Chronological
Những Nhận Xét về Cuộc Ðời
7 Danh thơm tốt hơn dầu thơm,
Ngày chết tốt hơn ngày sinh.
2 Ði dự tang lễ tốt hơn đi ăn tiệc;
Vì tại đó mọi người sẽ được nhắc nhở ngày cuối của đời mình;
Vậy những ai đang sống khá để tâm suy nghĩ.
3 Buồn bã tốt hơn cười cợt,
Vì nỗi buồn lộ ra trên mặt có thể làm vơi bớt tâm sự trong lòng.
4 Lòng người khôn ở nhà tang chế,
Lòng kẻ dại khoái chỗ vui chơi.
5 Thà nghe lời quở trách của người khôn hơn nghe lời tâng bốc của kẻ dại;
6 Vì như tiếng nổ lách cách của cọng gai dưới nồi thể nào, tiếng cười của kẻ dại cũng thể ấy.
Ðiều đó cũng là vô nghĩa.
7 Bị áp bức quá đỗi người khôn cũng trở thành dại.
Của hối lộ làm hư hại lòng người.
8 Kết cục của sự việc tốt hơn lúc khởi đầu.
Tính nhẫn nại tốt hơn tính kiêu ngạo.
9 Chớ nhạy giận, vì cơn giận ở trong lòng kẻ dại.
10 Ðừng hỏi, “Tại sao thời trước lại tốt hơn thời nay?”
Vì hỏi như thế chứng tỏ bạn không được khôn ngoan.
11 Sự khôn ngoan có giá trị như gia tài để lại;
Nó thật ích lợi cho những ai thấy ánh mặt trời,
12 Vì sự khôn ngoan bảo vệ người ta như tiền bạc bảo vệ người có nó.
Tuy nhiên lợi thế của tri thức là thế nầy: sự khôn ngoan giữ mạng sống của người có nó.
13 Hãy gẫm xem công việc của Ðức Chúa Trời;
Ai có thể làm thẳng những gì Ngài đã làm cong?
14 Trong ngày thịnh vượng, hãy vui hưởng,
Trong ngày hoạn nạn, khá gẫm suy.
Ðức Chúa Trời đã cho ngày nầy lẫn ngày kia xảy ra để con người không thể biết điều gì sẽ xảy đến sau khi từ giã cõi đời.
Những Bí Ẩn về Cuộc Ðời
15 Trong cuộc sống vô nghĩa của tôi, tôi đã chứng kiến những điều khó hiểu:
Có người ngay lành sống ngay lành mà lại chết sớm, trong khi kẻ gian ác sống gian ác mà được sống lâu! 16 Ðừng sống ngay lành thái quá, và cũng đừng cư xử khôn ngoan thái quá. Tại sao bạn muốn làm khổ mình? 17 Chớ gian ác quá, và cũng đừng dại dột. Tại sao bạn muốn chết trước tuổi thọ của mình? 18 Tốt hơn cả là bạn hãy nắm chặt điều nầy, và cũng đừng buông ra điều kia, vì chỉ người nào kính sợ Ðức Chúa Trời mới làm được cả hai.
19 Sự khôn ngoan ban sức mạnh cho người khôn hơn mười người có quyền thế trong thành.
20 Dĩ nhiên không có người ngay lành nào trên đất luôn làm điều thiện mà không hề phạm tội.
21 Ðừng quan tâm đến những lời người ta nói, kẻo bạn phải nghe những lời đầy tớ của bạn nguyền rủa bạn chăng. 22 Lòng bạn cũng tự biết rằng đôi khi chính bạn đã nguyền rủa người khác.
23 Tôi đã vận dụng sự khôn ngoan để suy xét tất cả những điều ấy. Tôi tự nhủ, “Ta sẽ nhờ sự khôn ngoan hướng dẫn mình.” Nhưng sự khôn ngoan đã cách xa tôi quá. 24 Sự khôn ngoan ra thể nào, không ai biết được, vì nó quá cao xa và quá sâu thẳm, ai có thể tìm được nó? 25 Tôi hướng tâm trí của tôi vào việc thu thập kiến thức và nghiên cứu để có sự khôn ngoan, hầu có thể biết tại sao mọi sự đã xảy ra như vậy, kể cả muốn biết về sự gian ác của kẻ dại và sự điên rồ của kẻ ngu.
