Historical

Gitugotan ni Haring Darius ang Pagpatukod Pag-usab sa Templo

6 Busa nagmando si Haring Darius sa pagsusi sa mga kasulatan nga atua sa tipiganan niini didto sa Babilonia. ² Ug didto sa palasyo sa siyudad sa Ecbatana, nga sakop sa probinsya sa Media, nakita ang usa ka linukot nga kasulatan diin nasulat ang mosunod:

^3-4 “Sa unang tuig sa paghari ni Cyrus, nagmando siya nga tukoron pag-usab ang templo sa Dios sa Jerusalem diin ihalad ang mga halad. Kinahanglan 90 ka piye ang iyang kahabugon ug 90 ka piye usab ang iyang gilapdon, ug ang matag tulo ka patong sa bato niini sapawan ug usa ka patong sa tablon. Kinahanglan nga lig-on ang pundasyon niini. Ang tanang gasto kuhaon gikan sa panudlanan sa gingharian. ⁵ Ug ang bulawan ug pilak nga mga galamiton sa templo sa Dios nga gidala ni Nebucadnezar nga hari sa Babilonia kinahanglan ibalik sa butanganan niini didto sa templo sa Jerusalem.”

⁶ Busa mao kini ang mensahe ni Haring Darius kang Tatenai, nga gobernador sa probinsya sa kasadpan sa Eufrates, kang Shetar Bozenai, ug sa kauban nilang mga opisyal niana nga probinsya:

“Palayo kamo diha sa templo sa Dios. ⁷ Ayaw kamo panghilabot sa pagpatukod niini. Pasagdi lang ninyo ang gobernador ug ang uban pang mga kadagkoan sa mga Judio sa pagpatukod niini pag-usab sa dapit nga gitukoran niini kaniadto.

⁸ “Nagamando usab ako nga tabangan ninyo ang mga kadagkoan sa mga Judio pinaagi sa pagbayad dayon sa tanang galastohan aron dili malangan ang pagtrabaho. Ang bayad kuhaon ninyo gikan sa panudlanan sa gingharian nga naggikan sa mga buhis sa inyong probinsya. ⁹ Adlaw-adlaw, kinahanglan hatagan ninyo ang mga pari sa Jerusalem sa ilang kinahanglanon sama sa nati nga mga baka, laki nga mga karnero, ug nati nga mga karnero alang sa halad nga sinunog ngadto sa Dios sa langit,^[a] apil usab sa trigo, asin, bino, ug lana. Kinahanglan dili gayod kamo mopakyas sa paghatag, ¹⁰ aron nga makahalad sila sa mga halad nga makapalipay sa Dios sa langit, ug makaampo sila alang kanako ug sa akong mga anak.

¹¹ “Nagamando pa gayod ako nga si bisan kinsa nga mosupak niini tuhogon sa kahoy nga kinuha gikan sa iyang balay, ug ang iyang balay gubaon hangtod nga wala nay mapuslan niini.^{[b] 12} Hinaut pa nga ang Dios nga nagpili sa Jerusalem ingon nga dapit nga pagasimbahan kaniya magalaglag ni bisan kinsa nga hari o nasod nga mosupak niining mando ug moguba niining templo sa Jerusalem.

“Ako, si Darius, ang nagmando niini. Kinahanglan tumanon gayod kini.”

Gidedikar ang Templo

¹³ Gituman gayod nila ni Tatenai nga gobernador, Shetar Bozenai, ug sa ilang mga kauban ang mando ni Haring Darius. ¹⁴ Busa padayon nga nagtrabaho ang mga kadagkoan sa mga Judio samtang gidasig sila sa mga mensahe sa mga propeta nga sila si Haggai ug Zacarias nga apo ni Iddo. Nahuman nilag trabaho ang templo sumala sa sugo sa Dios sa Israel nga gipatuman ni Cyrus, Darius, ug Artaxerxes, nga mga hari sa Persia. ¹⁵ Nahuman ang templo sa ikatulo nga adlaw sa ika-12 nga bulan, nga mao ang bulan sa Adar, niadtong ikaunom nga tuig sa paghari ni Darius.

