Old/New Testament

Ang Paghari ni Hosea sa Israel

17 Nahimong hari sa Israel si Hosea nga anak ni Elah sa ika-12 nga tuig sa paghari ni Ahaz sa Juda. Sa Samaria siya nagpuyo, ug naghari siya sulod sa siyam ka tuig. ² Daotan ang iyang gihimo atubangan sa Ginoo, apan dili gayod sama kadaotan sa gihimo sa mga hari sa Israel nga nauna kaniya.

³ Gisulong ni Shalmaneser nga hari sa Asiria si Hosea. Nailalom siya sa gahom ni Shalmaneser ug gipabayad ug buhis. ⁴ Apan nadiskobrehan sa hari sa Asiria nga nagluib si Hosea. Nagpadala kini ug mensahe sa pagpangayo ug tabang ngadto kang So nga hari sa Ehipto. Wala na usab siya mohatag sa iyang tinuig nga buhis. Busa gipadakop siya ni Shalmaneser ug gipriso.

⁵ Unya gisulong sa hari sa Asiria ang tibuok Israel, ug sulod sa tulo ka tuig gilibotan niya ang Samaria. ⁶ Ug sa ikasiyam nga tuig sa paghari ni Hosea, giilog sa hari sa Asiria ang Samaria, ug gidala niya ang mga taga-Israel sa Asiria ingon nga mga bihag. Gipapuyo niya sila sa lungsod sa Hala, sa mga lugar duol sa Suba sa Habor sa Gozan, ug sa mga lungsod sa mga Medianhon.

⁷ Nahitabo kini sa mga taga-Israel tungod kay nakasala sila sa Ginoo nga ilang Dios nga maoy nagpagawas kanila gikan sa Ehipto ug nagluwas kanila gikan sa mga kamot sa Faraon nga hari sa Ehipto. Misimba sila sa ubang mga dios ⁸ ug misunod sa mga buhat sa mga nasod nga giabog sa Ginoo gikan niining yutaa sa pag-abot sa mga Israelinhon. Misunod usab sila sa mga binuhatan nga gitudlo sa mga hari sa Israel. ⁹ Naghimo sila sa tago sa mga butang nga supak sa Ginoo nga ilang Dios. Naghimo usab sila ug mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit sa Israel, gikan sa gagmayng mga baryo^[a] ngadto sa dagkong mga pinarilan nga mga lungsod. ¹⁰ Nagpatindog sila ug handomanan nga mga bato ug mga poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera ibabaw sa matag bungtod ug ilalom sa matag labong nga kahoy. ¹¹ Nagsunog sila ug mga insenso sa matag simbahanan sa habog nga mga dapit, sama sa gihimo sa mga nasod nga giabog sa Ginoo gikan niining yutaa sa pag-abot sa mga Israelinhon. Gihimo nila ang mga daotang butang nga nakapasuko sa Ginoo. ¹² Misimba sila sa mga dios-dios bisag nagaingon ang Ginoo nga dili gayod nila kini buhaton. ¹³ Kanunayng gipahimangnoan sa Ginoo ang Israel ug Juda pinaagi sa iyang mga propeta ug manalagna: “Biya na kamo sa inyong mga daotang gawi. Tumana ninyo ang akong mga sugo ug mga tulumanon nga anaa sa tibuok nga Kasugoan nga gipatuman ko sa inyong mga katigulangan, ug akong gihatag kaninyo pinaagi sa akong mga alagad nga mga propeta.” ¹⁴ Apan wala sila motuman. Gahi silag ulo sama sa ilang mga katigulangan nga wala motuo sa Ginoo nga ilang Dios. ¹⁵ Gisalikway nila ang mga tulumanon ug ang kasabotan nga gihimo niya sa ilang mga katigulangan, ug gipakawalay-bili nila ang iyang mga pahimangno kanila. Gisunod nila ang mga walay pulos nga mga dios-dios, ug nahimo usab silang walay pulos. Gisunod nila ang mga nasod sa ilang palibot bisan ug gimandoan sila sa Ginoo nga dili nila kini sundon. Gihimo gayod nila ang mga butang nga gidili kanila sa Ginoo. ¹⁶ Gisalikway nila ang tanang sugo sa Ginoo nga ilang Dios, ug naghimo sila ug rebulto sa duha ka nating baka ug poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera. Gisimba nila si Baal ug ang tanang butang nga anaa sa kalangitan. ¹⁷ Gihalad nila ang ilang mga anak sa kalayo; midangop sila sa mga mananagna ug mga mamamarang, ug gitugyan nila ang ilang kaugalingon sa daotang buhat atubangan mismo sa Ginoo, ug nakapasuko kini kaniya.