26 Bây giờ tôi khám phá ra rằng có một điều đắng cay hơn cả cái chết, đó là đàn bà. Trái tim nàng là các cạm bẫy, và vòng tay nàng là những xiềng xích vô hình. Chỉ những ai đẹp lòng Ðức Chúa Trời mới có thể thoát khỏi tay nàng, còn kẻ nào có tội đều bị nàng bắt lấy.
27 Giảng Sư nói: Này, tôi đã khám phá ra điều nầy, sau khi tôi đã nghiên cứu sự việc từ mọi góc cạnh. 28 Ðây là điều lòng tôi vẫn tìm mà chưa tìm ra được: Trong một ngàn đàn ông may đâu tôi có thể tìm được một người công chính, nhưng trong tất cả đàn bà tôi chưa tìm được người nào.
29 Này, tôi đã khám phá ra một điều độc đáo nầy nữa: Ðức Chúa Trời đã dựng nên con người để sống ngay lành chánh trực, nhưng con người cứ toan tính nọ kia, khiến lòng họ sinh ra những ý nghĩ gian tà bất chính.
Hãy Vâng Phục Vua và Tận Hưởng Cuộc Sống
8 Có ai như một người khôn ngoan chăng? Có ai có tri thức để có thể giải nghĩa những sự việc ở đời chăng? Sự khôn ngoan làm nét mặt của người khôn ngời sáng, và vẻ cứng rắn trên gương mặt của người ấy cũng dịu đi.
2 Tôi khuyên: Hãy vâng lời vua, vì bạn đã thề trước mặt Ðức Chúa Trời sẽ làm như vậy. 3 Ðừng hấp tấp rời khỏi mặt vua; chớ đứng lên binh vực cho sự dữ, vì vua có quyền làm điều gì lòng mình muốn. 4 Vì lời vua phán có thẩm quyền, và ai dám hỏi vua, “Ngài định làm gì vậy?” 5 Người nào vâng lệnh vua sẽ không sợ bị vua trị tội. Lòng người khôn biết phân biệt thời thế và hình phạt của mỗi thời, để có thể ứng xử thích nghi. 6 Vì mỗi biến cố xảy ra đều có thời điểm riêng và hình phạt riêng, cho dù dân chúng phải chịu những áp lực đè nặng trên mình. 7 Vì không ai biết điều gì sẽ xảy ra; vậy ai có thể nói cho người khác biết việc gì sẽ xảy ra được?
8 Không ai có quyền trên sinh khí của mình, để có thể giữ sinh khí của mình lại hầu sống mãi. Không ai có quyền trên ngày chết của mình.
Không ai được cho giải ngũ khi lâm trận thể nào, sự gian ác cũng không buông kẻ đã quen làm ác ra thể ấy.
9 Trong tất cả những gì tôi đã thấy xảy ra dưới ánh mặt trời và đã ghi nhớ trong lòng, tôi thấy có điều nầy: Lắm khi người có quyền thế lại là người gây đau khổ cho dân.
10 Tôi cũng thấy điều nầy nữa: Kẻ ác chết và được chôn cất tử tế. Người ta khiêng xác nó từ trong thành thánh ra chôn, và chẳng bao lâu những người trong thành đều quên hết mọi việc ác nó làm. Ðiều đó cũng là vô nghĩa.
11 Vì án phạt dành cho kẻ phạm tội ác không được thi hành nhanh chóng, nên lòng người cứ toan tính chuyện làm ác.
12 Có kẻ phạm tội cả trăm lần mà vẫn sống lâu, nhưng tôi biết chắc một điều: Ai kính sợ Ðức Chúa Trời sẽ được phước, vì người ấy biết lấy lòng kính sợ mà sống trước mặt Ngài. 13 Nhưng kẻ ác sẽ không được phước, và đời nó khó kéo dài, nhưng sẽ qua mau như chiếc bóng, vì nó không biết lấy lòng kính sợ mà sống trước mặt Ðức Chúa Trời.
