda. ¹¹ Pero ginluwas ni Jehosheba^[i] ang anak ni Ahazia nga si Joash sang palatyon na siya kag ang iban pa nga mga anak sang hari. Ining si Jehosheba utod ni Ahazia kag anak nga babayi ni Haring Jehoram, kag asawa sang pari nga si Jehoyada. Gintago niya si Joash kag ang iya yaya sa isa ka kuwarto sa templo, gani wala siya napatay ni Atalia. ¹² Sa sulod sang anom ka tuig, didto nagpanago sa templo sang Dios si Joash samtang si Atalia ang nagagahom bilang rayna sa Juda.

23 Sang ikapito nga tuig, naghimo na sang tikang si Jehoyada. Naghimo siya sang kasugtanan sa lima ka kumander sang ginatos nga mga soldado. Sila amo si Azaria nga anak ni Jeroham, Ishmael nga anak ni Jehonanan, Azaria nga anak ni Obed, Maasea nga anak ni Adaya, kag Elishafat nga anak ni Zicri. ² Ini sila naglibot sa tanan nga banwa sang Juda sa pagtipon sa mga Levita kag sa mga pangulo sang mga pamilya.

Pag-abot nila tanan sa Jerusalem, ³ nagkadto sila sa templo sang Dios kag naghimo sang kasugtanan kay Joash nga anak sang hari. Nagsiling si Jehoyada sa mga tawo, “Amo na ini ang tion nga magahari ang anak sang hari, suno sa ginpromisa sang Ginoo nga may ara permi sang kaliwat si David nga magahari. ⁴ Karon amo ini ang inyo himuon: Ang isa sa tatlo ka bahin sang mga pari kag mga Levita, nga nagaguwardya kon Adlaw nga Inugpahuway, magguwardya sa mga puwertahan sang templo. ⁵ Ang isa pa sa tatlo ka bahin magguwardya sa palasyo sang hari. Kag ang isa pa gid sa tatlo ka bahin magguwardya sa Puwertahan sang Pundasyon. Ang iban nga mga tawo didto sa mga lagwerta sang templo sang Ginoo. ⁶ Wala sing may magsulod sa templo sang Ginoo, luwas lang sa mga pari kag mga Levita nga nagaalagad sa sina nga tion. Puwede sila makasulod tungod gindedikar sila para sa sini nga buluhaton. Pero ang iban kinahanglan didto lang magguwardya sa guwa suno sa sugo sang Ginoo. ⁷ Dapat guwardyahan maayo sang mga Levita ang hari, nga preparado ang ila mga armas, kag sundan nila siya bisan diin siya magkadto. Ang bisan sin-o nga magsulod sa templo nga indi pari ukon Levita dapat patyon.”

⁸ Ginhimo sang mga Levita kag sang tanan nga taga-Juda ang ginsugo ni Jehoyada nga pari. Gintipon sang mga kumander ang ila mga tinawo nga nagaguwardya kon Adlaw nga Inugpahuway, pati man ang wala nagaguwardya sa sina nga adlaw. Wala anay ginpapauli ni Jehoyada ang mga Levita bisan natapos na ang ila turno. ⁹ Dayon ginhatagan ni Jehoyada ang mga kumander sang mga bangkaw kag sang dalagko kag magagmay nga mga taming nga iya sadto ni Haring David, nga gintago didto sa templo sang Dios. ¹⁰ Ginpaplastar niya ang mga armado nga mga lalaki sa palibot sang templo kag sang halaran, sa pagprotektar sa hari.

¹¹ Dayon ginpaguwa ni Jehoyada kag sang iya mga anak si Joash nga anak sang hari kag ginkoronahan. Ginhatagan niya siya sang kopya sang mga pagsulundan parte sa pagdumala sang hari,^[j] kag ginproklamar niya siya nga hari. Ginhaplasan niya siya sang lana bilang pagkilala sa iya nga hari, kag nagsininggit dayon ang mga tawo, “Mabuhay ang hari!”

¹² Sang pagkabati ni Atalia sang ginahod sang mga tawo nga nagadinalagan kag nagasininggit sa pagdayaw sa hari, nagkadto siya sa ila didto sa templo sang Ginoo. ¹³ Kag nakita niya didto ang bag-o nga hari nga nagatindog malapit sa haligi nga masami nga ginatindugan sang mga hari sa may puwertahan sang templo. Ara sa tupad sang hari ang mga kumander kag ang mga manugtrumpeta, kag ang tanan nga tawo nagahinugyaw kag nagapatunog sang mga trumpeta. Ang mga manugkanta nga may mga instrumento nagapanguna sa pagdayaw sa Dios. Sang makita ini tanan ni Atalia, gin-gisi niya ang iya bayo sa kalain sang iya buot, kag nagsinggit, “Mga traidor! Mga traidor!”

