Jesus Sends Out the Seventy-Two

10 After this the Lord appointed (A)seventy-two[a] others and (B)sent them on ahead of him, two by two, into every town and place where he himself was about to go. (C)And he said to them, “The harvest is plentiful, but the laborers are few. (D)Therefore pray earnestly to the Lord of the harvest to send out laborers into his harvest. Go your way; (E)behold, I am sending you out as lambs in the midst of wolves. (F)Carry no moneybag, no knapsack, no sandals, and (G)greet no one on the road. Whatever house you enter, first say, (H)‘Peace be to this house!’ And if a son of peace is there, your peace will rest upon him. But if not, (I)it will return to you. And remain in the same house, eating and drinking what they provide, for (J)the laborer deserves his wages. Do not go from house to house. Whenever you enter a town and they receive you, eat what is set before you. Heal the sick in it and say to them, (K)‘The kingdom of God has come near to you.’ 10 But whenever you enter a town and they do not receive you, go into its streets and say, 11 (L)‘Even the dust of your town that clings to our feet we wipe off against you. Nevertheless know this, that (M)the kingdom of God has come near.’ 12 I tell you, (N)it will be more bearable on (O)that day for Sodom than for that town.

Woe to Unrepentant Cities

13 (P)“Woe to you, Chorazin! Woe to you, Bethsaida! For if the mighty works done in you had been done in (Q)Tyre and Sidon, they would have repented long ago, sitting in sackcloth and ashes. 14 (R)But it will be more bearable in the judgment for (S)Tyre and Sidon than for you. 15 And you, Capernaum, (T)will you be exalted to heaven? You shall be brought down to (U)Hades.

16 (V)“The one who hears you hears me, and (W)the one who rejects you rejects me, and (X)the one who rejects me rejects him who sent me.”

The Return of the Seventy-Two

17 (Y)The seventy-two returned with joy, saying, “Lord, (Z)even the demons are subject to us in your name!” 18 And he said to them, (AA)“I saw Satan (AB)fall like lightning from heaven. 19 Behold, I have given you authority (AC)to tread on serpents and scorpions, and over all the power of (AD)the enemy, and (AE)nothing shall hurt you. 20 (AF)Nevertheless, do not rejoice in this, that the spirits are subject to you, but rejoice that (AG)your names are written in heaven.”

Jesus Rejoices in the Father's Will

21 (AH)In that same hour (AI)he rejoiced (AJ)in the Holy Spirit and said, “I thank you, Father, (AK)Lord of heaven and earth, that (AL)you have hidden these things from the wise and understanding and (AM)revealed them to little children; yes, Father, for (AN)such was your gracious will.[b] 22 (AO)All things have been handed over to me by my Father, and no one knows who the Son is (AP)except the Father, or who the Father is (AQ)except the Son and anyone (AR)to whom the Son chooses to reveal him.”

23 Then turning to the disciples he said privately, (AS)“Blessed are the eyes that see what you see! 24 For I tell you (AT)that many prophets and kings desired to see what you see, and did not see it, and to hear what you hear, and did not hear it.”

The Parable of the Good Samaritan

25 (AU)And behold, a (AV)lawyer stood up to (AW)put him to the test, saying, “Teacher, what shall I do to (AX)inherit eternal life?” 26 He said to him, “What is written in the Law? How do you read it?” 27 And he answered, (AY)“You shall love the Lord your God with all your heart and with all your soul and with all your strength and with all your mind, and (AZ)your neighbor as yourself.” 28 And he said to him, “You have answered correctly; (BA)do this, and you will live.”

29 But he, (BB)desiring to justify himself, said to Jesus, “And who is my neighbor?” 30 Jesus replied, “A man (BC)was going down from Jerusalem to Jericho, and he fell among robbers, who stripped him and beat him and departed, leaving him half dead. 31 Now by chance a (BD)priest was going down that road, and when he saw him he passed by on the other side. 32 So likewise (BE)a Levite, when he came to the place and saw him, passed by on the other side. 33 But a (BF)Samaritan, as he journeyed, came to where he was, and when he saw him, he had compassion. 34 He went to him and (BG)bound up his wounds, pouring on (BH)oil and wine. Then he set him on his own animal and brought him to an inn and took care of him. 35 And the next day he took out two (BI)denarii[c] and gave them to the innkeeper, saying, ‘Take care of him, and whatever more you spend, I will repay you when I come back.’ 36 Which of these three, do you think, proved to be a neighbor to the man who fell among the robbers?” 37 He said, “The one who showed him mercy.” And Jesus said to him, “You go, and do likewise.”

