Mateo 5
Ang Pulong Sang Dios
Ang Pagpanudlo ni Jesus sa Bukid
5 Sang makita ni Jesus ang madamo nga mga tawo, nagtaklad siya sa bukid kag nagpungko didto. Nagpalapit sa iya ang iya mga sumulunod, 2 kag nagpanudlo siya sa ila. Siling niya,
3 “Bulahan ang mga tawo nga nagakilala nga nagkulang sila sa Dios,
kay sakop sila sa paghari sang Dios.[a]
4 Bulahan ang mga nagakasubo,
kay lipayon sila sang Dios.
5 Bulahan ang mga mapainubuson,[b]
kay mangin ila ang kalibutan.[c]
6 Bulahan ang mga tawo nga luyag gid maghimo sang kabubut-on sang Dios,
kay buligan sila sang Dios sa pagtuman sina nga handom.
7 Bulahan ang mga maluluy-on,
kay kaluoyan sila sang Dios.
8 Bulahan ang mga tawo nga matinlo ang ila tagipusuon,
kay makita nila ang Dios.
9 Bulahan ang mga tawo nga nagapaluntad sang paghidaet,
kay pagatawgon sila nga mga anak sang Dios.
10 Bulahan ang mga tawo nga ginahingabot tungod sa ila pagsunod sa kabubut-on sang Dios,
kay sakop sila sa paghari sang Dios.
11 “Bulahan kamo kon tungod sa inyo pagsunod sa akon ginayaguta kamo, ginahingabot, kag ginabutang-butangan sang tanan nga kalainan. 12 Amo man ini ang ila ginhimo sang una sa mga propeta. Gani magkalipay gid kamo tungod nga mabaton ninyo ang dako nga balos sa langit.”
Asin kag Suga(A)
13 “Kamo nga akon mga sumulunod pareho sang asin diri sa kalibutan. Pero kon maglain ang sabor sang asin, wala na sing may mahimo agod mapabalik pa ang iya sabor. Gani indi na mapuslan kundi ginapilak na lang kag ginatapakan sang mga tawo.
14 “Pareho kamo sang suga nga nagahatag kasanag sa mga tawo diri sa kalibutan. Kag ini makita gid pareho sang banwa nga ginpatindog sa ibabaw sang bukid nga indi matago. 15 Wala sing may nagasindi sang suga kag takluban lang dayon ini sang sulukban, kundi ginabutang ini sa tulungtungan agod masanagan ang tanan sa sulod sang balay. 16 Gani amo man ang inyo himuon. Pasigaha ninyo ang inyo suga sa mga tawo, agod makita nila ang inyo maayo nga mga binuhatan kag agod dayawon nila ang inyo Amay sa langit.”
Ang Pagpanudlo Parte sa Kasuguan
17 “Indi kamo maghunahuna nga nagkadto ako diri sa pagbaliwala sang Kasuguan ni Moises kag sang mga sinulatan sang mga propeta. Nagkadto ako diri sa pagtuman sini. 18 Sa pagkamatuod, samtang ara pa ang langit kag ang duta, wala gid sing bisan gamay nga bahin sang Kasuguan nga mabaliwala hasta wala pa matuman ang tanan.[d] 19 Gani ang bisan sin-o nga maglapas sang bisan labing gamay nga bahin sang Kasuguan kag magtudlo sa iban nga maglapas man, siya ang labing kubos sa mga nasakop sa paghari sang Dios. Pero ang bisan sin-o nga magtuman sang Kasuguan, kag magtudlo sini sa iban nga magtuman man, kabigon siya nga dungganon sa mga nasakop sa paghari sang Dios. 20 Gani ginasugiran ko kamo nga kinahanglan ang inyo pagtuman sa kabubut-on sang Dios maglabaw pa sa pagtuman sang mga manunudlo sang Kasuguan kag sang mga Pariseo, kay kon indi, indi gid kamo masakop sa paghari sang Dios.”
Ang Pagpanudlo Parte sa Kaakig
21 Nagsiling pa gid si Jesus, “Nabatian ninyo nga ginsiling sang una sa aton mga katigulangan nga indi sila magpatay,[e] kay ang bisan sin-o nga magpatay pagasilutan. 22 Pero ako nagasiling sa inyo nga ang bisan sin-o nga nagakaakig sa iya kapareho pagasilutan. Kag ang bisan sin-o nga nagapakalain sa iya kapareho sa pagsiling ‘Wala ka sing pulos,’ dal-on siya sa korte agod silutan. Kag ang bisan sin-o nga magsiling sa iya kapareho ‘Buang,’ pagasilutan siya sa nagadabadaba nga kalayo sa impyerno. 23 Gani bisan ara ka na sa halaran nga nagadala sang imo halad sa Dios kag madumduman mo nga ang imo utod may malain nga buot sa imo, 24 ibilin mo anay ang imo nga inughalad malapit sa halaran kag kadtuan mo gilayon ang imo utod kag magpakighusay sa iya. Dayon magbalik ka sa halaran kag maghalad sang imo inughalad sa Dios.
