Proverbs 14
New Catholic Bible
Chapter 14
Righteousness Is a Sign of a Nation’s Greatness[a]
1 Wisdom builds herself a house,
but Folly tears down hers with her own hands.
2 One whose conduct is upright fears the Lord,[b]
but one whose paths are crooked despises him.
3 The words of a fool ensure a rod for his back,[c]
but the lips of the wise keep them safe.
4 Where there are no oxen, the barn is empty of grain,
but abundant crops come through the strength of the ox.
5 A truthful witness does not lie,
but a false witness lies incessantly.[d]
6 In vain does a scoffer[e] seek wisdom,
but knowledge comes easily to the man of discernment.
7 Do not remain in the presence of a fool,
for you will not gain any wisdom there.
8 The prudent possess the wisdom to follow the right way,
but the folly of fools misleads them.
9 Fools see no need to atone for guilt,
but the upright do so and enjoy God’s favor.
10 The heart knows its own grief best,
and no one else can share its joy.
11 The house of the wicked will be destroyed,
but the tent of the upright will stand firm.
12 There is a way that seems right to a man,
but the end of it leads to death.
13 Even at times of laughter the heart may be sad,
and joy may end in grief.
14 The perverse man suffers the consequences of his ways,
while a good man reaps what his deeds deserve.
15 A simple man believes everything he hears,
but a prudent man carefully considers every step.
16 A wise man is cautious and turns away from evil,
but the fool is reckless and shows no restraint.
17 A quick-tempered man acts foolishly,
but a prudent man is long-suffering.
18 The simple are adorned with folly,
but the prudent have knowledge as their crown.
19 Evil men will bow down before the good,
and the wicked will do so at the gates of the righteous.
20 The poor man is disliked even by his neighbor,
but one who is wealthy never lacks for friends.
21 Anyone who despises his neighbor is a sinner,[f]
but blessed is he who is kind to the poor.
22 Do not those who hatch evil go astray?
But those who plan good are loyal and faithful.
23 Diligent labor always yields profit,
but idle conversation only leads to poverty.
24 The crown of the wise is their riches;
the garland of fools is their folly.
25 A truthful witness saves lives;
anyone who utters lies is an impostor.
26 He who fears the Lord[g] provides strong security,
and in him one’s children will find a refuge.
27 The fear of the Lord[h] is a fountain of life
enabling a man to avoid the snares of death.
28 Many subjects ensure the glory of a king,
but if his subjects are few, he is of no importance.
29 A patient man shows good sense,
but a quick-tempered man displays the height of folly.
30 A tranquil heart gives life to the body,
but envy causes the bones to rot.
31 He who oppresses the poor insults their Creator,
but the one who is kind to the needy[i] does him honor.
32 The evildoer is undone by his malice,
but the upright finds refuge in his integrity.
33 Wisdom finds a home in an understanding heart,[j]
but she is not found in the heart of fools.
34 Righteousness is a sign of a nation’s greatness,
but sin degrades any people.
35 A king favors a prudent servant
but is angry with a shameful servant.
Footnotes
- Proverbs 14:1 Fear of God, wisdom, common sense, understanding, and honesty build up one’s life. Folly tarnishes all that it touches; it destroys the values of humans and society, for it is falsehood, vanity, and injustice. The upright take the side of the poor and the lowly, whereas the evildoer is the person without pity and without feelings. In passing, we will pause at the fine psychological notation about human suffering (vv. 10, 13). Readers will take up again the phrase that entices or offends them; the essential thing is to find some points of departure to achieve a more just idea of life.
- Proverbs 14:2 Fears the Lord: see note on Prov 1:7.
- Proverbs 14:3 Rod for his back: see note on Prov 13:24.
- Proverbs 14:5 See note on Prov 6:19.
- Proverbs 14:6 Scoffer: see note on Prov 1:22.
- Proverbs 14:21 Anyone who despises his neighbor is a sinner: for the Lord had said: “You shall love your neighbor as yourself” (Lev 19:18). Blessed is he who is kind to the poor: such a person “does . . . honor” to God (v. 31) and will “suffer [no] want” (Prov 28:27; see also Prov 21:13; Ps 41:2). Proverbs indicates some of the ways one can be kind to the poor: sharing one’s food with them (Prov 22:9), giving them money (Prov 28:8), and defending their rights (Prov 31:9).
- Proverbs 14:26 Fears the Lord: see note on Prov 1:7.
- Proverbs 14:27 The fear of the Lord: see note on Prov 1:7.
- Proverbs 14:31 Since God created both the rich and the poor in his image (see Prov 22:2; Job 31:15; Jas 3:9), whoever oppresses the poor insults their Creator. Kind to the needy: see note on verse 21. Does him honor: i.e., carries out his will and also “lends to the Lord” (Prov 19:17; see Mt 25:40).