¹⁴ Ginmanduan ni Jehoyada ang mga kumander sang mga soldado, “Dal-a ninyo sa guwa si Atalia. Indi ninyo siya pagpatya diri sa sulod sang templo sang Ginoo. Kag patya ninyo ang bisan sin-o nga gusto magluwas sa iya.” ¹⁵ Gani gindakop nila siya kag gindala sa samputan sang Puwertahan sang mga Kabayo nga pasulod sa palasyo, kag didto ginpatay nila siya.

Ang mga Pagbag-o nga Ginhimo ni Jehoyada^(D)

¹⁶ Naghimo sang kasugtanan si Jehoyada upod sa mga tawo kag sa hari nga sila mangin katawhan sang Ginoo. ¹⁷ Nagkadto dayon ang tanan nga tawo sa templo ni Baal kag gin-guba nila ini. Gindugmok nila ang mga halaran kag ang mga dios-dios sini, kag ginpatay nila si Matan nga pari ni Baal sa atubangan sang mga halaran.

¹⁸ Dayon gintugyan ni Jehoyada sa mga pari nga mga kaliwat ni Levi ang pagdumala sa templo sang Ginoo pareho sadto sa ginhimo ni David. Magahalad sila sang mga halad nga ginasunog suno sa nasulat sa Kasuguan ni Moises, kag magahinugyaw kag magakanta suno sa ginmando ni David. ¹⁹ Nagpabutang man si Jehoyada sang mga manugbantay sa mga puwertahan sang templo sang Ginoo agod wala sing may makasulod nga tawo nga ginakabig nga mahigko.

²⁰ Dayon gin-upod niya ang mga kumander, ang mga dungganon nga mga tawo, ang mga opisyal kag ang tanan nga tawo, kag ila gindul-ong ang hari sa palasyo halin sa templo sang Ginoo. Didto sila nag-agi sa Aminhan nga Puwertahan. Dayon ginpapungko nila ang hari sa iya trono. ²¹ Nagkinalipay ang mga tawo, kag malinong na ang siyudad sa tapos ginpatay si Atalia.

Ang Paghari ni Joash sa Juda^(E)

24 Nagaedad si Joash sang pito ka tuig sang naghari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang 40 ka tuig. Ang iya iloy amo si Zibia nga taga-Beersheba. ² Maayo ang ginhimo ni Joash sa panulok sang Ginoo sa bug-os nga pagkabuhi ni Jehoyada nga pari. ³ Ginpangitaan siya ni Jehoyada sang duha ka asawa, kag may mga anak siya nga lalaki kag babayi.

⁴ Sang ulihi nagdesisyon si Joash sa pagpakay-o sang templo sang Ginoo. ⁵ Ginpatawag niya ang mga pari kag mga Levita kag ginsilingan, “Magkadto kamo sa mga banwa sang Juda kag kolektaha ninyo ang mga balayran sang mga Israelinhon kada tuig, agod mapakay-o naton ang templo sang aton Dios. Himua ninyo ini gilayon.” Pero wala gilayon magtuman ang mga Levita.

⁶ Gani ginpatawag ni Haring Joash ang pangulo nga pari nga si Jehoyada kag ginpamangkot, “Ngaa wala mo ginpakolekta sa mga Levita ang balayran sang mga taga-Juda kag taga-Jerusalem? Indi bala nga nagsugo si Moises nga alagad sang Ginoo sa katilingban sang Israel nga ihatag nila ini para sa Tolda nga sa diin nabutang ang Kasuguan?”

⁷ (Sadto anay, ang mga anak sang malaot nga babayi nga si Atalia nakasulod sa templo sang Dios kag nagpanguha sang mga balaan nga kagamitan agod gamiton sa pagsimba sa mga imahen ni Baal.)

⁸ Gani nagsugo si Haring Joash nga maghimo sang kahon nga bulutangan sang kuwarta, kag ibutang ini sa guwa sang puwertahan sang templo sang Ginoo. ⁹ Dayon naghatag siya sang pahibalo sa Juda kag Jerusalem nga kinahanglan dal-on sang mga tawo sa Ginoo ang ila balayran suno sa ginsugo ni Moises nga alagad sang Dios sa katawhan sang Israel sang didto sila sa kamingawan. ¹⁰ Malipayon nga naghatag ang tanan nga opisyal kag ang mga tawo. Ginhulog nila ang ila kuwarta sa kahon hasta nga napuno ini.

