Historical

Ang Paghari ni Manase sa Juda

(2 Hari 21:1-18)

33 Nagaedad si Manase ug 12 ka tuig sa dihang nahimo siyang hari. Sa Jerusalem siya nagpuyo, ug naghari siya sulod sa 55 ka tuig. ² Daotan ang iyang gihimo atubangan sa Ginoo. Misunod siya sa mangil-ad nga mga buhat sa mga nasod nga gipaabog sa Ginoo sa mga Israelinhon. ³ Gipatukod niya pag-usab ang mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit nga gipaguba kaniadto sa iyang amahan nga si Hezekia. Nagpahimo usab siyag mga halaran alang sa mga imahen ni Baal ug mga poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera. Mialagad siya ug misimba sa tanang butang nga anaa sa kalangitan. ⁴ Nagpahimo pa siyag mga halaran sa templo sa Ginoo sa Jerusalem, nga sumala sa Ginoo mao ang dapit diin pasidunggan siya hangtod sa kahangtoran. ⁵ Nagpahimo usab siya ug mga halaran sa duha ka hawanan sa templo sa Ginoo alang sa pagsimba sa tanang butang nga anaa sa kalangitan. ⁶ Gihalad niya ang iyang mga anak sa kalayo didto sa Kapatagan sa Ben Hinom. Gibuhat usab niya ang mga buluhaton sa mga babaylan, manalagna, mamarang ug mga espiritista. Labihan gayod ang iyang pagpakasala atubangan sa Ginoo, ug nakapasuko kini sa Ginoo.

⁷ Gibutang pa niya ang rebulto nga iyang gipahimo didto sa templo, nga giingon sa Ginoo ngadto kang David ug sa iyang anak nga si Solomon, “Pasidunggan ako sa walay kataposan dinhi niini nga templo ug sa Jerusalem, ang dapit nga akong gipili gikan sa tanang tribo sa Israel. ⁸ Dili ko papahawaon ang katawhan sa Israel gikan niining yuta nga gihatag ko sa ilang mga katigulangan kon tumanon nila ang tanang mga kasugoan, tulumanon, ug lagda nga gihatag ko kanila pinaagi kang Moises.” ⁹ Apan giaghat ni Manase ang katawhan sa Jerusalem ug sa ubang bahin sa Juda sa paghimog daotan, ug ang ilang gihimo labaw pa kadaotan kaysa gihimo sa mga nasod nga gipanglaglag sa Ginoo sa mga Israelinhon.

¹⁰ Gipahimangnoan sa Ginoo si Manase ug ang iyang katawhan, apan wala sila mamati kaniya. ¹¹ Busa gipasulong sa Ginoo ang mga komander sa kasundalohan sa Asiria ngadto kanila. Gibihag nila si Manase, gikaw-itan ang iyang ilong, gikadenahan ug bronsi, ug gidala sa Babilonia. ¹² Sa diha na siya sa kalisod, nagpaubos gayod siya sa iyang kaugalingon ug nagpakilooy sa Ginoo nga iyang Dios, nga Dios usab sa iyang mga katigulangan. ¹³ Ug sa dihang nagaampo siya, gipamatian siya sa Ginoo. Natandog ang Ginoo sa iyang pagpakilooy. Busa gipabalik siya sa Ginoo didto sa Jerusalem ug sa iyang gingharian. Ug nakaamgo si Manase nga ang Ginoo mao lang ang Dios.

¹⁴ Human niadto, gipatukod pag-usab ni Manase ang gawas nga paril sa Lungsod ni David, gikan sa kasadpang bahin sa yuta sa Gihon ngadto sa pultahan nga gitawag ug Isda,^[a] ug libot sa bungtod sa Ofel, diin gihimo niyang mas habog ang paril. Unya nagbutang siyag mga komander sa tanang pinarilan nga mga lungsod sa Juda. ¹⁵ Gipakuha niya gikan sa templo sa Ginoo ang mga dios sa taga-laing nasod ug ang mga rebulto. Gipakuha usab niya ang mga halaran sa bungtod nga gitukoran sa templo ug ang mga halaran sa ubang bahin sa Jerusalem, ug gipanglabay kini sa gawas sa siyudad. ¹⁶ Unya gipaayo niya ang halaran alang sa Ginoo, ug gihalaran ug mga halad alang sa maayong relasyon, ug mga halad sa pagpasalamat. Gimandoan niya ang mga lumulupyo sa Juda nga mag-alagad sa Ginoo, ang Dios sa Israel. ¹⁷ Naghalad gihapon ang mga tawo didto sa mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit, apan gihalad na nila kini ngadto sa Ginoo nga ilang Dios.

