Historical
Giữ Lời Hứa Nguyện
5 Hãy cẩn trọng khi vào nhà Đức Chúa Trời. Hãy đến gần cung kính lắng nghe hơn là dâng sinh tế như kẻ ngu muội, là kẻ không nhận biết lầm lỗi mình đã phạm.
2 Đừng vội nói,
Và con cũng đừng hấp tấp,
Thốt lời thề nguyện trước mặt Đức Chúa Trời;
Vì Đức Chúa Trời ở trên trời,
Còn con ở dưới đất;
Vậy con hãy cân nhắc từng lời nói.
3 Vì nhiều suy tư sinh ra mộng tưởng,
Nhiều lời sinh ra sự dại khờ.
4 Khi con khấn nguyện với Đức Chúa Trời, hãy vội vã làm trọn điều khấn nguyện, vì kẻ dại không làm vui lòng Ngài. Hãy làm trọn điều con khấn nguyện. 5 Thà đừng khấn nguyện, hơn là khấn hứa mà không làm trọn. 6 Đừng để miệng con gây cho con phạm tội. Đừng nói với thầy tế lễ[a] “Tôi lầm lỡ khấn nguyện.” Sao con làm cho Đức Chúa Trời nổi giận vì lời khấn nguyện của con đến nỗi Ngài hủy diệt công trình tay con làm? 7 Ở đâu có nhiều mộng mị, đó có nhiều điều hư không, và nhiều lời.[b] Phần con, phải kính sợ Đức Chúa Trời.
Áp Bức Và Bất Công
8 Khi con thấy có người nghèo khó trong xứ bị áp bức, công lý và lẽ phải bị chà đạp, thì đừng ngạc nhiên, vì người có quyền được người có quyền hơn che chở, và những người cầm quyền luôn bênh vực lẫn nhau. 9 Tuy nhiên, dân cày[c] cần có vua cai trị thì đất nước mới được thuận lợi mọi bề.
Tiền Bạc Không Mang Lại Hạnh Phúc
10 Người ham tiền bạc, bao nhiêu tiền bạc cũng không đủ,
Người ham của cải, lợi nhuận mấy cũng chẳng vừa lòng.
Đấy cũng là vô nghĩa, hư ảo.
11 Của cải càng nhiều,
Càng lắm người ăn.
Người có của được lợi ích gì hơn,
Ngoài niềm vui ngắm nhìn của cải?
12 Người làm công lao nhọc, dù ăn ít hay nhiều,
Có được giấc ngủ ngon.
Nhưng người giàu có dư dả
Lại lo lắng ngủ không yên.
13 Tôi thấy một tình cảnh đau thương:
Một người giàu có kia chất chứa của cải, phòng khi bất trắc,
14 Nhưng gặp chuyện chẳng may, tài sản tiêu tan.
Người có con cái,
Song không còn gì để lại cho con.
15 Người mở mắt chào đời với hai bàn tay trắng,
Nhắm mắt lìa đời, trắng đôi bàn tay.
Người ra đi, chẳng mang theo được gì
Do công lao khó nhọc mình làm ra.
16 Đây quả là một tai họa đau thương:
Người vào đời thể nào, cũng sẽ ra đi thể ấy.
Vậy người lao động nhọc nhằn được ích lợi gì bền lâu,
Khi công lao mình bị gió cuốn bay đi?[d]
17 Người lại phải sống suốt đời trong tăm tối,
Gặp nhiều phiền muộn, đau ốm, và bực bội.
Vui Hưởng Sự Sống
18 Tôi nhận thấy điều tốt đẹp cho mọi người là ăn, uống, và vui hưởng mọi công lao khó nhọc mình làm ra, suốt những năm tháng của cuộc đời mà Đức Chúa Trời đã định vì đó là phần của con người. 19 Hơn nữa, người nào được Đức Chúa Trời ban cho sự giàu có và tài sản, quyền sử dụng tài sản, thì nhận lấy phần mình, và vui hưởng công lao khó nhọc của mình. Đó chính là sự ban cho của Đức Chúa Trời. 20 Thật người sẽ chẳng lo nghĩ nhiều về những ngày của đời sống mình, vì Đức Chúa Trời ban cho người lòng được an vui.
