Old/New Testament

Si David ug si Goliat

17 Gitigom sa mga Filistihanon ang ilang mga sundalo didto sa Suco nga sakop sa Juda, aron makiggira. Nagkampo sila sa Efes Damim, sa tunga-tunga sa Suco ug Azeka. ² Gitigom usab ni Saul ang mga Israelinhon ug nagkampo sila duol sa kapatagan sa Elah. Nagaandam sila sa pagpakiggira sa mga Filistihanon. ³ Nagtigom ang mga Filistihanon sa pikas nga bungtod ug ang mga Israelinhon sa pikas usab nga bungtod, ug taliwala nila ang kapatagan.

⁴ Unya, kini si Goliat nga taga-Gat, nga kapin siyam ka piye ang katas-on, ug maayo sa pagpakiggira, migawas sa kampo sa mga Filistihanon ug nagpaduol sa kampo sa mga Israelinhon. ⁵ Bronsi ang iyang helmet, ug bronsi usab ang iyang panagang sa dughan nga may gibug-aton nga mga 60 ka kilo. ⁶ Gisul-oban usab ug bronsi ang iyang mga paa ug mga batiis, ug may gisablay nga bronsing bangkaw sa iyang likod. ⁷ Ang iyang bangkaw bug-at ug baga;^[a] ang puthaw nga tumoy niini may gibug-aton nga mga pito ka kilo. Ug nagauna kaniya ang tigdala sa iyang taming.

⁸ Mitindog si Goliat ug misinggit ngadto sa mga Israelinhon, “Nganong kamo mang tanan ang makig-away? Usa ako ka Filistihanon ug kamo mga sulugoon ni Saul. Pagpili kamog usa ka tawo nga makig-away kanako. ⁹ Kon mapatay niya ako, mahimo ninyo kaming ulipon, apan kon mapatay ko siya, himuon namo kamong ulipon ug moalagad kamo kanamo. ¹⁰ Karon, ginahagit ko kamo! Paanhia ninyo kanako ang tawo nga makig-away kanako.” ¹¹ Pagkadungog niadto ni Saul ug sa mga Israelinhon, nangahadlok sila pag-ayo.

¹² Unya, may anak si Jesse nga si David. Si Jesse usa ka Efratanhon nga nagapuyo sa Betlehem nga sakop sa Juda. Tigulang na siya sa panahon ni Saul. May walo siya ka anak nga lalaki. ¹³ Ang tulo niya ka magulang nga anak miuban kang Saul sa gira. Ang kamagulangan mao si Eliab, ang ikaduha si Abinadab, ug ang ikatulo si Shama. ¹⁴ Ang kamanghoran mao si David. Ug samtang mouban ang tulo ka magulang kang Saul sa pagpakiggira, ¹⁵ si David mag-uli-uli sa Betlehem gikan sa kampo ni Saul aron sa pag-atiman sa mga karnero sa iyang amahan.

¹⁶ Sulod sa 40 ka adlaw ginahagit ni Goliat ang mga Israelinhon adlaw ug gabii.

¹⁷ Usa niana ka adlaw, miingon si Jesse kang David, “Anak, dalikyat ug adto sa imong mga igsoon didto sa kampo ug dad-i silag mga tunga sa sakong sinanlag nga lugas ug napulo ka buok pan. ¹⁸ Dad-i usab ug napulo ka buok keso ang komander sa mga sundalo. Susiha kon unsa nay kahimtang sa imong mga igsoon, ug balik dinhi dala ang pagpamatuod nga maayo ang ilang kahimtang. ¹⁹ Tua sila karon sa kapatagan sa Elah nga nagapakiggira sa mga Filistihanon uban kang Saul ug sa ubang mga Israelinhon.”

