Read the New Testament in 24 Weeks
Ri Jesús cubij chi cäqueyej na ru petbal ri Lokˈalaj Espíritu
1 Lokˈalaj tat Teófilo: Pa ri nabe nu wuj ri xintzˈibaj che la, xintzijon chrij ronojel ri xuban ri Jesús, xukujeˈ chrij ronojel ri xucˈut canok chquiwäch ri winak aretak xuchaplej u patänixic ri Dios waral chkaxol. 2 Pa ri nabe nu wuj xintzijon chrij nimalaj ronojel ri xuban ri Areˈ cˈä xcˈam na bi chicaj. Aretak mäjaˈ queˈ chicaj, xuya takanic, xeupixbaj can ri apóstoles ri xeuchaˈ. Rumal ri Lokˈalaj Espíritu ri cˈo rucˈ, xubij can chque jas ri rajwaxic cäcaˈno. 3 Xurik cˈäx ri Jesús, xcämisaxic, te cˈu riˈ xucˈut rib chquiwäch ri apóstoles chwinakil rech kˈalaj chi cˈastajinak chic chquixol ri cäminakib. Qˈuia ri xuban chquiwäch rech cäquicojo chi kas tzij cˈasal chic ri Areˈ. Cawinak kˈij riˈ xucˈut na rib chquiwäch amakˈel. Xukujeˈ xtzijon cucˈ chrij ri cuban na ri Dios aretak cätakan pa qui wiˈ ri winak.
4 Aretak ri Jesús cˈä cˈo cucˈ ri apóstoles, xubij chque chi mebel bic pa ri tinimit Jerusalén chanim, xane chi queyeˈnic. Je waˈ xubij: Chiweyej na chi cäyataj chiwe ri bim lok rumal ri nu Tat, jas ri xinbij chiwe, ―xcha chque. 5 Kas tzij, ri tat Juan xuban qui kasnaˈ ri winak rucˈ jaˈ, are cˈu ri ix xa pa quieb oxib kˈij cäban na i kasnaˈ rucˈ ri Lokˈalaj Espíritu, ―xcha chque.
Cäpaki ri Jesús chicaj chquiwäch ri apóstoles
6 Are cˈu ri apóstoles qui mulim quib rucˈ ri Jesús, xquitaˈ cˈu che ri Areˈ, xquibij: Kajaw, ¿a mat xopan ri kˈij ri cäya la chque ri ka winakil chi quetakan chi na jumul puwiˈ ri ka tinimit Israel rech man cäquitakej tä takanic ri niqˈuiaj winak chic pa ka wiˈ? ―xecha che.
7 Xchˈaw cˈu ri Jesús, xubij chque: Ri kˈij, ri ajilabal, man yaˈtal tä chiwe ix chi quiwetamaj, xane xak xuwi pu kˈab ri ka Tat cˈo wi ronojel waˈ. 8 Aretak cˈut cäpe ri Lokˈalaj Espíritu pi wiˈ, cäcˈoji na i chukˈab. Te cˈu riˈ quixeˈc, quitzijoj na jas ri i wilom chi xinban che qui toˈic ri winak, jas ri xincˈulmaj aretak xincämisaxic, xukujeˈ aretak xincˈastaj chquixol ri cäminakib. Ronojel waˈ quitzijoj na pa Jerusalén, pa tak conojel ri tinimit re Judea, re Samaria, xukujeˈ cˈä pa tak ri qui tinimit ri winak ri sibalaj naj e cˈo wi cho ruwächulew, ―xcha chque.
