Print Page Options
Previous Prev Day Next DayNext

Read the Gospels in 40 Days

Read through the four Gospels--Matthew, Mark, Luke, and John--in 40 days.
Duration: 40 days
Cakchiquel Occidental (CKW)
Version
SAN MATEO 10-12

Tek ri Jesús xeruchaˈ ri cablajuj apóstoles

10  Y ri Jesús xerusiqˈuij (xeroyoj) cˈa ri ye cablajuj rudiscípulos, y xuyaˈ kˈatbel tzij pa quikˈaˈ, riche (rixin) chi yecowin yequelesaj ri itzel tak espíritu y riche (rixin) chi yequicˈachojsaj ri winek chare xabachique chi yabil y xabachique chi kˈaxomal.

Y yecˈareˈ ri quibiˈ chiquijujunal ri ye cablajuj apóstoles. Ri nabey, Simón ri nibix chukaˈ Pedro chare, ri Andrés ri rachˈalal ri Simón. Ri Jacobo y ri Juan ri ye rucˈajol jun achi Zebedeo rubiˈ. Ri Felipe, ri Bartolomé, ri Tomás, ri Mateo ri cˈutuy alcawal, ri Jacobo rucˈajol ri jun achi ri Alfeo rubiˈ, ri Lebeo ri nibix chukaˈ Tadeo chare. Ri Simón ri cˈo quiqˈui ri achiˈaˈ ri nibix cananista chique, y ri Judas Iscariote ri xjacho riche (rixin) ri Jesús pa quikˈaˈ ri winek.

Tek ri cablajuj discípulos xetak chutzijoxic ruchˈabel ri Dios

Y yecˈa ri cablajuj achiˈaˈ riˈ ri xerutek el ri Jesús. Xerupixabalaˈ cˈa el. Xubilaˈ chique: Nichop cˈa bey, xa yacˈa ri ma quixapon ta quiqˈui ri winek ri xa ma ye israelitas ta. Chukaˈ ma quixapon ta ri pa tak tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Samaria. Xa quixbiyin nabey quiqˈui ri israelitas ri ye sachnek ca. Ruma riyeˈ quibanon cˈa achiˈel niquiben ri carneˈl tek yesach ca. Y yacˈa tek yix benak chic, can titzijoj ri ruchˈabel ri Dios y tibij cˈa: Nakaj chic cˈo wi pe ri rajawaren ri caj, quixchaˈ chique. Queˈicˈachojsaj cˈa yawaˈiˈ. Ri cˈo cˈa ri yabil lepra chiquij, can tibanaˈ cˈa chique chi nichˈajchˈojir jabel ri quichˈacul. Ri ye caminek chic, queˈicˈasoj. Can queˈiwelesaj cˈa chukaˈ ri itzel tak espíritu. Y ruma cˈa ronojel re uchukˈaˈ reˈ xa sipan chiwe riyix, can queriˈ cˈa chukaˈ tibanaˈ riyix. Tek niben ca ri utzil, ma ticˈutuj ta rajel.

Ma ticˈuaj ta el irajil pa tak ximibel ipan. Can majun cˈa ruwech puek ticˈuaj el. Ma ticˈuaj ta el puek ri banon riqˈui ri chˈichˈ ri nibix cobre chare, y ma ticˈuaj ta chukaˈ el ri banon riqˈui sakapuek, ni xa ta ri banon riqˈui kˈanapuek. 10 Re nichop el bey man cˈa ticˈuaj ta el yaˈl. Ma ticˈuaj ta el caˈiˈ itziak, xa can xu (xe) wi ri icusan el. Ma ticˈuaj ta jun chic cˈulaj ixajab, ni ma ticˈuaj ta chukaˈ ichˈameˈy. Can majun cˈa ri ticˈuaj. Ruma chi ri aj samajel xabacuchi (xabachique) ri napon wi, rucˈamon chi niyaˈox (nyaˈ) ri nicˈatzin chare.

11 Xabachique ta na tinamit o xabachique ta na aldea ri yixapon wi, nabey na tiwetamaj achique winek ri utz chi yixapon pa rachoch. Y can chiriˈ cˈa quixcˈojeˈ wi ka, y can cˈa ya tek yixel pe chupan ri tinamit riˈ, cˈacˈariˈ utz chi niyaˈ ca ri jay ri xixcˈojeˈ wi. 12 Y tek xa cˈariˈ yixoc apo chupan ri jay ri yixbecˈojeˈ wi, tiyalaˈ rutzil quiwech ri yecˈo chupan ri jay riˈ. 13 Tibij cˈa chique: Ya ta cˈa ri uxlanibel cˈuˈx riche (rixin) ri Dios xticˈojeˈ pan iwiˈ. Y wi can utz chi yixcˈojeˈ ka chupan ri jay riˈ, ri uxlanibel cˈuˈx ri nuyaˈ ri Dios ri niraybej pa quiwiˈ, can xtika wi cˈa pa quiwiˈ. Yacˈa wi ma rucˈamon ta chi yixcˈojeˈ ka chupan ri jay riˈ, ri uxlanibel cˈuˈx ri nuyaˈ ri Dios ri niraybej pa quiwiˈ, ma xticˈojeˈ ta ca quiqˈui, xa xtitzolin pe iwuqˈui riyix. 14 Wi can ma nicajoˈ ta yixquicˈul, y ma nicajoˈ ta chukaˈ niquicˈaxaj ri ruchˈabel ri Dios ri nitzijoj riyix chique, can quixel cˈa pe chiriˈ quiqˈui pa cachoch o pa quitinamit. Y titotalaˈ (tiquiralaˈ) ca ri pokolaj ri cˈo chiwaken chiquiwech ri winek riˈ, riche (rixin) chi tiquetamaj chi ma utz ta ri xquiben. 15 Kitzij cˈa nbij chiwe, chi chupan ri kˈij tek xtikˈat tzij pa ruwiˈ re ruwachˈulef, más xtikˈax ruwiˈ ri rucˈayewal ri xtika pa quiwiˈ ri winek riche (rixin) ri tinamit ri ma xquixquicˈul ta, que chiquiwech ri aj Sodoma y Gomorra, xchaˈ el chique.