¹⁸ Ang uban pang sugilanon mahitungod sa paghari ni Manase, apil ang iyang pag-ampo ngadto sa Dios ug ang gipanulti sa mga propeta kaniya sa ngalan sa Ginoo, ang Dios sa Israel, nahisulat sa libro sa mga sugilanon bahin sa mga hari sa Israel. ¹⁹ Ang pag-ampo ni Manase ug ang tubag sa Ginoo kaniya, apil na ang tanan niyang sala ug pagsupak sa Ginoo, nahisulat sa Libro sa mga Propeta. Nalista usab didto ang mga dapit nga gipatukoran niyag mga simbahan, mga poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera, ug sa uban pa nga mga dios-dios, sa panahon nga wala pa siya magpaubos sa iyang kaugalingon ngadto sa Dios. ²⁰ Sa pagkamatay ni Manase, gilubong siya didto sa iyang palasyo. Ug si Amon nga iyang anak mao ang mipuli kaniya ingon nga hari.

Ang Paghari ni Amon sa Juda

(2 Hari 21:19-26)

²¹ Nagaedad si Amon ug 22 ka tuig sa dihang nahimo siyang hari. Sa Jerusalem siya nagpuyo, ug naghari siya sulod sa duha ka tuig. ²² Daotan ang gihimo ni Amon atubangan sa Ginoo, sama sa gihimo kaniadto ni Manase nga iyang amahan. Gisimba ug gihalaran niya ang mga dios-dios nga gipahimo ni Manase kaniadto. ²³ Ug sukwahi sa iyang amahan, wala siya magpaubos sa iyang kaugalingon atubangan sa Ginoo. Nagsige hinuon siyag pakasala.

²⁴ Miabot ang panahon nga nagplano ug daotan ang mga opisyal ni Amon batok kaniya, ug gipatay nila siya didto sa iyang palasyo. ²⁵ Apan gipamatay sa katawhan sa Juda ang tanan nga mipatay kang Haring Amon, ug gipuli nila si Josia nga iyang anak ingon nga hari.

Ang Paghari ni Josia sa Juda

(2 Hari 22:1-2)

34 Nagaedad si Josia ug walo ka tuig sa dihang nahimo siyang hari. Sa Jerusalem siya nagpuyo, ug naghari siya sulod sa 31 ka tuig. ² Gihimo niya ang maayo atubangan sa Ginoo, ug misunod siya sa gibuhat sa iyang katigulangan nga si David. Gisunod gayod niya ang husto.

³ Sa ikawalo nga tuig sa iyang paghari, samtang bata pa siya, nagsugod siya sa pagdangop sa Dios sa iyang katigulangan nga si David. Ug sa ika-12 nga tuig sa iyang paghari, gihinloan niya ang Juda ug Jerusalem pinaagi sa pagguba sa mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit, sa mga poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera, sa mga dios-dios ug mga rebulto. ⁴ Gipaguba usab niya ang mga halaran sa mga imahen ni Baal ug ang mga halaran nga sunoganan sa insenso sa ibabaw niini. Gipangdugmok niya ang mga poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera, ang mga dios-dios ug ang mga rebulto, ug unya gikatag niya kini didto sa mga lubnganan sa mga tawo nga naghalad ngadto kanila. ⁵ Gipasunog usab niya ang mga bukog sa mga pari niini nga mga dios-dios didto sa ilang mga halaran. Niining paagiha, gihinloan niya ang Juda ug ang Jerusalem. ⁶ Mao usab kini ang gihimo niya sa mga lungsod sa Manase, Efraim, Simeon, ug sa Naftali, apil sa mga guba nga mga lungsod libot niini. ⁷ Gipaguba niya ang mga halaran ug ang mga poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera, ug gipadugmok pag-ayo ang mga dios-dios ug ang mga halaran nga sunoganan sa insenso. Human niyag himo niini sa tibuok Israel, mipauli siya sa Jerusalem.