25 “Kon may mag-akusar sa imo, magpakighusay ka sa iya samtang nagapakadto pa lang kamo sa korte. Kay kon didto na kamo sa korte, itugyan ka sang huwis sa pulis agod prisohon. 26 Sa pagkamatuod, indi ka makaguwa kon indi mo anay mabayaran ang tanan mo nga multa.”
Ang Pagpanudlo Parte sa Pagpanginbabayi
27 “Nabatian ninyo nga ginsiling sang una nga indi dapat magpanginbabayi.[f] 28 Pero ako nagasiling sa inyo nga kon ang lalaki magtulok sa babayi nga may handom sa pagpakighilawas sa iya, pareho lang nga nagapanginbabayi na siya sa iya. 29 Gani kon ang imo tuo nga mata amo ang kabangdanan nga nagapakasala ka, lukata ina kag ipilak. Kay maayo pa nga madula ang isa ka parte sang imo lawas sang sa kompleto ang imo lawas pero ipilak ka man lang sa impyerno. 30 Kon ang imo tuo nga kamot amo ang kabangdanan nga nagapakasala ka, utda ina kag ipilak. Kay maayo pa nga madula ang isa ka parte sang imo lawas sang sa kompleto ang imo lawas pero ipilak ka man lang sa impyerno.”
Ang Pagpanudlo Parte sa Pagbulagay(B)
31 “Ginsiling man sang una nga kon ang lalaki luyag magbulag sa iya asawa, dapat maghatag siya sa iya asawa sang kasulatan sang pagbulagay.[g] 32 Pero ako nagasiling sa inyo nga kon bulagan sang lalaki ang iya asawa nga wala man lang naghimo sang imoral nga pagpakigrelasyon,[h] siya mismo ang nagatulod sa iya asawa nga magpakasala kay magapamana ini liwat; kag ang bisan sin-o nga magpangasawa sa sadto nga babayi nga ginbulagan nagapanginbabayi.”
Ang Pagpanudlo Parte sa Pagsumpa
33 “Nabatian ninyo nga ginsiling sang una sa aton mga katigulangan nga kon ang tawo may ginpromisa kag ginsumpaan pa niya sa ngalan sang Ginoo, kinahanglan iya gid ini tumanon.[i] 34 Pero ako nagasiling sa inyo nga kon magpromisa kamo, indi kamo magsumpa. Indi kamo magsiling nga ‘Saksi ko ang langit’ kay amo ini ang trono sang Dios, 35 ukon ‘Saksi ko ang duta’ kay amo ini ang ginatungtungan sang iya tiil. Indi man kamo maggamit sang ngalan sang Jerusalem sa inyo pagsumpa tungod kay amo ini ang siyudad sang bantog nga Hari. 36 Kag indi man kamo magsiling nga, ‘Bisan mapatay pa ako,’ kay bisan pa gani ang isa lang ka buhok indi mo mapaputi ukon mapaitom. 37 Dapat magsiling ka lang ‘Huo’ kon huo kag ‘Indi’ kon indi; kay kon magsumpa pa kamo halin na ina kay Satanas.”
Indi Kamo Magtimalos sa Inyo Isigkatawo(C)
38 “Nabatian ninyo nga ginsiling sang una nga ‘Ang maglukat sang mata sang iya isigkatawo, lukaton man ang iya mata; kag ang magbingaw sang ngipon sang iya isigkatawo, bingawon man.’[j] 39 Pero ako nagasiling sa inyo nga indi ninyo pagbalusi sing malain ang nagahimo sing malain sa inyo. Kon tampaon ka sa tuo nga guya, itaya pa ang imo wala nga guya. 40 Kon may magdemanda sa imo agod kuhaon ang imo bayo, ihatag bisan pa ang imo kunop. 41 Kon may soldado nga magpilit sa imo nga magpas-an sang iya karga sang isa ka kilometro, himua nga duha. 42 Hatagi ang nagapangayo sa imo, kag pahulama ang nagahulam sa imo.”