Bàn Thêm Về Những Vấn Đề Trong Cuộc Sống
6 Tôi thấy có một tình cảnh bi thương thường hay xảy ra cho loài người sống trên đời.
2 Đức Chúa Trời ban cho một người kia giàu có, tài sản, và danh vọng đến nỗi người chẳng thiếu một điều gì lòng người mong muốn. Tuy nhiên, Đức Chúa Trời không cho người quyền hưởng thụ. Một người xa lạ hưởng các tài sản ấy. Hoàn cảnh bi thương này quả là khó hiểu. 3 Giả sử có một người kia sinh được cả trăm con cái, cao tuổi thọ, được sống lâu trên đất, nhưng lòng ước muốn vui hưởng những điều tốt lành không được thỏa nguyện, tôi cho rằng một em bé chết vừa lúc lọt lòng mẹ, dù không được chôn cất, còn có phước hơn.
4 Dù em lặng lẽ vào đời, và ra đi vào cõi tối tăm, tên tuổi em bị bóng tối bao trùm; 5 Dù em chưa hề thấy ánh mặt trời, cũng chưa ý thức được gì, em vẫn được yên nghỉ hơn người cao tuổi. 6 Người dù có sống đến cả hai ngàn năm, nhưng không hưởng được phần phước gì trên đời này, cũng không bằng em bé chết vừa lúc lọt lòng mẹ. Phải chăng rốt cuộc mọi người đều cùng về một chỗ?
7 Người đời làm lụng khổ nhọc là vì miếng cơm manh áo,
Thế nhưng lòng tham muốn chẳng bao giờ được thỏa nguyện.
8 Người khôn ngoan được lợi ích gì hơn kẻ dại?
Người nghèo biết cách xử thế, nào có ích chi?
9 Điều gì mắt thấy
Tốt hơn là mộng ước.
Đây cũng là vô nghĩa, hư ảo,
Như thể cố công bắt gió.
Sức Người Có Hạn
10 Điều gì hiện có đã sẵn có tên rồi,
Và chúng ta cũng biết rõ thân phận con người;
Loài người không thể tranh biện
Với Đấng[e] mạnh hơn mình.
11 Càng nhiều lý lẽ,
Càng thêm rối beng.
Có lợi ích gì lâu bền cho con người?
12 Vì những ngày của đời người vô nghĩa, trôi qua như bóng, ai biết được điều gì là tốt, lợi ích cho mình? Ai có thể nói cho người biết điều gì sẽ xảy ra, sau khi người nhắm mắt lìa đời?
Điều Tốt Cho Loài Người
7 Danh thơm tiếng tốt hơn dầu quí giá,
Ngày chết hơn ngày sinh.
2 Đến nhà tang chế
Hơn đến nhà yến tiệc,
Vì ai rồi cũng phải chết;
Vậy người sống hãy để tâm suy gẫm thân phận mình.
3 Buồn rầu tốt hơn đùa giỡn,
Vì kinh nghiệm đau buồn mở mang tâm trí.
4 Người khôn ngoan để tâm nghĩ đến sự chết,
Kẻ ngu dại chỉ nghĩ đến vui chơi.
5 Nghe người khôn ngoan khuyên dạy
Tốt hơn là nghe tiếng ca hát của kẻ dại khờ,
6 Vì tiếng cười của kẻ dại
Khác nào tiếng nổ lách tách của gai gốc đốt cháy dưới nồi,
Trống rỗng, không có ý nghĩa gì?
7 Khi bị ức hiếp, người khôn có thể hóa dại,
Và của hối lộ làm mờ tâm trí.
