Beginning

Nagbisita ang Rayna sang Sheba kay Haring Solomon^(A)

9 Sang mabatian sang rayna sang Sheba ang pagkabantog ni Solomon, nagkadto siya sa Jerusalem agod testingan ang kaalam ni Solomon paagi sa mabudlay nga mga pamangkot. Nag-abot siya sa Jerusalem nga may upod nga madamo nga mga tinawo, kag may dala siya nga mga kamelyo nga kargado sang mga regalo nga panakot, bulawan nga puwerte kadamo, kag malahalon nga mga bato. Pagkitaay nila ni Solomon, ginpamangkot niya siya sang tanan nga gusto niya nga ipamangkot. ² Ginsabat ni Solomon ang tanan niya nga pamangkot kag wala gid sing bisan ano nga butang nga indi niya mapaathag sa iya. ³ Sang mapamatud-an sang rayna sang Sheba ang kaalam ni Solomon, kag sang makita niya ang katahom sang palasyo nga iya ginpatindog, ⁴ daw indi siya makapati. Amo man sang makita niya ang pagkaon sa lamisa sang hari, ang pagdumala sang iya mga opisyal, ang pag-alagad sang iya mga suluguon kag mga manugserbi sang iya ilimnon nga may matahom nga mga uniporme, kag ang mga halad nga ginasunog nga iya ginhalad sa templo sang Ginoo.

⁵ Nagsiling siya sa hari, “Matuod gid man ang nabatian ko sa akon nasyon parte sa imo mga hinimuan kag kaalam. ⁶ Wala ako nagpati sini hasta nga nagkadto ako diri kag nakita ko ini mismo. Ang matuod, wala gani sa katunga sang akon nabatian parte sa imo ang akon nakita. Ang imo kaalam labaw pa sang sa akon nabatian. ⁷ Daw ano ka suwerte sang imo mga tinawo! Daw ano ka suwerte sang imo mga opisyal nga nagaalagad sa imo kay permi nila mabatian ang imo kaalam. ⁸ Dalayawon ang Ginoo nga imo Dios, nga nalipay sa imo kag nagbutang sa imo sa trono agod maghari para sa iya. Tungod sa gugma sang imo Dios sa Israel kag sa iya handom nga padayunon niya ini nga nasyon hasta san-o, ginhimo niya ikaw nga hari sini, agod himuon mo ang husto kag matarong sa mga tawo.”

⁹ Dayon ginhatagan niya si Haring Solomon sing mga lima ka tonelada nga bulawan, madamo nga mga panakot kag malahalon nga mga bato. Wala na gid sing may makatupong sa kadamuon sang panakot nga ginhatag sang rayna sang Sheba kay Haring Solomon.

¹⁰ May dala man ang mga tinawo ni Haring Solomon kag ang mga tinawo ni Hiram sang mga bulawan, mga kahoy nga almug, kag malahalon nga mga bato halin sa Ofir. ¹¹ Gin-gamit ni Haring Solomon ang mga kahoy nga almug nga mga hagdanan sa templo sang Ginoo kag sa palasyo, kag ang iban ginhimo nga mga arpa kag mga lira para sa mga musikero. Wala gid sing pareho sina^[a] nga nakita sang una sa Juda.

¹² Ginhatag ni Haring Solomon sa rayna sang Sheba ang bisan ano nga ginpangayo niya. Mas sobra pa ang ginhatag ni Solomon sa iya sang sa gindala niya. Dayon nagpauli ang rayna sa iya lugar upod sang iya mga tinawo.

Ang Manggad ni Solomon^(B)

¹³ Kada tuig nagabaton si Solomon sing mga 23 ka tonelada nga bulawan, ¹⁴ wala labot sa mga buhis nga halin sa mga negosyante. Nagahatag man sa iya sang mga bulawan kag pilak ang tanan nga hari sang Arabia kag ang mga gobernador sang Israel.

¹⁵ Nagpahimo si Haring Solomon sang 200 ka dalagko nga mga taming nga ang kada taming nahaklapan sing mga pito^[b] ka kilo nga bulawan. ¹⁶ Nagpahimo man siya sang 300 ka magagmay nga mga taming nga ang kada taming nahaklapan sing mga tatlo kag tunga^[c] ka kilo nga bulawan. Ginpabutang niya ini tanan didto sa bahin sang palasyo nga ginatawag Kagulangan sang Lebanon.