Higugmaa ang Inyo mga Kaaway(D)
43 “Nabatian ninyo nga ginsiling sang una nga ‘Higugmaa ninyo ang inyo kapareho[k] kag dumti ninyo ang inyo mga kaaway.’ 44 Pero ako nagasiling sa inyo nga higugmaa ninyo ang inyo mga kaaway. Bisan pa ang mga nagahingabot sa inyo pangamuyuan ninyo. 45 Kag kon himuon ninyo ini, mangin matuod kamo nga mga anak sang inyo Amay sa langit.[l] Kay indi lang ang mga maayo nga mga tawo ang iya ginapasilakan sang adlaw kundi pati man ang mga malain. Kag indi lang ang mga matarong ang iya ginahatagan sang ulan kundi pati man ang mga indi matarong. 46 Kon ang nagahigugma sa inyo amo lang ang inyo ginahigugma, makabaton bala kamo sang balos halin sa Dios? Indi gid! Kay bisan ang mga manugsukot sang buhis nga ginakabig ninyo nga makasasala nagahimo man sina. 47 Kag kon ang inyo mga kapareho lang ang inyo ginabugno, ano gid ang inyo ginahimo nga labaw sa iban? Bisan ang mga tawo nga wala nakakilala sa Dios nagahimo man sina. 48 Gani dapat wala kamo sing kasawayan sa inyo pagtratar sa inyo isigkatawo pareho sang inyo Amay sa langit.”
Footnotes
- 5:3 Dios: Amo man sa bersikulo 10, 19 kag 20. Tan-awa ang “footnote” sa 3:2.
- 5:5 mapainubuson: ukon, malulo.
- 5:5 kalibutan: siguro ang buot silingon, ang bag-o nga kalibutan sa palaabuton. Tan-awa ang 2 Pedro 3:13 kag Pahayag 21:1.
- 5:18 hasta wala pa matuman ang tanan: posible ang buot silingon, hasta wala pa matuman ang tanan nga katuyuan sang Kasuguan; ukon, hasta wala pa matuman ang tanan nga magakalatabo sa palaabuton.
- 5:21 Exo. 20:13; Deu. 5:17.
- 5:27 Exo. 20:14; Deu. 5:18.
- 5:31 Deu. 24:1.
- 5:32 naghimo sang imoral nga pagpakigrelasyon: posible ang buot silingon, nagpanginlalaki.
- 5:33 Lev. 19:12; Num. 30:2; Deu. 23:21.
- 5:38 Exo. 21:24; Lev. 24:20; Deu. 19:21.
- 5:43 Lev. 19:18.
- 5:45 mangin matuod kamo nga mga anak sang inyo Amay sa langit tungod nga pareho kamo sa iya nga maayo ang iya pagtratar sa tanan.
Matthew 5
English Standard Version
The Sermon on the Mount
5 Seeing the crowds, (A)he went up on the mountain, and when he (B)sat down, his disciples came to him.
The Beatitudes
2 And (C)he opened his mouth and taught them, saying:
3 (D)“Blessed are (E)the poor in spirit, for (F)theirs is the kingdom of heaven.
4 “Blessed are (G)those who mourn, for they shall be comforted.
5 “Blessed are the (H)meek, for they (I)shall inherit the earth.
6 “Blessed are those who hunger and (J)thirst (K)for righteousness, for they shall be satisfied.
7 “Blessed are (L)the merciful, for they shall receive mercy.
8 “Blessed are (M)the pure in heart, for (N)they shall see God.
9 “Blessed are (O)the peacemakers, for (P)they shall be called (Q)sons[a] of God.
10 (R)“Blessed are those who are persecuted for righteousness' sake, for (S)theirs is the kingdom of heaven.
11 (T)“Blessed are you when others revile you and persecute you and utter all kinds of evil against you falsely (U)on my account. 12 (V)Rejoice and be glad, for your reward is great in heaven, for (W)so they persecuted the prophets who were before you.
Salt and Light
13 “You are the salt of the earth, (X)but if salt has lost its taste, how shall its saltiness be restored? It is no longer good for anything except to be thrown out and trampled under people's feet.
14 (Y)“You are the light of the world. A city set on a hill cannot be hidden. 15 (Z)Nor do people light a lamp and put it under a basket, but on a stand, and it gives light to all in the house. 16 In the same way, let your light shine before others, so (AA)that[b] they may see your good works and (AB)give glory to your Father who is in heaven.
Christ Came to Fulfill the Law
17 (AC)“Do not think that I have come to abolish (AD)the Law or the Prophets; I have not come to abolish them but (AE)to fulfill them. 18 For truly, I say to you, (AF)until heaven and earth pass away, not an iota, not a dot, will pass from the Law until all is accomplished. 19 (AG)Therefore whoever relaxes (AH)one of the least of these commandments and teaches others to do the same will be called least (AI)in the kingdom of heaven, but whoever does them and teaches them will be called great (AJ)in the kingdom of heaven. 20 For I tell you, unless your righteousness exceeds (AK)that of the scribes and Pharisees, you (AL)will never enter the kingdom of heaven.
