Beginning

Nagpangayo si Solomon sang Kaalam^(A)

3 Paagi sa pagpangasawa ni Solomon sa anak sang Faraon, ang hari sang Egipto, nangin kadampig siya sang amo nga nasyon. Gindala niya ang iya asawa sa Banwa ni David^[a] hasta nga natapos niya ang pagpatindog sang iya palasyo, sang templo sang Ginoo, kag sang mga pader sa palibot sang Jerusalem. ² Sadto nga tiyempo wala pa sing templo para sa kadungganan sang Ginoo, gani ang mga tawo nagahalad sa mga simbahan sa mataas nga mga lugar. ³ Ginpakita ni Solomon ang iya paghigugma sa Ginoo paagi sa pagtuman sang mga pagsulundan nga ginbilin sang iya amay nga si David. Ugaling naghalad siya sang mga halad kag nagsunog sang mga insenso sa mga simbahan sa mataas nga mga lugar.

⁴ Isa ka tion, nagkadto si Haring Solomon sa Gibeon sa paghalad, kay ato didto ang pinakabantog nga simbahan sa mataas nga lugar. Naghalad siya sa halaran sing 1,000 ka mga halad nga ginasunog. ⁵ Pagkagab-i, nagpakita sa iya ang Ginoo paagi sa damgo. Nagsiling ang Dios sa iya, “Pangayo sang bisan ano nga gusto mo nga ihatag ko sa imo.” ⁶ Nagsabat si Solomon, “Ginpakitaan mo sang dako nga kaayo ang akon amay nga si David, nga imo alagad, tungod kay matutom siya sa imo, matarong, kag husto ang iya pagkabuhi. Padayon mo nga ginpakita sa iya ang imo dako nga kaayo paagi sa paghatag sa iya sang isa ka anak nga amo ang nagbulos sa iya bilang hari subong. ⁷ Ginoo nga akon Dios, ako nga imo alagad amo ang ginbulos mo sa akon amay nga si David bilang hari, bisan tuod bataon pa ako kag indi makahibalo magpangulo. ⁸ Kag karon ari ako upod sa katawhan nga imo ginpili nga indi maisip sa puwerte nga kadamo. ⁹ Gani hatagi ako sang kaalam sa pagdumala sang imo katawhan kag sa paghibalo kon ano ang maayo kag ang malain. Kay sin-o bala ang makasarang sa pagdumala sining imo katawhan nga puwerte kadamo?”

¹⁰ Nalipay ang Ginoo sa ginpangayo ni Solomon. ¹¹ Gani nagsiling ang Dios sa iya, “Tungod nga nagpangayo ka sang kaalam sa pagdumala sa akon katawhan kag wala ka nagpangayo sang malawig nga kabuhi ukon manggad ukon kamatayon sang imo mga kaaway, ¹² ihatag ko sa imo ang imo ginpangayo. Hatagan ko ikaw sang kaalam kag pag-intiendi nga wala pa maangkon ni bisan sin-o sang una kag sa palaabuton nga panahon. ¹³ Hatagan ko man ikaw sang wala mo ginpangayo, nga amo ang manggad kag dungog, agod wala sing hari nga makapareho sa imo sa bug-os mo nga kabuhi. ¹⁴ Kag kon magsunod ka sa akon mga pamaagi kag magtuman sa akon mga pagsulundan kag mga sugo pareho sang ginhimo sang imo amay nga si David, hatagan ko ikaw sang malawig nga kabuhi.”

¹⁵ Nagbugtaw si Solomon, kag nareyalisar niya nga nagpakighambal ang Ginoo sa iya paagi sa damgo. Pagbalik ni Solomon sa Jerusalem, nagtindog siya sa atubangan sang Kahon sang Kasugtanan sang Ginoo, kag naghalad sang mga halad nga ginasunog kag mga halad nga para sa maayo nga relasyon. Nagpapunsyon siya dayon para sa tanan niya nga mga opisyal.

Ang Maalamon nga Paghukom ni Solomon

¹⁶ Karon, may duha ka babayi nga nagabaligya sang ila lawas nga nagkadto kay Haring Solomon. ¹⁷ Nagsiling ang isa sa ila, “Mahal nga Hari, ako kag ang babayi nga ini nagaestar sa isa lang ka balay. Kag samtang didto siya sa balay nagbata ako. ¹⁸ Pagkaligad sang tatlo ka adlaw, siya naman ang nagbata. Kami lang gid nga duha sa balay kag wala na sing iban. ¹⁹ Isa ka gab-i, nahigdaan niya ang iya bata kag napatay ini. ²⁰ Dayon sang mga tungang gab-i nagbangon siya kag ginkuha niya ang akon bata sa akon tupad samtang nagakatulog ako. Ginbutang niya ang akon bata sa iya tupad, kag ang iya bata nga patay na amo ang iya ginbutang sa akon tupad. ²¹ Pagkaaga, sang magbangon ako sa pagpatiti sang akon bata, nakita ko nga patay na ini. Pero sang ginhimutaran ko ang bata sa masanag, nasapwan ko nga indi gali siya ang akon bata.”