¹⁸ Nasuko pag-ayo ang Ginoo sa Israel ug gipapahawa niya sila sa iyang presensya. Ang tribo lang ni Juda mao ang nahibilin. ¹⁹ Apan bisan ang Juda wala usab motuman sa mga sugo sa Ginoo nga ilang Dios. Gisunod nila ang mga binuhatan nga gitudlo kanila sa mga taga-Israel. ²⁰ Busa gisalikway sa Ginoo ang tanang mga kaliwat ni Israel. Gisilotan niya sila pinaagi sa pagtugyan kanila sa mga nanulong kanila hangtod nga nahanaw sila sa iyang presensya.

²¹ Sa dihang gibulag sa Ginoo ang Israel gikan sa gingharian ni David, gihimo sa mga taga-Israel si Jeroboam nga anak ni Nebat nga ilang hari. Giaghat ni Jeroboam ang mga taga-Israel sa pagbiya sa Ginoo, ug gitukmod niya sila sa paghimog dakong sala. ²² Nagpadayon sa pagsunod ang mga taga-Israel sa mga sala ni Jeroboam, ug wala gayod sila mobiya niini, ²³ hangtod nga gipapahawa sila sa Ginoo sa iyang presensya, sumala sa iyang gipasidaan kanila pinaagi sa iyang mga alagad nga mga propeta. Busa gibihag ang katawhan sa Israel ngadto sa Asiria diin tua sila hangtod karon.

Nagpuyo ang mga Taga-Asiria sa Israel

²⁴ Nagpadala ang hari sa Asiria ug mga tawo ngadto sa Samaria nga gikan sa Babilonia, Cut, Ava, Hamat, ug Sefarvaim, ug gipapuyo niya sila sa mga lungsod sa Samaria puli sa mga taga-Israel. Busa gisakop nila ang Samaria ug ang uban pang mga lungsod sa Israel. ²⁵ Sa pagsugod nilag puyo didto, wala sila magsimba sa Ginoo, busa gipadad-an sila sa Ginoo ug mga liyon ug gipamatay ang uban kanila. ²⁶ Kini nga hitabo gibalita ngadto sa hari sa Asiria: “Ang mga tawo nga imong gipadala ug gipapuyo sa mga lungsod sa Samaria wala masayod sa kasugoan sa dios sa maong lugar. Busa nagpadala siya ug mga liyon ug gipamatay na niini ang uban kanila, kay wala sila masayod sa iyang kasugoan.”