14 Có một việc vô nghĩa mà tôi đã thấy xảy ra trên đất: Người ngay lành gặp chuyện không may xảy đến cho mình, mà đáng lý kẻ ác phải gặp chuyện ấy mới đúng, trong khi đó kẻ ác lại được may mắn, mà đáng lý điều may mắn ấy phải xảy đến cho người ngay lành mới đúng. Tôi nói: điều đó cũng là vô nghĩa.
15 Do đó tôi khuyên mọi người nên hưởng lấy niềm vui tìm thấy trong cuộc sống, bởi vì không có gì tốt hơn cho con người dưới ánh mặt trời là ăn, uống, và tận hưởng niềm vui. Vì đó là những dư âm sẽ còn lại sau những ngày gian khổ của cuộc đời mà Ðức Chúa Trời đã ban cho mỗi người dưới ánh mặt trời.
16 Khi tôi để tâm trí tìm biết sự khôn ngoan và quan sát công việc loài người đã làm trên đất –công việc mà cả ngày lẫn đêm người ta không dám chợp mắt, hầu thực hiện cho được– 17 bấy giờ tôi thấy rằng tất cả chẳng qua là công việc của Ðức Chúa Trời. Không ai có thể hiểu được những gì đang diễn ra dưới ánh mặt trời. Dù người ta cố công tìm kiếm bao nhiêu, họ cũng không thể nào hiểu hết được; ngay cả kẻ tự cho mình là khôn ngoan trí thức và quán thông kim cổ vẫn không sao hiểu biết được mọi sự.
Hãy Tận Hưởng Cuộc Sống
9 Số là tôi đã để tâm suy gẫm về mọi điều nầy, nên tôi có thể đi đến kết luận rằng: Tất cả những gì người ngay lành và người khôn ngoan đã làm đều ở trong tay Ðức Chúa Trời. Không ai biết mình sẽ được thương hay ghét. Không ai biết trước chuyện gì sẽ xảy ra. 2 Cuối cùng mọi người đều cùng chung một số phận, người ngay lành cũng như kẻ gian ác, người tốt cũng như kẻ xấu,[a] người trong sạch cũng như kẻ ô uế, người dâng các của lễ cũng như kẻ chẳng dâng gì. Người tốt ra sao, kẻ có tội cũng như vậy. Người đã thề ra sao, kẻ sợ mà không dám thề gì cũng như vậy.
3 Ðây là điều bất hạnh trong mọi sự đã xảy ra dưới ánh mặt trời: Cuối cùng mọi người đều cùng chung một số phận. Vì thế lòng dạ của con người cứ đầy những gian ác xấu xa. Ngày nào còn sống, tâm địa của họ vẫn còn ấp ủ những chuyện điên rồ, để rồi sau đó họ sẽ nhập bọn với những người đã chết.
4 Quả thật tất cả những ai hiện đang sống đều còn có hy vọng, vì con chó sống vẫn tốt hơn con sư tử chết. 5 Vì ít nữa người sống còn biết mình sẽ chết, nhưng kẻ chết rồi chẳng còn biết điều chi. Họ đâu còn hưởng nhận được gì, thậm chí kỷ niệm về họ cũng đã rơi vào quên lãng. 6 Bao nhiêu yêu thương, thù ghét, và ganh tị của họ đều đã tan biến. Họ sẽ không bao giờ có phần gì về những việc sẽ xảy ra dưới ánh mặt trời nữa.
7 Hãy đi, hãy ăn thức ăn của bạn cách vui vẻ, hãy uống rượu của bạn với tâm hồn khoan khoái, vì bây giờ Ðức Chúa Trời chấp nhận những việc bạn làm. 8 Hãy luôn mặc đẹp[b] và đừng thiếu dầu thơm trên đầu.