Martha and Mary

38 Now as they went on their way, Jesus[d] entered a village. And a woman named (BJ)Martha (BK)welcomed him into her house. 39 And she had a sister called (BL)Mary, who (BM)sat at the Lord's feet and listened to his teaching. 40 But Martha was distracted with much serving. And she went up to him and said, “Lord, do you not care that my sister has left me to serve alone? Tell her then to help me.” 41 But the Lord answered her, “Martha, Martha, you are (BN)anxious and troubled about many things, 42 but one thing is necessary.[e] Mary has chosen (BO)the good portion, which will not be taken away from her.”

Footnotes

  1. Luke 10:1 Some manuscripts seventy; also verse 17
  2. Luke 10:21 Or for so it pleased you well
  3. Luke 10:35 A denarius was a day's wage for a laborer
  4. Luke 10:38 Greek he
  5. Luke 10:42 Some manuscripts few things are necessary, or only one

10 Wedi’r pethau hyn yr ordeiniodd yr Arglwydd ddeg a thrigain eraill hefyd, ac a’u danfonodd hwynt bob yn ddau o flaen ei wyneb i bob dinas a man lle yr oedd efe ar fedr dyfod. Am hynny efe a ddywedodd wrthynt, Y cynhaeaf yn wir sydd fawr, ond y gweithwyr yn anaml: gweddïwch gan hynny ar Arglwydd y cynhaeaf, am ddanfon allan weithwyr i’w gynhaeaf. Ewch: wele, yr wyf fi yn eich danfon chwi fel ŵyn ymysg bleiddiaid. Na ddygwch god, nac ysgrepan, nac esgidiau; ac na chyferchwch well i neb ar y ffordd. Ac i ba dŷ bynnag yr eloch i mewn, yn gyntaf dywedwch, Tangnefedd i’r tŷ hwn. Ac o bydd yno fab tangnefedd, eich tangnefedd a orffwys arno: os amgen, hi a ddychwel atoch chwi. Ac yn y tŷ hwnnw arhoswch, gan fwyta ac yfed y cyfryw bethau ag a gaffoch ganddynt: canys teilwng yw i’r gweithiwr ei gyflog. Na threiglwch o dŷ i dŷ. A pha ddinas bynnag yr eloch iddi, a hwy yn eich derbyn, bwytewch y cyfryw bethau ag a rodder ger eich bronnau: Ac iachewch y cleifion a fyddo ynddi, a dywedwch wrthynt, Daeth teyrnas Dduw yn agos atoch. 10 Eithr pa ddinas bynnag yr eloch iddi, a hwy heb eich derbyn, ewch allan i’w heolydd, a dywedwch, 11 Hyd yn oed y llwch, yr hwn a lynodd wrthym o’ch dinas, yr ydym yn ei sychu ymaith i chwi: er hynny gwybyddwch hyn, fod teyrnas Dduw wedi nesáu atoch. 12 Eithr dywedaf wrthych, mai esmwythach fydd i Sodom yn y dydd hwnnw, nag i’r ddinas honno. 13 Gwae di, Chorasin! gwae di, Bethsaida! canys pe gwnelsid yn Nhyrus a Sidon y gweithredoedd nerthol a wnaethpwyd yn eich plith chwi, hwy a edifarhasent er ys talm, gan eistedd mewn sachliain a lludw. 14 Eithr esmwythach fydd i Dyrus a Sidon yn y farn, nag i chwi. 15 A thithau, Capernaum, yr hon a ddyrchafwyd hyd y nef, a dynnir i lawr hyd yn uffern. 16 Y neb sydd yn eich gwrando chwi, sydd yn fy ngwrando i; a’r neb sydd yn eich dirmygu chwi, sydd yn fy nirmygu i; a’r neb sydd yn fy nirmygu i, sydd yn dirmygu’r hwn a’m hanfonodd i.

17 A’r deg a thrigain a ddychwelasant gyda llawenydd, gan ddywedyd, Arglwydd, hyd yn oed y cythreuliaid a ddarostyngir i ni, yn dy enw di. 18 Ac efe a ddywedodd wrthynt, Mi a welais Satan megis mellten, yn syrthio o’r nef. 19 Wele, yr ydwyf fi yn rhoddi i chwi awdurdod i sathru ar seirff ac ysgorpionau, ac ar holl gryfder y gelyn: ac nid oes dim a wna ddim niwed i chwi. 20 Eithr yn hyn na lawenhewch, fod yr ysbrydion wedi eu darostwng i chwi; ond llawenhewch yn hytrach, am fod eich enwau yn ysgrifenedig yn y nefoedd.