²⁷ Unya mimando ang hari sa Asiria, “Pabalika sa Samaria ang usa sa mga pari nga atong gibihag, ug didto siya papuy-a aron makatudlo siya sa mga tawo sa mga kasugoan sa dios sa maong lugar.” ²⁸ Busa ang usa sa mga pari nga gibihag mibalik sa Samaria ug mipuyo sa Betel, ug gitudloan niya ang mga tawo kon unsaon pagsimba sa Ginoo. ²⁹ Apan kining nagkalain-laing grupo sa mga tawo nagpadayon sa paghimo sa ilang mga dios. Sa matag lungsod nga ilang gipuy-an gibutang nila ang ilang mga dios-dios sa mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit nga hinimo sa mga taga-Samaria. ³⁰ Ang uban kanila nga gikan sa Babilonia misimba sa ilang dios nga si Sucot Benot. Ang gikan sa Cut misimba sa ilang dios nga si Nergal. Ang gikan sa Hamat misimba sa ilang dios nga si Ashima. ³¹ Ang gikan sa Ava misimba sa ilang mga dios nga si Nibhaz ug si Tartak. Ug ang gikan sa Sefarvaim misimba sa ilang mga dios nga si Adramelec ug si Anamelec; ug gisunog pa nila ang ilang mga kabataan ingon nga halad ngadto niini nga mga dios. ³² Misimba sila sa Ginoo, apan nagpili silag mga pari gikan mismo sa ilang mga tawo aron sa pagpangulo kanila sa paghalad didto sa mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit. ³³ Misimba sila sa Ginoo, apan misimba usab sila sa ilang kaugalingong mga dios sumala sa mga paagi sa mga nasod nga ilang gigikanan. ³⁴ Hangtod karon ginahimo pa gihapon nila kini. Dili matinud-anon ang ilang pagsimba sa Ginoo, ug wala sila magtuman sa mga sugo, mga tulumanon, mga pagtulon-an, ug mga kasugoan nga gihatag sa Ginoo sa mga kaliwat ni Jacob, nga iyang ginganlan ug Israel. ³⁵ Sa dihang naghimo ang Ginoo ug kasabotan sa mga Israelinhon, nagmando siya kanila: “Ayaw kamo pagsimba o pag-alagad sa ubang mga dios, o paghalad ngadto kanila. ³⁶ Ako lang ang inyong simbahon, ang Ginoo nga nagpagawas kaninyo gikan sa Ehipto pinaagi sa akong kahibulongang gahom. Ako lang ang angay ninyong simbahon ug halaran. ³⁷ Kinahanglang tumanon ninyo kanunay ang akong mga tulumanon, mga lagda, mga patakaran, ug mga sugo nga akong gisulat alang kaninyo. Ayaw gayod kamo pagsimba ug laing mga dios. ³⁸ Ayaw ninyo kalimti ang kasabotan nga akong gihimo kaninyo, ug ayaw kamo pagsimba sa ubang mga dios. ³⁹ Ako lang ang inyong simbahon, ang Ginoo nga inyong Dios, kay ako ang magaluwas kaninyo gikan sa kamot sa inyong mga kaaway.”

⁴⁰ Apan wala sila mamati sa Ginoo. Nagpadayon hinuon sila sa ilang naandang mga buhat. ⁴¹ Samtang nagasimba sila sa Ginoo, nagasimba usab sila sa ilang mga dios-dios. Ug hangtod karon mao usab kana ang ginahimo sa ilang mga kaliwat.

Ang Paghari ni Hezekia sa Juda

(2 Cro. 29:1-2; 31:1)

18 Nahimong hari sa Juda si Hezekia nga anak ni Ahaz sa ikatulong tuig sa paghari ni Hosea nga anak ni Elah, sa Israel. ² Nagaedad si Hezekia ug 25 ka tuig sa dihang nahimo siyang hari. Sa Jerusalem siya nagpuyo, ug naghari siya sulod sa 29 ka tuig. Ang iyang inahan mao si Abia nga anak ni Zacarias. ³ Gihimo ni Hezekia ang maayo atubangan sa Ginoo, sama sa gihimo sa iyang katigulangan nga si David. ⁴ Gipaguba niya ang mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit, gipadugmok ang mga sagradong bato, ug gipaputol ang poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera. Gipadugmok niya ang bronsi nga halas nga hinimo ni Moises, kay hangtod niadtong panahona gisimba pa gihapon kadto sa mga Israelinhon pinaagi sa pagsunog ug mga insenso. Gitawag kadtong bronsi nga halas ug Nehustan.

⁵ Misalig si Hezekia sa Ginoo, ang Dios sa Israel. Wala gayoy hari nga sama kaniya sa Juda—sa mga nauna man kaniya o sa mga nagsunod. ⁶ Nagmatinumanon gayod siya sa pagsunod sa Ginoo, ug wala gayod siya mobiya kaniya. Nagmatinud-anon siya sa pagtuman sa mga sugo nga gihatag sa Ginoo kang Moises. ⁷ Giubanan siya sa Ginoo, ug nagmalampuson siya sa tanan niyang gihimo. Nagrebelde siya batok sa hari sa Asiria ug wala moalagad kaniya. ⁸ Gipildi niya ang mga Filistihanon hangtod sa Gaza ug sa mga dapit nga sakop niini—gikan sa gagmayng mga baryo^[b] ngadto sa dagkong mga pinarilan nga mga lungsod.