Nakita ang Libro sa Kasugoan sa Templo

(2 Hari 22:3-20)

⁸ Sa ika-18 nga tuig sa paghari ni Josia, human niya mahinloi ang yuta ug ang templo, nagdesisyon siya sa pagpaayo sa templo sa Ginoo nga iyang Dios. Gitugyan niya ang maong trabaho ngadto sa iyang sekretaryo nga si Shafan nga anak ni Azalia, sa gobernador sa Juda nga si Maasea, ug sa nagadumala sa mga kasulatan sa gingharian nga si Joa nga anak ni Joahaz. ⁹ Nangadto kini sila kang Hilkia, ang pangulong pari, sa paghatag kaniya sa kuwarta nga gidala sa mga tawo sa templo sa Dios. Kining kuwartaha gikolekta sa mga Levita nga nagbantay sa pultahan sa templo gikan sa mga katawhan sa Manase, Efraim, ug sa tibuok Israel, ug sa mga katawhan sa Juda ug Benjamin, apil na sa Jerusalem. ¹⁰ Gihatag ang kuwarta ngadto sa mga tawo nga gitugyanan sa pagdumala sa pag-ayo sa templo sa Ginoo, ug gigamit nila kini sa pagsuhol sa mga trabahante. ¹¹ Mihatag usab silag kuwarta sa mga karpentero ug mason aron ipalit ug mga bato nga tiniltilan ug mga kahoy alang sa sablayan sa templo nga gipasagdan lang sa mga hari sa Juda nga maguba.

^12-13 Nagmatinud-anon sa ilang trabaho ang mga trabahante. Gidumalahan sila sa upat ka mga Levita nga sila si Jahat ug Obadia, nga mga kaliwat ni Merari, ug si Zacarias ug Meshulam, nga mga kaliwat ni Kohat. Ubos sa pagdumala sa mga Levita nga maayong motukar ug mga instrumento sa musika mao ang mga trabahante sa nagkalain-laing mga trabaho. Ang uban kanila mitabang ingon nga mga sekretaryo, mga eksperto sa pagkopya sa mga dokumento, ug mga guwardya sa mga pultahan sa templo.

¹⁴ Samtang ginakuha nila ang kuwarta nga nakolekta sa templo sa Ginoo, nakita ni Hilkia nga pari ang Libro sa Kasugoan sa Ginoo nga gihatag ngadto sa mga Israelinhon pinaagi kang Moises. ¹⁵ Gibalita niya kang Shafan, nga sekretaryo sa hari, nga nakita niya ang Libro sa Kasugoan didto sa templo sa Ginoo, ug gihatag niya kini kang Shafan. ¹⁶ Gidala kini ni Shafan ngadto sa hari ug miingon, “Gihimo sa mga opisyal ang tanan nga gipahimo mo kanila. ¹⁷ Gihurot na nilag kuha ang kuwarta didto sa templo sa Ginoo ug gihatag ngadto sa mga tinugyanan sa pag-ayo sa templo.” ¹⁸ Mipadayon siya sa pag-ingon, “Gihatagan akog libro ni Hilkia nga pari.” Ug gibasa niya kini ngadto sa hari.

¹⁹ Pagkadungog sa hari sa nahisulat sa Kasugoan, gigisi niya ang iyang bisti sa kasubo. ²⁰ Gimandoan dayon niya sila si Hilkia, si Ahikam nga anak ni Shafan, si Abdon nga anak ni Micas, si Shafan nga sekretaryo, ug si Asaya nga iyang personal nga alagad: ²¹ “Pangutana kamo sa Ginoo alang kanako ug alang sa nahibilin nga katawhan sa Israel ug Juda bahin sa nahisulat niining libro nga nakit-an. Nasuko pag-ayo ang Ginoo kanato tungod kay wala magtuman ang atong mga katigulangan sa pulong sa Ginoo. Wala gayod nila buhata ang tanang nahisulat dinhi niini nga libro.”