9 Aretak ri Jesús xtoˈtaj chubixic waˈ we tzij riˈ chque ri apóstoles, xyac bi chicaj chquiwäch. Ri e areˈ tajin quecaˈy che aretak xpaki chicaj, xchˈuktaj cˈu rumal jun sutzˈ, man xecowin tä chic xquilo. 10 Ri e areˈ tajin quecaˈy chicaj che ri Jesús, xak cˈu teˈtalic xquicˈut quib quieb achijab pa qui xcut ri sibalaj sak ri catzˈiak. 11 We achijab riˈ xechˈawic, xquibij chque ri apóstoles: Tataˈib, alak riˈ ri aj Galilea, ¿jas che xak cˈo alak chiˈ, tajin cäcaˈy alak chicaj? ―quecha chque. We Jesús riˈ ri xyac bi chxol alak, xpaki chicaj, cäpe chi na ri Areˈ jumul chic. Je cˈu waˈ ru petic jas ri xubano, xeˈ chicaj, ―xecha ri achijab chque ri apóstoles.
Cächaˈ ri tat Matías chuqˈuexel ri apóstol Judas
12 Te cˈu riˈ xekaj lok ri apóstoles cho ri juyub ri xecˈoji wi, ri cäbix Ujuyubal Olivos che. Xetzelejic, xebeˈ pa ri tinimit Jerusalén. Nakaj cˈo wi ri juyub riˈ che ri Jerusalén, man naj tä cˈu ri cäbinibaxic, xuwi ri yaˈtalic chi cäbin jun pa ri kˈij re uxlanem (craj are jun kilómetro waˈ). 13 Aretak xeopan pa ri tinimit, xepaki pa ru cawik ja re ri ja ri e jekel wi. Ri e cˈolic e areˈ ri tat Pedro, ri tat Jacobo, ri tat Juan, ri tat Andrés, ri tat Felipe, ri tat Tomás, ri tat Bartolomé, ri tat Mateo, ri tat Jacobo u cˈojol ri tat Alfeo, ri tat Simón ri cäbix “U Nimal Tinimit” che, rachiˈl ri tat Judas, rachalal ri tat Jacobo. 14 Conojel waˈ we apóstoles riˈ junam ri qui chomanic xquimulij quib amakˈel rech cäcaˈn orar junam cucˈ jujun ixokib cojonelab, cachiˈl ri nan María ru nan ri Jesús, xukujeˈ tak ri rachalal.
15 Pa tak ri kˈij riˈ qui mulim quib ri cojonelab. Craj e areˈ jun ciento rucˈ juwinak riˈ ri qui mulim quib. Xwalij cˈu ri tat Pedro, xtaqˈui chquiwäch ri kachalal che qui chˈabexic, xubij chque: 16 Kachalal, tzrajwaxic wi chi cäbantajic jas ri cubij ru Lokˈ Pixab ri Dios ri Tzˈibtalic, ri xubij lok ri Lokˈalaj Espíritu chuchiˈ ri ka mam David ojer, ―cächaˈ. Ri ka mam David xchˈaw chrij ri Judas ri xcˈamow qui be ri jumulaj winak ri xechapow ri Kajaw Jesús. 17 Ri Judas jun ri areˈ chkaxol nabe, xyiˈ che chi cächacun junam kucˈ. 18 Are cˈu ri areˈ xulokˈ jun rulew rucˈ ri puak, ri tojbal re ri etzelal ri xubano. Chˈiquilic xkajic, xtzak pulew, xrakˈatin ru pam, xel lok juntir ri rixcoˈl, ―cächaˈ. 19 Xel cˈu u tzijol waˈ ri xucˈulmaj ri Judas chquixol conojel ri winak pa ri tinimit Jerusalén. Xa je riˈ ri winak xquicoj ri tzij Acéldama che ru biˈ ri ulew riˈ. Ri tzij riˈ pa ri qui chˈabal ri winak quel cubij Ulew re Quicˈ. 20 Tzˈibtal cˈu pa ri wuj Salmos, cubij:
Chtoliˈ can u pam ri rachoch, chwonobax canok,
mat cˈo chi na jun cäcˈoji chupam, ―cächaˈ. Xukujeˈ cubij:
Ri rekleˈn ri areˈ, chyoˈk che jun winak chic, ―cächaˈ, ―xcha ri tat Pedro chque.
