Font Size
เอเสเคียล 29
New Thai Version
เอเสเคียล 29
New Thai Version
การเผยความกล่าวโทษอียิปต์
29 ในวันที่สิบสองของเดือนสิบ ปีที่สิบ[a] พระผู้เป็นเจ้ากล่าวกับข้าพเจ้าดังนี้ว่า 2 “บุตรมนุษย์เอ๋ย จงหันหน้าสู่ฟาโรห์กษัตริย์แห่งอียิปต์[b] และเผยความกล่าวโทษเขาและชาวอียิปต์ทั้งปวง 3 จงพูดกับพวกเขาว่า พระผู้เป็นเจ้าผู้ยิ่งใหญ่กล่าวดังนี้
‘ดูเถิด เราจะขัดขวางเจ้า
ฟาโรห์กษัตริย์แห่งอียิปต์
มังกรใหญ่ที่นอนอยู่ในท่ามกลาง
แม่น้ำหลายสาย
เจ้าพูดดังนี้ว่า “แม่น้ำไนล์เป็นของเรา
เราสร้างมันขึ้นมาเอง”
4 เราจะใช้เบ็ดเกี่ยวขากรรไกรของเจ้า
และจะทำให้ปลาในแม่น้ำของเจ้าติดที่เกล็ดของเจ้า
และเราจะลากเจ้าขึ้นมาจากกลางแม่น้ำของเจ้า
พร้อมกับปลาทุกตัวจากแม่น้ำของเจ้า
ที่ติดเกล็ดของเจ้ามาด้วย
5 และเราจะเหวี่ยงเจ้าเข้าไปในถิ่นทุรกันดาร
ทั้งตัวเจ้าและปลาทุกตัวจากแม่น้ำของเจ้า
เจ้าจะตกบนทุ่งกว้าง
และจะไม่มีใครเก็บหรือรวบรวมเจ้า
เราจะให้เจ้าเป็นอาหารแก่พวก
สัตว์ป่าบนโลกและนกในอากาศ
6 แล้วบรรดาผู้อยู่อาศัยของอียิปต์จะรู้ว่า เราคือพระผู้เป็นเจ้า
เพราะพวกเขาเป็นเหมือนไม้เท้าที่ทำจากไม้อ้อสำหรับพงศ์พันธุ์อิสราเอลตลอดมา 7 เมื่อมือของพวกเขาคว้าเจ้า เจ้าก็หักและฉีกบ่าของพวกเขา และเมื่อพวกเขาพิงเจ้า เจ้าก็หักและทำให้ตะโพกของพวกเขาสั่นสะท้าน’ 8 ฉะนั้น พระผู้เป็นเจ้าผู้ยิ่งใหญ่กล่าวดังนี้ว่า ‘ดูเถิด เราจะนำคนมาต่อสู้กับเจ้า และเราจะทำลายประชาชนและสัตว์เลี้ยง 9 แผ่นดินอียิปต์จะเป็นที่รกร้างและพินาศ แล้วพวกเขาจะรู้ว่า เราคือพระผู้เป็นเจ้า
เพราะเจ้าพูดดังนี้ว่า “แม่น้ำไนล์เป็นของเรา เราสร้างมันขึ้นมาเอง” 10 ฉะนั้นเราจะขัดขวางเจ้าและแม่น้ำของเจ้า และเราจะทำให้แผ่นดินอียิปต์พินาศและกลายเป็นที่รกร้าง ตั้งแต่มิกดลถึงสิเอเน ไกลไปจนถึงชายแดนคูช[c] 11 จะไม่มีเท้าของมนุษย์คนไหนเดินผ่านไป จะไม่มีเท้าของสัตว์ป่าตัวไหนเดินผ่านไป มันจะไม่เป็นที่อยู่อาศัยเป็นเวลา 40 ปี 12 และเราจะทำให้แผ่นดินอียิปต์เป็นที่รกร้างในท่ามกลางหลายดินแดนที่พินาศ และเมืองต่างๆ ของอียิปต์จะเป็นที่รกร้างเป็นเวลา 40 ปีในบรรดาเมืองที่พินาศ เราจะทำให้ชาวอียิปต์กระจัดกระจายไปในท่ามกลางบรรดาประชาชาติ และจะทำให้พวกเขากระเจิดกระเจิงไปในหลายดินแดน’”