²² Nagsabat ang isa ka babayi, “Indi ina matuod! Akon ang buhi nga bata, kag ang patay imo.” Pero nagsiling ang una nga babayi, “Indi ina matuod! Imo ang patay nga bata, kag ang buhi akon.” Gani nagbaisay sila nga duha sa atubangan sang hari.

²³ Nagsiling ang hari, “Ang kada isa sa inyo gusto mag-angkon sa buhi nga bata, kag wala sing isa sa inyo nga gusto mag-angkon sa patay nga bata.” ²⁴ Gani nagmando ang hari nga dal-an siya sang espada. Kag sang gindal-an siya sang espada, ²⁵ nagmando siya, “Pihaka ang buhi nga bata kag ang kada pihak ihatag sa ila nga duha.”

²⁶ Tungod sa kaluoy sang matuod nga iloy sa iya bata, nagsiling siya sa hari, “Maluoy ka, Mahal nga Hari, indi pagpatya ang bata. Ihatag na lang siya sa sina nga babayi.” Pero nagsiling ang isa ka babayi, “Pihaka ang bata agod wala sing isa sa amon nga makaangkon sa iya.”

²⁷ Dayon nagsiling ang hari, “Indi pagpihaka ang bata. Ihatag ini sa babayi nga nagpakitluoy nga indi ini pagpatyon, kay siya ang matuod niya nga iloy.”

²⁸ Sang mabatian sang katawhan sang Israel ang desisyon ni Haring Solomon, dako gid ang ila pagtahod sa iya, tungod kay nakita nila nga may kaalam siya nga halin sa Dios sa paghukom sing husto.

Ang mga Opisyal ni Solomon

4 Naghari si Solomon sa bug-os nga Israel. ² Kag amo ini ang iya mataas nga mga opisyal:

Ang pangulo nga pari amo si Azaria nga kaliwat ni Zadok.

³ Ang mga sekretaryo sang hari amo si Elihoref kag si Ahia nga mga anak ni Shisha.

Ang nagadumala sang mga kasulatan sang ginharian amo si Jehoshafat nga anak ni Ahilud.

⁴ Ang kumander sang mga soldado amo si Benaya nga anak ni Jehoyada.

Ang mga pari amo si Zadok kag si Abiatar.

⁵ Ang pangulo sang mga gobernador sa mga distrito sang Israel amo si Azaria nga anak ni Natan.

Ang personal nga manuglaygay sang hari amo si Zabud nga pari, nga anak man ni Natan.

⁶ Ang manugdumala sang palasyo amo si Ahishar.

Kag ang nagadumala sa mga ulipon nga ginapilit sa pag-obra amo si Adoniram nga anak ni Abda.

⁷ May ara man si Solomon sang dose ka gobernador sa mga distrito sang bug-os nga Israel. Sila ang nagahatag sang pagkaon sang hari kag sang iya panimalay. Kada isa sa ila nagahatag sang pagkaon sa isa ka bulan kada tuig. ⁸ Amo ini ang ila mga ngalan:

Si Ben Hur, nga nagadumala sa kabukiran sang Efraim.

⁹ Si Ben Deker, nga nagadumala sa Makaz, Shaalbim, Bet Shemesh, kag sa Elon Bet Hanan.

¹⁰ Si Ben Hesed, nga nagadumala sa Arubot, lakip na diri ang Soco kag ang bug-os nga duta sang Hefer.

¹¹ Si Ben Abinadab, nga nagadumala sa Nafot Dor. (Bana siya ni Tafat nga anak ni Solomon.)

¹² Si Baana nga anak ni Ahilud, nga nagadumala sa Taanac, Megido, sa bug-os nga Bet Shean malapit sa Zaretan sa ubos sang Jezreel, kag sa mga lugar nga halin sa Bet Shean pakadto sa Abel Mehola kag sa tabok sang Jokmeam.

