Historical

Ang Uban pang Napatukod ni Solomon

(1 Hari 9:10-28)

8 Pagkahuman sa 20 ka tuig nga pagpatukod ni Solomon sa templo sa Ginoo ug sa iyang palasyo, ² gipatukod niya pag-usab ang mga lungsod nga gihatag kaniya ni Hiram^[a] ug gipapuy-an niya kini sa mga Israelinhon. ³ Mao usab kini ang panahon nga gisulong ni Solomon ug giilog ang Hamat Zoba. ⁴ Gipatukod usab niya pag-usab ang Tadmor nga anaa mahimutang sa kamingawan ug ang mga lungsod sa Hamat nga gipatukoran niya sa mga bodega. ⁵ Gipalig-on niya ang ibabaw ug ubos nga bahin sa Bet Horon. Gipalibotan niya kini ug mga paril ug gipabutangan ug mga pultahan nga adunay mga trangka. ⁶ Mao usab ang iyang gihimo sa Baalat ug sa uban pang mga lungsod nga gipatukoran niya sa iyang mga bodega, ug butanganan sa iyang mga karwahe ug mga kabayo. Gipatukod niya ang tanang gusto niyang tukoron didto sa Jerusalem, sa Lebanon, ug sa tanang yuta nga sakop niya.

^7-8 May mga katawhan pa nga dili mga Israelinhon nga nahibilin sa Israel. Sila mao ang mga kaliwat sa mga Hitihanon, Amorihanon, Perisihanon, Hibihanon, ug mga Jebusihanon, nga wala mahurot ug pamatay sa mga Israelinhon sa pag-ilog nila sa yuta sa Canaan. Gihimo sila ni Solomon nga mga ulipon ug gipugos sa pagtrabaho. Nagpabilin sila nga ulipon hangtod karon. ⁹ Apan wala ni Solomon himoang mga ulipon ang mga Israelinhon. Gihimo niya silang iyang mga sundalo, mga opisyal, mga pangulo sa iyang mga sundalo, mga komander sa iyang mga tigkarwahe, ug mga tigkabayo. ¹⁰ Ang 250 kanila gihimo ni Haring Solomon nga mga opisyal nga tigdumala sa mga nagatrabaho sa iyang mga proyekto.

¹¹ Sa dihang nahuman na ang palasyo nga gipahimo ni Solomon alang sa iyang asawa nga anak sa hari sa Ehipto,^[b] gibalhin niya ang iyang asawa didto gikan sa Lungsod ni David. Kay miingon siya, “Dili mahimo nga magpuyo ang akong asawa sa palasyo ni Haring David sa Israel, kay balaan kini nga dapit tungod kay didto kaniadto ang Kahon sa Ginoo.”

¹² Unya naghalad si Solomon ug mga halad nga sinunog ngadto sa Ginoo didto sa halaran nga iyang gipahimo atubangan sa balkonahe sa templo. ¹³ Gituman niya ang sugo ni Moises nga maghalad sa gitakda nga mga halad alang sa inadlaw-adlaw nga paghalad, ug sa panahon sa Adlaw nga Igpapahulay, ug sa mga panahon sa Pista sa Pagsugod sa Bulan, Pista sa Pan nga Walay Patubo, Pista sa Ting-ani, ug Pista sa Pagpatindog sa mga Payag. ¹⁴ Ug sumala sa mando sa iyang amahan nga si David, gigrupo niya ang mga pari ug mga Levita alang sa ilang mga buluhaton. Ang mga Levita mao ang manguna sa mga tawo sa pagdayeg sa Dios ug sila ang motabang sa mga pari sa mga buluhaton sa templo matag adlaw. Gigrupo usab niya ang mga magbalantay sa mga pultahan sa templo, kay mao kini ang sugo ni David nga alagad sa Dios. ¹⁵ Gituman gayod nila ni Solomon ang tanang mga sugo ni Haring David bahin sa mga pari ug mga Levita, ug sa mga bodega.

¹⁶ Natuman gayod ang tanang gipahimo ni Solomon alang sa templo, gikan sa pagbutang sa pundasyon, hangtod sa pagkahuman niini.