¹⁷ Nagpahimo man ang hari sang isa ka dako nga trono nga halin sa mga bangkil sang mga elepante, kag ginhaklapan ini sang puro nga bulawan. ¹⁸ May anom ka halintang ang trono, kag may bulawan ini nga tulungtungan sang tiil. Sa kada kilid sang halambuyan sini may ara nga estatwa sang leon nga nagatindog. ¹⁹ Kag may ara man nga estatwa sang leon sa kada kilid sang halintang. Dose tanan ka estatwa sa anom ka halintang. Wala sing may makapareho sini nga trono sa bisan diin nga ginharian. ²⁰ Ang tanan nga ilimnan ni Haring Solomon puro bulawan, kag ang tanan nga kagamitan sa bahin sang palasyo nga ginatawag Kagulangan sang Lebanon puro man bulawan. Wala ini ginhimo sa pilak kay gamay lang ang bili sang pilak sang panahon ni Solomon. ²¹ May mga barko man si Solomon nga pangnegosyo,^[d] nga ginadala sang mga tinawo ni Hiram. Ini nga mga barko nagapauli isa ka bes sa kada tatlo ka tuig, nga may dala nga mga bulawan, pilak, bangkil sang elepante, kag dalagko kag magagmay nga klase sang mga amo.

²² Wala sing bisan sin-o nga hari sa kalibutan nga makatupong sa kaalam kag sa manggad ni Haring Solomon. ²³ Ang tanan nga hari sa kalibutan nagatinguha nga makita si Solomon agod makapamati sila sa kaalam nga ginhatag sang Dios sa iya. ²⁴ Kada tuig, ang kada isa nga nagabisita sa iya may dala nga mga regalo—mga butang nga hinimo halin sa pilak kag bulawan, mga bayo, mga armas, mga panakot, mga kabayo, kag mga mula.^[e]

²⁵ May 4,000 ka kuwadra si Solomon para sa iya mga kabayo kag mga karwahe. May 12,000 siya ka kabayo^[f] nga ginbutang niya sa mga banwa nga bulutangan sang iya mga karwahe, kag ang iban didto sa iya sa Jerusalem. ²⁶ Ginsakop niya ang tanan nga hari halin sa Suba sang Eufrates hasta sa duta sang mga Filistinhon kag sa dulunan sang Egipto. ²⁷ Sang panahon nga siya ang hari, ang pilak sa Jerusalem daw pareho lang ka ordinaryo sa mga bato, kag ang kahoy nga sedro daw pareho kabugana sa ordinaryo nga mga kahoy nga sikomoro sa mga bulobukid sa nakatundan. ²⁸ Ang mga kabayo ni Solomon naghalin pa sa Egipto kag sa iban pa nga mga nasyon.

Ang Katapusan sang Paghari ni Solomon^(C)

²⁹ Ang iban pa nga estorya parte sa paghari ni Solomon halin sa umpisa hasta sa katapusan nasulat sa Sinulatan ni Propeta Natan, sa Mensahi ni Ahia nga Taga-Shilo, kag sa Mga Palanan-awon ni Propeta Ido, nga nagasugid man parte sa paghari ni Jeroboam nga anak ni Nebat. ³⁰ Sa Jerusalem nag-estar si Solomon samtang nagahari siya sa bug-os nga Israel sa sulod sang 40 ka tuig. ³¹ Sang napatay siya, ginlubong siya sa banwa sang iya amay nga si David. Kag si Rehoboam nga iya anak ang nagbulos sa iya bilang hari.

Nagrebelde ang Israel kay Rehoboam^(D)

10 Nagkadto si Rehoboam sa Shekem, nga sa diin nagtipon ang mga Israelinhon sa pagproklamar sa iya nga hari. ² Pagkabati sini ni Jeroboam nga anak ni Nebat, nagbalik siya sa Israel. (Kay sadto nga panahon didto siya nagaestar sa Egipto, nga sa diin nagpalagyo siya kay Haring Solomon.) ³ Ginpatawag sang mga Israelinhon si Jeroboam, kag tanan sila nagkadto kay Rehoboam kag nagsiling, ⁴ “Mabug-at ang mga ginpatuman sang imo amay sa amon. Pero kon pamag-anon mo, alagaran ka namon.”