²⁰ Busa sa pagkasunod nga adlaw, sayo pa kaayong mibangon si David ug giandam ang pagkaon nga iyang dad-onon. Gibilin niya ang mga karnero sa usa ka magbalantay, ug unya milakaw siya sumala sa giingon sa iyang amahan. Sa pag-abot niya sa kampo sa mga Israelinhon, mao usay pagpanggawas sa mga sundalo nga nagasinggit sa pagpakiggira. ²¹ Ug nagaatubangay ang mga Israelinhon ug ang mga Filistihanon nga andam na sa pagpakiggira. ²² Gibilin ni David ang iyang mga dala sa tigdumala sa mga kinahanglanon sa mga sundalo, ug midagan ngadto sa awayanan ug nangumusta sa iyang mga igsoon. ²³ Samtang nakigsulti siya kanila, miabante si Goliat, ang maayong makig-away nga Filistihanon nga taga-Gat, ug gihagit na usab niya ang mga Israelinhon. Ug nadunggan kini ni David. ²⁴ Sa dihang nakita sa mga Israelinhon si Goliat, nanagan sila sa labihang kahadlok. ²⁵ Nagaingnanay sila, “Nakita ba ninyo kanang tawo nga nagasulong aron hagiton ang Israel? Hatagan sa hari ug dako nga ganti ang tawo nga makapatay kaniya. Ug dili kay kana lang, ipaasawa pa sa hari kaniya ang iyang anak, ug dili pabayron ug buhis sa Israel ang pamilya sa iyang amahan.”

²⁶ Nangutana si David sa mga tawo nga nagtindog duol kaniya, “Kinsa ba gayod kanang Filistihanon, nga wala nakaila sa Dios,^[b] nga nagapanghagit sa mga sundalo sa buhi nga Dios? Ug unsa ang madawat sa tawo nga makapatay kaniya aron maundang ang iyang pagpakaulaw sa Israel?” ²⁷ Gisulti sa mga tawo kaniya ang ilang gihisgotan mahitungod sa ganti nga madawat sa tawo nga makapatay kang Goliat.

²⁸ Sa dihang nadunggan ni Eliab, ang kamagulangang igsoon ni David, nga nakigsulti si David sa mga tawo, nasuko siya pag-ayo. Miingon siya kang David, “Nganong mianhi ka dinhi? Kinsay gipabantay mo sa pipila lang ka buok natong karnero sa kamingawan? Mianhi ka lang aron sa pagtan-aw ug gira! Ngano si kinsa ka ba? Kahambogiro gud nimo.” ²⁹ Miingon si David, “Ngano? Unsa bay akong gihimo? Nangutana lang ako!” ³⁰ Unya mitalikod si David gikan kaniya ug miatubang sa ubang mga tawo ug nangutana sa mao gihapong pangutana. Ug mao usab gihapon ang ilang gitubag kaniya.

³¹ Ang gipanulti ni David nakaabot kang Saul, busa gipatawag siya ni Saul. ³² Pag-abot ni David, miingon siya kang Saul, “Walay usa nga angayng mawad-an ug kaisog tungod niini nga Filistihanon. Ako nga imong alagad makig-away kaniya.” ³³ Mitubag si Saul, “Dili ka makahimo sa pagpakig-away nianang Filistihanon. Bata ka pa ug siya hanas na sa pagpakig-away sukad sa bata pa siya.” ³⁴ Apan mitubag si David, “Sir, dugay na akong tigbantay sa mga karnero sa akong amahan. Kon tangagon gani sa liyon o oso ang karnero, ³⁵ gukdon ko kini ug bunalan, ug ilogon ko pagbalik ang karnero. Kon mosukol siya kanako gunitan ko siya sa liog^[c] ug bunal-bunalan hangtod nga mamatay. ³⁶ Nahimo ko kini sa liyon ug sa oso, ug himuon ko usab nianang Filistihanon nga wala nakaila sa Dios, tungod kay gihagit niya ang mga sundalo sa buhi nga Dios. ³⁷ Ang Ginoo nga nagluwas kanako gikan sa liyon ug sa oso moluwas usab kanako gikan nianang Filistihanon.”

Miingon si Saul kang David, “Sige, lakaw. Ug hinaut nga magauban ang Ginoo kanimo.” ³⁸ Unya gipasul-ob niya kang David ang iyang bronsi nga helmet ug ang panagang sa dughan alang sa gira. ³⁹ Unya gitakin ni David ang espada ni Saul ug misulay sa paglakaw-lakaw tungod kay wala siya maanad sa paggamit niini. Miingon siya kang Saul, “Dili ako makahimo sa pagpakig-away nga nagasul-ob niini, kay wala ako maanad.” Busa gihubo niya kadtong tanan. ⁴⁰ Unya gikuha niya ang iyang sungkod, ug namunit ug lima ka hamis nga mga bato sa lugut ug gisulod sa iyang sudlanan nga panit. Dala ang iyang lambayog, miadto siya kang Goliat.