⁹ Sa ikaupat nga tuig sa paghari ni Hezekia, nga mao ang ikapito nga tuig sa paghari ni Hosea sa Israel, misulong si Shalmaneser nga hari sa Asiria ngadto sa Samaria ug gilibotan kini. ¹⁰ Paglabay sa tulo ka tuig, sa ikaunom nga tuig sa paghari ni Hezekia ug sa ikasiyam nga tuig sa paghari ni Hosea, nailog sa Asiria ang Samaria. ¹¹ Gidala sa hari sa Asiria ang mga taga-Israel ngadto sa Asiria ingon nga mga bihag, ug gipapuyo sila sa lungsod sa Hala, sa mga lugar nga duol sa Suba sa Habor sa Gozan, ug sa mga lungsod sa mga Medianhon. ¹² Nahitabo kini sa mga taga-Israel tungod kay wala sila motuman sa Ginoo nga ilang Dios, gilapas hinuon nila ang kasabotan sa Ginoo kanila—ang tanang sugo nga gihatag sa Ginoo pinaagi sa iyang alagad nga si Moises. Wala sila mamati o motuman niini.

Gisulong sa Asiria ang Juda

(2 Cro. 32:1-19; Isa. 36:1-22)

¹³ Sa ika-14 nga tuig sa paghari ni Hezekia, gisulong ni Senakerib nga hari sa Asiria ang tanang pinarilan nga mga lungsod sa Juda ug nailog niya kini. ¹⁴ Busa nagpadala niini nga mensahe si Hezekia ngadto sa hari sa Asiria nga didto sa Lakish: “Nakasala ako sa akong pagrebelde kanimo. Apan ihatag ko bisan unsay imong pangayoon, basta mobiya lang kamo kanamo.” Busa nangayo ang hari sa Asiria kang Haring Hezekia ug kapin sa napulo ka toneladang pilak ug usa ka toneladang bulawan. ¹⁵ Gihatag ni Hezekia kaniya ang tanang pilak sa templo sa Ginoo ug sa bodega sa palasyo. ¹⁶ Gipanguha ni Hezekia apil ang mga bulawan nga gihaklap sa mga pultahan sa templo sa Ginoo ug sa mga haligi sa pultahan niini, ug gihatag kini ngadto sa hari sa Asiria.

¹⁷ Apan samtang didto si Senakerib sa Lakish, gisugo niya ang iyang pangulo nga komander, ang pangulo nga opisyal, ug ang iyang komander nga adunay daghang mga sundalo, nga moadto sa Jerusalem sa pagpakigkita kang Haring Hezekia. Sa didto na sila sa gawas sa Jerusalem, mihunong sila duol sa tubod sa tubig nga paingon sa tigomanan ug tubig sa ibabaw, dapit sa dalan paingon sa lugar nga labhanan. ¹⁸ Gipatawag nila si Haring Hezekia, apan ang gipaadto sa hari mao si Eliakim nga anak ni Hilkia, nga tigdumala sa palasyo, si Shebna nga sekretaryo, ug si Joa nga anak ni Asaf, nga nagadumala sa mga kasulatan sa gingharian. ¹⁹ Miingon kanila ang komander sa mga sundalo, “Ingna ninyo si Hezekia nga mao kini ang giingon sa gamhanang hari sa Asiria:

“ ‘Unsa may imong gisaligan? ²⁰ Nagahunahuna ka ba nga madaog nimo ang gira sa pulong lamang ug dili sa katakos ug kusog sa imong mga sundalo? Kinsay imong gisaligan nga nagrebelde ka man kanako? ²¹ Ang Ehipto ba? Kini nga nasod ug ang iyang hari sama lang sa gabok nga baston nga kon imong itukod mabali ug makasamad sa kamot. ²² Apan tingali moingon ka kanako nga nagasalig kamo sa Ginoo nga inyong Dios. Apan dili ba nga gipangguba mo man ang iyang mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit, ug gisultihan mo ang mga lumulupyo sa Jerusalem ug sa uban pang mga lungsod sa Juda sa pagsimba didto lang sa halaran sa Jerusalem?’