Tek ri Jesús xubij chique ri rudiscípulos ri achique chi rucˈayewal xtiquikˈaxaj ruma nbequitzijoj ri ruchˈabel ri Dios

16 Wacami yixintek cˈa el, y riyix iwetaman chi xa yix achiˈel tak carneˈl ri yixbeka chiquicojol ri winek ri ye achiˈel utiwaˈ (coyotes). Xa yacˈa chi can tibanaˈ achiˈel nuben ri cumatz, ruma riyaˈ nunaˈ riˈ tek cˈo ri petenak chrij. Can tibanaˈ cˈa chukaˈ achiˈel nuben jun palomax, ruma riyaˈ majun etzelal cˈo ta riqˈui. 17 Can tichajij cˈa iwiˈ, riche (rixin) chi manxa choj tibejachaˈ iwiˈ pa quikˈaˈ ri winek ri yeˈetzelan iwuche (iwixin). Ruma riyeˈ xquixquijech pa quikˈaˈ ri achiˈaˈ ri pa moc (comon) yekˈato tzij; y chukaˈ ri winek riˈ xquixquichˈey ri chiriˈ pa tak jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios. 18 Chukaˈ ri winek can xquixquicˈuaj cˈa chiquiwech ri aj kˈatbel tak tzij; chiquiwech reyes y nicˈaj chic aj kˈatbel tak tzij. Y xa wuma cˈa riyin tek xticˈulwachij queriˈ, pero xa can xquixcowin cˈa xquinikˈalajsaj chiquiwech riyeˈ y chiquiwech chukaˈ ri winek ri ma ye israelitas ta. 19 Yacˈa tek ri winek xquixquijech pa quikˈaˈ ri aj kˈatbel tak tzij, ma tichˈujirisaj ta iwiˈ chuchˈobic achique chi chˈabel ri xtibij chique. Ruma chupan ri hora riˈ, ri Dios xtuyaˈ cˈa chˈabel chiwe ri nicˈatzin chi nibij. 20 Ruma xa can ma yix ta chic riyix ri xquixchˈo, xa can ya chic ri Lokˈolaj Espíritu riche (rixin) ri Itataˈ ri cˈo chilaˈ chicaj ri xtiyaˈo ri chˈabel chiwe ri xtibij.

21 Y xtibanatej cˈa, chi yecˈo achiˈaˈ cachˈalal quiˈ, jun chique riyeˈ xtiyacatej y xtujech ri rachˈalal pa camic. Chukaˈ can yecˈo wi tataˈaj ri xqueyacatej chiquij ri calcˈual. Ri alcˈualaxelaˈ xqueyacatej chukaˈ chiquij ri quiteˈ quitataˈ y xquequiyaˈ pa camic. 22 Xa can xquixetzelex wi cˈa cuma quinojel, ruma icukuban icˈuˈx wuqˈui riyin. Yacˈa ri ma xtutzolij ta riˈ chrij y xtucochˈ ronojel cˈa pa ruqˈuisbel, ya cˈa riˈ ri xticolotej. 23 Y tek ri winek ri yecˈo chupan jun tinamit niquichop yixquiyaˈ pa tijoj pokonal, utz niyaˈ ca y yixanmej cˈa el chuwech ronojel riˈ, y yixbe pa jun chic tinamit. Y nbij cˈa chiwe chi ma jane quixkˈax ta pa ronojel tinamit ri yecˈo waweˈ pan Israel, tek riyin ri Cˈajolaxel ri xinalex chicojol xapon yan ri kˈij chi yipe.

24 Majun cˈa discípulo ri más ta nim rukˈij que chuwech ri rutijonel. Chukaˈ majun mozo ri más ta nim rukˈij que chuwech ri rupatrón. 25 Ri discípulo cˈo chi nukˈaxaj tijoj pokonal achiˈel ri rutijonel, y ri mozo cˈo chi nukˈaxaj tijoj pokonal achiˈel ri rupatrón. Riyin ri Tataˈixel, wi ri winek quibin Beelzebú chuwe, ¿cˈa ta cˈa chiwe riyix ri yix walcˈual man ta xtiquibij itzel chiwe?

Ri achoj chuwech rucˈamon chi nikaxibij wi kiˈ

26 Riyix man cˈa tixibij ta iwiˈ chiquiwech ri xquebano queriˈ chiwe, ruma xa can rajawaxic chi nikˈalajsaj ri majun bey can ta kˈalajsan pe jabel. Can nicˈatzin cˈa chi netamatej ri ewan. 27 Ronojel cˈa ri chˈabel ri nbij chiwe, ma ticˈojeˈ ta ca pa kˈekuˈm, xa can tiwelesaj cˈa pe chuwasakil. Ri xinbij cˈa chiwe pa tak ixquin, ma tiwewaj ta ka, xa tikˈalajsaj cˈa pa ruwiˈ tak iwachoch. 28 Ma tixibij ta iwiˈ chiquiwech ri xaxu (xaxe wi) oc ri chˈaculaj ri yecowin niquicamisaj, yacˈa ri iwánima ma yecowin ta niquicamisaj. Ri achoj chuwech ri rucˈamon chi nixibij wi iwiˈ, can chuwech ri jun ri nicowin nuyaˈ ri iwánima y ri ichˈacul chupan ri kˈakˈ ri majun bey nichuptej ta.

29 Can jabel cˈa iwetaman chi tek yeˈicˈayij caˈiˈ tak aj xicˈ tak chicop, xaxu (xaxe) wi caˈiˈ oxiˈ oc tak centavos cajel. Y ma riqˈui ta chi ri aj xicˈ tak chicop riˈ xa ma qˈuiy ta oc cajel, majun cˈa ri xtitzak ta pan ulef wi xa ma ruraybel ta ri Itataˈ ri cˈo chilaˈ chicaj. 30 Cˈa ta cˈa riyix. Ruma riyix hasta ri rusmal tak iwiˈ ajlan ronojel. 31 Rumariˈ ma tixibij ta iwiˈ. Riyix más cˈo iwejkalen que chiquiwech ye qˈuiy aj xicˈ tak chicop.