¹⁷ Unya miadto si Solomon sa Ezion Geber ug Elat, sa baybayon sa Pulang Dagat, sa yuta sa Edom. ¹⁸ Gipadad-an siya ni Hiram ug mga barko nga gidumalahan sa iya mismong mga opisyal nga mga hanas nga mga marinero. Milawig sila uban sa mga tawo ni Solomon paingon sa Ofir. Ug sa pagbalik nila, nakadala silag 16 ka toneladang bulawan, ug gidala nila kini ngadto kang Haring Solomon.

Mibisita ang Rayna sa Sheba kang Haring Solomon

(1 Hari 10:1-13)

9 Sa dihang nadunggan sa rayna sa Sheba ang kabantog ni Solomon, miadto siya sa Jerusalem aron sulayan ang kaalam ni Solomon pinaagi sa malisod nga mga pangutana. Miabot siya sa Jerusalem uban ang daghan niyang mga sakop ug mga kamelyo nga kargado sa mga gasa nga pahumot, bulawan nga labihan kadaghan, ug mahalong mga bato. Sa nagkaatubang na sila si Solomon, gipangutana niya kini sa tanang anaa sa iyang hunahuna. ² Gitubag ni Solomon ang tanan niyang mga pangutana ug wala gayoy butang nga dili ikasaysay ni Solomon kaniya. ³ Sa dihang napamatud-an sa rayna sa Sheba ang kaalam ni Solomon, ug sa dihang nakita niya ang katahom sa palasyo nga gipatukod niini, ⁴ nakadayeg gayod siya. Mao usab ang iyang gibati sa dihang nakita niya ang pagkaon sa lamisa sa hari, ang pagkadumala sa iyang mga opisyal, ang pag-alagad sa iyang mga sulugoon ug mga tigsilbi sa bino nga may matahom nga mga uniporme, ug ang mga halad nga sinunog nga iyang gihalad sa templo sa Ginoo.

⁵ Miingon siya sa hari, “Tinuod gayod diay ang nadunggan ko didto sa akong nasod bahin sa imong mga binuhatan ug kaalam. ⁶ Wala ako motuo niini hangtod nga mianhi ako ug nakita ko kini mismo. Ang tinuod, wala gani diay sa katunga ang akong nadunggan bahin kanimo. Ang imong kaalam labaw pa kay sa akong nadunggan. ⁷ Pagkabulahan sa imong katawhan! Pagkabulahan sa mga opisyal nga nagaalagad kanimo kay kanunay silang makadungog sa imong kaalam. ⁸ Dalaygon ang Ginoo nga imong Dios, nga nalipay kanimo ug nagbutang kanimo sa trono aron maghari alang kaniya. Tungod sa gugma sa imong Dios alang sa Israel ug sa iyang tinguha nga molungtad kini nga nasod hangtod sa kahangtoran, gihimo ka niyang ilang hari, aron mapatunhay mo ang hustisya ug katarong.”

⁹ Gihatagan sa rayna sa Sheba si Haring Solomon ug lima ka toneladang bulawan, daghan kaayong mga pahumot, ug mahalong mga bato. Wala gayoy nakatupong sa kadaghan sa pahumot nga gihatag sa rayna sa Sheba ngadto kang Haring Solomon.

¹⁰ Ang mga tawo ni Haring Solomon ug ni Hiram nga nagdalag bulawan gikan sa Ofir, nagdala usab ug daghang kahoy nga almug ug mahalong mga bato. ¹¹ Gigamit sa hari ang mga kahoyng almug sa paghimog mga hagdanan alang sa templo sa Ginoo ug sa palasyo, ug ang uban gihimong mga harpa ug mga lira alang sa mga musikero. Wala gayoy sama niadto nga makita sa Juda.

¹² Gihatag ni Haring Solomon sa rayna sa Sheba ang tanan nga gipangayo niini. Mas daghan pa ang gihatag ni Solomon kaniya kaysa iyang gidala. Pagkahuman mipauli ang rayna sa iyang dapit uban sa iyang mga tawo.

Ang Bahandi ni Solomon

(1 Hari 10:14-29)

¹³ Matag tuig magdawatan si Solomon ug 23 ka toneladang bulawan, ¹⁴ walay labot sa mga buhis nga gikan sa mga negosyante. Maghatagan usab kaniyag mga bulawan ug pilak ang tanang hari sa Arabia ug ang mga gobernador sa Israel.