²³ “Karon may itanyag kanimo ang akong agalon, ang hari sa Asiria. Hatagan ka namo ug 2,000 ka mga kabayo, kana kon may 2,000 ka usab ka mga tigkabayo! ²⁴ Wala ka gayoy mahimo sa pagpildi bisan sa pinakaubos nga opisyal sa akong agalon. Nagasalig ka lang sa Ehipto nga mohatag kanimo sa mga karwahe ug mga tigkabayo. ²⁵ Naghunahuna ka ba nga wala ako sugoa sa Ginoo sa pag-anhi dinhi sa paglaglag niining lugara? Ang Ginoo mismo ang nagsugo kanako sa pagsulong ug sa paglaglag niini nga nasod.”

²⁶ Miingon si Eliakim, Shebna, ug Joa ngadto sa komander, “Palihog pakigsulti kanamo sa pinulongan nga Aramico, kay masabtan namo kini. Ayaw pag-Hebreo kay madunggan ka sa mga tawo nga anaa sa mga paril sa lungsod.” ²⁷ Apan mitubag ang komander, “Gisugo ako sa akong agalon nga ipahibalo kining mga butanga sa tanang lumulupyo sa Jerusalem, dili lang kaninyo ug sa inyong hari. Kamong tanan gutomon ug uhawon sa panahon nga sulongon namo kamo. Busa kaonon ninyo ang inyong kaugalingong tae ug imnon ang inyong kaugalingong ihi.”

²⁸ Unya mitindog ang komander sa mga sundalo ug misinggit sa pinulongang Hebreo, “Pamatia ninyo ang mensahe sa gamhanang hari sa Asiria! ²⁹ Miingon siya nga dili kamo magpatunto kang Hezekia. Dili siya makaluwas kaninyo gikan sa akong mga kamot! ³⁰ Ayaw kamo pagpahaylo kaniya nga mosalig sa Ginoo kon moingon siya, ‘Sigurado gayod nga luwason kita sa Ginoo; kining lungsora dili itugyan ngadto sa kamot sa hari sa Asiria.’

³¹ “Ayaw kamo pamati kang Hezekia! Mao kini ang giingon sa hari sa Asiria: Ayaw na kamo pagsukol kanako; ampo na lang kamo! Unya tugotan ko kamo nga makakaon sa bunga sa inyong ubasan ug kahoy nga igos, ug makainom sa inyong pundohanan ug tubig, ³² hangtod nga mobalik ako ug dad-on ko kamo sa yuta nga sama sa inyong yuta—ang yuta nga may mga tamnanan sa ubas nga makahatag kaninyo ug duga sa ubas ug may mga trigo nga mahimo ninyong pan, ug adunay mga kahoyng olibo ug mga dugos. Tumana ninyo ang akong giingon aron mabuhi kamo ug dili mamatay. Ayaw kamo pamati kang Hezekia kay gilingla lang niya kamo sa iyang pag-ingon nga luwason kamo sa Ginoo. ³³ Aduna bay mga dios sa bisan unsang nasod nga nakaluwas sa ilang nasod gikan sa kamot sa hari sa Asiria? ³⁴ Aduna bay nahimo ang mga dios sa Hamat, Arpad, Sefarvaim, Hena, ug Iva? Naluwas ba sa mga dios sa Samaria ang ilang nasod gikan sa akong mga kamot? ³⁵ Kinsa ba sa mga dios niining mga nasora ang nakaluwas sa ilang nasod gikan kanako? Busa unsaon sa Ginoo pagluwas ang Jerusalem gikan sa akong mga kamot?” ³⁶ Apan wala motubag ang mga tawo kay nagmando si Haring Hezekia nga dili sila motubag. ³⁷ Unya gigisi ni Eliakim, Shebna, ug Joa ang ilang mga bisti tungod sa kasubo, ug nangadto sila kang Hezekia ug misugilon sa giingon sa komander.