32 Y xabachique cˈa winek ri nukˈalajsaj riˈ chi riyaˈ yin runiman riyin, riyin chukaˈ xtinkˈalajsaj chuwech ri Nataˈ Dios ri cˈo chilaˈ chicaj chi ri winek riˈ wuche (wixin) chic riyin. 33 Yacˈa jun winek ri xa ma nukˈalajsaj ta riˈ chiquiwech ri winek chi riyaˈ wuche (wixin) riyin, riyin chukaˈ can ma xtinkˈalajsaj ta apo rubiˈ chuwech ri Nataˈ Dios ri cˈo chilaˈ chicaj.

Tek ri Jesús xubij chi ruma Riyaˈ tek nipe oyowal chiquicojol ri winek

34 Man cˈa tichˈob ta chi ruma xipe riyin chuwech re ruwachˈulef, ruma ta riˈ can ta cˈo uxlanibel cˈuˈx quiqˈui quinojel. Ma que ta riˈ. Xa wuma riyin xqueyojtej ri winek chiquiwech y xtiquiben chˈaˈoj. 35 Riyin xipe cˈa chuwech re ruwachˈulef y wuma cˈa riyin nipe oyowal chiquicojol ri winek. Queriˈ xtibanatej ri pa tak jay. Ri cˈajol xtiyacatej chrij ri rutataˈ. Ri kˈopoj xtiyacatej cˈa chrij ri ruteˈ. Y can queriˈ chukaˈ ri alibetz xtiyacatej chrij ri raliteˈ. 36 Ri xqueˈetzelan cˈa riche (rixin) jun winek ri nucukubaˈ rucˈuˈx wuqˈui riyin, can yecˈa ri ye aj pa rachoch.

37 Ri winek ri xa más cˈa xquerajoˈ ruteˈ rutataˈ que chinuwech riyin, can ma rucˈamon ta chi ntoc wuche (wixin) riyin. Ri teˈej tataˈaj ri xa can más yecajoˈ ri calcˈual que chinuwech riyin, can ma rucˈamon ta chi yeˈoc wuche (wixin) riyin. 38 Jun winek ri can nrajoˈ ntoc wuche (wixin) riyin, nicˈatzin chi ma tupokonaj ta nukˈaxaj tijoj pokonal wuma riyin, achiˈel jun ri can benak chuxeˈ jun cruz riche (rixin) chi nbecamisex. Yacˈa ri winek ri xa nupokonaj nukˈaxaj tijoj pokonal wuma riyin y ma nrajoˈ ta yirutzekelbej, ma rucˈamon ta chi ntoc wuche (wixin) riyin. 39 Rumariˈ wi xa ya ri cˈaslen riche (rixin) re ruwachˈulef ri nrajoˈ, ma xtril ta rucˈaslen riche (rixin) xtibe kˈij xtibe sek. Yacˈa ri winek ri ma nupokonaj ta ri rucˈaslen re waweˈ chochˈulef, astapeˈ ta na can napon pa camic wuma riyin, can xtril wi ri rucˈaslen riche (rixin) xtibe kˈij xtibe sek.

Can cˈo rajel ruqˈuexel xtiquicˈul ri can jabel quicˈulic niquiben chique ri ye ralcˈual ri Dios

40 Yacˈa ri can yixrucˈul riyix, can yin cˈa chukaˈ riyin ri yirucˈul; y ri nicˈulu cˈa wuche (wixin) riyin, can nucˈul cˈa chukaˈ ri yin takayon pe. 41 Ri winek cˈa ri can nika chuwech ri ruchˈabel ri Dios, y rumariˈ nucˈul jun profeta ri nikˈalajsan ruchˈabel ri Dios, ri winek riˈ can xtucˈul cˈa rajel ruqˈuexel achiˈel rajel ruqˈuexel ri nucˈul ri nikˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios. Y queriˈ chukaˈ ri winek ri utz nutzˈet jun cˈaslen choj y rumariˈ can nucˈul riqˈui quicoten jun winek ri can choj wi rucˈaslen; can achiˈel cˈa rajel ruqˈuexel ri xtucˈul ri choj rucˈaslen, can queriˈ chukaˈ xtucˈul riyaˈ. 42 Y xabachique cˈa winek, astapeˈ xa jun vaso raxyaˈ nuyaˈ chare jun ri ma can ta nim rukˈij pero ruma chi yin rutzekelben, kitzij nbij chiwe chi can cˈo wi rajel ruqˈuexel ri xtucˈul.

Tek ri Juan ri Bautista xerutek ye caˈiˈ rudiscípulos riqˈui ri Jesús

11  Y tek ri Jesús xuqˈuis rubixic chique ri cablajuj rudiscípulos ri achique chi samaj ri nbequibanaˈ, Riyaˈ can ma xcˈojeˈ ta chic ca chiriˈ, xa xbe cˈa pa nicˈaj chic tinamit ri yecˈo chiriˈ pan Israel, chucˈutic y chutzijoxic ri ruchˈabel ri Dios.

Y ri Juan ri Bautista tek cˈo pa cárcel xracˈaxaj cˈa ri samaj ri nuben ri Jesús, rumariˈ riyaˈ xerutek cˈa el ye caˈiˈ rudiscípulos cˈa riqˈui ri Jesús. Y riyaˈ xutek cˈa el rucˈutuxic chare: ¿Can yit cˈa riyit ri Cristo ri cˈo chi nipe? ¿O xa nikoyobej chic na jun? Can quecˈariˈ xbequibij ri caˈiˈ discípulos riche (rixin) ri Juan ri Bautista.