⁴¹ Si Goliat usab nagpaingon na kang David uban sa tigdala sa iyang armas nga nagauna kaniya. ⁴² Sa dihang naklaro ni Goliat nga si David usa lang ka batan-on nga guwapo, ug pulahon ug aping, gibiaybiay niya kini. ⁴³ Miingon siya kang David, “Iro ba ako nga imo lang dad-an ug lipak?” Ug gitunglo niya si David sa ngalan sa iyang mga dios. ⁴⁴ Unya miingon, “Duol dinhi, kay ipakaon ko ang imong unod sa mga langgam ug sa mabangis nga mga mananap!” ⁴⁵ Mitubag si David, “Mianhi ka sa pagpakig-away kanako dala ang espada ug bangkaw, apan makig-away ako kanimo sa ngalan sa Ginoo nga Makagagahom, ang Dios sa mga sundalo sa Israel nga imong gihagit. ⁴⁶ Niining adlawa, itugyan ka sa Ginoo kanako! Patyon ko ikaw ug putlan sa imong ulo. Ug niini usab nga adlaw, ipakaon ko ang mga patayng lawas sa mga Filistihanon sa mga langgam ug sa mabangis nga mga mananap, ug mahibaloan sa tibuok kalibotan nga may Dios ang Israel. ⁴⁷ Ang tanang nagatigom dinhi masayod nga ang Ginoo wala magkinahanglan ug armas sa pagluwas sa iyang katawhan, kay ang Ginoo mismo ang makig-away, ug itugyan niya kamong tanan kanamo.”

⁴⁸ Sa dihang midasdas si Goliat kaniya, midagan si David sa pagtagbo kaniya. ⁴⁹ Mikuha si David ug bato sa iyang sudlanan nga panit, ug gilambuyog niya kini sa agtang ni Goliat. Nalubong ang bato sa agtang ni Goliat, ug natumba siya nga nagkulob sa yuta.

⁵⁰ Busa midaog si David batok kang Goliat pinaagi lang sa lambayog ug sa usa ka bato. Napatay niya si Goliat bisan wala siyay espada. ⁵¹ Midagan si David paduol kang Goliat ug gikuha niya ang espada niini, ug gipunggotan niya kinig ulo. Sa dihang nakita sa mga Filistihanon nga patay na ang ilang sundalo nga maayong makig-away, nanagan sila. ⁵² Unya midasdas ang mga sundalo sa Israel ug Juda nga nagpaninggit, ug gigukod nila ang mga Filistihanon hangtod sa Gat^[d] ug Ekron. Nagkatag ang mga patayng lawas sa mga Filistihanon sa dalan sa Shaaraim paingon sa Gat ug Ekron. ⁵³ Human nilag gukod ang mga Filistihanon, mibalik sila ug gipanguha nila ang mga nangahibiling butang sa kampo sa mga Filistihanon. ⁵⁴ Gikuha ni David ang ulo ni Goliat ug gidala sa Jerusalem, ug gibutang niya sa iyang tolda ang mga armas ni Goliat.

⁵⁵ Niadtong nakita ni Saul si David nga nagapaduol kang Goliat aron makig-away, nangutana siya kang Abner nga komander sa mga sundalo, “Abner, kang kinsang anak kana nga batan-on?” Mitubag si Abner, “Wala gayod ako mahibalo, Mahal nga Hari.” ⁵⁶ Miingon si Saul, “Susiha kon kang kinsa siyang anak.”

⁵⁷ Sa dihang nakabalik si David sa ilang kampo human niya mapatay si Goliat, gidala siya ni Abner ngadto kang Saul. Nagbitbit pa si David sa ulo ni Goliat. ⁵⁸ Nangutana si Saul kaniya, “Dong, kang kinsa kang anak?” Mitubag si David, “Anak ako sa imong alagad nga si Jesse nga taga-Betlehem.”