²² Busa nangadto si Hilkia ug ang mga gisugo sa hari nga mag-uban kaniya kang Hulda nga usa ka propeta nga babaye sa pagpangutana kaniya. Kini si Hulda nagapuyo sa bag-o nga bahin sa Jerusalem ug asawa ni Shalum nga anak ni Tokhat ug apo ni Hasra. Si Shalum mao ang tig-atiman sa mga bisti didto sa templo.

^23-24 Miingon si Hulda kanila, “Sultihi ninyo ang tawo nga nagpadala kaninyo dinhi kanako nga mao kini ang giingon sa Ginoo, ang Dios sa Israel: ‘Laglagon ko kining dapita ug ang mga lumulupyo niini. Ipahamtang ko kanila ang tanang tunglo nga nahisulat sa libro nga gibasa atubangan sa hari. ²⁵ Ipahamtang ko gayod ang akong kasuko niining dapita ug dili kini mapugngan, kay gisalikway ako sa akong katawhan ug nagsimba sila^[b] sa uban nga mga dios. Gipalagot gayod nila ako sa ilang mga gihimo.^[c]’

²⁶ “Apan sultihi ninyo ang hari sa Juda nga nagpadala kaninyo sa pagpangutana sa Ginoo. Mao kini ang gisulti sa Ginoo, ang Dios sa Israel: ²⁷ ‘Tungod kay naghinulsol ka ug nagpaubos sa imong kaugalingon sa akong atubangan sa dihang nadungog mo ang akong giingon batok niini nga dapit ug sa mga lumulupyo niini, ug gigisi mo ang imong bisti ug mihilak ka sa akong atubangan, gidungog ko ang imong pag-ampo. ²⁸ Busa samtang buhi ka pa, dili moabot ang kalaglagan nga ipadala ko niining dapita ug sa mga lumulupyo niini. Mamatay ka nga may kalinaw ug ilubong uban sa imong mga katigulangan.’ ” Ug gisulti nila sa hari ang tubag ni Hulda.

Nagsaad si Josia nga Tumanon Niya ang mga Sugo sa Dios

(2 Hari 23:1-20)

²⁹ Gipatawag ni Haring Josia ang tanang tigdumala sa Jerusalem ug sa ubang bahin sa Juda. ³⁰ Miadto siya sa templo sa Ginoo uban ang tanang katawhan sa Jerusalem ug sa ubang bahin sa Juda—gikan sa labing dungganon hangtod sa labing ubos. Nanguban usab ang mga pari ug mga Levita. Gibasa ni Josia ngadto kanila ang tanang nahisulat sa Libro sa Kasabotan, nga nakit-an didto sa templo sa Ginoo. ³¹ Unya mitindog si Josia sa iyang dapit tapad sa haligi, sa pagpaila sa iyang awtoridad, ug naghimog kasabotan sa presensya sa Ginoo nga mosunod siya sa Ginoo pinaagi sa pagtuman sa iyang mga sugo, pagtulon-an, ug tulumanon sa tibuok niyang kinabuhi. Ug misaad siya nga tumanon niya ang mga lagda sa kasabotan sa Dios nga nahisulat sa libro. ³² Ug gipasaad usab niya ang katawhan sa Jerusalem ug Benjamin nga motuman sa kasabotan sa Dios. Busa mituman sila sa kasabotan sa Dios, ang Dios sa ilang mga katigulangan.

³³ Unya gipakuha ni Josia ang tanang mangil-ad nga mga dios-dios sa tibuok Israel, ug gipaalagad ang mga tawo sa Ginoo nga ilang Dios. Ug hangtod sa kataposan sa iyang kinabuhi, gisunod gayod nila ang Ginoo, ang Dios sa ilang mga katigulangan.