Y ri Jesús xubij cˈa el chique ri ye caˈiˈ rudiscípulos ri Juan: Wacami quixtzolin y jebeˈitzijoj chare ri xitzˈet ca y ri xiwacˈaxaj el re waweˈ. Jebeˈitzijoj chare achique rubanic tek ri moyiˈ yecowin yetzuˈun el, achique rubanic tek ri winek ri ye cojo can yebiyin wi el jabel y achique rubanic tek ri ye yawaˈiˈ riqˈui ri yabil lepra yechˈajchˈojir el. Jebeˈitzijoj chukaˈ chare ri achique rubanic tek ri ma yeˈacˈaxan ta yecˈachoj, ri caminakiˈ yecˈastej, y chique ri pobres ntzijoj ri lokˈolaj chˈabel ri niyaˈo colotajic. Can tibij cˈa chukaˈ chare chi can jabel ruwarukˈij ri winek ri can rucukuban rucˈuˈx wuqˈui y ma yirumalij ta ca. Quecˈariˈ xbix el chique ri caˈiˈ discípulos.

Y tek ri ye caˈiˈ rudiscípulos ri Juan ri Bautista xebe el, ri Jesús xerubilaˈ cˈa utzilaj tak chˈabel chrij ri Juan chiquiwech ri winek ri yecˈo chiriˈ. Y quecˈareˈ ri nubij ri Jesús chique: ¿Achique ri xbeˈitzˈetaˈ riyix pa desierto? ¿La xitzˈet cami riyix jun achi chiriˈ, chi xa achiˈel jun aj, ri xa nibe quelaˈ y nibe chic quelaˈ pa rukˈaˈ ri cakˈikˈ? Ma que ta riˈ. ¿Achique cˈa ri xbeˈitzˈetaˈ riyix chiriˈ? ¿La xitzˈet cami riyix jun achi ri jabel tak tziek ye rucusan? Ma que ta riˈ. Ri achiˈaˈ ri ye quicusalon jabel tak tziek, riyeˈ can pa tak cachoch reyes yecˈojeˈ wi. ¿Pero achique ri xbeˈitzˈetaˈ riyix pa desierto? ¿Xitzˈet cami jun profeta ri nikˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios? Jaˈ (je). Ri achi ri xitzˈet chiriˈ can ya wi riˈ ri rusamaj. Pero can cˈo cˈa chukaˈ jun chic samaj ri yaˈon pe chare. 10 Ruma can ya cˈa riyaˈ riˈ ri takoˈn ri natan ca chupan ri ruchˈabel ri Dios ri tzˈibatal ca, tek ri Dios xubij:

Xtintek cˈa ri nutakoˈn ri ninabeyej chawech,
riche (rixin) chi nuchojmirisaj apo ri abey. Quecˈariˈ nubij ri tzˈibatajnek ca. 11 Kitzij cˈa re xtinbij chiwe wacami: Chiquicojol quinojel ri ye alaxnek chuwech re ruwachˈulef, majun chic jun profeta ri más ta nim rukˈij que chuwech ri Juan ri Bautista. Pero wacami ri pa rajawaren ri Dios, astapeˈ jun winek xa coˈol oc rukˈij, hasta riˈ más nim rukˈij que chuwech ri Juan.

12 Y ri winek chupan cˈa ri kˈij tek can cˈa nisamej na ri Juan ri Bautista, yacˈariˈ tek quichapon pe y cˈa yetajin na chupan re kˈij reˈ, chi can niquitij quikˈij chi yeˈoc pa rajawaren ri caj. Can niquimajlaˈ cˈa quiˈ chrij y más niquiben ri can riqˈui cˈa ronojel quicˈuˈx yeˈapon. 13 Queriˈ niquiben ruma ri kˈalajsan ca cuma quinojel ri profetas y ri nukˈalajsaj chukaˈ ri ley riche (rixin) ri Moisés, can chrij wi cˈa tek ri winek yeˈoc pa rajawaren ri caj chˈonak wi pe, hasta que xocˈulun ri Juan. 14 Wi riyix ninimaj o ma ninimaj ta, yacˈa ri nbij chiwe riyin chi ri tzˈibatal ca tek nubij chi nipe ri Elías xa chrij cˈa ri Juan nichˈo wi. 15 ¡Ri cˈo racˈaxabel, can tracˈaxaj cˈa ri xinbij!

16 ¿Achoj riqˈui yenjunumaj wi ri winek yecˈo re tiempo reˈ? Re winek reˈ xa ye junan quiqˈui ri acˈalaˈ ri yetzˈuyeˈ pa tak cˈaybel y niquirek quichiˈ chiquij ri cachibil tek yeˈetzˈeyaj. 17 Y ri acˈalaˈ riˈ niquibilaˈ cˈa: Xojkˈojoman riqˈui xul chiwech y ma xixxajo ta. Xkabixaj bix riche (rixin) bis chiwech y ma xixokˈ ta. Queriˈ niquibilaˈ ri acˈalaˈ pa quetzˈanen. Y ye queriˈ ri winek riche (rixin) re tiempo reˈ, majun ri nika ta chiquiwech. 18 Ruma tek xpe ri Juan ri Bautista, riyaˈ ma nutij ta caxlan wey y ma nukum ta chukaˈ ruyaˈal uva. Y ye qˈuiy yebin chi riyaˈ cˈo itzel espíritu riqˈui. 19 Y tek xinoka riyin ri Cˈajolaxel ri xinalex chicojol, riyin ntij caxlan wey y nkum chukaˈ ruyaˈal uva. Y ye qˈuiy yebin chi xu (xe wi) waˈin nwajoˈ, y niquibij chukaˈ chi yin jun kˈabarel, chi yin cachibil ri cˈutuy tak alcawal y yin cachibil chukaˈ ri aj maquiˈ. Yacˈa ri runaˈoj ri Dios can nikˈalajin pa quicˈaslen ri ye ralcˈual chic, chi can choj wi, xchaˈ ri Jesús.