⁵ Nagsabat si Rehoboam, “Hatagi ninyo ako anay sang tatlo ka adlaw sa paghunahuna sini, pagkatapos balik kamo sa akon.” Gani nagpauli ang mga tawo. ⁶ Nagpakigkita dayon si Haring Rehoboam sa mga manugdumala nga nakaalagad sa iya amay nga si Solomon sang buhi pa siya. Nagpamangkot si Rehoboam sa ila, “Ano bala ang inyo malaygay nga isabat ko sa ginapangabay sang sadto nga mga tawo?” ⁷ Nagsabat sila, “Kon ipakita mo ang imo kaayo sa ila, kag ihatag mo sa ila ang ila ginapangabay, magaalagad sila sa imo hasta san-o.”

⁸ Pero wala pagtumana ni Rehoboam ang ila laygay, sa baylo nagpakigkita siya sa iya katubo-tubo nga mga pamatan-on nga nagaalagad sa iya. ⁹ Nagpamangkot siya sa ila, “Ano bala ang inyo malaygay nga isabat ko sa ginapangabay sang sadto nga mga tawo? Nagapangabay sila sa akon nga pamag-anan ko ang mabug-at nga mga ginpatuman sang akon amay sa ila.” ¹⁰ Nagsabat ang mga pamatan-on, “Amo ini ang isabat mo sa sadto nga mga tawo nga nagapangabay sa imo: ‘Ang akon kamalingking mas dako pa sa hawak sang akon amay. ¹¹ Ang buot ko silingon nga mas mabug-at pa ang ipatuman ko sa inyo sang sa ginpatuman sang akon amay. Kon ginhanot kamo sang akon amay sang latigo, hanuton ko kamo sang putik nga may matalom nga mga metal.^[g]’ ”

¹² Pagkaligad sang tatlo ka adlaw, nagbalik si Jeroboam kag ang mga tawo kay Haring Rehoboam, suno sa ginsiling sang hari sa ila. ¹³ Pero wala pagtumana ni Rehoboam ang ginlaygay sa iya sang mga manugdumala. Sa baylo, ginhambalan niya sing masakit ang mga tawo ¹⁴ suno sa ginlaygay sang mga pamatan-on. Nagsiling siya sa ila, “Mabug-at ang ginpatuman sang akon amay sa inyo, pero mas mabug-at pa gid ang ipatuman ko sa inyo. Kon ginhanot kamo sang akon amay sang latigo, hanuton ko kamo sang putik nga may matalom nga mga metal.”

¹⁵ Gani wala magpamati ang hari sa pangabay sang mga tawo, kay ini pagbuot sang Dios agod matuman ang iya ginsiling kay Jeroboam nga anak ni Nebat paagi kay Ahia nga taga-Shilo. ¹⁶ Sang mareyalisar sang mga Israelinhon nga wala sila pagpamatii sang hari, nagsiling sila sa hari, “Wala kami labot sa imo nga kaliwat ni David! Bahala ka na sa imo ginharian! Dali kamo mga Israelinhon, mapauli kita!” Gani nagpalauli ang mga Israelinhon. ¹⁷ Ang mga Israelinhon lang nga nagaestar sa mga banwa sang Juda amo ang padayon nga gindumalahan ni Rehoboam.

¹⁸ Karon, ginpakadto ni Haring Rehoboam sa mga Israelinhon si Hadoram,^[h] ang manugdumala sang mga tawo nga ginapilit nga mag-obra. Pero ginbato siya sang mga Israelinhon hasta nga napatay. Dayon nagdali-dali sakay si Haring Rehoboam sa iya karwahe kag nagpalagyo sa Jerusalem. ¹⁹ Bisan hasta subong nagarebelde ang mga Israelinhon sa mga kaliwat ni David.