Nasina si Saul kang David

18 Human magkasulti si David ug si Saul, nagkasuod na dayon si David ug ang anak ni Saul nga si Jonatan. Gimahal pag-ayo ni Jonatan si David sama sa pagmahal niya sa iyang kaugalingon. ² Sukad niadto wala na paulia ni Saul si David sa ila. ³ Naghimo si Jonatan ug pakigsaad kang David nga mag-inunongay sila hangtod sa kahangtoran, tungod kay gimahal niya kaayo si David sama sa pagmahal niya sa iyang kaugalingon. ⁴ Ug agig pagpamatuod sa iyang panumpa, gihubo niya ang iyang panggawas nga bisti ug gihatag kang David, apil ang iyang kupo, espada, pana, ug bakos.

⁵ Nagmadaogon si David sa tanang mga gipahimo ni Saul kaniya, busa gihatagan siya ni Saul ug taas nga ranggo sa mga sundalo. Nagustohan kini sa tanang mga tawo apil usab ang mga opisyal ni Saul.

⁶ Sa dihang namauli na ang mga Israelinhon human mapatay ni David si Goliat, gitagbo si Saul sa mga babaye nga naggikan sa tanang lungsod sa Israel. Malipayon silang nanganta ug nanagsayaw nga may mga tamborin ug mga harpa. ⁷ Mao kini ang ilang giawit:

⁸ Nasuko pag-ayo si Saul sa dihang nadunggan niya ang ilang awit. Miingon siya sa iyang kaugalingon, “Nagaingon sila nga tinag-pulo ka libo ang napatay ni David apan ang ako linibo lang. Sa sunod himuon na nila siyang hari.” ⁹ Busa sukad niadto ginapanid-an na ni Saul si David tungod kay nasina siya niini.

^10-11 Pagkasunod nga adlaw, gigamhan si Saul sa daotang espiritu nga gipadala sa Dios, ug nagyawyaw siya sulod sa iyang balay. Nagtukar si David ug harpa alang kang Saul sama sa naandan na niyang ginahimo. Miingon si Saul sa iyang kaugalingon samtang nagakupot siya sa bangkaw, “Bangkawon ko si David aron mopilit siya sa bongbong.” Ug gibangkaw niya si David sa makaduha ka higayon, apan nakalikay kini.

¹² Nahadlok si Saul kang David kay giubanan kini sa Ginoo samtang siya gibiyaan na sa Ginoo. ¹³ Busa gipalayo niya si David gikan kaniya, ug gihimo niya kining komander sa 1,000 ka mga sundalo. Gipangulohan ni David ang mga sundalo sa pagpakiggira. ¹⁴ Nagmalampuson siya sa tanan nga iyang gihimo tungod kay nagauban ang Ginoo kaniya. ¹⁵ Sa dihang nahibaloan ni Saul nga nagmalampuson si David, misamot ang iyang kahadlok kaniya. ¹⁶ Apan gihigugma gayod sa tanan nga taga-Israel ug taga-Juda si David, tungod kay gipangulohan niya sila sa pagpakiggira.

¹⁷ Usa niana ka higayon, miingon si Saul kang David, “Andam ako nga ipaasawa kanimo ang akong kamagulangang anak nga si Merab sa kondisyon nga mag-alagad ka kanako nga maisogon ug makiggira alang sa Ginoo.” Naghunahuna si Saul nga pinaagi niini mapatay si David sa mga Filistihanon, ug dili na kinahanglan nga siya pa ang mopatay niini. ¹⁸ Apan miingon si David kang Saul, “Kinsa ba ako ug ang akong pamilya nga mahimong umagad sa hari?”

¹⁹ Sa pag-abot sa panahon nga ipakasal na si Merab kang David, gipaasawa hinuon ni Saul si Merab kang Adriel nga taga-Mehola.

²⁰ Unya ang usa ka anak ni Saul nga babaye nga si Mical nakagusto kang David. Ug sa dihang gisultihan si Saul bahin niini, nalipay siya. ²¹ Miingon siya sa iyang kaugalingon, “Ipaasawa ko si Mical kang David, ug himuon ko siyang paon aron mapatay si David sa mga Filistihanon.” Busa miingon si Saul kang David, “May higayon ka pa nga mahimong akong umagad!”