Tek ri Jesús xubij chi juyiˈ oc quiwech ri tinamit ri ma xtitzolin ta pe quicˈuˈx

20 Yecˈo cˈa tinamit ri xeban wi sibilaj qˈuiy milagros ruma ri Jesús. Y ma riqˈui wi riˈ ri winek ri yecˈo chupan ri tinamit riˈ ma xtzolin ta pe quicˈuˈx riqˈui ri Dios. Y rumariˈ ri Jesús qˈuiy ri xubij chiquij. 21 Riyaˈ xubij cˈa: Juyiˈ oc iwech riyix ri yixcˈo pa tinamit Corazín, y juyiˈ oc chukaˈ iwech riyix ri yixcˈo pa tinamit Betsaida, ruma sibilaj qˈuiy milagros xeban chiwech y ma xinimaj ta ri ruchˈabel ri Dios. Ruma xa ta ya ri pa tinamit Tiro y pa tinamit Sidón ri xeban ta wi ri milagros riˈ, ri winek aj chiriˈ xtzolin yan ta pe quicˈuˈx riqˈui ri Dios, y quicusalon ta chic quitziak riche (rixin) bis, y quiyalon ta chic chaj chiquij, riche (rixin) chi queriˈ nikˈalajin chi yebison ruma sibilaj qˈuiy quimac ri ye quibanalon. 22 Yacˈa tek xtapon ri kˈij tek xtikˈat tzij pa ruwiˈ re ruwachˈulef, riyin nbij cˈa chiwe chi riyix ri yixcˈo pa Corazín y ri yixcˈo pa Betsaida ri más xtikˈax ruwiˈ ri rucˈayewal ri xtika pan iwiˈ, que chiquiwech ri aj Tiro y ri aj Sidón. 23 Y riyix ri yixcˈo pa tinamit Capernaum can nichˈob chi yixbe chilaˈ chicaj riqˈui ri Dios y xtinimirisex ikˈij. Pero xa ma que ta riˈ. Xa xtikasex ikˈij, ruma xa cˈa chupan ri lugar riche (rixin) ri tijoj pokonal ri xquixbeka wi. Ruma xa ta ronojel ri milagros ri xeban chiwech riyix, ya ta riˈ ri xeban chiquiwech ri aj Sodoma, xquinimaj ta y man ta xeqˈuis rachibilan ri quitinamit. Xa cˈa yecˈo ta na re kˈij reˈ. 24 Yacˈa tek xtapon ri kˈij tek xtikˈat tzij pa ruwiˈ ri ruwachˈulef, riyin nbij cˈa chiwe chi riyix ri yixcˈo pa Capernaum ri más xtikˈax ruwiˈ ri rucˈayewal xtika pan iwiˈ, que chiquiwech ri aj Sodoma.

Tek ri Jesús xubij chi ya Riyaˈ niyaˈo uxlanen

25 Y ya tiempo chukaˈ riˈ tek ri Jesús xubij: Nyaˈ akˈij Nataˈ Dios, riyit ri yit Rajaf ri caj y re ruwachˈulef, ruma ma xakˈalajsaj ta ri lokˈolaj achˈabel chiquiwech ri winek ri can niquinaˈ chi sibilaj qˈuiy quinaˈoj y qˈuiy quetaman. Xa chiquiwech cˈa ri winek ri ma qˈuiy ta quetaman ri xa ye achiˈel tak acˈalaˈ, xa chiquiwech riyeˈ xakˈalajsaj wi re lokˈolaj achˈabel reˈ. 26 Can que wi cˈa riˈ Nataˈ Dios, ruma chi queriˈ ri araybel riyit, xchaˈ ri Jesús pa ruˈoración.

27 Y cˈacˈariˈ Riyaˈ xubij cˈa: Ri Nataˈ Dios, can ronojel cosas rujachon pa nukˈaˈ. Y majun chic cˈa etamayon ta yin achique riyin, xaxu (xaxe) wi ri Nataˈ ri etamayon. Y majun chukaˈ etamayon ta achique riˈ ri Nataˈ, xaxu (xaxe) wi riyin ri Rucˈajol ri etamayon, y ri winek ri achoj chare xtinwajoˈ xtinkˈalajsaj wi riyin, xtretamaj achique cˈa riˈ ri Nataˈ. 28 Quixam pe wuqˈui chiˈiwonojel riyix ri yix samajnek y ri yixcˈo chuxeˈ jun ejkaˈn, y riyin xtinben cˈa chiwe chi yixuxlan. 29 Riyix ticˈuaj cˈa ri nuyugo chrij tak iwiˈ, y tiwetamaj cˈa chuwij riyin, chi riyin ncˈuan jun cˈaslen chˈuchˈuj y nchˈutinirisan wiˈ. Can quecˈariˈ tibanaˈ riyix riche (rixin) chi ri iwánima xtril uxlanen. 30 Ruma ri nuyugo riyin ma rucˈayewal ta rucˈuaxic y ma al ta ri wejkaˈn, xchaˈ ri Jesús.

Tek ri rudiscípulos ri Jesús xquichˈup ruwiˈ trigo pa jun uxlanibel kˈij

12  Y ya tiempo chukaˈ riˈ, pa jun uxlanibel kˈij, ri Jesús y ri rudiscípulos ye benak cˈa pa jun ulef ri ticon trigo chuwech. Y ri discípulos xpe quinumic y rumariˈ cˈo cˈa ruwiˈ trigo ri yequichˈuplaˈ cˈa riche (rixin) chi niquitij. Y xetzˈet cˈa pe cuma ri achiˈaˈ fariseos, y xquibij cˈa chare ri Jesús: Queˈatzuˈ la adiscípulos xajan yetajin chubanic. Ruma can ma utz ta chi yesamej chupan jun uxlanibel kˈij achiˈel re kˈij re wacami, xechaˈ.

