Beginning

Mga Kasuguan Parte sa mga Pagkabutang

22 “Kon ang isa ka tawo nangawat sang baka ukon karnero, kag gin-ihaw niya ini ukon ginbaligya, dapat magbayad siya. Sa isa ka baka nga iya ginkawat, magbayad siya sang lima ka baka. Kag sa isa ka karnero nga iya ginkawat, magbayad siya sang apat ka karnero. ² Kon nangawat siya sa gab-i kag nadakpan sa akto, kag ginpatay siya, ang nakapatay sa iya wala sing salabton. ³ Pero kon natabo ini sa adlaw, ang nakapatay sa kawatan may salabton.

“Ang kawatan nga nadakpan dapat magbayad sa iya nga ginkawat. Pero kon wala siya sing ibayad, ibaligya siya nga ulipon kag ang iya bili ibayad sa iya nga ginkawat. ⁴ Kon ang iya ginkawat nga baka ukon asno ukon karnero nasapwan nga ara pa sa iya kag buhi pa ini, bayaran niya ini sing doble.

⁵ “Kon ang sapat sang isa ka tawo iya ginpabay-an nga maghalab sa talamnan sang iban, kinahanglan nga bayaran niya ang nahalab nga tanom sang pinakamaayo nga patubas sang iya uma ukon sang iya talamnan sang ubas.

⁶ “Kon may tawo nga nagpanutod, kag ang kalayo naglapta sa mga hilamon hasta sa talamnan sang iban nga tawo, ang nagpanutod dapat nga magbayad sang mga tanom nga napierdi.

⁷ “Halimbawa, nagpatago ang isa ka tawo sang iya kuwarta ukon sang bisan ano nga butang sa balay sang iya kaingod, kag ginkawat ini. Kon madakpan ang kawatan, dapat magbayad siya sing doble. ⁸ Pero kon indi madakpan ang kawatan, ang ginbilinan sang pagkabutang pagadal-on sa presensya sang Dios,^[a] agod mahibaluan kon ginkuha niya ukon wala ang ginpatago sa iya.

⁹ “Halimbawa, may duha ka tawo nga nagabaisay kon sin-o sa ila ang tag-iya sang isa ka pagkabutang pareho sang baka, asno, karnero, bayo, ukon bisan ano nga butang, dapat dal-on nila ang ila kaso sa presensya sang Dios.^[b] Ang nakasala sa ila suno sa desisyon sang Dios^[c] magabayad sing doble sa tag-iya.

¹⁰ “Halimbawa, ginpasagod sang isa ka tawo ang iya asno, baka, karnero, ukon bisan ano nga sapat sa iya kaingod, kag napatay ini, ukon napilasan, ukon nadula, nga wala sing may nakakita. ¹¹ Ang nagsagod dapat magkadto sa presensya sang Ginoo kag magsumpa nga wala siya sing may nahibaluan sa natabo. Dapat ini patihan sang tag-iya, kag indi niya siya pagpabayaron. ¹² Pero kon ginkawat ang sapat, dapat magbayad ang nagsagod sa tag-iya. ¹³ Kon ang sapat ginpatay sang mapintas nga sapat, kinahanglan dal-on niya ang nabilin nga parte sang sapat bilang pamatuod, kag indi niya kinahanglan nga bayaran ini.

¹⁴ “Halimbawa, naghulam ang isa ka tawo sang sapat sa iya kaingod kag napilas ini ukon napatay, kag wala ang tag-iya pagkatabo sini. Ang naghulam dapat magbayad sini. ¹⁵ Pero kon ara ang tag-iya sang pagkatabo, ang naghulam indi na magbayad. Kon gin-arkilahan ang sapat, ang kuwarta nga ginbayad sa arkila amo na ang ibayad sa napilasan ukon napatay nga sapat.

Ang Iban pa nga mga Kasuguan

¹⁶ “Kon gintintar sang isa ka lalaki ang isa ka dalaga nga indi pa kalaslon, kag nagpakighilawas siya sa iya, dapat magbayad ang lalaki sa pamilya sang babayi sang balayran sa pagpangasawa, kag dayon pangasaw-on niya ang babayi. ¹⁷ Kon indi gid magsugot ang amay sang babayi nga ipakasal ang iya anak sa ato nga lalaki, magbayad gihapon ang lalaki sang amo nga balayran.

¹⁸ “Patya ninyo ang mga babaylan.

¹⁹ “Ang bisan sin-o nga magpakighilawas sa sapat dapat patyon.