²² Unya gisugo ni Saul ang iyang mga alagad nga sekretohan ug sulti si David, ug ingnon kini, “Nagustohan ka gayod sa hari ug sa tanan niyang mga alagad. Busa sugot na nga mahimo ka niyang umagad.” ²³ Sa dihang gisulti nila kini kang David, miingon siya, “Dili ako makahimo sa pagbayad kang Saul aron mapangasawa ko ang iyang anak. Kabos lang ako ug dili gani ilado.”

²⁴ Sa dihang gisultihan nila si Saul sa giingon ni David, ²⁵ miingon si Saul, “Ingna ninyo si David nga ang pangayoon ko lang ingon nga bayad sa pagpakasal niya sa akong anak mao ang panit sa tumoy sa kinatawo sa 100 ka mga Filistihanon,^[e] ingon nga akong panimalos ngadto kanila nga akong mga kaaway.” Mao kadto ang plano ni Saul aron mapatay si David sa mga Filistihanon.

²⁶ Sa dihang gisulti kini sa mga alagad ni Saul kang David, nalipay siya nga mahimong umagad sa hari. Busa sa wala pa moabot ang panahon nga gitakda ni Saul kang David, ²⁷ nakiggira si David ug ang iyang mga tawo sa mga Filistihanon ug nakapatay silag 200 ka mga Filistihanon. Unya gipakuha niya ang panit sa tumoy sa kinatawo sa mga Filistihanon ug gidala kini ngadto sa hari, aron mahimo siyang umagad niini. Busa gipaminyo ni Saul ang iyang anak nga si Mical kang David.

²⁸ Sa dihang nakaamgo si Saul nga ang Ginoo nagauban gayod kang David ug nahigugma pag-ayo ang iyang anak nga si Mical kang David, ²⁹ misamot ang iyang kahadlok. Ug nahimo niyang kaaway si David hangtod namatay siya.

³⁰ Padayon nga nakiggira ang mga Filistihanon sa mga Israelinhon. Ug sa matag gira nila, mas nagmalampuson si David kaysa ubang mga opisyal ni Saul. Busa nabantog pag-ayo si David.

Nagtudlo si Jesus bahin sa Pag-ampo

(Mat. 6:9-13; 7:7-11)

11 Usa niana ka adlaw, pagkahuman ug ampo ni Jesus, usa sa iyang mga tinun-an miduol kaniya ug miingon, “Ginoo, si Juan nga tigbautismo nagtudlo sa iyang mga tinun-an sa pag-ampo. Tudloi usab kami sa pag-ampo.”

² Busa miingon si Jesus kanila, “Pag-ampo kamo ug sama niini:

⁵ Miingon pa gayod si Jesus kanila, “Pananglitan may amigo ka, ug sa tungang gabii moadto ka didto sa iyang balay ug moingon kaniya, ‘Bay, pahulama una ako ug pagkaon, ⁶ tungod kay may amigo ako nga bag-o lang miabot ug wala gayod akoy ipakaon kaniya.’ ⁷ Unya motubag siya sa sulod, ‘Ayaw na ako ug samoka. Nasirad-an na namo ang pultahan ug nakahigda na ako ug ang akong mga bata, busa lisod na kanako ang pagbangon aron hatagan ka.’ ⁸ Apan ang tinuod, bisan ug dili siya gustong mobangon ug mohatag kanimo bisan tuod ug amigo kamo, mobangon na lang siya ug mohatag sa imong gikinahanglan tungod kay wala ka man maulaw sa pagsigeg pangayo kaniya. ⁹ Busa sultihan ko kamo: Pangayo kamo sa Dios ug hatagan niya kamo. Duol kamo kaniya ug tabangan gayod niya kamo. Pag-ampo kamo sa Dios ug tubagon niya kamo. ¹⁰ Tungod kay ang tanang mangayo sa Dios makadawat. Ang moduol kaniya tabangan niya. Ug ang mag-ampo tubagon niya. ¹¹ Kamong mga ginikanan, kon mangayo ug isda ang inyong anak hatagan ba ninyo ug bitin? ¹² Kon mangayo siya ug itlog, hatagan ba ninyo ug tanga? Dili gayod! ¹³ Kon kamong mga tawo nga daotan makahibalong mohatag sa maayong mga butang ngadto sa inyong mga anak, unsa pa kaha ang inyong Amahan sa langit! Ihatag gayod niya ang Espiritu Santo ngadto sa mga mangayo kaniya.”

