Sayings of Agur

30 The sayings(A) of Agur son of Jakeh—an inspired utterance.

This man’s utterance to Ithiel:

“I am weary, God,
    but I can prevail.[a]
Surely I am only a brute, not a man;
    I do not have human understanding.
I have not learned wisdom,
    nor have I attained to the knowledge of the Holy One.(B)
Who has gone up(C) to heaven and come down?
    Whose hands(D) have gathered up the wind?
Who has wrapped up the waters(E) in a cloak?(F)
    Who has established all the ends of the earth?
What is his name,(G) and what is the name of his son?
    Surely you know!

“Every word of God is flawless;(H)
    he is a shield(I) to those who take refuge in him.
Do not add(J) to his words,
    or he will rebuke you and prove you a liar.

“Two things I ask of you, Lord;
    do not refuse me before I die:
Keep falsehood and lies far from me;
    give me neither poverty nor riches,
    but give me only my daily bread.(K)
Otherwise, I may have too much and disown(L) you
    and say, ‘Who is the Lord?’(M)
Or I may become poor and steal,
    and so dishonor the name of my God.(N)

10 “Do not slander a servant to their master,
    or they will curse you, and you will pay for it.

11 “There are those who curse their fathers
    and do not bless their mothers;(O)
12 those who are pure in their own eyes(P)
    and yet are not cleansed of their filth;(Q)
13 those whose eyes are ever so haughty,(R)
    whose glances are so disdainful;
14 those whose teeth(S) are swords
    and whose jaws are set with knives(T)
to devour(U) the poor(V) from the earth
    and the needy from among mankind.(W)

15 “The leech has two daughters.
    ‘Give! Give!’ they cry.

“There are three things that are never satisfied,(X)
    four that never say, ‘Enough!’:
16 the grave,(Y) the barren womb,
    land, which is never satisfied with water,
    and fire, which never says, ‘Enough!’

17 “The eye that mocks(Z) a father,
    that scorns an aged mother,
will be pecked out by the ravens of the valley,
    will be eaten by the vultures.(AA)

18 “There are three things that are too amazing for me,
    four that I do not understand:
19 the way of an eagle in the sky,
    the way of a snake on a rock,
the way of a ship on the high seas,
    and the way of a man with a young woman.

20 “This is the way of an adulterous woman:
    She eats and wipes her mouth
    and says, ‘I’ve done nothing wrong.’(AB)

21 “Under three things the earth trembles,
    under four it cannot bear up:
22 a servant who becomes king,(AC)
    a godless fool who gets plenty to eat,
23 a contemptible woman who gets married,
    and a servant who displaces her mistress.

24 “Four things on earth are small,
    yet they are extremely wise:
25 Ants are creatures of little strength,
    yet they store up their food in the summer;(AD)
26 hyraxes(AE) are creatures of little power,
    yet they make their home in the crags;
27 locusts(AF) have no king,
    yet they advance together in ranks;
28 a lizard can be caught with the hand,
    yet it is found in kings’ palaces.

29 “There are three things that are stately in their stride,
    four that move with stately bearing:
30 a lion, mighty among beasts,
    who retreats before nothing;
31 a strutting rooster, a he-goat,
    and a king secure against revolt.[b]

32 “If you play the fool and exalt yourself,
    or if you plan evil,
    clap your hand over your mouth!(AG)
33 For as churning cream produces butter,
    and as twisting the nose produces blood,
    so stirring up anger produces strife.”

Footnotes

  1. Proverbs 30:1 With a different word division of the Hebrew; Masoretic Text utterance to Ithiel, / to Ithiel and Ukal:
  2. Proverbs 30:31 The meaning of the Hebrew for this phrase is uncertain.