9 Hãy tận hưởng hạnh phúc với vợ của bạn, người bạn yêu thương, trọn những ngày vô nghĩa của cuộc đời mà Ðức Chúa Trời đã ban cho bạn dưới ánh mặt trời. Vì đó là phần của bạn trong chuỗi ngày vô nghĩa của cuộc sống mà bạn đã lao động vất vả dưới ánh mặt trời.
Ðường Lối của Ðức Chúa Trời Không Thể Hiểu Ðược
10 Những gì tay bạn làm được, hãy làm hết sức mình, vì trong phần mộ, nơi bạn sẽ đến, không có việc làm, không có kế hoạch, không có kiến thức, và không có khôn ngoan.
11 Tôi quay lại và nhìn thấy dưới ánh mặt trời rằng:
Không hẳn người chạy nhanh sẽ thắng cuộc chạy đua,
Không hẳn người dũng mãnh sẽ chiến thắng nơi trận mạc,
Không hẳn người khôn ngoan sẽ luôn có thức ăn,
Không hẳn người thông thái sẽ luôn được giàu có,
Và không hẳn người tri thức sẽ luôn được ban ơn,
Vì thời thế và cơ hội xảy đến chung cho mọi người.
12 Ngoài ra không ai biết trước được chuyện rủi ro sẽ xảy đến cho mình lúc nào. Như bầy cá chẳng may bị mắc lưới, như đàn chim bị sập vào bẫy lưới, người ta cũng có thể bị chuyện rủi ro ập xuống thình lình trên mình như vậy.
Khôn Ngoan Tốt Hơn Dại Dột
13 Tôi cũng đã thấy điều nầy liên quan đến sự khôn ngoan đã xảy ra dưới ánh mặt trời, và điều đó rất có ý nghĩa đối với tôi: 14 Có một thành nhỏ kia với dân số ít ỏi. Một đại vương nọ kéo quân đến đánh và bao vây thành. Vua ấy xây các công sự lớn để tấn công thành. 15 Bấy giờ người ta tìm được trong thành một người nghèo mà khôn. Người ấy đã dùng sự khôn ngoan của mình để giải cứu thành; nhưng sau đó không ai nhớ đến người nghèo ấy cả. 16 Vì thế tôi nói: Sự khôn ngoan mạnh hơn vũ lực, nhưng sự khôn ngoan của người nghèo bị coi thường, và lời nói của người nghèo không được ai đếm xỉa.
17 Lời nói của người khôn thốt ra cách nhỏ nhẹ được nghe rõ hơn tiếng la hét của kẻ cầm quyền đoán xét giữa những kẻ dại khờ.
18 Sự khôn ngoan có năng lực hơn các vũ khí chiến tranh, nhưng một kẻ nội gián có thể phá tan bao nhiêu kỳ mưu diệu kế.
Những Nhận Xét Khác Về Cuộc Ðời
10 Những con ruồi chết làm thối chai dầu thơm của thợ chế dầu thơm,
Cũng vậy, một chút bỡn cợt không đúng lúc sẽ làm sút giảm hiệu lực của sự khôn ngoan và sự tôn trọng.
2 Lòng của người khôn hướng về điều ngay lẽ phải,
Tâm của kẻ dại hướng về sự sai trái gian tà.
3 Ngay cả lúc đi đường nó cũng không bình thường;
Nó nói năng hành động khiến mọi người đều biết nó quả là kẻ dại.
4 Nếu người có quyền trên bạn giận bạn, bạn đừng nên bỏ đi,
Vì sự bình tĩnh sẽ giải tỏa được nhiều nguyên nhân gây ra tức giận.
5 Có một điều bất hạnh tôi đã thấy dưới ánh mặt trời, một lầm lỗi lớn mà những người cầm quyền đã vấp phải: 6 Kẻ khờ dại bất tài lại được bổ nhiệm vào chức vụ quan trọng, trong khi người tài trí giàu sang bị đặt ở địa vị thấp kém. 7 Tôi đã thấy các đầy tớ ngồi chễm chệ trên các lưng ngựa, còn các quan quyền lại lội bộ như các tôi đòi.
8 Kẻ nào đào hố sẽ bị sa vào đó;
Còn kẻ đào phá tường ắt sẽ bị rắn độc trong tường cắn.