Anger
21 (AM)“You have heard that it was said to those of old, (AN)‘You shall not murder; and whoever murders will be liable (AO)to judgment.’ 22 But I say to you that (AP)everyone who is angry with his brother[c] will be liable (AQ)to judgment; whoever insults[d] his brother will be liable to the council; and whoever says, ‘You fool!’ will be liable to (AR)the hell[e] of fire. 23 (AS)So if (AT)you are offering your gift at the altar and there remember that your brother has something against you, 24 leave your gift there before the altar and go. First be reconciled to your brother, and then come and offer your gift. 25 (AU)Come to terms quickly with your accuser while you are going with him to court, lest your accuser hand you over to the judge, and the judge to the guard, and you be put in prison. 26 Truly, I say to you, (AV)you will never get out until you have paid the last penny.[f]
Lust
27 (AW)“You have heard that it was said, (AX)‘You shall not commit adultery.’ 28 But I say to you that (AY)everyone who looks at a woman with lustful intent has already committed adultery with her in his heart. 29 (AZ)If your right eye (BA)causes you to sin, tear it out and throw it away. For it is better that you lose one of your members than that your whole body be thrown into (BB)hell. 30 (BC)And if your right hand (BD)causes you to sin, cut it off and throw it away. For it is better that you lose one of your members than that your whole body go into (BE)hell.
Divorce
31 (BF)“It was also said, (BG)‘Whoever divorces his wife, let him give her a certificate of divorce.’ 32 (BH)But I say to you that everyone who divorces his wife, except on the ground of sexual immorality, makes her commit adultery, and (BI)whoever marries a divorced woman commits adultery.
Oaths
33 “Again (BJ)you have heard that it was said to those of old, (BK)‘You shall not swear falsely, but (BL)shall perform to the Lord what you have sworn.’ 34 But I say to you, (BM)Do not take an oath at all, either by heaven, for (BN)it is the throne of God, 35 or by the earth, for it is his footstool, or by Jerusalem, for it is (BO)the city of the great King. 36 And do not take an oath by your head, for you cannot make one hair white or black. 37 Let what you say be simply ‘Yes’ or ‘No’; (BP)anything more than this comes from evil.[g]
Retaliation
38 (BQ)“You have heard that it was said, (BR)‘An eye for an eye and a tooth for a tooth.’ 39 But I say to you, (BS)Do not resist the one who is evil. But (BT)if anyone (BU)slaps you on the right cheek, turn to him the other also. 40 And (BV)if anyone would sue you and take your tunic,[h] let him have your cloak as well. 41 And if anyone (BW)forces you to go one mile, go with him two miles. 42 (BX)Give to the one who begs from you, and (BY)do not refuse the one who would borrow from you.
Love Your Enemies
43 (BZ)“You have heard that it was said, (CA)‘You shall love your neighbor and hate your enemy.’ 44 But I say to you, (CB)Love your enemies and (CC)pray for those who persecute you, 45 (CD)so that you may be sons of your Father who is in heaven. For he makes his sun rise on the evil and on the good, and (CE)sends rain on the just and on the unjust. 46 (CF)For if you love those who love you, what reward do you have? Do not even the tax collectors do the same? 47 And if you greet only your brothers,[i] what more are you doing than others? Do not even (CG)the Gentiles do the same? 48 (CH)You therefore must be (CI)perfect, (CJ)as your heavenly Father is perfect.
Footnotes
- Matthew 5:9 Greek huioi; see Preface
- Matthew 5:16 Or house. 16 Let your light so shine before others that
- Matthew 5:22 Some manuscripts insert without cause
- Matthew 5:22 Greek says Raca to (a term of abuse)
- Matthew 5:22 Greek Gehenna; also verses 29, 30
- Matthew 5:26 Greek kodrantes, Roman copper coin (Latin quadrans) worth about 1/64 of a denarius (which was a day's wage for a laborer)
- Matthew 5:37 Or the evil one
- Matthew 5:40 Greek chiton, a long garment worn under the cloak next to the skin
- Matthew 5:47 Or brothers and sisters. In New Testament usage, depending on the context, the plural Greek word adelphoi (translated “brothers”) may refer either to brothers or to brothers and sisters
Hiligaynon Bible (Ang Pulong Sang Dios) Copyright © 1996, 2006 by Biblica, Inc.® Used by permission. All rights reserved worldwide.
The ESV® Bible (The Holy Bible, English Standard Version®), © 2001 by Crossway, a publishing ministry of Good News Publishers. ESV Text Edition: 2025.