Ginpaandaman ni Shemaya si Rehoboam^(E)

11 Pag-abot ni Rehoboam sa Jerusalem, gintipon niya ang mga hanas nga mga soldado sang mga tribo sang Juda kag Benjamin. Nakatipon siya sang 180,000 ka soldado sa pagpakig-away kontra sa katawhan sang Israel kag sa pagbawi sang iya ginharian. ² Pero nagsiling ang Ginoo kay Shemaya nga iya alagad, ³ “Hambala si Haring Rehoboam sang Juda, nga anak ni Solomon, kag ang tanan nga Israelinhon sa Juda kag Benjamin ⁴ nga ako, ang Ginoo, nagasiling: ‘Indi kamo magpakig-away sa inyo kadugo. Magpauli kamo, kay pagbuot ko ini tanan.’ ” Gintuman nila ang Ginoo kag wala nila ginsalakay si Jeroboam.

⁵ Nagpabilin si Rehoboam sa Jerusalem kag ginpabakod niya ang ini nga mga banwa sa pagprotektar sang Juda: ⁶ Betlehem, Etam, Tekoa, ⁷ Bet Zur, Soco, Adulam, ⁸ Gat, Maresha, Zif, ⁹ Adoraim, Lakish, Azeka, ¹⁰ Zora, Ayalon, kag Hebron. Amo ini ang napaderan nga mga banwa sa Juda kag Benjamin. ¹¹ Ginpapag-on niya ang mga pader sini kag nagbutang siya sang mga kumander sa sini nga mga banwa. Ini sila ginhatagan niya sang mga pagkaon, lana sang olibo kag bino. ¹² Ginpabutangan niya ini nga mga banwa sang mga taming kag mga bangkaw bilang dugang nga depensa. Gani ang Juda kag ang Benjamin padayon nga nangin sakop niya.

¹³ Ang mga pari kag mga Levita nga nagaestar sa iban nga mga tribo sang Israel nagdampig kay Rehoboam. ¹⁴ Ini nga mga kaliwat ni Levi naghalin sa ila balay kag duta kag nagsaylo sa Juda kag Jerusalem tungod kay ginsikway sila ni Jeroboam kag sang iya mga anak bilang mga pari sang Ginoo. ¹⁵ Nagbutang si Jeroboam sang iya kaugalingon nga mga pari sa mga simbahan sa mataas nga mga lugar, nga sa diin nagasimba sila sa ila mga dios-dios nga kanding kag baka nga ginpahimo ni Jeroboam. ¹⁶ Ang mga Israelinhon sa iban nga mga tribo sang Israel nga gusto gid magdangop sa Ginoo, ang Dios sang Israel, nagsunod sa mga kaliwat ni Levi sa Jerusalem, agod makahalad sila sang mga halad sa Ginoo, ang Dios sang ila mga katigulangan. ¹⁷ Ginpalig-on nila ang ginharian sang Juda, kag sa sulod sang tatlo ka tuig ginsuportaran nila si Rehoboam nga anak ni Solomon. Nagsunod sila sa Ginoo pareho sang ila ginhimo sang paghari ni David kag ni Solomon.

Ang Pamilya ni Rehoboam

¹⁸ Ginpangasawa ni Rehoboam si Mahalat, nga ang iya amay si Jerimot nga anak ni David kag ang iya iloy si Abihail nga anak ni Eliab kag apo ni Jesse. ¹⁹ Si Rehoboam kag si Mahalat may tatlo ka anak nga lalaki nga sila ni Jeush, Shemaria, kag Zaham. ²⁰ Ginpangasawa man ni Rehoboam si Maaca nga anak ni Absalom. Ang ila mga anak nga lalaki amo sila ni Abia, Atai, Ziza, kag Shelomit. ²¹ Mas palangga ni Rehoboam si Maaca sang sa iban niya nga mga asawa. May 18 ka asawa si Rehoboam kag may 60 pa gid siya ka asawa nga suluguon. Kag ang iya mga anak 28 ka lalaki kag 60 ka babayi. ²² Ang anak niya kay Maaca nga si Abia amo ang ginpili niya nga pangulo sang iya mga anak nga prinsipe, nga nagakahulugan nga siya ang magabulos sa iya bilang hari. ²³ Mainalamon nga ginhatagan ni Rehoboam sang katungdanan ang iban pa niya nga mga anak. Ginpadumala niya sila sa tanan nga napaderan nga mga banwa sang Juda kag Benjamin. Ginhatagan niya sila sang ila mga kinahanglanon kag sang madamo nga mga asawa.