9 Kẻ đục đá sẽ có ngày bị thương vì đá;
Kẻ đốn cây sẽ có ngày bị nguy hiểm vì cây.
10 Nếu lưỡi rìu bị cùn mà không mài cho bén lại, ắt phải hao tổn nhiều sức lực.
Sự khôn ngoan luôn đem lại lợi lộc thành công.
11 Nếu đã bị rắn cắn trước khi rắn bị dụ thì đâu cần gì đến người dụ rắn nữa.
12 Lời của người khôn ngoan luôn mang đến ơn huệ,
Còn môi kẻ ngu dại gây thiệt hại cho chính mình.
13 Lời của miệng nó bắt đầu trong điên dại,
Ðến khi nó dứt lời sự điên dại lại dữ dội hơn.
14 Thế mà kẻ dại cứ nói dai, làm ra vẻ như nó biết tất cả.
Nhưng thật ra không ai biết chuyện gì sẽ xảy ra;
Ai có thể nói cho người khác biết trước chuyện gì sẽ xảy đến sau khi mình qua đời chăng?
15 Kẻ dại làm những việc không ra gì cho đến khi tiêu hết sức lực,
Rồi khi cần phải làm một việc quan trọng thật giản dị thì không còn sức để làm.[c]
16 Hỡi đất nước, khốn thay cho ngươi khi vua ngươi còn quá thơ dại,
Còn các quan quyền thì vừa sáng sớm đã lo tổ chức tiệc để nhậu nhẹt say sưa.
17 Hỡi đất nước, phước thay cho ngươi khi vua ngươi là con nhà quý tộc,
Và các quan quyền của ngươi ăn uống đúng giờ, để có sức phục vụ, chứ không phải để chè chén say sưa.
18 Lười chảy thây gây cột nhà xiêu vẹo;
Tay lười biếng khiến nhà dột khắp nơi.
19 Tiệc tùng tạo cơ hội để vui cười;
Rượu nồng làm cho lòng phấn chấn;
Tiền bạc đáp ứng những nhu cầu.
20 Chớ nguyền rủa vua dù chỉ trong tư tưởng;
Ðừng nguyền rủa người giàu sang quyền quý dù chỉ trong phòng riêng,
Vì chim trời có thể chuyển tải tiếng nói của bạn,
Hoặc các loài có cánh có thể tường thuật lời của bạn.
Giá Trị của Sự Chuyên Cần
11 Cứ thả bánh của bạn ra trên mặt nước,
Sau nhiều ngày bạn có thể tìm nó lại.
2 Hãy chia của cải bạn ra làm bảy hay tám phần,
Vì bạn không biết trước rủi ro gì sẽ xảy đến trong xứ.
3 Khi mây đầy nước, chúng sẽ đổ mưa xuống đất.
Không biết cây sẽ ngã về hướng nam hay hướng bắc,
Hễ chỗ nào nó ngã xuống, nó sẽ nằm y ở đó.
4 Kẻ cứ lo đoán gió sẽ khó đem giống ra gieo;
Kẻ cứ trông chừng mây sẽ chẳng mấy khi đi gặt.
5 Giống như bạn không thể biết các luồng gió sẽ thổi về đâu, hay các xương của thai nhi được kết cấu trong lòng mẹ thế nào,
Bạn cũng sẽ không thể am tường những công việc của Ðức Chúa Trời, Ðấng dựng nên mọi sự, cũng thể ấy.
6 Buổi sáng bạn hãy đem các hạt giống của bạn ra gieo,
Buổi chiều bạn đừng nên cho tay bạn ngơi nghỉ,
Vì bạn không biết lần gieo nào sẽ đem lại kết quả, lần trước hay lần sau, hoặc cả hai lần đều sẽ kết quả tốt.
Người Trẻ và Người Già
7 Tuyệt diệu thay là ánh sáng! Thỏa thích thay cho đôi mắt được nhìn thấy ánh sáng mặt trời.
8 Xin các cụ cao niên hãy vui vẻ tận hưởng mọi điều tốt đẹp do ánh sáng cung cấp. Mong các cụ nhớ rằng rồi đây những ngày tối tăm sẽ nhiều vô kể. Tất cả những gì đến đều sẽ trở thành vô nghĩa.