¹⁵ Nagpahimo si Haring Solomon ug 200 ka dagkong mga taming nga hinimo sa sinalsal nga bulawan. Mga pito ka kilong bulawan ang nagamit alang sa matag usa. ¹⁶ Nagpahimo usab siyag 300 ka gagmayng mga taming nga hinimo sa sinalsal nga bulawan. Mga tulo ka kilong bulawan ang nagamit alang sa matag usa. Gipabutang niya kining tanan didto sa bahin sa palasyo nga gitawag ug Kalasangan sa Lebanon.

¹⁷ Nagpahimo usab ang hari ug usa ka dakong trono nga hinimo gikan sa bangkil sa elepante, ug gihaklapan kinig purong bulawan. ¹⁸ May unom ka ang-ang ang trono, ug gibutangan kinig tungtonganan sa tiil nga hinimo sa bulawan. May tungtonganan sa bukton ang kada kilid sa trono, ug tapad niini, adunay estatuwa sa liyon nga nagtindog. ¹⁹ Adunay estatuwa sa liyon sa kada kilid sa matag ang-ang. 12 tanan ka estatuwa sa liyon sa unom ka ang-ang. Wala gayoy sama niini sa bisan asa nga gingharian. ²⁰ Ang tanang imnanan ni Haring Solomon pulos bulawan, ug ang tanang kagamitan sa bahin sa palasyo nga gitawag ug Kalasangan sa Lebanon pulos usab bulawan. Walay mga butang nga hinimo gikan sa plata kay wala kaayoy bili ang plata sa panahon ni Solomon. ²¹ May mga barko usab si Solomon nga magbiyahian sa Tarshish uban sa mga tawo ni Hiram. Modunggo kini kausa sa kada tulo ka tuig, dala ang mga bulawan, pilak, bangkil sa elepante, ug mga unggoy.

²² Si Haring Solomon nahimong labing adunahan ug labing maalamon sa tanang mga hari sa kalibotan. ²³ Ang tanang hari sa kalibotan nagtinguha nga ikaatubang si Solomon aron makapamati sila sa kaalam nga gihatag sa Dios kaniya. ²⁴ Ug matag tuig, ang matag usa nga mobisita kaniya magdalag mga gasa—mga butang nga hinimo sa plata ug bulawan, mga bisti, mga armas, mga pahumot, mga kabayo, ug mga mula.

²⁵ Adunay 4,000 ka mga kuwadra si Solomon alang sa iyang mga kabayo ug mga karwahe. Aduna siyay 12,000 ka mga kabayo^[c] nga gibutang niya sa mga lungsod nga butanganan sa mga karwahe, ug ang uban didto duol kaniya sa Jerusalem. ²⁶ Gisakop niya ang tanang mga hari gikan sa Suba sa Eufrates hangtod sa yuta sa mga Filistihanon ug sa utlanan sa Ehipto. ²⁷ Sa panahon nga siya ang hari, ang plata daw sama kaabunda sa mga bato didto sa Jerusalem, ug ang mga kahoyng sedro sama kaabunda sa mga kahoyng sikomoro sa kabungtoran sa kasadpan.^{[d] 28} Ang mga kabayo ni Solomon naggikan pa sa Ehipto ug sa uban nga mga nasod.

Ang Pagkamatay ni Solomon

(1 Hari 11:41-43)

²⁹ Ang uban pang sugilanon bahin sa paghari ni Solomon, gikan sa sinugdan hangtod sa kataposan, nahisulat sa Libro ni Propeta Natan, sa Mga Panagna ni Ahia nga taga-Shilo, ug sa Mga Panan-awon ni Propeta Iddo, nga nagasugilon usab bahin sa paghari ni Jeroboam nga anak ni Nebat. ³⁰ Sa Jerusalem nagpuyo si Solomon samtang naghari siya sa tibuok Israel sulod sa 40 ka tuig. ³¹ Sa dihang namatay siya, gilubong siya sa lungsod sa iyang amahan nga si David. Ug si Rehoboam nga iyang anak ang mipuli kaniya ingon nga hari.