13 พระผู้เป็นเจ้าผู้ยิ่งใหญ่กล่าวดังนี้ว่า “เมื่อสิ้น 40 ปีแล้ว เราจะรวบรวมชาวอียิปต์จากท่ามกลางชนชาติที่พวกเขาได้กระจัดกระจายไปอยู่ด้วย 14 และเราจะทำให้ความอุดมสมบูรณ์ของอียิปต์คืนสู่สภาพเดิม และนำพวกเขากลับสู่แผ่นดินปัทโรสซึ่งเป็นแผ่นดินดั้งเดิมของพวกเขา และพวกเขาจะเป็นอาณาจักรที่ตกต่ำอยู่ที่นั่น 15 อียิปต์จะตกต่ำที่สุดในบรรดาอาณาจักรทั้งหลาย และจะไม่มีวันยกย่องตนเองเหนือบรรดาประชาชาติ และเราจะทำให้พวกเขาอ่อนกำลังจนปกครองประชาชาติเหล่านั้นไม่ได้อีก 16 และอียิปต์จะไม่มีวันเป็นที่พึ่งพาของพงศ์พันธุ์อิสราเอลอีกต่อไป แต่จะเตือนใจในการทำบาปของพวกเขาโดยที่หันไปขอความช่วยเหลือจากอียิปต์ แล้วพวกเขาจะรู้ว่า เราคือพระผู้เป็นเจ้าผู้ยิ่งใหญ่”
17 ในวันแรกของเดือนแรก ปีที่ยี่สิบเจ็ด[d] พระผู้เป็นเจ้ากล่าวกับข้าพเจ้าดังนี้ว่า 18 “บุตรมนุษย์เอ๋ย เนบูคัดเนสซาร์กษัตริย์แห่งบาบิโลนบัญชากองทัพของเขาให้สู้รบกับไทระอย่างหนัก ทหารทุกคนถูกโกนศีรษะ และแบกหามจนบ่าสึกกร่อน แต่ทั้งตัวเขาและกองทัพของเขาไม่ได้รับสิ่งใดจากไทระ แม้แต่ค่าชดใช้แรงงานที่สูญเสียไปก็ตาม” 19 ฉะนั้น พระผู้เป็นเจ้าผู้ยิ่งใหญ่กล่าวดังนี้ว่า “ดูเถิด เราจะมอบแผ่นดินอียิปต์ให้แก่เนบูคัดเนสซาร์กษัตริย์แห่งบาบิโลน เขาจะขนความมั่งมีของอียิปต์และยึดของที่ปล้นไป ให้เป็นค่าแรงของกองทัพของเขา 20 เราได้มอบอียิปต์ให้แก่เขาเป็นค่าแรงที่เขาพยายามลงแรง เพราะเขาและกองทัพของเขาทำเพื่อเรา” พระผู้เป็นเจ้าผู้ยิ่งใหญ่ประกาศดังนั้น
21 “ในวันนั้น เราจะทำให้พละกำลังผุดขึ้นเพื่อพงศ์พันธุ์อิสราเอล และเราจะเปิดปากของเจ้าในหมู่พวกเขา แล้วพวกเขาจะรู้ว่า เราคือพระผู้เป็นเจ้า”
เอเสเคียล 29
Thai New Testament: Easy-to-Read Version
เอเสเคียล 29
Thai New Testament: Easy-to-Read Version
พระยาห์เวห์ต่อต้านประเทศอียิปต์
29 วันที่สิบสอง เดือนสิบ ปีที่สิบ[a]
คำพูดของพระยาห์เวห์ได้มาถึงผมว่า 2 “เจ้าลูกมนุษย์ หันหน้าไปทางกษัตริย์ฟาโรห์แห่งประเทศอียิปต์และให้พูดแทนเราต่อต้านเขากับประเทศอียิปต์ทั้งหมด
3 ให้บอกเขาว่า ‘นี่คือสิ่งที่พระยาห์เวห์องค์เจ้าชีวิตพูด
เจ้ากษัตริย์ฟาโรห์แห่งอียิปต์ เราต่อต้านเจ้า
เจ้าจระเข้ยักษ์[b] เจ้านอนหมอบอยู่ในลำธารทั้งหลายของแม่น้ำไนล์
เจ้าพูดว่า “แม่น้ำไนล์เป็นของข้า
ข้าสร้างมันขึ้นมาเพื่อตัวข้าเอง”
4 แต่เราจะเอาพวกตะขอเกี่ยวขากรรไกรเจ้าไว้
และทำให้ปลาในธารของเจ้าติดอยู่กับเกล็ดของเจ้า
เราจะดึงเจ้าขึ้นมาจากลำธารทั้งหลายของเจ้า
พร้อมกับปลาทั้งหลายที่ติดอยู่ที่เกล็ดของเจ้า
5 เราจะโยนเจ้าออกไปในทะเลทราย
พร้อมกับปลาทั้งหลายที่มาจากลำธารของเจ้า