¹⁹ Silotan sila tungod kay mianhi siya dinhi sa kalibotan isip suga,^[a] apan gipalabi pa sa mga tawo ang pagpabilin sa kangitngit kaysa moduol kaniya nga naghatag sa kahayag, tungod kay daotan ang ilang binuhatan. ²⁰ Ang tawo nga daotan ug binuhatan dili gusto sa kahayag. Maglikay pa gani siya sa kahayag kay mahadlok siya nga mabutyag ang iyang daotang binuhatan. ²¹ Apan ang tawo nga nagabuhat sumala sa kamatuoran nagapaduol sa kahayag, aron mabutyag nga ang iyang maayong binuhatan nahimo niya pinaagi sa tabang sa Dios.

Si Jesus ug si Juan

²² Pagkahuman niadto, miadto si Jesus ug ang iyang mga tinun-an sa ubang bahin sa Judea. Nagpabilin siya didto uban kanila ug nagbautismo. ²³ Nangbautismo usab si Juan didto sa Enon, duol sa Salem, kay daghan ang tubig didto, ug nangadto kaniya ang mga tawo aron magpabautismo. ²⁴ (Wala pa niadto mabilanggo si Juan.)

²⁵ Karon ang uban sa mga tinun-an ni Juan ug ang usa ka Judio naglantugi mahitungod sa bautismo. ²⁶ Nangadto sila kang Juan ug nagaingon, “Magtutudlo, nahinumdoman mo ba kadtong tawo nga kauban mo kaniadto sa tabok sa Suba sa Jordan, nga imong gipaila sa mga tawo? Nangbautismo na siya karon ug halos ang tanang mga tawo nangadto na kaniya!” ²⁷ Mitubag si Juan, “Wala gayoy mahimo ang tawo kon kini dili kabubut-on sa Dios. ²⁸ Kamo mismo makapamatuod nga nagaingon ako nga dili ako ang Cristo, kondili gipadala lang ako sa Dios una kaniya aron pagbalita nga siya moabot na. ²⁹ Sama ba kon may kasal: ang pangasaw-onon alang lang gayod sa pamanhonon, ug ang higala sa pamanhonon nga nagatambong ug nagahulat, malipay kon madungog niya nga anaa na ang pamanhonon. Sama usab kanako karon, nalipay gayod ako nga ang mga tawo nangadto na kang Jesus. ³⁰ Kinahanglan magdugang pa gayod ang pagkabantogan ni Jesus, ug ako angay na nga hikalimtan.”

Ang Gikan sa Langit

³¹ Ang Cristo gikan sa langit, busa labaw siya sa tanan. Taga-dinhi kita sa kalibotan ug ang atong gipanghisgotan mao lang gayod ang dinhi sa kalibotan. Apan siya nga gikan sa langit labaw sa tanan. ^32-33 Nagasugilon siya mahitungod sa iyang nakita ug nadungog sa langit, apan gamay lang gayod ang nagatuo sa iyang gisulti. Apan ang mga nagatuo nagapamatuod nga ang gisulti sa Dios tinuod. ³⁴ Kay si Cristo nga gipadala sa Dios dinhi sa kalibotan nagasulti kanato kon unsa ang ginasulti sa Dios kaniya, tungod kay walay kinutoban ang paghatag sa Dios kaniya sa Espiritu Santo. ³⁵ Ginahigugma sa Amahan ang iyang Anak ug gitugyan niya kaniya ang tanan. ³⁶ Ang motuo sa Anak sa Dios may kinabuhi nga walay kataposan. Apan ang dili motuman sa Anak sa Dios dili gayod makaangkon sa kinabuhi nga walay kataposan; magapabilin hinuon ang kaligutgot sa Dios kaniya.