Yacˈa ri Jesús xubij chique: ¿La majun bey cˈa isiqˈuin ta ri tzˈibatal ca chupan ri wuj chrij ri xquiben ri David y ri ye rachibil ri ojer ca, tek sibilaj xenum? Ri David xbe cˈa chucanoxic wey chiriˈ pa rachoch ri Dios, y can ya ri lokˈolaj tak caxlan wey ri xbejach pe chare. Riyaˈ xutij ri lokˈolaj tak caxlan wey riˈ y xuyaˈ chukaˈ chique ri ye benak riqˈui. Pero ma riqˈui wi riˈ, ma mac ta ri xquiben, astapeˈ ri caxlan wey riˈ xaxu (xaxe wi) ri sacerdotes yetijo. Riyin nbij chi riyix can isiqˈuin chukaˈ ri tzˈibatal chupan ri ley riche (rixin) ri Moisés, chi ri sacerdotes can yesamej wi pa rachoch ri Dios chupan ri uxlanibel kˈij y riyeˈ ma mac ta ri niquiben. Riˈ ruma chi ri rachoch ri Dios can cˈo wi rukˈij. Yacˈa re wacami, yincˈo riyin ri más nukˈij que chuwech ri rachoch ri Dios. Xa ta riyix iwetaman achique ntel wi chi tzij ri nubij chupan ri ruchˈabel ri Dios, man ta xixcowin xibij chi ri nudiscípulos ma utz ta yetajin chubanic. Ruma chupan ri ruchˈabel ri Dios nubij: Riyin ri más nika chinuwech chi niben riyix, ya chi nijoyowaj quiwech ri winek, ya cˈa riˈ ri más nika chinuwech, que chuwech ri chicop ri yecamisex y yeˈitzuj (yeˈisuj) chinuwech. Riyin ri Cˈajolaxel ri xinalex chicojol can yin Rajaf ri uxlanibel kˈij, xchaˈ ri Jesús.

Tek ri Jesús xucˈachojsaj jun achi chakiˈj jun rukˈaˈ

Y tek ri Jesús y ri ye rudiscípulos ye kˈaxnek chic chupan ri ticoˈn riˈ, riyeˈ xebe ri pa jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios. 10 Y chiriˈ chiquicojol ri winek ri quimolon quiˈ, cˈo cˈa jun achi chakiˈj jun rukˈaˈ. Xepe cˈa ri winek riˈ xquicˈutuj chare ri Jesús: ¿La rucˈamon cami chi nicˈachojsex jun yawaˈ pa jun uxlanibel kˈij? xechaˈ chare. Queriˈ cˈa ri xquicˈutuj chare ruma nicajoˈ yetzujun (yesujun) chrij. 11 Xpe cˈa ri Jesús xubij chique: Wi jun chiwe riyix cˈo ta jun rucarneˈl ri nitzak ta chupan jun jul pa jun uxlanibel kˈij, ¿achique ta cami nuben riqˈui? ¿La ma nrelesaj ta cami chiriˈ? Riyaˈ xa can nucˈom wi ka riche (rixin) chi nrelesaj pe. 12 Cˈa ta cˈa jun achi chi man ta nicˈachojsex, tek xa can cˈo más rukˈij que chuwech jun carneˈl. Xa rumacˈariˈ tek can rucˈamon wi chi niban ri utz pa jun uxlanibel kˈij.

13 Y cˈacˈariˈ tek ri Jesús xubij chare ri achi ri chakiˈj ri rukˈaˈ: Tayukuˈ la akˈaˈ. Y ri achi can xu (xe wi) xuyuk ri rukˈaˈ, can yacˈariˈ xchojmir y xuben achiˈel ri jun chic rukˈaˈ. 14 Y ri achiˈaˈ fariseos can xu (xe wi) xquitzˈet ca ri xbanatej, xebe y xbequimoloˈ quiˈ riche (rixin) chi niquichˈob achique rubanic niquiben riche (rixin) chi niquicamisaj ri Jesús.

Ri Jesús jun Samajel ri can chaˈon pe ruma ri Dios

15 Ri Jesús xel cˈa el chiriˈ ruma Riyaˈ can retaman wi ri niquichˈob chrij. Riyaˈ can sibilaj ye qˈuiy cˈa ri winek xetzekelben el riche (rixin). Y yerucˈachojsaj cˈa quinojel ri ye yawaˈiˈ. 16 Y can nuchilabej cˈa el chique quinojel riyeˈ chi ma tiquiyaˈ ta rutzijol chi Riyaˈ xerucˈachojsaj chare ri quiyabil. 17 Ri Jesús xubanalaˈ cˈa ronojel riˈ riche (rixin) chi queriˈ can nibanatej wi cˈa ri rukˈalajsan chic ri Dios chuwech ri profeta Isaías, ri xkˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca. Ri tzˈibatal cˈa ca nubij:

18 Yacˈareˈ ri Nusamajel ri nuchaˈon.
Riyin sibilaj nwajoˈ Riyaˈ; can niquicot cˈa ri wánima riqˈui.
Can xtinyaˈ cˈa pe chukaˈ ri nu‑Espíritu pa ruwiˈ;
y Riyaˈ xtukˈalajsaj cˈa chiquiwech ri ma ye israelitas ta, ri achique rubanic niquicˈuaj jun cˈaslen choj.
19 Ma xtuben ta oyowal, ma xturek ta ruchiˈ,
ni ma xtutzijoj ta riˈ chiquiwech ri winek ri pa tak bey.
20 Y ri aj ri xa paxnek chic, Riyaˈ ma xtuben ta cˈa chare chi nikˈaj.
Chukaˈ jun kˈakˈ ri xa nibuku chic ruma xa nichuptej yan ka, Riyaˈ xtuben chare chi ma xtichuptej ta ka.
Y queriˈ xtuben apo, cˈa ya tek xtapon ri kˈij chi Riyaˈ xtuben chi xtichˈacon ri utzilaj rukˈatbel tzij.
21 Y ri winek cˈa ri ma ye israelitas ta, riqˈui cˈa Riyaˈ xticoyobej wi ri quicolotajic.