21 E cˈo cˈu achijab chkaxol ri xujcachiˈlaj amakˈel aretak xcˈoji ri Kajaw Jesús kucˈ. 22 Tzaretak ri xban u kasnaˈ ri Jesús rumal ri tat Juan, cˈä aretak xcˈam bi ri Areˈ chicaj chkaxol, e cˈolinak we achijab riˈ kucˈ. Tzrajwaxic cˈut chi jun chque ri e areˈ coc kucˈ chutzijoxic chi kas tzij xcˈastaj bi ri Kajaw Jesús chquixol ri cäminakib, ―xcha ri tat Pedro chque.
23 Xquichomaj cˈu quij quieb achijab: E areˈ ri tat José ri cäbix Barsabás che, ri xukujeˈ cäbix Justo che, rachiˈl ri tat Matías. 24 Xcaˈn orar, xquibij: Kajaw, etam la ri canimaˈ conojel ri winak, cˈutu baˈ la chkawäch jachin chque we quieb achijab riˈ are chaˈtal umal la, 25 rech coc riˈ che apóstol, cucˈam cˈu ri ekleˈn ri xuya can ri Judas aretak xkaj pa mac, xeˈ cˈu chilaˈ jawijeˈ ri yaˈtal wi che, ―xecha che ri Dios.
26 Xquesaj cˈu suerte che rilic jachin ri cäcanajic. Are cˈu ri suerte xkaj chrij ri tat Matías. Xoc cˈu ri areˈ cucˈ ri julajuj apóstoles.
Ri Lokˈalaj Espíritu cäkaj pa qui wiˈ ri kachalal cojonelab
2 Aretak xurik ri nimakˈij ri cäbix Pentecostés che, conojel ri cojonelab junam qui wäch qui mulim quib pa jun ja. 2 Xak teˈtalic xquita jun nimalaj jininem ri xpe chicaj, jeˈ jas jun nimalaj quiäkikˈ ri xjinin pa ronojel ri ja jawijeˈ ri e tˈuyul wi ri cojonelab. 3 Te riˈ cˈo ri xquilo, jeˈ ta ne jas jujun u xak kˈakˈ ri xkaj pa qui jolom chquijujunal. 4 Je riˈ ri Lokˈalaj Espíritu xuchap canimaˈ conojel, xquichaplej chˈawem pa juleˈ tak chˈabal chic ri xeuya ri Lokˈalaj Espíritu chque.
5 Pa tak ri kˈij riˈ e jekel pa ri tinimit Jerusalén achijab aj Israel ri queniman che ri Dios, ri e petinak pa conojel tak ri tinimit cho ruwächulew. 6 Aretak xquita waˈ jas ri xquicˈulmaj ri cojonelab, xquimulij quib qˈuia winak. Man xquirik taj jas cäcaˈno rumal chi chquijujunal ri winak xquito chi ri cojonelab quechˈaw pa ri jalajoj tak qui chˈabal ri e areˈ. 7 Xquixej cˈu quib, sibalaj xquicajmaj ri tajin cäbanic. Xquitzijobela quib, xquibij: ¡Chiwilampeˈ! ¿A mat aj Galilea conojel waˈ we winak riˈ ri tajin quechˈawic? 8 ¿Jas lo u banic waˈ chi quechˈaw pa ri ka chˈabal uj ri ketamam lok tzpa ri ka chˈutinal? ―quecha riˈ. 9 Qˈuia u wäch ri tinimit ri uj petinak wi. Chkaxol uj, ri uj cˈo waral, e cˈo winak ri aj Partia, aj Media, aj Elam, aj Mesopotamia, aj Judea, aj Capadocia, aj Ponto, aj Asia. 10 Xukujeˈ e cˈo kucˈ ri aj Frigia, aj Panfilia, aj Egipto. E cˈo cˈu niqˈuiaj chic ri ajchilaˈ pa África, ri e petinak jelaˈ chrij ri tinimit Cirene. E cˈo xukujeˈ winak aj Roma chkaxol. Jujun chque ri e areˈ e kas aj Israel, ri kas winak aj Israel ri qui nan qui tat. Jujun chic cˈut xa e oquinak cucˈ ri aj Israel winak, junam ri qui chomanic chrij ri Dios. 11 Xukujeˈ e cˈo winak aj Creta, xukujeˈ aj Arabia, ―quechaˈ. Konojel cˈut quekato chi cäquitzijoj tzpa ri ka chˈabal uj chkajujunal ri nimak tak cajmabal ri u banom ri Dios, ―xechaˈ.