¹⁶ Malipayong nagsaulog sa pagdedikar sa templo sa Dios ang mga katawhan sa Israel—ang mga pari, ang mga Levita, ug ang uban pang namalik gikan sa pagkabihag. ¹⁷ Niining pagdedikar sa templo sa Dios, naghalad sila ug 100 ka torong baka, 200 ka laking karnero, ug 400 ka nating karnero. Naghalad usab sila ug 12 ka laking kanding isip halad sa paghinlo^[c] sa matag tribo sa Israel. ¹⁸ Gipahimutang nila ang mga pari ug ang mga Levita sa ilang tagsa-tagsa ka katungdanan sa templo sa Jerusalem sumala sa nahisulat sa Libro ni Moises.

Ang Pista sa Paglabay sa Anghel

¹⁹ Sa ika-14 nga adlaw sa unang bulan, sa pagkasunod nga tuig, gisaulog sa mga Israelinhon nga namalik gikan sa pagkabihag ang Pista sa Paglabay sa Anghel. ²⁰ Nanghinlo ang mga pari ug ang mga Levita sa ilang kaugalingon aron mahimo silang takos sa pagpangulo sa mga seremonya. Unya giihaw sa mga Levita ang mga karnero nga mga halad alang sa pagsaulog sa Pista sa Paglabay sa Anghel. Gihimo nila kini alang sa tanan nga namalik gikan sa pagkabihag, alang sa mga pari nga ilang mga paryente, ug alang sa ilang kaugalingon. ²¹ Kini nga mga halad gikaon sa tanang mga Israelinhon nga namalik gikan sa pagkabihag, ug sa mga tawo nga nagpuyo didto nga mibiya na sa daotang mga binuhatan aron pagsimba sa Ginoo, ang Dios sa Israel. ²² Sulod sa pito ka adlaw gisaulog nila nga malipayon ang Pista sa Pan nga Walay Patubo, kay gilipay sila sa Ginoo pinaagi sa pagtandog sa kasingkasing sa hari sa Asiria,^[d] aron tabangan sila sa pagtrabaho sa templo sa Dios, ang Dios sa Israel.

Miabot si Ezra sa Jerusalem

7 ^1-6 Paglabay sa daghang katuigan, sa dihang si Artaxerxes na ang hari sa Persia, miabot si Ezra sa Jerusalem gikan sa Babilonia. Kini si Ezra anak ni Seraya. Si Seraya anak ni Azaria. Si Azaria anak ni Hilkia. Si Hilkia anak ni Shalum. Si Shalum anak ni Zadok. Si Zadok anak ni Ahitub. Si Ahitub anak ni Amaria. Si Amaria anak ni Azaria. Si Azaria anak ni Merayot. Si Merayot anak ni Zerahia. Si Zerahia anak ni Uzi. Si Uzi anak ni Buki. Si Buki anak ni Abishua. Si Abishua anak ni Finehas. Si Finehas anak ni Eleazar. Si Eleazar anak ni Aaron, ang pangulong pari.

Si Ezra usa ka magtutudlo nga hanas sa Kasugoan ni Moises nga gihatag sa Ginoo, ang Dios sa Israel. Gihatag sa hari ang tanan niyang gipangayo tungod kay gitabangan siya sa Ginoo nga iyang Dios. ⁷ May nanguban kaniya nga mga Israelinhon sa iyang pagbalik sa Jerusalem niadtong ikapito nga tuig sa paghari ni Artaxerxes. Apil sa mga nanguban mao ang mga pari, mga Levita, mga mag-aawit, mga guwardya sa mga pultahan sa templo, ug mga sulugoon sa templo. ^8-9 Mibiya si Ezra sa Babilonia sa unang adlaw sa unang bulan. Ug sa tabang sa Dios, nakaabot siya sa Jerusalem sa unang adlaw sa ikalimang bulan, niadtong ikapitong tuig sa paghari ni Artaxerxes. ¹⁰ Gitabangan siya sa Dios tungod kay hugot gayod ang iyang tinguha sa pagtuon ug sa pagtuman sa Kasugoan sa Ginoo, ug sa pagtudlo sa mga tulumanon ug mga lagda niini sa mga Israelinhon.