9 Hỡi người trẻ tuổi, hãy vui hưởng tuổi xuân khi đang còn trẻ; hãy để cho lòng bạn vui vẻ trong những ngày thanh xuân của bạn. Hãy làm theo những gì lòng bạn muốn và đôi mắt bạn ưa thích, nhưng khá biết rằng: rồi đây Ðức Chúa Trời sẽ đem bạn đến để phán xét về mọi điều đó.
10 Hãy loại bỏ mọi sầu não ra khỏi tâm trí bạn; hãy cất bỏ những đớn đau trên thân xác bạn, vì tuổi trẻ và ngày xanh đều cũng là vô nghĩa.
Hãy Nhớ Ðến Ðấng Tạo Hóa
12 Hãy nhớ đến Ðấng Tạo Hóa của bạn trong những ngày bạn còn thanh xuân, trước khi những ngày gian nan đến, trước khi những năm cuối đời đến gần, lúc bạn sẽ nói, “Tôi chẳng còn ham thích gì nữa,” 2 trước khi ánh sáng mặt trời, mặt trăng, và các ngôi sao tối dần, và mây mù kéo về giăng lại sau cơn mưa. 3 Ngày ấy những kẻ giữ nhà sẽ run rẩy, những kẻ mạnh mẽ sẽ cong khom, những kẻ xay cối sẽ ngừng lại vì còn ít, những kẻ nhìn qua cửa sổ sẽ chỉ trông thấy lờ mờ, 4 những cánh cửa ra đường sẽ đóng lại, và tiếng xay sẽ mỏn dần. Bấy giờ khi nghe tiếng chim hót người ta liền thức giấc, và tiếng hát của các nữ ca sĩ sẽ lịm dần.
5 Khi ấy người ta sẽ sợ lên cao và sẽ lo sợ mỗi khi ra đường. Bấy giờ cây hạnh sẽ trổ hoa, cào cào sẽ kéo lê thân nặng, và người ta sẽ không còn ham muốn gì nữa, vì con người phải đi đến chỗ ở đời đời; rồi những kẻ than khóc sẽ đi quanh các đường phố than khóc tiếc thương.
6 Hãy nhớ đến Ðấng Tạo Hóa của bạn trước khi dây bạc đứt và chén vàng bể, trước khi vò vỡ bên suối và bánh xe gãy bên giếng, 7 trước khi bụi đất trở về với bụi đất y như trước, và trước khi sinh khí trở về với Ðức Chúa Trời, Ðấng đã ban nó cho bạn.
8 Giảng Sư nói: Vô nghĩa của mọi vô nghĩa, tất cả chỉ là vô nghĩa.
Lời Kết
9 Giảng Sư không những là một người khôn ngoan, mà còn là một giáo sư dạy cho dân kiến thức. Ông đã cân nhắc, suy tư, và sắp đặt tư tưởng thành nhiều câu châm ngôn. 10 Giảng Sư đã tìm những lời hay ý đẹp để diễn tả các sứ điệp của chân lý, rồi ghi chép lại một cách trung thực.
11 Những lời dạy của người khôn ngoan giống như các gậy nhọn thúc bò; những lời nói của bậc tri thức đã sưu tập thật vững như đinh đóng cột, được một người chăn ban cho.
12 Hỡi con, ngoài những lời nầy, con hãy coi chừng. Việc xuất bản nhiều sách sẽ không bao giờ hết, cho nên học nhiều thứ lung tung sẽ chỉ thêm mệt xác mà thôi.
13 Lời kết cho mọi điều chúng ta đã nghe nói ở trên: Hãy kính sợ Ðức Chúa Trời và vâng giữ các điều răn Ngài; đó là trọn phận sự của mỗi người, 14 vì Ðức Chúa Trời sẽ đem mọi sự ra để phán xét, luôn cả các việc bí mật, bất kể tốt hay xấu.
Copyright © 2011 by Bau Dang