Lời dạy khôn ngoan của A-gu-rơ

30 Sau đây là những lời giáo huấn của A-gu-rơ con trai Gia-kê, người xứ Mát-xa.

Ông bảo, “Lạy Thượng Đế, tôi mệt mỏi, tôi đuối sức và kiệt lực.” [a]
Ta là kẻ dại dột hơn mọi người,
    ta không hiểu biết gì.
Ta chưa học khôn,
    và không biết gì về Thượng Đế, Đấng Thánh.
Ai đã lên trời rồi lại xuống?
    Ai có thể nắm gió trong tay?
Ai có thể bọc nước trong áo choàng?
    Ai đã đặt ranh giới cho đất?
Tên Ngài hay tên con trai Ngài là gì?
    Nếu ngươi biết hãy nói cho ta đi!
Mỗi một lời nói của Thượng Đế đều chân chính.
    Ngài bảo vệ những ai đến với Ngài.
Đừng thêm bớt gì vào lời Ngài,
    nếu không Ngài sẽ trừng phạt con và cho con là kẻ nói dối.
Con cầu xin Ngài hai điều.
    Xin đừng từ chối trước khi con chết.
Xin đừng để con nói dối và bất lương.
    Đừng để con giàu sang hay nghèo khổ;
    xin cho con đủ đồ dùng hằng ngày.
Nếu quá sung túc, con có thể chối bỏ Ngài và bảo,
    “Tôi không biết CHÚA là ai cả!”
Nếu quá nghèo khổ
    con có thể trộm cắp làm nhục danh Thượng Đế của con.
10 Đừng nói xấu đầy tớ với chủ nó,
    nếu không nó sẽ nguyền rủa con, rồi con sẽ phải mang tội.
11 Có người chưởi rủa cha mình
    cũng chẳng chúc phước cho mẹ mình.
12 Có người tự nghĩ mình trong sạch
    nhưng thực sự chưa tẩy sạch được điều dơ bẩn trong lòng.
13 Có người mang tính tự phụ,
    xem thường người khác.
14 Có kẻ có răng bén như gươm;
    hàm của chúng như dao nhọn.
    Chúng muốn giết kẻ nghèo khỏi xứ
    và đuổi kẻ túng thiếu ra khỏi loài người.
15 Con đỉa có hai con gái [b]
    gọi là “Cho thêm” và “Cho thêm.”
    Có ba điều không bao giờ thỏa mãn,
    và bốn điều không bao giờ nói, “Đủ rồi!”
16 Đó là nghĩa địa, dạ không sinh con,
    đất không bao giờ đủ mưa,
    và lửa không bao giờ nói “Đủ rồi!”
17 Con mắt chế giễu cha mình,
    không vâng lời mẹ mình,
thì chim trời sẽ móc mắt ấy,
    kên kên sẽ ăn nó.
18 Có ba điều rất lạ lùng đối với ta,
    và bốn điều ta chưa hiểu được:
19 Đó là đường chim ưng bay trên trời,
    đường con rắn bò trên đá,
    lối tàu chạy trên biển,
    và đường người nam đi lại với người nữ.
20 Người đàn bà ngoại tình hành động như sau:
    Nàng làm như thể vừa mới ăn xong rồi rửa mặt;
    và bảo, “Tôi có làm gì quấy đâu.”
21 Có ba điều làm rung chuyển đất,
    và bốn điều mà đất không chịu nổi:
22 Đó là khi kẻ tôi tớ lên làm vua,
    Người ngu có dư thức ăn,
23 Người đàn bà bị chồng ghét nhưng vẫn cưới nàng,
    và đứa tớ gái lên làm bà chủ.
24 Có bốn loài nhỏ xíu trên đất
    nhưng lại rất khôn:
25 Con kiến chẳng có sức mạnh gì,
    nhưng biết dự trữ thức ăn lúc mùa hè.
26 Con chồn núi không mạnh mẽ gì,
    nhưng sống giữa các tảng đá.
27 Cào cào tuy không có vua,
    nhưng bay ra theo hàng ngũ.
28 Con thằn lằn mà người ta lấy tay bắt được,
    vậy mà lại ở trong cung vua.
29 Có ba thứ bước đi hiên ngang,
    và bốn thứ bước đi hùng dũng:
30 Đó là sư tử, con vật oai phong nhất,
    không biết sợ ai,
31 con gà trống đi hiên ngang [c],
    con dê đực, và nhà vua khi hướng dẫn dân chúng.
32 “Nếu con vừa ngu mà lại tự phụ,
    hay nếu con định mưu ác thì hãy lấy tay bịt miệng.
33 Sữa quậy lên làm ra bơ,
    mũi bị đập sẽ chảy máu.
    Chọc giận người khác gây ra chuyện lôi thôi.”

Footnotes

  1. Châm Ngôn 30:1 Ông bảo, … kiệt lực Câu nầy trong nguyên văn không rõ nghĩa. Có bản nghi, “Ông bảo với Y-thiên, Y-thiên, và U-canh.”
  2. Châm Ngôn 30:15 Con đỉa có hai con gái Hay “Người tham lam chỉ biết có hai điều.”
  3. Châm Ngôn 30:31 con gà trống đi hiên ngang Hay “con chó săn” hoặc “con ngựa khi ra trận.”