- Proverbs 14:33 Heart: for the Semites the heart was the seat of knowledge and understanding (see note on Ps 4:8).
Châm Ngôn 14
Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version
14 Đàn bà khôn ngoan gây dựng gia đình,
còn đàn bà ngu dại làm tan hoang cửa nhà [a].
2 Ai sống ngay lành kính sợ CHÚA,
còn kẻ sống gian ác khinh dể Ngài.
3 Trong miệng kẻ ngu dại có cái roi quất vào lưng nó,
nhưng lời lẽ của người khôn sẽ che chở người ấy.
4 Nơi nào không có trâu, kho chứa vắng thực phẩm.
Nhưng có trâu cày ruộng thì ngũ cốc sinh sản nhiều.
5 Nhân chứng thành thật không khai gian,
còn nhân chứng dối chỉ khai điều giả trá.
6 Kẻ tự phụ tìm sự khôn ngoan mà không thấy,
nhưng người hiểu biết gặp tri thức dễ dàng.
7 Hãy tránh xa kẻ ngu dại,
vì con chẳng học được gì nơi chúng đâu.
8 Sự khôn ngoan của người thông sáng giúp người biết phải làm gì,
còn sự dốt nát của kẻ ngu dại phỉnh gạt nó.
9 Kẻ ngu dại chê bai của lễ chuộc lỗi [b],
nhưng người liêm chính nhận được ân huệ.
10 Không ai biết được nỗi buồn trong lòng con,
người dưng không chia xẻ được niềm vui của con.
11 Nhà cửa kẻ gian ác sẽ bị tiêu hủy,
nhưng lều người lành sẽ vững bền.
12 Có kẻ tưởng mình làm phải,
nhưng cuối cùng dẫn đến chỗ chết.
13 Có người bên ngoài vui cười mà trong lòng sầu thảm,
Sau khi niềm vui ra đi thì nỗi buồn vẫn còn lại.
14 Kẻ phản nghịch trả giá cho điều ác mình,
còn người nhân đức sẽ được ban thưởng về phong cách của mình.
15 Kẻ ngây ngô tin hết mọi điều,
nhưng người khôn cân nhắc hành vi mình.
16 Người khôn khéo léo tránh lôi thôi,
nhưng kẻ ngu dại quá tự tin và hành động cẩu thả.
17 Người nào nóng tính hành động dại dột,
còn kẻ mưu mô bị ghét bỏ.
18 Kẻ ngu dại nhận được điều xuẩn ngốc của nó,
nhưng người khôn ngoan nhận được tri thức làm mão triều.
19 Kẻ ác sẽ phải cúi đầu trước người nhân đức;
Nó sẽ cúi đầu trước cổng nhà của người công chính.
20 Người nghèo khó thì dù cho đến láng giềng cũng ruồng bỏ,
nhưng kẻ giàu sang có rất đông bạn hữu.
21 Ghét người láng giềng là phạm tội,
nhưng tỏ lòng nhân từ đối với kẻ khốn cùng mang hạnh phúc.
22 Kẻ âm mưu điều ác sẽ bị lầm lạc,
nhưng ai tính chuyện tốt lành
sẽ được yêu thương và tin cậy.
23 Ai chịu khó sẽ kiếm được lợi,
nhưng kẻ đa ngôn sẽ gặp túng quẫn.
24 Người khôn ngoan nhận được của cải làm phần thưởng,
nhưng kẻ ngu dại chỉ lãnh lấy sự dại dột.
25 Nhân chứng thành thật cứu mạng người khác,
nhưng nhân chứng giả dối là kẻ phản bội.
26 Ai kính sợ Chúa sẽ có lòng tự tin,
con cái họ cũng được che chở.
27 Sự kính sợ Chúa là nguồn sống,
giúp người ta tránh được cạm bẫy,
28 Dân số đông là niềm vinh dự cho vua,
nhưng quan trưởng mà không có dân thì xem như chẳng có gì.
29 Người kiên nhẫn có thông sáng lớn,
nhưng kẻ nóng tính phơi bày sự ngu dại mình.
30 Tinh thần trầm tĩnh khiến thân thể khoẻ mạnh,
nhưng sự ganh ghét làm mục xương cốt.
31 Ai ngược đãi người nghèo là sỉ nhục Đấng Tạo Hóa mình,
nhưng ai tử tế với người thiếu thốn tôn trọng Thượng Đế.
32 Kẻ ác bị tàn hại vì mưu mô mình,
nhưng ai làm điều phải
tìm được sự liêm chính làm nơi trú ẩn [c].