8 Kết thúc một việc tốt hơn khởi đầu việc ấy;
Kiên nhẫn hơn kiêu căng.
9 Đừng vội nóng giận,
Vì cơn giận dữ chờ sẵn trong lòng kẻ dại.
10 Đừng hỏi: “Sao thời trước tốt hơn thời nay?”
Vì hỏi như vậy là thiếu khôn ngoan.
11 Sự khôn ngoan quí giá như thừa hưởng gia tài điền sản,
Và đem lại lợi ích lâu dài cho người sống trên đời.[f]
12 Cũng như tiền bạc,
Sự khôn ngoan như bóng che thân,
Nhưng sự hiểu biết của người khôn ngoan có ích lợi lâu dài hơn,
Vì nhờ sự khôn ngoan mà bảo tồn được mạng sống mình.
13 Hãy suy ngẫm công việc của Đức Chúa Trời;
Vật Ngài bẻ cong
Ai làm thẳng lại được?
14 Gặp thời thịnh vượng, hãy vui hưởng;
Nhưng khi sa cơ thất thế, hãy suy nghiệm.
Phước hay họa
Đều do Đức Chúa Trời định cái này kế tiếp cái kia,
Loài người không có cớ gì
Phiền trách được Ngài.[g]
Sự Khôn Ngoan So Với Sự Công Chính Và Gian Ác
15 Suốt đời tôi, tôi đã nhìn thấy biết bao nhiêu điều khó hiểu.
Có người công chính, trung tín vâng theo lời Đức Chúa Trời nhưng lại chết yểu;
Cũng có kẻ làm ác, nhưng lại sống lâu.
16 Có người khuyên: Đừng tỏ ra công chính thái quá,
Cũng đừng tỏ ra quá khôn ngoan.
Sao lại phải chuốc lấy thiệt hại cho mình?
17 Đừng theo đường gian ác,
Cũng đừng sống dại khờ.
Tại sao phải chết trước kỳ định?
18 Tốt nhất là tránh tự cho mình là công chính hoặc khôn ngoan,
Và tích cực chống điều gian ác,
Vì người nào kính sợ Đức Chúa Trời sẽ giữ trọn cả hai.[h]
19 Một người nhờ khôn ngoan mà có thế lực
Hơn cả mười người cầm quyền trong hội đồng thành phố.
20 Thật ra, trên đời này, không có một người công chính nào luôn làm điều phải
Và không hề phạm tội.
21 Vậy, đừng chú tâm đến mọi lời đàm tiếu,
Kẻo con nghe lời đầy tớ mình nguyền rủa.
22 Vì con tự biết trong lòng rằng
Chính con cũng đã nhiều lần nguyền rủa kẻ khác.
23 Tôi cậy sự khôn ngoan xét nghiệm mọi điều trên. Tôi tự nhủ:
“Tôi sẽ nhờ các nguyên tắc khôn ngoan tìm được câu giải đáp.”
Nhưng câu giải đáp vẫn còn xa cách tôi.
24 Mọi việc xảy ra đều sâu xa, huyền nhiệm,
Trí óc con người làm sao thấu triệt được?
Suy Ngẫm Về Loài Người
25 Tôi lại quyết tâm tìm hiểu, khảo sát, và tra cứu sự khôn ngoan cùng nguyên lý của muôn vật. Tôi nhận ra được gian ác là thiếu sáng suốt và ngu dốt là điên rồ. 26 Tôi thường nhận thấy đàn bà lòng đầy cạm bẫy gây nhiều cay đắng hơn cả sự chết. Tình nàng như bẫy lưới, vòng tay nàng như dây xích. Người nào đẹp lòng Đức Chúa Trời thoát khỏi tay nàng, còn tội nhân rơi vào bẫy nàng. 27 Người Truyền Đạo nói: “Này là điều tôi tìm thấy. Tôi gom góp từng việc một để tìm ra nguyên lý muôn vật.