Ginsalakay ni Haring Shishak sang Egipto ang Jerusalem^(F)

12 Sang malig-on na ang paghari ni Rehoboam kag gamhanan na siya, ginsikway niya kag sang bug-os nga Israel ang kasuguan sang Ginoo. ² Tungod nga indi sila matutom sa Ginoo, ginsalakay ni Haring Shishak sang Egipto ang Jerusalem sang ikalima nga tuig sang paghari ni Rehoboam. ³ May dala si Shishak nga 1,200 ka karwahe, 60,000 ka manugkabayo, kag puwerte kadamo nga mga soldado, nga ang iban sa ila halin pa sa Libya, Sukot, kag Etiopia.^{[i] 4} Ginsakop ni Shishak ang napaderan nga mga banwa sang Juda kag nagpadayon sila sa pagsalakay pakadto sa Jerusalem.

⁵ Dayon nagkadto si Propeta Shemaya kay Rehoboam kag sa mga pangulo sang Juda, nga nagpalalagyo sa Jerusalem tungod sa kahadlok kay Shishak. Nagsiling si Shemaya sa ila, “Amo ini ang ginasiling sang Ginoo: Ginsikway ninyo ako, gani karon pabay-an ko kamo kay Shishak.”

⁶ Nagpaubos sang ila kaugalingon ang hari kag ang mga pangulo sang Israel. Nagsiling sila, “Matarong ang Ginoo!”

⁷ Sang makita sang Ginoo nga nagpaubos sila sang ila kaugalingon, nagsiling ang Ginoo paagi kay Shemaya, “Tungod nga nagpaubos sila sang ila kaugalingon, indi ko sila paglaglagon kundi hilwayon ko sila sa indi madugay. Indi ko pag-ipaagom ang akon kaakig sa Jerusalem paagi kay Shishak. ⁸ Pero ipasakop ko sila sa iya agod makatuon sila nga mas maayo ang mag-alagad sa akon sang sa mag-alagad sa mga dutan-on nga mga hari.”

⁹ Sang ginsalakay ni Haring Shishak sang Egipto ang Jerusalem, ginpanguha niya ang mga manggad sa templo sang Ginoo kag sa palasyo. Ginkuha niya ang tanan, pati na ang mga taming nga bulawan nga ginpahimo ni Solomon. ¹⁰ Gani nagpahimo si Haring Rehoboam sang mga taming nga saway sa pag-ilis sadto nga mga taming, kag gin-intrigar niya ini sa mga opisyal sang mga guwardya nga nagabantay sa puwertahan sang palasyo. ¹¹ Kag kon magkadto ang hari sa templo sang Ginoo, nagaupod sa iya ang mga guwardya nga nagadala sang sini nga mga taming, kag pagkatapos ginabalik man nila ini sa ila kuwarto.

¹² Tungod nga nagpaubos si Rehoboam sang iya kaugalingon, nadula ang kaakig sang Ginoo sa iya, kag wala siya malaglag sing bug-os. Sa matuod lang, may ara pa gid man nga kaayuhan sa Juda.

¹³ Naglig-on ang pagdumala ni Haring Rehoboam kag nagpadayon siya sa paghari didto sa Jerusalem. Nagaedad siya sing 41 sang nangin hari siya, kag naghari siya sing 17 ka tuig sa Jerusalem, ang siyudad nga ginpili sang Ginoo sa tanan nga tribo sang Israel nga sa diin padunggan siya. Ang ngalan sang iloy ni Rehoboam amo si Naama, nga isa ka Ammonhon. ¹⁴ Naghimo sing malaot si Rehoboam tungod nga wala siya naghandom sa pagdangop sa Ginoo.

¹⁵ Ang estorya parte sa paghari ni Rehoboam halin sa umpisa hasta sa katapusan nasulat sa Libro ni Propeta Shemaya kag Libro ni Propeta Ido, nga listahan sang mga kaliwat. Permi lang sadto nagainaway si Rehoboam kag si Jeroboam. ¹⁶ Sang napatay si Rehoboam, ginlubong siya sa Banwa ni David. Kag si Abia nga iya anak amo ang nagbulos sa iya bilang hari.