12 Sibalaj qui cajmam quib conojel ri winak, man xquirik tä cˈu jas cäcaˈno. Xquitzijobela quib, xquitala chbil tak quib, xquibij: ¿Jas lo u banic waˈ? ―xechaˈ.
13 E cˈo jujun ri xa xquitzeˈj qui wäch ri cojonelab, xquibij cˈut: ¡Waˈ we winak riˈ xa e kˈabarelab! ―xecha riˈ.
Ri apóstol Pedro cutzijoj ru Lokˈ Pixab ri Dios chque ri winak
14 Te cˈu riˈ ri tat Pedro, junam cucˈ ri julajuj apóstoles chic, xwalijic, xtaqˈui chquiwäch ri winak che qui chˈabexic. Co xchˈawic, xubij cˈu chque conojel ri e cˈolic: Tataˈib, alak aj Judea, xukujeˈ onojel alak ri jekel alak waral pa Jerusalén, tatabej na alak ri quinbij, chetamaj alak waˈ, ―cächa chque. 15 Konojel ri uj ri ka mulim kib waral, man uj kˈabarelab taj jas ri cächomaj alak. Cˈä te ne u belej hora rech ri akˈabil chanim riˈ. 16 Xane ri tajin quil alak cämic riˈ are waˈ ru bim lok ri ka mam Joel ri kˈalajisal re ru Lokˈ Pixab ri Dios. Are cˈu waˈ ri xubij:
17 Ri Dios cubij: Pa ri qˈuisbal tak kˈij
quintak na bi ri Lokˈalaj Espíritu wech in
pa qui wiˈ conojel winak, ―cächaˈ.
Ri i cˈojol xukujeˈ ri i miaˈl
cäquikˈalajisaj na ri tzij
ri quinya chque.
Ri alabom ri e cˈo chixol
cˈo ri cäquil na ri quincˈut chquiwäch,
ri tataˈib cˈut ri cˈo chi ri qui junab
cˈo ri cäquil na pa ri cachicˈ, ―cächaˈ.
18 Xukujeˈ pa tak ri kˈij riˈ quintak na bi
ri Espíritu wech in pa qui wiˈ
ri patänil tak we, chi achijab chi ixokib,
cäquikˈalajisaj cˈu na ri tzij
ri quinya chque, ―cächaˈ.
19 Quinban tak na cajmabal cho ri caj
xukujeˈ cho ruwächulew.
Ri quinbano e areˈ etal waˈ chiwe.
Xak apawijeˈ quilitaj wi na ri quicˈ,
ri kˈakˈ, xukujeˈ nimak tak sib
jeˈ jas ri sutzˈ, ―cächaˈ.
20 Ri kˈij cäkˈekumar na,
ri icˈ cäquiäkar na jeˈ jas ri quicˈ,
cäcˈulmataj cˈu waˈ cˈä mäjok curika na
ri nimalaj u kˈij ri Kajaw Dios.
Ri kˈij riˈ kas tzij sibalaj nim u banic.
21 Conojel cˈu ri cäquitaˈ na tokˈob
che ri Kajaw Dios, cäquirik na
ru tobanic ri Areˈ, ―cächaˈ, ―xcha ri apóstol Pedro chque ri winak.