เจ้าจะถูกทิ้งไว้ที่กลางแจ้งนั้น
และจะไม่ถูกรวบรวมหรือเก็บขึ้นมา
เราจะให้เจ้าเป็นอาหารของพวกสัตว์บนดินและนกในอากาศ
6 แล้วคนทั้งหมดที่อาศัยอยู่ในอียิปต์จะได้รู้ว่าเราคือยาห์เวห์
เจ้าได้เป็นไม้เท้าต้นกก[c] ให้กับครอบครัวอิสราเอล
7 เมื่อพวกอิสราเอลเอามือฉวยเจ้า เจ้าก็แตกหัก
และไปบาดถูกหัวไหล่ของพวกเขา
เมื่อพวกเขาพิงเจ้า เจ้าก็แตกออก
และทำให้หลังของพวกเขาเคล็ด’”
8 ดังนั้น นี่คือสิ่งที่พระยาห์เวห์องค์เจ้าชีวิตพูด
“เราจะนำดาบมาต่อต้านเจ้า
และฆ่าคนรวมทั้งสัตว์ทั้งหลายของเจ้า
9 ประเทศอียิปต์จะกลายเป็นซากปรักหักพังที่ถูกทิ้งร้าง
แล้วพวกเขาจะได้รู้ว่าเราคือยาห์เวห์
เจ้าได้พูดว่า ‘แม่น้ำไนล์เป็นของข้า ข้าสร้างมันขึ้นมา’ 10 ดังนั้นเราจะต่อต้านเจ้าและต่อต้านลำธารทั้งหลายของเจ้า และเราจะทำให้แผ่นดินอียิปต์กลายเป็นซากปรักหักพัง และเป็นที่รกร้างตั้งแต่มิกดลไปจนถึงอัสวันและเลยไปถึงเขตแดนของคูช 11 จะไม่มีรอยเท้าของคนหรือสัตว์เดินผ่านไป จะไม่มีใครอาศัยอยู่ที่นั่นเป็นเวลาสี่สิบปี 12 เราจะทำให้แผ่นดินอียิปต์รกร้างอยู่ท่ามกลางดินแดนทั้งหลายที่ถูกทำให้รกร้าง และเมืองต่างๆของอียิปต์จะรกร้างถึงสี่สิบปีท่ามกลางเมืองปรักหักพังทั้งหลาย เราจะทำให้ชาวอียิปต์แตกซ่านไปอยู่ตามชนชาติต่างๆและทำให้พวกเขากระจัดกระจายไปอยู่ตามประเทศอื่นๆ”
13 แต่นี่คือสิ่งที่พระยาห์เวห์องค์เจ้าชีวิตพูด
“เมื่อครบสี่สิบปีแล้ว เราจะรวบรวมชาวอียิปต์มาจากชนชาติต่างๆที่พวกเขากระจัดกระจายไปอยู่นั้น
14 เราจะทำให้พวกเขากลับมาสู่สภาพเดิม และมอบดินแดนอียิปต์บน[d] ซึ่งเป็นแผ่นดินของบรรพบุรุษของพวกเขา คืนให้กับพวกเขาที่นั่น พวกเขาจะเป็นอาณาจักรที่ต่ำต้อย
15 มันจะเป็นอาณาจักรที่ต่ำต้อยที่สุด และจะไม่มีวันได้ยกตัวเองขึ้นเหนือชนชาติอื่นๆ เราจะทำให้มันอ่อนแอเสียจนกระทั่งไม่สามารถปกครองชนชาติอื่นได้อีก
16 ประเทศอียิปต์จะไม่มีวันได้เป็นที่พึ่งของชาวอิสราเอลอีกต่อไป แต่จะเป็นสิ่งที่ย้ำเตือนถึงบาปของพวกเขาเอง ที่เคยหันไปขอความช่วยเหลือจากอียิปต์ แล้วพวกเขาจะได้รู้ว่าเราคือยาห์เวห์องค์เจ้าชีวิต”
บาบิโลนจะบุกอียิปต์
17 ในวันที่หนึ่งของเดือนที่หนึ่ง ปีที่ยี่สิบเจ็ด[e]
คำพูดของพระยาห์เวห์ได้มาถึงผมว่า 18 “เจ้าลูกมนุษย์ กษัตริย์เนบูคัดเนสซาร์แห่งบาบิโลน ทำให้กองทัพของเขาต้องทำงานอย่างหนัก ในการต่อสู้กับเมืองไทระ ทหารทุกคนต้องแบกหินและดิน[f]บนหัวจนผมหลุดร่วงหมด และต้องแบกหินและดินบนบ่าจนถลอกไปหมด แต่กษัตริย์บาบิโลนกับกองทัพของเขาก็ไม่ได้รับค่าจ้างจากงานหนักทั้งหมดในการต่อสู้กับไทระ”