28 Tôi chuyên lòng tìm hiểu, nhưng vẫn chưa hiểu được ý nghĩa câu phương ngôn:
‘Trong số ngàn người nam, tôi tìm được một người,
Còn trong số ngàn người nữ tôi chẳng tìm được một ai.’
29 Này, điều duy nhất tôi tìm thấy,
Ấy là Đức Chúa Trời dựng nên loài người ngay thẳng,
Nhưng chính họ đã nảy sinh ra lắm mưu kế.”
Người Khôn Ngoan Thật
8 Ai là người khôn ngoan thật?
Ai giải được lý lẽ sự việc?
Sự khôn ngoan làm cho diện mạo tươi sáng,
Và thay đổi được nét mặt khô cứng khó coi.
2 Phải tuân lệnh vua.[i]
Vì Đức Chúa Trời có thề hứa sẽ bảo vệ vua.
3 Chớ vội vã lui ra khỏi mặt vua,
Cũng đừng chần chờ trong lúc tai biến,
Vì vua có quyền làm mọi việc theo điều mình muốn.
4 Lời phán quyết của vua là tối hậu.
Ai dám chất vấn vua về điều gì vua làm?
5 Người nào tuân lệnh sẽ không gặp phải nguy khốn,
Người khôn ngoan hiểu biết thời thế và biết phân xử.
6 Thật vậy, mọi biến cố đều có thời kỳ và duyên cớ.
Tuy nhiên, loài người gặp phải nhiều bối rối ưu phiền.
7 Vì không ai biết được điều gì sẽ xảy ra,
Nên không ai nói trước được ngày mai.
8 Không ai có quyền trên hơi thở để cầm giữ hơi thở lại,
Cũng không ai có quyền trên sự chết.
Trong chiến trận, sự chết không miễn trừ ai.
Ngay cả người mưu ác cũng không nhờ mưu ác mình mà được cứu.
9 Khi tôi đem lòng tìm hiểu mọi việc xảy ra trên đời, tôi nhận thấy kẻ cai trị thường hay hãm hại người bị trị. 10 Bấy giờ tôi thấy kẻ ác chết, được chôn cất linh đình. Nhưng những người công chính ngay trong thành lại bị lãng quên. Đây cũng là một việc hư không. 11 Loài người chú tâm làm ác vì kẻ ác không bị trừng phạt ngay. 12 Và người phạm tội dù làm ác cả trăm lần, vẫn được sống lâu. Tuy nhiên, tôi biết những người kính sợ Đức Chúa Trời sẽ được phước lành, vì họ kính sợ Ngài, 13 còn kẻ ác sẽ không được phước lành, cuộc đời kẻ ác sẽ qua đi như cái bóng, không lâu bền, vì họ không kính sợ Đức Chúa Trời. 14 Có một việc khó hiểu xảy ra trên đời này: có người công chính bị đối xử như thể họ làm ác, lại có kẻ ác được đối xử như thể họ làm điều công chính. Tôi nghĩ đây cũng là một việc khó hiểu. 15 Vậy tôi khuyên mọi người hãy vui thỏa, vì không gì tốt hơn cho loài người trên đời là ăn, uống, và vui thỏa. Đó là những thú vui bù đắp cho công lao khó nhọc suốt những ngày sống trên đời mà Đức Chúa Trời ban cho người. 16 Khi tôi quyết tâm tìm hiểu sự khôn ngoan, ngày đêm không cho mắt ngơi nghỉ, suy nghiệm về công lao khó nhọc trên đời. 17 Tôi xem xét mọi công việc của Đức Chúa Trời, và nhận thấy rằng loài người không thể nào hiểu được những việc xảy ra trên đời. Dù loài người cố tâm tìm kiếm vẫn chẳng hiểu thấu được gì. Ngay cả người khôn ngoan tưởng mình hiểu biết, cũng không hiểu nổi.
New Vietnamese Bible. Used by permission of VBI (www.nvbible.org)