²⁰ “Ang bisan sin-o nga maghalad sa iban nga dios luwas sa akon dapat laglagon sing bug-os.^[d]

²¹ “Indi ninyo pagpiguson ang mga dumuluong^[e] kay mga dumuluong man kamo sadto sa Egipto.

²² “Indi ninyo pagpamintahaan ang mga balo nga babayi kag ang mga ilo. ²³ Kon himuon ninyo ini, kag magpangayo sila sang bulig sa akon, sigurado gid nga buligan ko sila. ²⁴ Maakig gid ako sa inyo kag pamatyon ko kamo sa inaway.^[f] Mabalo ang inyo mga asawa kag mailo ang inyo mga kabataan.

²⁵ “Kon magpahulam kamo sang kuwarta sa bisan kay sin-o sa akon katawhan nga imol, indi ninyo pagpasakai pareho sa ginahimo sang mga manugpahulam sang kuwarta. ²⁶ Kon kuhaon ninyo ang kunop sang inyo isigkatawo bilang garantiya nga magbayad siya sa iya utang sa imo, iuli ini sa iya antes magsalop ang adlaw. ²⁷ Kay amo lang ini ang iya pangtabon sa iya lawas kon magtulog siya kon gab-i. Kon magpangayo siya sang bulig sa akon, buligan ko siya kay maluluy-on ako.

²⁸ “Indi ninyo pagpasipalahi ang Dios kag indi ninyo pagpakamalauta ang nagadumala sa inyo.

²⁹ “Indi ninyo pagkalimti ang paghatag sang mga halad sa akon halin sa inyo mga patubas kag mga duga sang prutas.

“Idedikar ninyo sa akon ang inyo kamagulangan nga mga lalaki, ³⁰ pati ang kamagulangan sang inyo mga baka kag mga karnero. Ang bag-o natawo nga baka ukon karnero dapat magpabilin sa iya inang sa sulod sang pito ka adlaw. Pero halin sa ikawalo nga adlaw, puwede na ini ihalad sa akon.

³¹ “Kamo ang akon pinili nga katawhan, gani indi kamo magkaon sang karne sang bisan ano nga sapat nga ginpatay sang mapintas nga sapat. Ipakaon ninyo ini sa mga ido.

Hustisya kag Kaluoy

23 “Indi kamo magbalita sang kabutigan. Indi kamo magbulig sa malaot nga tawo paagi sa pagsaksi sing butig. ² Indi kamo magsunod sa kadam-an sa paghimo sing malain. Kon magsaksi kamo sa korte, indi ninyo pagtikua ang hustisya tungod gusto mo lang magsunod sa kadam-an. ³ Indi ninyo pagpaburi ang mga imol sa ila kaso.

⁴ “Kon makita ninyo nga nakabuhi ang baka ukon asno sang inyo kaaway, dapat iuli ninyo ini sa iya. ⁵ Kon makita ninyo nga natumba ang asno sang inyo kaaway tungod sa kabug-at sang iya sini karga, indi lang ninyo ini pagpabay-an kundi buligan ninyo nga makatindog.

⁶ “Siguraduha ninyo nga mahatagan sang hustisya ang mga imol sa ila kaso. ⁷ Indi kamo mag-akusar sing binutig. Indi ninyo pagpatya ang matarong o inosente nga mga tawo, kay silutan ko gid ang bisan sin-o nga maghimo sini.

⁸ “Indi kamo magbaton sang lagay, kay ang lagay makabulag sa mga tawo sa kamatuoran, kag makahalit ini sa kinamatarong sang mga inosente.

⁹ “Indi ninyo pagpigusa ang mga dumuluong,^[g] kay kamo mismo nakahibalo kon ano ang balatyagon sang isa ka dumuluong, kay mga dumuluong man kamo sadto anay sa Egipto.

Ang Adlaw kag Tuig nga Inugpahuway

¹⁰ “Sa sulod sang anom ka tuig makatanom kamo kag makaani sa inyo duta. ¹¹ Pero sa ikapito nga tuig indi ninyo ini pagtamnan. Kon may magtubo nga tanom sa inyo duta, pabay-i lang ninyo ang mga imol nga makakuha sang pagkaon sa mga tanom, kag ang mabilin ipakaon sa talunon nga mga sapat. Amo man sini ang inyo himuon sa inyo mga talamnan sang ubas kag sa inyo mga talamnan sang olibo.