19 ดังนั้น นี่คือสิ่งที่พระยาห์เวห์องค์เจ้าชีวิตพูด
“เราจะมอบแผ่นดินอียิปต์ให้กับกษัตริย์เนบูคัดเนสซาร์แห่งบาบิโลน เขาจะขนเอาทรัพย์สมบัติของมันไป เขาจะเอาข้าวของที่ยึดมาได้นี้แจกจ่ายให้กับกองทัพของเขา[g] นั่นแหละจะเป็นค่าจ้างของพวกเขา
20 เราได้มอบแผ่นดินอียิปต์ให้กับกษัตริย์ของบาบิโลน เป็นค่าตอบแทนสำหรับงานของเขา เพราะเขากับกองทัพได้ทำสิ่งนี้เพื่อเรา”
พระยาห์เวห์องค์เจ้าชีวิตพูดว่าอย่างนั้น
21 “ในวันนั้น เราจะทำให้เขาสัตว์งอกขึ้น[h] เพื่อครอบครัวชาวอิสราเอล ดังนั้น เอเสเคียล เราจะเปิดปากของเจ้าท่ามกลางพวกเขา แล้วพวกเขาจะได้รู้ว่าเราคือยาห์เวห์”
Footnotes
- 29:1 วันที่สิบสอง เดือนสิบ ปีที่สิบ คือ วันที่ เจ็ด เดือนมกราคม ตรงกับช่วงฤดูหนาวของปีที่ 586 ก่อนพระเยซูมาเกิด
- 29:3 จระเข้ยักษ์ ในที่นี้เป็นสัญลักษณ์ของประเทศอียิปต์ ซึ่งพระเจ้าเคยเอาชนะพวกเขาตอนที่พระองค์นำอิสราเอลออกจากประเทศอียิปต์ จระเข้ยักษ์ หรือสัตว์ประหลาดตัวนี้ มีชื่อว่า “ราหับ” ดูเพิ่มเติมได้จากหนังสือสดุดี 74:13; อิสยาห์ 51:9-10
- 29:6 ไม้เท้าต้นกก ต้นกกสามารถใช้เป็นไม้เท้าได้ แต่ถ้าไปค้ำมัน มันก็แตกหักเป็นอันตรายกับคนถือได้
- 29:14 อียิปต์บน หรือ “ปัทโรส”
- 29:17 ในวันที่หนึ่ง … ยี่สิบเจ็ด ตรงกับวันที่ ยี่สิบหก เดือนเมษายน ตรงกับฤดูใบไม้ผลิของปีที่ 571 ก่อนพระเยซูมาเกิด
- 29:18 หินและดิน ทหารต้องแบกหินและดิน เพื่อเอาไปสร้างป้อมกำบังและสร้างเนินดินไว้บุกขึ้นกำแพง
- 29:19 บาบิโลนได้บุกอียิปต์ในปี 568 ก่อนพระเยซูมาเกิด
- 29:21 เขาสัตว์งอกขึ้น เป็นสัญลักษณ์ของพละกำลัง หรือความแข็งแกร่ง อิสราเอลจะฮึกเหิมขึ้นเมื่อรู้ว่าพระเจ้าลงโทษอียิปต์
Ezekiel 29
New King James Version
Ezekiel 29
New King James Version
Proclamation Against Egypt
29 In the tenth year, in the tenth month, on the twelfth day of the month, the word of the Lord came to me, saying, 2 “Son of man, (A)set your face against Pharaoh king of Egypt, and prophesy against him, and (B)against all Egypt. 3 Speak, and say, ‘Thus says the Lord God:
(C)“Behold, I am against you,
O Pharaoh king of Egypt,
O great (D)monster who lies in the midst of his rivers,
(E)Who has said, ‘My [a]River is my own;
I have made it for myself.’