22 Xutakej tzij ri tat Pedro, xubij: Tataˈib, alak aj Israel, tatabej na alak ri quinbij, ―cächa chque. Ri alak, etam alak chi ri Jesús aj Nazaret are waˈ ri achi ri xyiˈ u kˈij rumal ri Dios chucˈutic chi are ri Areˈ takowinak lok. Kˈalaj waˈ chuwäch alak cumal tak conojel ri cajmabal ri xubano, ri nimak tak cˈutbal, xukujeˈ ri etal ri xeuban ri Dios chxol alak rumal ri Areˈ, ―cächaˈ. 23 Pune ta ne je riˈ, aretak xjach ri Jesús pa kˈab alak, xchap alak, xya alak pa qui kˈab itzel tak achijab chucämisaxic, xquirip cˈu cho ri cruz. Jeˈ xban alak waˈ che rumal chi je waˈ ru chomam lok ri Dios chrij ojer, ―cächa ri tat Pedro chque. 24 Pune cˈu je waˈ ri xbantajic, xpe ri Dios, xresaj pu kˈab ri cämical, xucˈastajisaj chi na ri Jesús chquixol ri cäminakib, rumal chi man cˈo tä jas cäcowin ri cämical chubanic che. 25 Kas ojer cˈut chˈawinak lok ri ka mam David chrij ri Kajaw Jesús, xubij:
Ri in amakˈel quinwil ri Kajaw cˈo wucˈ.
Cˈo pa nu wiquiäkˈab rech man cˈo tä
jas ri cäcowin jun chubanic chwe
chi quinxej wib, ―cächaˈ.
26 Rumal riˈ sibalaj cäquicot ri wanimaˈ,
amakˈel quintzijoj tzij
re quicotemal,
cuˈl cˈu nu cˈux chrij ri Dios
chi man cˈo tä jun kas cˈäxcˈol
quinriko, cuxlan cˈu ri wanimaˈ.
27 Man quinya tä la can chquixol
ri cäminakib,
man cäya tä la chi cäkˈay
ri nu cuerpo in,
in riˈ ri lokˈalaj patänil e la.
28 Cˈutum la ri be chnuwäch ri cäcˈaman
bi pa ri kas cˈaslemal,
cˈo cˈu na nimalaj nu quicotemal
aretak ri in cˈo chi ucˈ la, ―cächaˈ, ―xcha ri tat Pedro.
29 Kachalal, ri alak aj Israel, tampe alak ri quinbij: Kˈalaj riˈ chi ri ka mam David xcäm riˈ ri areˈ, xmuktajic. Ri jul ri xmuk wi xak are cˈo waral kucˈ uj cämic, ―cächaˈ. 30 Ketam cˈut chi ri ka mam David are jun kˈalajisal re ru Lokˈ Pixab ri Dios, ri are cˈut xucoj ri tzij ri xubij ri Dios che rucˈ juramento, chi jun chque ri rachalaxic ri quil na u wäch pa tak ri kˈij ri quepe na, are ri Cristo ri cäyiˈ na takanic pu kˈab. Coc che Nim Takanel jeˈ jas ri ka mam David. 31 Ri ka mam David jeˈ ta ne chi ojer tajin cäril lok ri cucˈulmaj ri Cristo, xchˈaw chrij ru cˈastajibal. Xubij cˈut chi man cäcanaj tä can chquixol ri cäminakib, man cäkˈay tä na ru cuerpo, ―cächaˈ. 32 Are cˈu waˈ we Jesús riˈ ri xcˈastajisax rumal ri Dios, ri uj konojel kas xkilo chi xcˈastaj waˈ chquixol ri cäminakib. 33 Xwalijisax rumal ri Dios, xnimarisax u kˈij aretak xutˈuyuba pa ru wiquiäkˈab. Aretak cˈut u cˈamom chic pu kˈab ru Tat ri Lokˈalaj Espíritu ri xuchiˈj canok, xutak lok pa ka wiˈ, are cˈu waˈ ronojel ri tajin quil alak, ri tajin cäta alak, ―cächaˈ. 34 Pune cˈu man xpaki ri ka mam David chicaj, jas ri xuban ri Kajaw Jesús, tzare cˈut xbinic:
Xubij ri Kajaw ri ka Dios che ri Wajaw:
“Chattˈuyul pa ri nu wiquiäkˈab,
35 cˈä quinya na chawe chi catchˈacanic,
cattakan pa qui wiˈ conojel
ri cäcaˈn qui cˈulel chawe,” ―cächa ri Dios, ―xcha ri ka mam David.