¹² “Mag-obra kamo sa sulod sang anom ka adlaw, pero sa ikapito nga adlaw magpahuway kamo agod makapahuway man ang inyo mga baka kag mga asno, kag pati ang inyo mga ulipon kag ang mga indi Israelinhon nga nagaestar upod sa inyo. ¹³ Tumana ninyo sing maayo ining tanan nga ginsiling ko sa inyo. Indi kamo magpangamuyo sa iban nga mga dios ukon bisan magsambit sang ila ngalan.

Ang Tatlo ka Tuigan nga Piesta^(A)

¹⁴ “Magsaulog kamo sang tatlo ka piesta kada tuig para sa akon kadungganan. ¹⁵ Sauluga ninyo ang Piesta sang Tinapay nga Wala sing Inugpahabok. Suno sa ginsugo ko na sa inyo, magkaon kamo sang tinapay nga wala sing inugpahabok sa sulod sang pito ka adlaw. Himua ninyo ini sa gintalana nga tion sa bulan sang Abib, kay amo ina nga bulan nga nagguwa kamo sa Egipto. Ang kada isa dapat magdala sa akon sang halad sa sina nga tion. ¹⁶ Sauluga man ninyo ang Piesta sang Pag-ani paagi sa pagdala sa akon sang nahauna nga patubas sang inyo mga uma. Sauluga man ninyo ang Piesta sang Katapusan nga Ani sa katapusan sang tuig, kon magtipon na kamo sang mga patubas sang inyo mga uma. ¹⁷ Ang inyo mga lalaki dapat magtambong sa sini nga mga piesta kada tuig sa pagsimba sa akon, ang Ginoo nga inyo Agalon. ¹⁸ Indi kamo maghalad sang dugo sa akon kaupod sang tinapay nga may inugpahabok. Ang tambok sang sapat nga inyo ginhalad sa akon sa piesta indi ninyo pag-ibilin pagkaaga.

¹⁹ “Dal-a ninyo sa templo sang Ginoo nga inyo Dios ang pinakamaayo nga parte sang nahauna ninyo nga patubas.

“Indi ninyo paglutua ang tinday nga kanding sa gatas sang iya inang.

²⁰ “Karon, ginapadala ko ang anghel sa pagbantay kag sa pagtuytoy sa inyo sa lugar nga ginpreparar ko. ²¹ Pamati kamo sa iya kag tumana ang iya ginasiling. Indi kamo magrebelde sa iya. Kay ang tanan nga iya ginahimo, ginahimo niya sa akon ngalan kag indi niya pag-ibaliwala ang inyo mga sala.^{[h] 22} Kon magpamati lang kamo sing maayo sa iya ginasiling kag himuon ang tanan ko nga ginasiling, kontrahon ko ang inyo mga kaaway. ²³ Pangunahan kamo sang akon anghel kag dal-on niya kamo sa duta sang mga Amornon, Hithanon, Periznon, Canaanhon, Hivhanon, kag Jebusnon, kag pagalaglagon ko sila. ²⁴ Indi kamo magsimba ukon mag-alagad sa ila mga dios-dios, ukon magsunod sa ila mga ginahimo. Laglaga ninyo sing bug-os ang ila mga dios-dios, kag rumpaga ang ila handumanan nga mga bato. ²⁵ Simbaha ninyo ako, ang Ginoo nga inyo Dios, kag hatagan ko kamo sang bugana nga pagkaon kag tubig. Ayuhon ko ang inyo mga balatian, ²⁶ kag wala sing babayi nga mahulugan ukon mabaw-as sa inyo duta, kag hatagan ko kamo sang malawig nga kabuhi.

²⁷ “Pahadlukon ko kag pasalasalahon ang inyo mga kaaway nga inyo maatubang kag magapalalagyo sila. ²⁸ Magapadala ako sang mga alingayo nga magauna sa inyo, kag tabugon nila ang mga Hivhanon, Canaanhon, kag mga Hithanon. ²⁹ Pero indi ko sila pagtabugon sa sulod lang sang isa ka tuig agod indi mangin mamingaw ang amo nga duta kag agod indi magdamo ang talunon nga mga sapat didto. ³⁰ Tabugon ko sila sing amat-amat hasta nga magdamo kamo kag sarang na makapanag-iya sang duta.