Ri winek yeyokˈon chrij ri Lokˈolaj Espíritu

22 Y cˈo cˈa jun achi moy y mem xucˈuex apo chuwech ri Jesús, y queriˈ rucˈulwachin ruma chapatajnek ruma jun itzel espíritu. Y ri Jesús can xrelesaj cˈa el ri itzel espíritu riˈ. Can xuben cˈa chare ri achi chi xtzuˈun y xchˈo. 23 Y rumariˈ tek quinojel winek can xquimey tek xquitzˈet y niquibilaˈ cˈa: ¿La ma ya ta cami reˈ ri Cristo ralcˈual ca ri David ri koyoben? yechaˈ.

24 Yacˈa tek ri achiˈaˈ fariseos xquicˈaxaj ri niquibij ri winek chrij ri Jesús, riyeˈ xquibij cˈa: Ri Jesús yerelesaj itzel tak espíritu pero xa ya ri Beelzebú ri cajawalul ri itzel tak espíritu ri niyaˈo uchukˈaˈ chare, yechaˈ cˈa.

25 Y ruma chi ri Jesús can retaman cˈa ri niquichˈobolaˈ ri achiˈaˈ fariseos, Riyaˈ xubij chique: Wi ri winek riche (rixin) jun ruwachˈulef wi xa ma junan ta quiwech niquiben, nipe chˈaˈoj chiquicojol. Y riˈ ma utz ta, ruma nuben chare ri quiruwachˈulef chi ma xtiyaloj ta. Y queriˈ chukaˈ ronojel tinamit y quinojel winek ri yecˈo chupan jun jay, wi xa ma junan ta quiwech niquiben, xa xtiquitaluj el quiˈ. 26 Y wi ri Satanás yerelesaj el ri can yesamej riqˈui, can ntel cˈa chi tzij chi xa ruyon riyaˈ nrokotaj el riˈ. Xa ruyon riyaˈ nuben ka chˈaˈoj chrij. Y wi queriˈ nuben, chanin nitzak y niqˈuis ka rukˈij. 27 Riyix nibij chuwe chi xa uchukˈaˈ riche (rixin) ri Beelzebú ri ncusaj riyin tek yenwelesaj ri itzel tak espíritu, pero ri ye tzekelbey iwuche (iwixin) riyix yequelesaj chukaˈ itzel tak espíritu. ¿La ya cami ruchukˈaˈ ri Beelzebú ri niquicusaj chukaˈ riyeˈ nichˈob riyix? Rumariˈ yecˈa ri ye tzekelbey iwuche (iwixin) riyix, yecˈa riyeˈ ri xquebin chiwe chi xa ma kitzij ta ri xibij chuwe. 28 Yacˈa wi riyin riqˈui ri ru‑Espíritu ri Dios yenwelesaj wi ri itzel tak espíritu, ntel chi tzij chi kitzij chi xoka yan ri rajawaren ri Dios iwuqˈui riyix.

29 Y ri nrajoˈ nelekˈ el pa rachoch jun achi ri cˈo sibilaj ruchukˈaˈ, nabey cˈo chi nuxim ri achi riˈ, y cˈacˈariˈ nicowin nucanoj el ronojel ri nrajoˈ yerucˈuaj.

30 Achique cˈa ri ma ruyaˈon ta ránima wuqˈui, xa can yiretzelaj wi cˈa riˈ. Y achique ri ma nitoˈo ta wuche (wixin), xa yariˈ ri niyojo ronojel ri yenben riyin.

31 Y rumacˈariˈ riyin nbij chiwe: Ri mac y ri yokˈonic ri yequibanalaˈ ri winek, can cˈa yecuyutej na. Yacˈa ri yeyokˈon chrij ri Lokˈolaj Espíritu, can ma xticuyutej ta quimac. 32 Y xabachique cˈa winek ri niyokˈon chuwij riyin ri Cˈajolaxel ri xinalex chicojol, can cˈa nicuyutej na rumac. Yacˈa ri niyokˈon chrij ri Lokˈolaj Espíritu, can man cˈa xticuyutej ta rumac re wacami, ni ri chkawech apo.

33 O niben achiˈel jun cheˈ utz, ri utz ruwech ri nuyaˈ o niben achiˈel jun cheˈ ri ma utz ta, ri xa ma utz ta ruwech ri nuyaˈ. Ruma jun cheˈ netamatej ruwech riqˈui ri ruwech ri nuyaˈ, wi utz ri cheˈ riˈ o xa ma utz ta. 34 Rumacˈariˈ riyix ri xa yix achiˈel itzel tak cumatz, ¿achique modo yixcowin nibij ri utz, tek xa yix itzel tak winek? Ruma chi jun winek can ya cˈa ri yecˈo pa ránima ri yerubij. 35 Jun utzilaj winek, ri utz ri yecˈo pa ránima, yeriˈ ri yerubij pe tek nitzijon. Yacˈa ri winek ri xa itzel yecˈo pa ránima, yeriˈ ri yerubij pe tek nitzijon. 36 Y riyin nbij cˈa chiwe chi chupan ri kˈij tek xtikˈat tzij pa ruwiˈ re ruwachˈulef, ri winek ri xebin chˈabel ri xa majun rejkalen, can xtikˈat cˈa tzij pa quiwiˈ, ruma ronojel ri chˈabel ri xequibilaˈ. 37 Riqˈui ri chˈabel ri nibij, riqˈui riˈ xtikˈat tzij pan iwiˈ. Wi utzilaj chˈabel ri nibij, riqˈui riˈ nikˈalajin chi choj ri icˈaslen chuwech ri Dios. Yacˈa ri chˈabel wi xa majun rejkalen ri nibij, riqˈui riˈ nikˈalajin chi xtika rucˈayewal pan iwiˈ.

Ri winek ri ma niquinimaj ta ri Dios nicajoˈ chi niban jun milagro chiquiwech

38 Y yecˈo cˈa chique ri aj tzˈibaˈ y yecˈo chukaˈ chique ri achiˈaˈ fariseos ri xechˈo apo chare ri Jesús, y xquibij cˈa: Riyit ri can yit jun Tijonel, riyoj nikajoˈ nikatzˈet cˈa chi naben jun milagro chkawech, xechaˈ.