36 Kas rajwaxic chi conojel ri winak aj Israel chquetamaj chi we Jesús riˈ ri xcämisaj alak cho ri cruz, are waˈ xchaˈic, xban Cristo che rumal ri Dios, xoc cˈu che Rajaw ronojel, ―xcha ri tat Pedro chque.
37 Aretak ri winak xquita waˈ we tzij riˈ, sibalaj cˈäx xquinaˈ pa canimaˈ, xquitaˈ cˈu che ri tat Pedro xukujeˈ chque ri niqˈuiaj apóstoles chic, xquibij: Kachalal, ¿jas rajwaxic cäkaˈno? ―xecha chque.
38 Ri tat Pedro xubij chque: Chqˈuexa ri animaˈ alak, xukujeˈ ri chomanic alak. Rajwaxic chi cäban kasnaˈ alak chjujunal alak pa ru biˈ ri Jesucristo, xa je riˈ cäsach mac alak rumal ri Dios, ri Areˈ cˈut cusipaj ri Lokˈalaj Espíritu chech alak. 39 Are chech alak ri Dios xuchiˈj wi waˈ, chque ri alcˈual alak, xukujeˈ chque ri winak ri naj e cˈo wi, chque cˈu conojel ri quesiqˈuix na rumal ri Dios ri Kajaw rech quecˈoji na rucˈ, ―xcha chque.
40 Ri tat Pedro qˈuia xubij chque. Cucˈ tak waˈ we tzij riˈ xeuchˈabej, xeupixbaj, xubij chque: Chtoˈ ib alak, yaˈ alak can ri itzel tak winak re we kˈij junab riˈ, ri man jicom tä ri qui cˈaslemal, ―xcha ri tat Pedro chque.
41 Conojel cˈu ri xquicˈam pa canimaˈ ru Lokˈ Pixab ri Dios ri xutzijoj ri tat Pedro, xban cˈu qui kasnaˈ. Craj e oxib mil riˈ ri xeboc cucˈ ri cojonelab pa ri kˈij riˈ. 42 Conojel cˈu ri xecojonic, xquitakej u banic jas ri xquicˈut ri apóstoles chquiwäch, xquimulij quib rucˈ quicotemal, junam xcaˈn orar, junam cˈut xquitij ri qui wa.
Waral cäkil wi jas ri qui cˈaslemal ri nabe tak cojonelab
43 Sibalaj xquixej quib conojel ri winak, rumal chi qˈuia u wäch cajmabal xukujeˈ tak etal xeban cumal ri apóstoles. 44 Conojel ri e cojoninak che ri Cristo xa jun qui chomanic, xquijachala ri jastak que chbil tak quib. 45 Xquiqˈuiyij ri culew, xukujeˈ ri jastak que. Are cˈu ri rajil xquijachala chquiwäch ri cˈo qui rajwaxic. 46 Ronojel kˈij xquimulij quib pa ri nimalaj rachoch Dios, xukujeˈ xquimulij quib cho tak cachoch ri cojonelab, xquijach ri wa chquiwäch conojel. Junam cˈut xewiˈc, xequicotic, man cˈo tä jun cunaˈ pa ranimaˈ chi nim u banic. 47 Xquiya cˈu u kˈij ri Dios, nim xeˈil wi cumal conojel ri winak. Ri Dios xubano chi ronojel kˈij e cˈo niqˈuiaj winak chic ri cäquirik ru tobanic ri Areˈ. Xeuya cˈu ri winak riˈ cucˈ ri kachalal cojonelab.
Copyright © 1997 by Wycliffe Bible Translators International