4 But (F)I will put hooks in your jaws,
And cause the fish of your rivers to stick to your scales;
I will bring you up out of the midst of your rivers,
And all the fish in your rivers will stick to your scales.
5 I will leave you in the wilderness,
You and all the fish of your rivers;
You shall fall on the [b]open (G)field;
(H)You shall not be picked up or [c]gathered.
(I)I have given you as food
To the beasts of the field
And to the birds of the heavens.
6 “Then all the inhabitants of Egypt
Shall know that I am the Lord,
Because they have been a (J)staff of reed to the house of Israel.
7 (K)When they took hold of you with the hand,
You broke and tore all their [d]shoulders;
When they leaned on you,
You broke and made all their backs quiver.”
8 ‘Therefore thus says the Lord God: “Surely I will bring (L)a sword upon you and cut off from you man and beast. 9 And the land of Egypt shall become (M)desolate and waste; then they will know that I am the Lord, because he said, ‘The River is mine, and I have made it.’ 10 Indeed, therefore, I am against you and against your rivers, (N)and I will make the land of Egypt utterly waste and desolate, (O)from [e]Migdol to Syene, as far as the border of Ethiopia. 11 (P)Neither foot of man shall pass through it nor foot of beast pass through it, and it shall be uninhabited forty years. 12 (Q)I will make the land of Egypt desolate in the midst of the countries that are desolate; and among the cities that are laid waste, her cities shall be desolate forty years; and I will (R)scatter the Egyptians among the nations and disperse them throughout the countries.”
13 ‘Yet, thus says the Lord God: “At the (S)end of forty years I will gather the Egyptians from the peoples among whom they were scattered. 14 I will bring back the captives of Egypt and cause them to return to the land of Pathros, to the land of their origin, and there they shall be a (T)lowly kingdom. 15 It shall be the lowliest of kingdoms; it shall never again exalt itself above the nations, for I will diminish them so that they will not rule over the nations anymore. 16 No longer shall it be (U)the confidence of the house of Israel, but will remind them of their iniquity when they turned to follow them. Then they shall know that I am the Lord God.” ’ ”
Babylonia Will Plunder Egypt
17 And it came to pass in the twenty-seventh year, in the first month, on the first day of the month, that the word of the Lord came to me, saying, 18 “Son of man, (V)Nebuchadnezzar king of Babylon caused his army to labor strenuously against Tyre; every head was made (W)bald, and every shoulder rubbed raw; yet neither he nor his army received wages from Tyre, for the labor which they expended on it. 19 Therefore thus says the Lord God: ‘Surely I will give the land of Egypt to (X)Nebuchadnezzar king of Babylon; he shall take away her wealth, carry off her spoil, and remove her pillage; and that will be the wages for his army. 20 I have given him the land of Egypt for his labor, because they (Y)worked for Me,’ says the Lord God.
21 ‘In that day (Z)I will cause the [f]horn of the house of Israel to spring forth, and I will (AA)open your mouth to speak in their midst. Then they shall know that I am the Lord.’ ”
Footnotes
- Ezekiel 29:3 The Nile
- Ezekiel 29:5 Lit. face of the field
- Ezekiel 29:5 So with MT, LXX, Vg.; some Heb. mss., Tg. buried
- Ezekiel 29:7 So with MT, Vg.; LXX, Syr. hand
- Ezekiel 29:10 Or the tower
- Ezekiel 29:21 Strength
Ezekiel 29
New International Version
Ezekiel 29
New International Version
A Prophecy Against Egypt
Judgment on Pharaoh
29 In the tenth year, in the tenth month on the twelfth day, the word of the Lord came to me:(A) 2 “Son of man, set your face against(B) Pharaoh king of Egypt(C) and prophesy against him and against all Egypt.(D) 3 Speak to him and say: ‘This is what the Sovereign Lord says:
“‘I am against you, Pharaoh(E) king of Egypt,
you great monster(F) lying among your streams.