33 Sự khôn ngoan sống trong lòng người có trí hiểu biết,
nhưng kẻ ngu dại chẳng hiểu biết khôn ngoan là gì [d].
34 Thực thi điều phải khiến quốc gia phồn thịnh,
nhưng tội lỗi mang sỉ nhục cho bất cứ dân tộc nào.
35 Vua thích tôi tớ khôn ngoan,
nhưng tôi tớ mang sỉ nhục khiến vua nổi giận.
Footnotes
- Châm Ngôn 14:1 Đàn bà khôn ngoan … tan hoang cửa nhà Hay “Sự khôn ngoan xây cất nhà mình, nhưng sự ngu dại phá sập nó đi.”
- Châm Ngôn 14:9 chê bai của lễ chuộc lỗi Nghĩa là “Kẻ ngu dại không biết hối hận.”
- Châm Ngôn 14:32 nhưng ai … trú ẩn Hay “Nhưng ai làm điều phải dù cho đến chết vẫn an ninh.”
- Châm Ngôn 14:33 nhưng kẻ ngu dại … là gì Hay “Dù giữa kẻ ngu dại, sự khôn ngoan cũng được nhận ra.”
Ordspråksboken 14
Svenska 1917
14 Genom visa kvinnor varder huset uppbyggt, men oförnuft river ned det med egna händer.
2 Den som fruktar HERREN, han vandrar i redlighet, men den som föraktar honom, han går krokiga vägar.
3 I den oförnuftiges mun är ett gissel för hans högmod, men de visa bevaras genom sina läppar.
4 Där inga dragare finnas, där förbliver krubban tom, men riklig vinning får man genom oxars kraft.
5 Ett sannfärdigt vittne ljuger icke, men ett falskt vittne främjar lögn.
6 Bespottaren söker vishet och finner ingen, men för den förståndige är kunskap lätt.
7 Gå bort ifrån den man som är dåraktig; aldrig fann du på hans läppar något förstånd.
8 Det är den klokes vishet, att han aktar på sin väg, men det är dårars oförnuft, att de öva svek.
9 De oförnuftiga bespottas av sitt eget skuldoffer, men bland de redliga råder gott behag.
10 Hjärtat känner självt bäst sin egen sorg, ej heller kan en främmande intränga i dess glädje.
11 De ogudaktigas hus förödes, men de rättsinnigas hydda blomstrar.
12 Mången håller sin väg för den i rätta, men på sistone leder den dock till döden.
13 Mitt under löjet kan hjärtat sörja, och slutet på glädjen bliver bedrövelse.
14 Av sina gärningars frukt varder den avfällige mättad, och den gode bliver upphöjd över honom.
15 Den fåkunnige tror vart ord, men den kloke aktar på sina steg.
16 Den vise tager sig till vara och flyr det onda, men dåren är övermodig och sorglös.
17 Den som är snar till vrede gör vad oförnuftigt är, och en ränkfull man bliver hatad.
18 De fåkunniga hava fått oförnuft till sin arvedel, men de kloka bliva krönta med kunskap.
19 De onda måste falla ned inför de goda, och de ogudaktiga vid den rättfärdiges portar.
20 Jämväl av sina närmaste är den fattige hatad, men den rike har många vänner.
21 Den som visar förakt för sin nästa, han begår synd, men säll är den som förbarmar sig över de betryckta.
22 De som bringa ont å bane skola förvisso fara vilse, men barmhärtighet och trofasthet röna de som bringa gott å bane.
23 Av all möda kommer någon vinning, men tomt tal är ren förlust.
24 De visas rikedom är för dem en krona men dårarnas oförnuft förbliver oförnuft.
25 Ett sannfärdigt vittne räddar liv, men den som främjar lögn, han är full av svek.
26 Den som fruktar HERREN har ett tryggt fäste, och hans barn få där en tillflykt.
27 I HERRENS fruktan är en livets källa genom dem undviker man dödens snaror
28 Att hava många undersåtar är en konungs härlighet, men brist på folk är en furstes olycka.
29 Den som är tålmodig visar gott förstånd, men den som är snar till vrede går långt i oförnuft.
30 Ett saktmodigt hjärta är kroppens liv, men bittert sinne är röta i benen.
31 Den som förtrycker den arme smädar hans skapare, men den som förbarmar sig över de fattiga, han ärar honom.
32 Genom sin ondska kommer de ogudaktige på fall, men den rättfärdige är frimodig in i döden.
33 I den förståndiges hjärta bor visheten, och i dårarnas krets gör hon sig kunnig.
34 Rättfärdighet upphöjer ett folk men synd är folkens vanära.
35 En förståndig tjänare behaga konungen väl, men över en vanartig skall han vrede komma.
© 2010 Bible League International