21 Yr awr honno yr Iesu a lawenychodd yn yr ysbryd, ac a ddywedodd, Yr wyf yn diolch i ti, O Dad, Arglwydd nef a daear, am guddio ohonot y pethau hyn oddi wrth y doethion a’r deallus, a’u datguddio ohonot i rai bychain: yn wir, O Dad; oblegid felly y gwelid yn dda yn dy olwg di. 22 Pob peth a roddwyd i mi gan fy Nhad: ac ni ŵyr neb pwy yw’r Mab, ond y Tad; na phwy yw’r Tad, ond y Mab, a’r neb y mynno’r Mab ei ddatguddio iddo.

23 Ac efe a drodd at ei ddisgyblion, ac a ddywedodd o’r neilltu, Gwyn fyd y llygaid sydd yn gweled y pethau yr ydych chwi yn eu gweled: 24 Canys yr wyf yn dywedyd i chwi, ewyllysio o lawer o broffwydi a brenhinoedd weled y pethau yr ydych chwi yn eu gweled, ac nis gwelsant; a chlywed y pethau yr ydych chwi yn eu clywed, ac nis clywsant.

25 Ac wele, rhyw gyfreithiwr a gododd, gan ei demtio ef, a dywedyd, Athro, pa beth a wnaf i gael etifeddu bywyd tragwyddol? 26 Yntau a ddywedodd wrtho, Pa beth sydd ysgrifenedig yn y gyfraith? pa fodd y darlleni? 27 Ac efe gan ateb a ddywedodd, Ti a geri yr Arglwydd dy Dduw â’th holl galon, ac â’th holl enaid, ac â’th holl nerth, ac â’th holl feddwl; a’th gymydog fel ti dy hun. 28 Yntau a ddywedodd wrtho, Ti a atebaist yn uniawn: gwna hyn, a byw fyddi. 29 Eithr efe, yn ewyllysio ei gyfiawnhau ei hun, a ddywedodd wrth yr Iesu, A phwy yw fy nghymydog? 30 A’r Iesu gan ateb a ddywedodd, Rhyw ddyn oedd yn myned i waered o Jerwsalem i Jericho, ac a syrthiodd ymysg lladron; y rhai wedi ei ddiosg ef, a’i archolli, a aethant ymaith, gan ei adael yn hanner marw. 31 Ac ar ddamwain rhyw offeiriad a ddaeth i waered y ffordd honno: a phan ei gwelodd, efe a aeth o’r tu arall heibio. 32 A’r un ffunud Lefiad hefyd, wedi dyfod i’r fan, a’i weled ef, a aeth o’r tu arall heibio. 33 Eithr rhyw Samariad, wrth ymdaith, a ddaeth ato ef: a phan ei gwelodd, a dosturiodd, 34 Ac a aeth ato, ac a rwymodd ei archollion ef, gan dywallt ynddynt olew a gwin; ac a’i gosododd ef ar ei anifail ei hun, ac a’i dug ef i’r llety, ac a’i hamgeleddodd. 35 A thrannoeth wrth fyned ymaith, efe a dynnodd allan ddwy geiniog, ac a’u rhoddes i’r lletywr, ac a ddywedodd wrtho, Cymer ofal drosto: a pha beth bynnag a dreuliech yn ychwaneg, pan ddelwyf drachefn, mi a’i talaf i ti. 36 Pwy gan hynny o’r tri hyn, yr ydwyt ti yn tybied ei fod yn gymydog i’r hwn a syrthiasai ymhlith y lladron? 37 Ac efe a ddywedodd, Yr hwn a wnaeth drugaredd ag ef. A’r Iesu am hynny a ddywedodd wrtho, Dos, a gwna dithau yr un modd.

38 A bu, a hwy yn ymdeithio, ddyfod ohono i ryw dref: a rhyw wraig, a’i henw Martha, a’i derbyniodd ef i’w thŷ. 39 Ac i hon yr oedd chwaer a elwid Mair, yr hon hefyd a eisteddodd wrth draed yr Iesu, ac a wrandawodd ar ei ymadrodd ef. 40 Ond Martha oedd drafferthus ynghylch llawer o wasanaeth: a chan sefyll gerllaw, hi a ddywedodd, Arglwydd, onid oes ofal gennyt am i’m chwaer fy ngadael i fy hun i wasanaethu? dywed wrthi gan hynny am fy helpio. 41 A’r Iesu a atebodd ac a ddywedodd wrthi, Martha, Martha, gofalus a thrafferthus wyt ynghylch llawer o bethau: 42 Eithr un peth sydd angenrheidiol: a Mair a ddewisodd y rhan dda, yr hon ni ddygir oddi arni.