¹³ Si Ben Geber, nga nagadumala sa Ramot Gilead, lakip na diri ang mga banwa ni Jair nga anak ni Manase, kag sa mga distrito sang Argob sa Bashan, lakip na ang iya sini 60 ka dalagko nga mga banwa nga napalibutan sang mga pader, nga ang mga trangka sang mga puwertahan sini saway.

¹⁴ Si Ahinadab nga anak ni Iddo, nga nagadumala sa Mahanaim.

¹⁵ Si Ahimaaz, nga nagadumala sa Naftali. (Bana siya ni Basemat nga anak ni Solomon.)

¹⁶ Si Baana nga anak ni Hushai, nga nagadumala sa Asher kag sa Alot.

¹⁷ Si Jehoshafat nga anak ni Parua, nga nagadumala sa Isacar.

¹⁸ Si Shimei nga anak ni Ela, nga nagadumala sa Benjamin.

¹⁹ Si Geber nga anak ni Uri, nga nagadumala sa Gilead, nga sakop sadto ni Sihon nga hari sang mga Amornon kag ni Og nga hari sang Bashan. Si Geber lang ang gobernador sa sining bug-os nga distrito.^[b]

Ang Kabuganaan kag ang Kaalam ni Solomon

²⁰ Ang kadamuon sang katawhan sang Juda kag Israel daw pareho sa balas sa baybayon nga indi maisip. Bugana ang ila pagkaon kag ilimnon, kag malipayon sila. ²¹ Si Solomon ang nagadumala sa tanan nga ginharian halin sa Suba sang Eufrates pakadto sa duta sang mga Filistinhon hasta sa dulunan sang Egipto. Ini nga mga ginharian nagabayad sang ila buhis kay Solomon kag nagapasakop sa iya samtang buhi siya.

²² Ang kalan-on nga kinahanglanon ni Solomon sa iya palasyo kada adlaw amo ini: 100 ka sako nga maayo nga klase nga harina, 200 ka sako nga ordinaryo nga harina, ²³ 10 ka baka nga ginpatambok sa toril, 20 ka baka nga ginbuy-an lang sa palahalban, 100 ka karnero ukon kanding, wala labot sang nagkalain-lain nga klase sang mga usa, kag maayo nga klase sang mga pispis kag mga manok.

²⁴ Sakop ni Solomon ang bug-os nga duta sa nakatundan sang Suba sang Eufrates, halin sa Tifsa hasta sa Gaza. Kag maayo ang iya relasyon sa tanan nga nasyon sa iya palibot. ²⁵ Gani samtang nagakabuhi si Solomon, may kalinong sa Juda kag sa Israel halin sa Dan hasta sa Beersheba. Ang kada tawo nagapungko sa idalom sang iya tanom nga ubas kag kahoy nga higera nga may kalinong.

²⁶ May 40,000^[c] ka kuwadra si Solomon para sa iya mga kabayo nga pangkarwahe, kag may 12,000 siya ka manugkabayo.^{[d] 27} Ang mga gobernador sa mga distrito amo ang nagahatag sang kunsomo ni Haring Solomon kag sang tanan nga ara sa palasyo. Ang kada isa sa ila may turno sa paghatag kada bulan. Ginasiguro gid nila nga mahatag nila ang mga kinahanglanon ni Solomon. ²⁸ Nagahatag man sila sang barley kag kumpay para sa mga kabayo nga pangkarwahe kag sa iban pa nga mga kabayo. Ginadala nila ini sa lugar nga dapat sini dal-an sa tion sang ila turno.

²⁹ Ginhatagan sang Dios si Solomon sang pinasahi nga kaalam kag pag-intiendi, kag ihibalo nga indi matungkad. ³⁰ Ang iya kaalam labaw pa sa kaalam sang tanan nga maalamon sa sidlangan kag sa Egipto. ³¹ Siya ang pinakamaalam sa tanan. Mas maalam pa siya sang sa kay Etan nga Ezranhon, kag sa mga anak ni Mahol nga sila ni Heman, Calcol, kag Darda. Kag nangin bantog siya sa palibot nga mga nasyon. ³² Naghimo siya sang 3,000 ka hulubaton kag 1,005 ka kanta. ³³ Makasugid siya parte sa tanan nga klase sang mga tanom, halin sa dalagko nga mga kahoy hasta sa magagmay nga mga tanom.^[e] Makasugid man siya parte sa tanan nga klase sang sapat: ang nagalakat, ang nagakamang, ang nagalupad, kag ang nagalangoy. ³⁴ Nabatian sang tanan nga hari sa kalibutan ang kaalam ni Solomon, gani nagpadala sila sang mga tawo sa pagpamati sa iya kaalam.