Ang Sulat ni Artaxerxes kang Ezra

¹¹ Mao kini ang sulat nga gihatag ni Haring Artaxerxes kang Ezra nga pari ug magtutudlo, nga hanas sa mga sugo ug mga tulumanon nga gihatag sa Ginoo sa mga Israelinhon:

¹² “Gikan kang Haring Artaxerxes nga hari sa mga hari. Alang kang Ezra, nga pari ug magtutudlo sa Kasugoan sa Dios sa langit.^[e]

¹³ “Nagpakanaog ako ug mando nga si bisan kinsa sa mga Israelinhon dinhi sa akong gingharian, apil mga pari ug mga Levita nga gustong mouban kanimo sa pagbalik sa Jerusalem, mahimong mouban. ¹⁴ Ako ug ang akong pito ka magtatambag nagkauyon nga paadtoon ka sa Juda ug sa Jerusalem aron sa pagsusi kon gituman ba nila ang Kasugoan nga gitugyan kanimo sa imong Dios. ¹⁵ Dad-a usab ang mga bulawan ug mga pilak nga kinasingkasing namong ihatag sa Dios sa Israel nga nagpuyo^[f] sa Jerusalem. ¹⁶ Dad-a usab ang tanang pilak ug bulawan nga madawat mo gikan sa mga katawhan sa probinsya sa Babilonia, apil ang kinabubut-on nga tabang sa mga katawhan sa Israel ug sa ilang mga pari alang sa templo sa ilang Dios sa Jerusalem. ¹⁷ Siguroha nga kining kuwartaha gamiton sa pagpalit ug mga torong baka, mga laking karnero, mga nating karnero, mga kalan-on,^[g] ug bino nga ihalad sa halaran sa templo sa inyong Dios nga anaa sa Jerusalem. ¹⁸ Ang mahibilin nga bulawan ug pilak mahimong gamiton sa bisan unsa nga butang nga gituohan nimo ug sa imong mga katagilungsod nga nahisubay sa kabubut-on sa inyong Dios. ¹⁹ Apan ang tanang mga galamiton nga gitugyan kanimo alang sa pag-alagad sa templo sa imong Dios kinahanglang ihatag mo sa Dios sa Jerusalem. ²⁰ Kon may uban ka pang kinahanglanon alang sa templo, pagkuha lang gikan sa panudlanan sa gingharian.

²¹ “Ako, si Haring Artaxerxes, nagamando sa tanang tresurero sa probinsya sa kasadpang Eufrates sa paghatag gayod dayon sa bisan unsa nga pangayoon kaninyo ni Ezra, ang pari ug magtutudlo sa Kasugoan sa Dios sa langit. ²² Hatagi ninyo siya hangtod sa 3,500 ka kilong plata, 300 ka sakong trigo, 550 ka galon nga bino, 550 ka galon nga lana sa olibo, ug bisan unsa kadaghan sa asin nga kinahanglanon. ²³ Ihatag gayod ninyo ang tanang kinahanglanon sa templo sumala sa gimando sa Dios sa langit kay basin ug masuko siya sa akong gingharian ug sa akong mga anak. ²⁴ Gipahibalo usab namo kamo nga dili ninyo pabayron ug buhis ug uban pang bayranan ang mga pari, mga Levita, mga musikero, mga guwardya sa mga pultahan sa templo, mga sulugoon sa templo, ug uban pa nga nagatrabaho niining templo sa Dios.

²⁵ “Ug ikaw, Ezra, sumala sa kaalam nga gihatag sa Dios kanimo, pagpili ug mga tigdumala ug mga maghuhukom nga modumala sa tanang mga tawo sa probinsya sa kasadpang Eufrates nga nahibalo sa Kasugoan sa imong Dios. Ug tudloi ninyo ang mga tawo nga wala nahibalo sa Kasugoan. ²⁶ Si bisan kinsa nga dili motuman sa balaod sa imong Dios ug sa balaod sa hari pagasilotan gayod. Mahimo siyang patyon, abugon gikan sa iyang dapit, kuhaan sa iyang kabtangan o prisohon.”

Gidayeg ni Ezra ang Dios

²⁷ Miingon si Ezra, “Dayegon ang Ginoo, ang Dios sa atong mga katigulangan, nga nagtandog sa kasingkasing sa hari sa paghatag ug dungog sa templo sa Ginoo sa Jerusalem. ²⁸ Tungod sa kaayo sa Ginoo kanako, gitagad ako pag-ayo sa hari ug sa iyang mga magtatambag, apil ang tanan niyang gamhanang mga opisyal. Ug tungod kay gitabangan ako sa Ginoo nga akong Dios, nakaangkon ako sa kaisog sa pagtigom ug mga pangulo sa Israel nga mouban kanako sa Jerusalem.”