³¹ “Siguraduhon ko nga ang dulunan sang inyo mga duta maghalin sa Mapula nga Dagat hasta sa Dagat sang Mediteraneo,^[i] kag halin sa desierto sa bagatnan hasta sa Suba sang Eufrates. Itugyan ko sa inyo ang mga pumuluyo sang amo nga duta, kag tabugon ninyo sila. ³² Indi kamo maghimo sang kasugtanan sa ila ukon sa ila mga dios-dios. ³³ Indi ninyo sila pagtuguti nga mag-estar sa inyo duta kay basi sila pa ang magtulod sa inyo sa pagpakasala sa akon. Kon magsimba kamo sa ila mga dios-dios, sigurado nga mangin siod ini sa inyo.”

Ginbaton sang mga Israelinhon ang Kasugtanan sang Dios

24 Dayon nagsiling ang Ginoo kay Moises, “Saka diri sa akon, kag upda si Aaron, Nadab, Abihu, kag ang 70 ka manugdumala sang Israel. Magsimba sila diri sa akon sa malayo-layo lang. ² Ikaw lang Moises ang makapalapit sa akon, ang iban indi makapalapit. Kag ang mga tawo indi gid dapat magsaka diri upod sa imo.”

³ Sang ginsugiran ni Moises ang mga tawo sang tanan nga gintudlo kag ginsugo sang Ginoo, nagsabat sila sing dungan, “Tumanon namon ang tanan nga ginsiling sang Ginoo.” ⁴ Dayon ginsulat ni Moises ang tanan nga ginsiling sang Ginoo.

Aga pa sang madason nga adlaw, nagbangon si Moises kag nagpatindog sang halaran sa tiilan dampi sang bukid kag nagbutang siya sang dose ka handumanan nga bato nga nagarepresentar sang dose ka tribo sang Israel. ⁵ Dayon nagsugo siya sang bataon nga mga lalaki nga maghalad sa Ginoo sang mga halad nga ginasunog kag maghalad man sang mga turo nga baka bilang halad nga para sa maayo nga relasyon. ⁶ Ginkuha ni Moises ang katunga sang dugo kag ginbutang ini sa mga yahong, kag ang katunga ginwisik niya sa halaran. ⁷ Dayon ginkuha niya ang Libro sang Kasugtanan kag ginbasa ini sa mga tawo. Kag nagsabat ang mga tawo, “Tumanon namon ang tanan nga ginsiling sang Ginoo. Sundon namon siya.”

⁸ Dayon ginkuha ni Moises ang dugo sa mga yahong kag ginwisik ini sa mga tawo kag nagsiling, “Amo ini ang dugo nga nagapalig-on sa kasugtanan nga ginhimo sang Ginoo sa inyo sang paghatag niya sining tanan nga sugo.”

⁹ Nagsaka sa bukid si Moises, Aaron, Nadab, Abihu, kag ang 70 ka manugdumala sang Israel, ¹⁰ kag nakita nila ang Dios sang Israel. Sa iya tiilan daw may dalan nga hinimo halin sa bato nga sapiro nga pareho katin-aw sang langit. ¹¹ Bisan nakita sining mga pangulo ang Dios, wala sila pagpatya sang Dios. Nagkaon pa gani sila kag nag-inom didto sa presensya sang Dios.

¹² Dayon nagsiling ang Ginoo kay Moises, “Saka pa gid diri sa akon sa ibabaw sang bukid kag maghulat ka, kay ihatag ko sa imo ang malapad nga mga bato nga akon ginsulatan sang akon mga sugo kag mga pagpanudlo para sa mga tawo.” ¹³ Gani nagsaka pa gid si Moises sa bukid sang Dios kaupod si Josue nga iya kabulig. ¹⁴ Antes sila magsaka, nagsiling si Moises sa mga manugdumala sang Israel, “Hulata ninyo kami diri hasta makabalik kami. Mabilin diri sa inyo si Aaron kag si Hur, kag kon may problema kamo, kadto lang kamo sa ila.”

¹⁵ Pag-abot ni Moises sa ibabaw pa gid sang bukid, gintabunan sang panganod ang bukid. ¹⁶ Dayon ang gamhanan nga presensya sang Ginoo nagkunsad sa Bukid sang Sinai, kag sa sulod sang anom ka adlaw natabunan sang panganod ang bukid. Sang ikapito nga adlaw, gintawag sang Ginoo si Moises halin sa panganod. ^17-18 Gani nagsulod si Moises sa panganod samtang nagapasaka pa gid siya sa bukid. Nagpabilin siya didto sa sulod sang 40 ka adlaw kag 40 ka gab-i. Para sa mga Israelinhon didto sa idalom, ang gamhanan nga presensya sang Ginoo sa ibabaw sang bukid pareho sa nagadabadaba nga kalayo.