Nagpreparar si Solomon sa Pagpatindog sang Templo^(B)

5 Dugay na nga mag-amigohay si Haring Hiram sang Tyre kag si Haring David. Gani sang mabalitaan ni Hiram nga ginbuslan ni Solomon ang iya amay nga si David bilang hari, nagpadala siya sang mga opisyal kay Solomon. ² Dayon nagpadala si Solomon sang mensahi kay Hiram:

³ “Nahibaluan mo nga wala nakapatindog ang akon amay nga si David sang templo para sa kadungganan sang Ginoo nga iya Dios, tungod kay permi lang siya nagapakig-away sa iya mga kaaway nga mga nasyon sa palibot. Indi siya makapatindog hasta nga mapapierdi sang Ginoo sa iya ang tanan niya nga kaaway. ⁴ Pero karon ginhatagan ako sang Ginoo nga akon Dios sang kalinong sa palibot; wala na ako sing mga kaaway kag wala na man sing katalagman. ⁵ Gani nagahunahuna ako nga magpatindog na sang templo para sa kadungganan sang Ginoo nga akon Dios, suno sa ginsiling sang Ginoo sa akon amay nga si David. Amo ini ang iya ginsiling kay David: ‘Ang imo anak nga akon pabuslon sa imo bilang hari amo ang magapatindog sang templo para sa akon.’

⁶ “Gani magsugo ka sang imo mga tinawo sa pagpang-utod sang mga kahoy nga sedro sa Lebanon para sa akon. Pabuligon ko sa ila ang akon mga tinawo, kag suhulan ko ang imo mga tinawo suno sa gusto mo. Kay nahibaluan mo man nga wala gid diri sa amon sang maayo magpang-utod sang mga kahoy nga pareho sang imo mga tinawo nga taga-Sidon.”

⁷ Nalipay gid si Hiram sang mabaton niya ang mensahi ni Solomon. Nagsiling siya, “Dalayawon ang Ginoo sa sini nga adlaw, tungod kay ginhatagan niya si David sang maalam nga anak sa pagdumala sang gamhanan nga nasyon!” ⁸ Dayon nagpadala si Hiram sang mensahi kay Solomon nga nagasiling,

“Nabaton ko ang imo ginpadala nga mensahi, kag ihatag ko sa imo ang kinahanglanon nga mga kahoy nga sedro kag sipres.^{[f] 9} Hakuton ini sang akon mga tinawo halin sa Lebanon hasta sa dagat, kag ila ini pangtabiron nga daw sa balsa kag palutawon pakadto sa lugar nga imo gusto. Kag didto bungkagon ini sang akon mga tinawo kag kamo na ang bahala nga magkuha sini. Bilang bayad, hatagan mo ako sang pagkaon para sa akon mga tinawo sa palasyo.”

¹⁰ Gani ginpadal-an ni Hiram si Solomon sang tanan nga kahoy nga sedro kag sipres nga iya ginakinahanglan. ¹¹ Kag ginpadal-an man ni Solomon si Hiram sang 60,000 ka sako nga trigo kag 110,000 ka galon nga lana sang olibo kada tuig. ¹² Ginhatagan sang Ginoo si Solomon sang kaalam suno sa iya ginpromisa. Maayo ang relasyon ni Solomon kag ni Hiram, kag naghimo sila sang kasugtanan nga indi gid sila mag-inaway.

¹³ Karon, ginpilit ni Haring Solomon sa pagpaobra ang 30,000 ka tawo halin sa bug-os nga Israel. ¹⁴ Ginpadala niya ang tag-10,000 sa ila sa Lebanon kada bulan. Gani ang kada grupo isa ka bulan sa Lebanon kag duha ka bulan sa ila lugar. Si Adoniram amo ang pangulo sang sini nga mga trabahador. ¹⁵ May 70,000 ka tawo si Solomon nga manughakot sang mga materyales kag 80,000 ka tawo nga manugbasbas sang mga bato sa bukid. ¹⁶ May ara man siya nga 3,300 ka porman nga nagadumala sa trabaho kag sa mga trabahador. ¹⁷ Kag sa iya mando, nagbasbas sila sang dalagko kag maayo nga klase sang mga bato para sa pundasyon sang templo. ¹⁸ Gani ginpreparar sang mga tinawo ni Solomon kag ni Hiram kaupod sang mga pumuluyo sang Gebal^[g] ang mga bato kag mga kahoy para sa pagpatindog sang templo.