39 Yacˈa ri Jesús xubij cˈa chique: Ri winek yecˈo wacami sibilaj ye itzel y xa ma niquinimaj ta chic ri Dios. Riyeˈ xa can nicajoˈ cˈa chi riyin nben na jun milagro chiquiwech cˈacˈariˈ chi yinquinimaj. Y xa ma ya ta cˈa ri nicajoˈ riyeˈ ri xtibanatej. Ruma xa can xu (xe wi) ri xbanatej riqˈui ri profeta Jonás ri jun achi ri xkˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca, xaxu (xaxe wi) cˈa riˈ ri retal ri xtibanatej. 40 Ruma achiˈel xcˈojeˈ ri Jonás chupan jun nimalaj car oxiˈ kˈij y oxiˈ akˈaˈ, can queriˈ chukaˈ ri retal ri xtinyaˈ riyin chiwech. Riyin cˈa ri Cˈajolaxel ri xinalex chicojol, xquimukeˈ oxiˈ kˈij y oxiˈ akˈaˈ pan ulef. 41 Y tek xtapon cˈa ri kˈij riche (rixin) chi xtikˈat tzij pa quiwiˈ ri winek ri yecˈo re tiempo reˈ, xquecˈastej cˈa pe ri winek aj Nínive y xtiquibij cˈa chi ma utz ta xquiben ri winek ri yecˈo re tiempo reˈ. Ruma ri winek ri xecˈojeˈ pa tinamit Nínive ri ojer ca, can xu (xe) wi cˈa xquicˈaxaj ri ruchˈabel ri Dios ri xutzijoj ri Jonás chique, can yacˈariˈ tek xtzolin pe quicˈuˈx riqˈui ri Dios. Y wacami yincˈo riyin ri más nim nukˈij que chuwech ri Jonás, y xa ma yinquinimaj ta ri winek, xchaˈ ri Jesús. 42 Y tek xtapon cˈa chukaˈ ri kˈij riche (rixin) chi xtikˈat tzij pa quiwiˈ ri winek ri yecˈo re tiempo reˈ, xticˈastej cˈa pe ri jun reina ri xcˈojeˈ ojer ca, ri xkˈato tzij pa ruwiˈ ri ruwachˈulef ri cˈo pa sur. Y xtubij cˈa chi ma utz ta xquiben ri winek ri yecˈo re tiempo reˈ. Ruma tek xcˈaseˈ ri jun reina riˈ, sibilaj nej xbiyin wi riche (rixin) chi xoracˈaxaj ri runaˈoj ri jun rey riche (rixin) re Israel, ri xubiniˈaj Salomón ri xcˈojeˈ ojer ca, y wacami yincˈo riyin ri más nim nukˈij que chuwech ri rey Salomón. Y xa ma yinquinimaj ta ri winek, xchaˈ ri Jesús.

Tek jun itzel espíritu nitzolin chic ri acuchi (achique) elenak wi el

43 Tek jun itzel espíritu ntel el pa ránima jun winek, nucanoj uxlanen pa chakiˈj tak lugar. Tek nunaˈ chi majun uxlanen nril, 44 nuchˈob ka: quitzolin na chic pa ránima ri winek ri acuchi (achique) xinel wi pe, nichaˈ cˈa. Y tek ri itzel espíritu riˈ nitzolin chic apo pa ránima ri winek, nril cˈa ri ránima ri winek riˈ achiˈel jun jay ri majun cˈo ta chupan, meson y wikon jabel. 45 Y cˈacˈariˈ tek ri itzel espíritu riˈ yeberucˈamaˈ pe ye wukuˈ chic itzel tak espíritu ri más chi na ye itzel, y quinojel cˈa riˈ yeˈoc pa ránima ri winek. Y ri winek achoj riqˈui yecˈojeˈ wi ri itzel tak espíritu riˈ, más lawaloˈ nuben ri rucˈaslen que chuwech ri rubanon pa nabey mul. Y can quecˈariˈ xtiquicˈulwachij ri winek ri itzel quicˈaslen, ri yecˈo re tiempo reˈ.

Ri ruteˈ y ri ye rachˈalal ri Jesús

46 Y ri Jesús can cˈa nichˈo na quiqˈui ri winek tek xapon ri ruteˈ y ri ye rachˈalal. Riyeˈ nicajoˈ cˈa yechˈo riqˈui ri Jesús, xa yacˈa ri ma xeˈoc ta apo cˈa riqˈui. 47 Y cˈo cˈa jun ri xbin apo chare ri Jesús: Ri ateˈ y ri ye awachˈalal yecˈo pe waweˈ chuwajay el. Riyeˈ nicajoˈ yechˈo awuqˈui, xchaˈ chare.

48 Yacˈa ri Jesús xubij cˈa chare ri xbin apo queriˈ: ¿Achique cˈa riˈ ri nteˈ y ye achique cˈa riˈ ri wachˈalal ri nachˈob riyit?

49 Y ri Jesús riqˈui cˈa ri rukˈaˈ xerucˈut ri rudiscípulos y xubij cˈa: Yecˈareˈ ri ye oconek nteˈ y ye oconek wachˈalal. 50 Ruma chi can quinojel cˈa ri yebano ri ruraybel ri Nataˈ Dios ri cˈo chilaˈ chicaj, yecˈariˈ ri ye achiˈel nteˈ, wanaˈ y nchakˈ, xchaˈ ri Jesús.

Cakchiquel Occidental (CKW)

Copyright 1996 Wycliffe. This translation may be quoted in any form (written, visual, electronic or audio) up to and inclusive of five hundred (500) verses without the express written permission of the publisher, providing the verses quoted do not amount to a complete book of the Bible nor do the verses quoted account for more than 25 percent (25%) or more of the total text of the work in which they are quoted. by Wycliffe Bible Translators International