Si Jesus ug ang Hari sa mga Daotang Espiritu

(Mat. 12:22-30; Mar. 3:20-27)

¹⁴ Usa niadto ka higayon giabog ni Jesus ang daotang espiritu nga misulod sa usa ka tawo nga nahimong hinungdan sa pagkaamang niini. Sa dihang naabog na niya ang daotang espiritu nakasulti dayon ang naamang. Natingala gayod ang mga tawo. ¹⁵ Apan may mga tawo didto nga miingon, “Nagaabog siya sa mga daotang espiritu pinaagi sa gahom nga gihatag kaniya ni Satanas^[a] nga mao ang pangulo sa mga daotang espiritu.” ¹⁶ Ang uban didto buot mobitik kang Jesus, busa gisultihan nila siya nga maghimo ug milagro sa pagpamatuod nga gipadala siya sa Dios. ¹⁷ Apan nahibaloan ni Jesus ang ilang huna-huna, busa miingon siya kanila, “Kon ang mga sakop sa usa ka gingharian magkabahin-bahin ug mag-unay ug away, kana nga gingharian malaglag. Ug mao usab kana ang mahitabo sa usa ka pamilya nga magkabahin-bahin ug mag-unay ug away. ¹⁸ Busa kon si Satanas ug ang mga sakop niya magbahin-bahin ug mag-unay ug away, unsaon paglungtad sa iyang gingharian? Kay miingon kamo nga ako nagaabog sa mga daotang espiritu tungod kay gihatagan ako ug gahom ni Satanas nga pangulo sa mga daotang espiritu. ¹⁹ Kon ang gahom ni Satanas ang akong gigamit sa paghingilin sa mga daotang espiritu, kinsa man ang nagahatag ug gahom sa inyong mga tinun-an nga nagahingilin usab sa mga daotang espiritu? Ang inyong mga tinun-an mismo nagapamatuod nga sayop gayod kamo. ²⁰ Karon, tungod kay nagahingilin ako sa mga daotang espiritu pinaagi sa gahom sa Dios, nagpaila kini nga ang paghari sa Dios miabot na kaninyo.”

²¹ Gisultihan sila ni Jesus sa usa ka panig-ingnan, “Kon ang kusgan nga tawo nga kompleto sa armas nagaguwardya sa iyang balay, dili gayod mahilabtan ang iyang mga kabtangan. ²² Apan kon sulongon siya sa mas kusgan pa kay kaniya, mapildi siya. Ang iyang gisaligan nga mga armas kuhaon gikan kaniya, ug bahin-bahinon pa usab ang tanan niyang mga kabtangan.”

²³ Pagkahuman niini miingon si Jesus, “Ang dili modapig kanako, batok kanako. Ug ang dili motabang kanako sa pagtigom sa mga tawo sa Dios magapatibulaag lang.”

Ang Pagbalik sa Daotang Espiritu

(Mat. 12:43-45)

²⁴ “Kon ang daotang espiritu mogawas gikan sa tawo nga iyang gisudlan, magsuroy-suroy siya sa mga dapit nga walay tubig tungod kay mangita siya ug dapit nga iyang mapahulayan. Kon wala siyay makita maghuna-huna siya nga mobalik na lang sa iyang gigikanan. ²⁵ Ug kon sa iyang pagbalik makita niya nga ang iyang gigikanan limpyo ug maayo nang pagkahimutang, ²⁶ molakaw dayon siya ug mangagda ug laing pito ka espiritu nga labi pang daotan kay kaniya. Mosulod sila niadtong tawhana ug didto sila mopuyo. Ug ang kahimtang sa tawo mosamot pa kadaotan kaysa una.”

Ang Tinuod nga Pagkabulahan

²⁷ Pagkahuman ug sulti ni Jesus niadto, may babaye didto sa pundok nga misinggit kaniya, “Bulahan ang babaye nga nagmabdos ug nagpasuso kanimo!” ²⁸ Mitubag si Jesus, “Apan mas bulahan ang mga tawo nga nagapaminaw ug nagatuman sa pulong sa Dios.”