You say, “The Nile(G) belongs to me;
I made it for myself.”
4 But I will put hooks(H) in your jaws
and make the fish of your streams stick to your scales.
I will pull you out from among your streams,
with all the fish sticking to your scales.(I)
5 I will leave you in the desert,
you and all the fish of your streams.
You will fall on the open field
and not be gathered(J) or picked up.
I will give you as food
to the beasts of the earth and the birds of the sky.(K)
6 Then all who live in Egypt will know that I am the Lord.
“‘You have been a staff of reed(L) for the people of Israel. 7 When they grasped you with their hands, you splintered(M) and you tore open their shoulders; when they leaned on you, you broke and their backs were wrenched.[a](N)
8 “‘Therefore this is what the Sovereign Lord says: I will bring a sword against you and kill both man and beast.(O) 9 Egypt will become a desolate wasteland. Then they will know that I am the Lord.
“‘Because you said, “The Nile(P) is mine; I made it,(Q)” 10 therefore I am against you(R) and against your streams, and I will make the land of Egypt(S) a ruin and a desolate waste(T) from Migdol(U) to Aswan,(V) as far as the border of Cush.[b](W) 11 The foot of neither man nor beast will pass through it; no one will live there for forty years.(X) 12 I will make the land of Egypt desolate(Y) among devastated lands, and her cities will lie desolate forty years among ruined cities. And I will disperse the Egyptians among the nations and scatter them through the countries.(Z)
13 “‘Yet this is what the Sovereign Lord says: At the end of forty years I will gather the Egyptians from the nations where they were scattered. 14 I will bring them back from captivity and return them to Upper Egypt,(AA) the land of their ancestry. There they will be a lowly(AB) kingdom.(AC) 15 It will be the lowliest of kingdoms and will never again exalt itself above the other nations.(AD) I will make it so weak that it will never again rule over the nations. 16 Egypt will no longer be a source of confidence(AE) for the people of Israel but will be a reminder(AF) of their sin in turning to her for help.(AG) Then they will know that I am the Sovereign Lord.(AH)’”
Nebuchadnezzar’s Reward
17 In the twenty-seventh year, in the first month on the first day, the word of the Lord came to me:(AI) 18 “Son of man, Nebuchadnezzar(AJ) king of Babylon drove his army in a hard campaign against Tyre; every head was rubbed bare(AK) and every shoulder made raw.(AL) Yet he and his army got no reward from the campaign he led against Tyre. 19 Therefore this is what the Sovereign Lord says: I am going to give Egypt to Nebuchadnezzar king(AM) of Babylon, and he will carry off its wealth. He will loot and plunder(AN) the land as pay for his army.(AO) 20 I have given him Egypt(AP) as a reward for his efforts because he and his army did it for me, declares the Sovereign Lord.(AQ)
21 “On that day I will make a horn[c](AR) grow for the Israelites, and I will open your mouth(AS) among them. Then they will know that I am the Lord.(AT)”
Footnotes
- Ezekiel 29:7 Syriac (see also Septuagint and Vulgate); Hebrew and you caused their backs to stand
- Ezekiel 29:10 That is, the upper Nile region
- Ezekiel 29:21 Horn here symbolizes strength.
New Thai Version (NTV-BIBLE)
Copyright © 1998, 2012, 2020 by New Thai Version Foundation
Thai New Testament: Easy-to-Read Version (ERV-TH)
พระคริสตธรรมคัมภีร์: ฉบับอ่านเข้าใจง่าย ภาคคำสัญญาใหม่ © 2015 Bible League International
New King James Version (NKJV) 
Scripture taken from the New King James Version®. Copyright © 1982 by Thomas Nelson. Used by permission. All rights reserved.
New International Version (NIV) 
Holy Bible, New International Version®, NIV® Copyright ©1973, 1978, 1984, 2011 by Biblica, Inc.® Used by permission. All rights reserved worldwide.
NIV Reverse Interlinear Bible: English to Hebrew and English to Greek. Copyright © 2019 by Zondervan.