¹¹ Kon puno na gani ang kahon, ginadala ini sang mga Levita sa mga opisyal sang hari. Dayon ginaisip ini sang sekretaryo sang hari kag sang opisyal sang pangulo nga pari, kag pagkatapos ginabalik nila liwat ang kahon didto sa puwertahan sang templo. Amo ini ang ila ginahimo kada adlaw hasta nga nagdamo ang koleksyon. ¹² Dayon ginhatag ni Haring Joash kag ni Jehoyada ang kuwarta sa mga tawo nga nagadumala sa pagpakay-o sang templo. Kag nagpanguha sila sang mga panday kag sang mga trabahador nga maayo sa salsalon kag saway. ¹³ Mapisan gid ang mga nagadumala sa trabaho, gani madasig ang pagtrabaho. Nakay-o nila ang templo sang Dios suno sa orihinal nga desinyo sini, kag ginpabakod pa gid nila. ¹⁴ Pagkatapos sang obra, gin-uli nila sa hari kag kay Jehoyada ang sobra nga kuwarta. Kag gin-gamit ini sa pagpahimo sang mga kagamitan sa templo sang Ginoo—ang mga ginagamit sa pagsimba, sa paghalad sang mga halad nga ginasunog, pati na ang mga yahong kag mga suludlan nga bulawan kag pilak. Kag samtang buhi si Jehoyada, padayon ang paghalad sang mga halad nga ginasunog sa templo sang Ginoo.

¹⁵ Nagkabuhi si Jehoyada sing malawig nga mga tinuig, kag napatay siya sa edad nga 130 ka tuig. ¹⁶ Ginlubong siya sa lulubngan sang mga hari sa Banwa ni David, tungod sa maayo nga mga ginhimo niya sa Israel para sa Dios kag sa iya templo.

¹⁷ Pero pagkatapos nga napatay si Jehoyada, nagkadto ang mga opisyal sang Juda kay Haring Joash. Nagluhod sila sa hari bilang pagtahod, kag dayon ginkombinsi nila siya nga magpamati sa ila. ¹⁸ Nagdesisyon sila nga pabay-an na lang ang templo sang Ginoo, ang Dios sang ila mga katigulangan, kag magsimba sa mga hulohaligi nga simbolo sang diosa nga si Ashera kag sa iban pa nga mga dios-dios. Tungod sa ila ginhimo, naakig ang Dios sa Juda kag Jerusalem. ¹⁹ Nagpadala ang Ginoo sang mga propeta sa mga tawo agod pabalikon sila sa iya. Kag bisan ginpaandaman sila sang mga propeta, wala sila magpamati.

²⁰ Dayon gin-gamhan sang Espiritu sang Dios si Zacarias nga anak ni Jehoyada nga pari. Nagtindog siya sa atubangan sang mga tawo kag nagsiling, “Amo ini ang ginasiling sang Dios: Ngaa wala ninyo ginatuman ang mga sugo sang Ginoo? Indi gid kamo mag-uswag. Tungod nga ginsikway ninyo ang Ginoo, ginsikway man niya kamo.”

²¹ Nagplano ang mga opisyal sa pagpatay kay Zacarias. Kag sa sugo mismo sang hari, ginbato nila si Zacarias sa lagwerta sang templo sang Ginoo, kag napatay siya. ²² Ginkalimtan ni Haring Joash ang kaayo nga ginpakita sa iya ni Jehoyada, nga amay ni Zacarias. Sa baylo, ginpapatay niya si Zacarias. Amo ini ang ginsiling ni Zacarias sang nagahimumugto na siya, “Kabay pa nga talupangdon sang Ginoo ang inyo ginahimo, kag sukton niya kamo.”

²³ Sang pagsugod sang bag-o nga tuig, ginsalakay sang mga soldado sang Aram^[k] ang Juda. Napierdi nila ang Juda kag Jerusalem, kag ginpamatay nila ang mga opisyal sang Juda. Dayon gindala nila sa ila hari sa Damascus ang mga pagkabutang nga ila naagaw. ²⁴ Diutay lang ang mga soldado sang Aram nga nagsalakay kon ikomparar sa mga soldado sang Juda. Pero ginpapierdi sang Ginoo sa ila ang Juda, tungod ginsikway nila ang Ginoo, ang Dios sang ila mga katigulangan. Gani nag-abot ini nga silot kay Joash.

²⁵ Paghalin sang mga taga-Aram, grabe gid ang mga pilas ni Joash. Pero tungod sa iya nga pagpatay sa anak ni Jehoyada nga pari, nagplano ang iya mga alagad nga patyon siya. Ginpatay nila siya sa iya hiligdaan. Ginlubong siya sa Banwa ni David, pero indi sa lulubngan sang mga hari.

²⁶ Ang mga nagpatay sa iya amo si Zabad^[l] nga anak sang isa ka Ammonhon nga babayi nga si Shimeat, kag si Jehozabad nga anak sang isa ka Moabnon nga babayi nga si Shimrit.^{[m] 27} Ang mga estorya parte sa mga anak ni Joash, sa mga tagna parte sa iya, kag sa pagpakay-o sang templo sang Dios nasulat sa Komentaryo Parte sa Estorya sang Mga Hari. Si Amazia nga iya anak amo ang nagbulos sa iya bilang hari.