箴言的价值

这是大卫的儿子以色列王所罗门的箴言。

为使人认识智慧和教诲,
    领悟真知灼见;
为使人接受劝诫,
    为人处事仁义、公平、正直;
使愚昧人明智,
    使青年有知识和明辨力;
使智者听了长学问,
    明哲听了得指引;
使人领悟箴言和比喻,
    明白智者的话和谜语。

知识始于敬畏耶和华,

    愚人轻视智慧和教诲。
孩子啊,
    你要听从父亲的教诲,
    不可背弃母亲的训言。
因为这要作你头上的华冠,
    颈上的项链。
10 孩子啊,恶人若引诱你,
    千万不要听从。
11 他们若说:“跟我们来吧,
    我们去埋伏杀人,
    暗害无辜者取乐;
12 我们要像阴间一样生吞他们,
    整个吞没他们,
    使他们如坠入坟墓的人;
13 我们必得到各样宝物,
    把战利品装满我们的房屋。
14 跟我们一起干吧,
    大家有福同享!”
15 孩子啊,
    不要走他们的道,
    切莫行他们的路。
16 因为他们奔向罪恶,
    急速地去杀人流血。
17 在飞鸟眼前设网罗,徒劳无功。
18 他们埋伏,却自流己血;
    他们伏击,却自害己命。
19 这就是贪爱不义之财者的结局,
    不义之财终要夺去他们的性命。

智慧的劝诫

20 智慧在大街上高喊,
    在广场上扬声,
21 在热闹的市集宣告,
    在城门口演说:
22 “你们愚昧人喜爱愚昧,
    嘲讽者以嘲弄为乐,
    无知者厌恶知识,
    要到什么时候呢?
23 你们若因我的责备而回转,
    我就向你们显明我的旨意[a]
    叫你们明白我的话语。
24 我呼唤你们,
    你们却充耳不闻;
    我向你们招手,
    你们却视若无睹。
25 你们漠视我的劝诫,
    不接受我的责备。
26 因此,
    你们遭遇灾难时,
    我必发笑;
    惊恐临到你们时,
    我必嗤笑——
27 那时,恐惧如风暴袭击你们,
    灾难如旋风临到你们,
    忧愁和苦难吞没你们。
28 你们呼求我,
    我也不回答;
    你们恳切地寻找我,
    却找不到。
29 因为你们厌恶知识,
    不愿意敬畏耶和华,
30 不接受我的劝诫,
    又藐视我的责备。
31 所以,你们必自食其果,
    因自己的恶谋而吃尽苦头。
32 愚昧人背离正道,
    自招灭亡;
    愚顽人逍遥自在,
    毁掉自己。
33 然而,那听从我的必安然居住,
    得享安宁,
    不怕灾祸。”

Footnotes

  1. 1:23 我就向你们显明我的旨意”希伯来文是“我就将我的灵浇灌你们”。

Diarhebion Solomon mab Dafydd, brenin Israel; I wybod doethineb ac addysg, i ddeall geiriau synnwyr; I gymryd athrawiaeth deall, cyfiawnder, a barn, ac uniondeb; I roi callineb i’r angall, ac i’r bachgen wybodaeth a synnwyr. Y doeth a wrendy, ac a chwanega addysg; a’r deallgar a ddaw i gynghorion pwyllog: I ddeall dihareb, a’i deongl; geiriau y doethion, a’u damhegion.

Ofn yr Arglwydd yw dechreuad gwybodaeth: ond ffyliaid a ddiystyrant ddoethineb ac addysg. Fy mab, gwrando addysg dy dad, ac nac ymado â chyfraith dy fam: Canys cynnydd gras a fyddant hwy i’th ben, a chadwyni am dy wddf di.

10 Fy mab, os pechaduriaid a’th ddenant, na chytuna. 11 Os dywedant, Tyred gyda ni, cynllwynwn am waed, ymguddiwn yn erbyn y gwirion yn ddiachos: 12 Llyncwn hwy yn fyw, fel y bedd; ac yn gyfan, fel rhai yn disgyn i’r pydew: 13 Nyni a gawn bob cyfoeth gwerthfawr, nyni a lanwn ein tai ag ysbail: 14 Bwrw dy goelbren yn ein mysg; bydded un pwrs i ni i gyd: 15 Fy mab, na rodia yn y ffordd gyda hwynt; atal dy droed rhag eu llwybr hwy. 16 Canys eu traed a redant i ddrygioni, ac a brysurant i dywallt gwaed. 17 Diau gwaith ofer yw taenu rhwyd yng ngolwg pob perchen adain. 18 Ac y maent hwy yn cynllwyn am eu gwaed eu hun: am eu heinioes eu hun y maent yn llechu. 19 Felly y mae llwybrau y rhai oll sydd chwannog i elw; yr hwn a ddwg einioes ei berchenogion.

20 Doethineb sydd yn gweiddi oddi allan; y mae hi yn adrodd ei lleferydd yn yr heolydd: 21 Y mae hi yn llefain ym mhrifleoedd y dyrfa, yn nrysau y pyrth; yn y ddinas y mae hi yn traethu ei hymadroddion, gan ddywedyd, 22 Pa hyd, chwi ynfydion, y cerwch ynfydrwydd? a chwi watwarwyr, y bydd hoff gennych watwar? ac y casâ ffyliaid wybodaeth? 23 Dychwelwch wrth fy ngherydd: wele, mi a dywalltaf fy ysbryd i chwi, fy ngeiriau a hysbysaf i chwi.

24 Yn gymaint ag i mi eich gwahodd, ac i chwithau wrthod; i mi estyn fy llaw, a neb heb ystyried; 25 Ond diystyrasoch fy holl gyngor i, ac ni fynnech ddim o’m cerydd: 26 Minnau hefyd a chwarddaf yn eich dialedd chwi; mi a wawdiaf pan syrthio arnoch yr hyn yr ydych yn ei ofni; 27 Pan ddêl arnoch yr hyn yr ydych yn ei ofni megis distryw, ac y dêl eich dialedd arnoch megis corwynt; a dyfod arnoch wasgfa a chaledi: 28 Yna y galwant arnaf, ond ni wrandawaf; yn fore y’m ceisiant, ond ni’m cânt: 29 Canys cas fu ganddynt wybodaeth, ac ofn yr Arglwydd ni ddewisasant: 30 Ni chymerent ddim o’m cyngor i; dirmygasant fy holl gerydd. 31 Am hynny hwy a gânt fwyta ffrwyth eu ffordd eu hunain, a’u llenwi â’u cynghorion eu hunain. 32 Canys esmwythdra y rhai angall a’u lladd; a llwyddiant y rhai ffôl a’u difetha. 33 Er hynny y sawl a wrandawo arnaf fi, a gaiff aros yn ddiogel, ac a gaiff lonyddwch oddi wrth ofn drwg.