Nagrebelde ang Israel kang Rehoboam

(1 Hari 12:1-20)

10 Miadto si Rehoboam sa Shekem, diin nagtigom ang mga Israelinhon sa pagproklamar kaniya nga hari. ² Pagkadungog niini ni Jeroboam nga anak ni Nebat, mibalik siya sa Israel. (Kay niadtong panahona didto siya magpuyo sa Ehipto, diin miikyas siya gikan kang Haring Solomon.) ³ Gipatawag sa mga Israelinhon si Jeroboam, ug nangadto sila kang Rehoboam ug miingon, ⁴ “Bug-at ang mga gipatuman sa imong amahan kanamo. Apan kon imo kining pagaan-gaanan, amo kang alagaran.”

⁵ Mitubag si Rehoboam, “Hatagi una ninyo akog tulo ka adlaw sa paghunahuna niini, pagkahuman balik kamo dinhi kanako.” Busa namauli ang mga tawo. ⁶ Nakigkita dayon si Haring Rehoboam sa hamtong nga mga tawo nga nakaalagad sa iyang amahan nga si Solomon sa buhi pa kini. Nangutana si Rehoboam kanila, “Unsa may inyong ikatambag nga itubag ko sa gihangyo niadtong mga tawo?” ⁷ Mitubag sila, “Kon ipakita mo ang imong kaayo kanila, ug ihatag mo kanila ang ilang gihangyo, magpabilin sila sa pag-alagad kanimo.”

⁸ Apan wala tumana ni Rehoboam ang tambag sa mga hamtong. Nakigkita hinuon siya sa mga pamatan-on nga kaedad niya nga nagaalagad kaniya. ⁹ Nangutana siya kanila, “Unsa may inyong ikatambag nga itubag ko sa gihangyo niadtong mga tawo? Mihangyo sila nga pagaan-gaanan ko ang bug-at nga mga gipatuman sa akong amahan kanila.” ¹⁰ Mitubag ang mga pamatan-on, “Mao kini ang itubag niadtong mga tawo nga mihangyo kanimo: ‘Ang akong kumingking mas dako pa kaysa hawak sa akong amahan. ¹¹ Kon bug-at ang gipatuman sa akong amahan kaninyo, dugangan ko pa kana. Kon gikastigo kamo sa akong amahan pinaagi sa latigo, kastigohon ko kamo pinaagi sa latigo nga may talinis nga mga metal.^[e]’ ”

¹² Paglabay sa tulo ka adlaw, mibalik si Jeroboam ug ang mga tawo kang Haring Rehoboam, sumala sa giingon niini kanila. ¹³ Apan wala tumana ni Rehoboam ang gitambag kaniya sa hamtong nga mga magtatambag. Misinghag hinuon siya ug misulti ¹⁴ sumala sa gitambag kaniya sa mga pamatan-on. Miingon siya kanila, “Bug-at ang gipatuman sa akong amahan kaninyo, ug dugangan ko pa kini. Kon gikastigo kamo sa akong amahan pinaagi sa latigo, kastigohon ko kamo pinaagi sa latigo nga may talinis nga mga metal.”

¹⁵ Ug tuod man wala mamati ang hari sa hangyo sa mga tawo, kay pagbuot kadto sa Dios aron matuman ang iyang gisulti kang Jeroboam nga anak ni Nebat pinaagi kang Ahia nga taga-Shilo. ¹⁶ Sa dihang nakita sa mga Israelinhon nga wala tagda sa hari ang ilang gihangyo, miingon sila sa hari, “Wala kamiy labot kanimo, kaliwat ni David! Bahala ka na sa imong gingharian! Dali mga Israelinhon, mamauli kita!” Busa namauli ang mga Israelinhon. ¹⁷ Mao kadto nga ang mga Israelinhon lang nga namuyo sa mga lungsod sa Juda mao ang gidumalahan ni Rehoboam.

¹⁸ Unya gipaadto ni Haring Rehoboam ngadto sa mga Israelinhon si Hadoram,^[f] ang tigdumala sa mga tawong gipugos sa pagpatrabaho, aron makig-areglo kanila. Apan gibato siya sa mga Israelinhon hangtod namatay. Pagkadungog niini ni Rehoboam, midali-dali siyag sakay sa iyang karwahe ug miikyas ngadto sa Jerusalem. ¹⁹ Hangtod karon nagarebelde pa gihapon ang mga Israelinhon sa mga kaliwat ni David.