Chronological
27 Chớ khoe khoang về ngày mai,
Vì con không biết ngày mai sẽ xảy ra điều gì.
2 Hãy để người khác khen con, miệng con chẳng nên làm,
Hãy dành việc đó cho người lạ, môi con đừng làm.
3 Ðá thì nặng, cát cũng nặng,
Nhưng sự chọc tức của kẻ dại còn nặng hơn cả hai.
4 Cơn thịnh nộ quả là tàn bạo và cơn nóng giận cũng thật dữ dằn,
Nhưng so với cơn ghen, ai có thể đương đầu với nó?
5 Thà là quở trách tỏ tường,
Hơn là yêu thương thầm kín.
6 Dù bạn ta có làm cho ta bị thương thì cũng do lòng thành mà ra,
Nhưng nụ hôn của kẻ thù mới đúng là tăng thêm sự giả ngụy.
7 Ðối với người đang no, mật ong chẳng có gì hấp dẫn,
Nhưng đối với người đang đói, vật đắng cũng ngọt ngon.
8 Như con chim xa tổ nó thể nào,
Con người xa nhà mình cũng thể ấy.
9 Dầu thơm và hương thơm làm khoan khoái tâm hồn thể nào,
Lời khuyên chân thành từ lòng bạn tốt cũng ngọt ngào thể ấy.
10 Ðừng lìa bỏ bạn con và bạn của cha con;
Trong ngày hoạn nạn con đừng tính đến nhà anh chị em mình,
Người láng giềng gần tốt hơn anh chị em ruột ở xa.
11 Hãy khôn ngoan, con ơi, hãy làm cho cha vui mừng,
Ðể cha có thể đối đáp với những kẻ chỉ trích cha.
12 Người khôn ngoan thấy hiểm nguy liền lẩn tránh,
Kẻ dại dột cứ bươn càn nên gánh vạ vào thân.
13 Hãy giữ lấy áo choàng của kẻ đem cầm nó để bảo đảm cho người lạ,
Nhất là khi nó dùng để làm của thế chân cho người phụ nữ lăng loàn.
14 Ai dậy sớm để lớn tiếng chúc phước người lân cận,
Sẽ bị thiên hạ cho là nguyền rủa người ta.
15 Một người vợ hay tranh cãi,
Khác nào nhà bị dột mãi trong ngày mưa.
16 Ngăn giữ nàng như ngăn giữ gió,
Nắm giữ nàng như nắm dầu lại bằng tay.
17 Như sắt làm cho sắt bén nhọn thể nào,
Người làm cho người bén nhọn cũng thể ấy.
18 Người nào chăm sóc cây vả mình sẽ được ăn trái nó,
Ai bảo vệ[a] chủ mình thì sẽ được tôn trọng.
19 Như nước phản chiếu gương mặt thể nào,
Lòng người phản ánh bản chất mình cũng thể ấy.
20 Âm phủ và chốn hủy diệt không bao giờ thấy đủ,
Cặp mắt người ta cũng chẳng thấy thỏa mãn bao giờ.
21 Nồi để luyện bạc, lò để luyện vàng,
Còn con người được thử luyện bằng lời khen của mình.
22 Dù con dùng chày mà giã kẻ dại hoặc dùng cối mà xay nó,
Con cũng không thể tách sự dại dột ra khỏi nó đâu.
23 Hãy biết rõ tình cảnh đàn chiên của con;
Hãy chăm sóc cẩn thận đàn bò của con;
24 Vì sự giàu có sẽ không trường tồn mãi mãi,
Ngay cả vương quyền cũng không truyền lại muôn đời.
25 Khi cỏ già được cắt đi, cỏ non sẽ mọc lên,
Cỏ xanh trên đồi được mang về,
26 Bấy giờ đàn chiên sẽ cung cấp tiền mua quần áo,
Và đàn dê sẽ trở thành tiền mua ruộng đất;
27 Con sẽ có đủ sữa dê để nuôi con,
Gia đình con, và nuôi những người nữ giúp việc trong nhà con.
28 Kẻ gian ác chạy trốn dù không ai rượt đuổi,
Còn người ngay lành bạo dạn như sư tử.
2 Khi đất nước gặp cơn biến loạn lắm người cho mình là lãnh tụ,
Nhưng nhờ người lãnh đạo sáng suốt và trí thức đất nước được ổn định lâu dài.
3 Người nghèo bóc lột người nghèo
Khác nào trận mưa to quét sạch mọi hoa màu lương thực.
4 Ai gạt bỏ luật pháp là gián tiếp khen ngợi kẻ ác,
Nhưng ai tuân giữ luật pháp là chống lại kẻ gian tà.
5 Kẻ gian ác không hiểu tại sao phải duy trì công lý,
Còn người tìm kiếm Chúa thì hiểu rõ tận tường.
6 Thà nghèo mà sống thanh liêm trong sạch
Hơn giàu mà theo đường lươn lẹo gian tà.
7 Ðứa con biết tuân giữ luật pháp là đứa con khôn ngoan,
Còn đứa kết bạn với phường ăn nhậu làm cha nó xấu hổ.
8 Kẻ làm giàu nhờ bắt chẹt người ta và tính lãi quá cao
Là tích lũy của cải cho người thương xót người nghèo.
9 Kẻ nào xây tai không nghe theo luật pháp,
Ngay cả lời cầu nguyện của nó cũng là điều gớm ghiếc.
10 Kẻ nào dẫn đưa người chính trực vào con đường gian tà sẽ sa vào hố nó đã đào,
Nhưng người trong sạch sẽ được hưởng phước lành.
11 Người giàu cứ cho mình là khôn ngoan theo mắt mình;
Nhưng người nghèo mà thông sáng hiểu rõ thực lực của người giàu ấy.
12 Khi người ngay lành đắc thắng, có vinh hiển lớn lao;
Khi kẻ ác nắm quyền, người ta đều bỏ trốn.
13 Người nào che giấu tội lỗi mình sẽ không được thịnh vượng,
Nhưng ai xưng nó ra và lìa bỏ nó thì sẽ được thương xót.
14 Phước cho người luôn luôn kính sợ Chúa,
Nhưng kẻ cứng lòng sẽ lâm vào cảnh tai ương.
15 Như sư tử gầm rống hay gấu đuổi theo con mồi thể nào,
Kẻ cai trị gian ác đối với dân nghèo cũng thể ấy.
16 Kẻ cầm quyền thiếu hiểu biết là kẻ đàn áp bạo tàn;
Nhưng người ghét của hối lộ thì càng có việc lâu dài.
17 Nếu có kẻ mắc tội làm đổ máu người vô tội,
Hãy để nó phải lẩn trốn cho đến ngày bước vào phần mộ,
Ðừng ai che chở nó.
18 Người sống thanh liêm sẽ được bình an vô sự,
Nhưng kẻ theo đường gian tà sẽ bị sụp đổ thình lình.
19 Người cày cấy ruộng mình sẽ có cơm bánh ăn dư dật,
Nhưng ai cứ sống lông bông sẽ lãnh đủ đói nghèo.
20 Người trung tín sẽ nhận nhiều phước hạnh,
Nhưng kẻ muốn làm giàu nhanh sẽ không tránh bị phạt đâu.
21 Sự thiên vị là điều không tốt,
Chỉ vì một miếng bánh mà người ta có thể quyết định sai.
22 Kẻ có mắt gian tham ham làm giàu gấp rút,
Nhưng nó không nghĩ rằng cái nghèo sẽ vụt đến với mình.
23 Ai quở trách người nào để về sau được biết ơn
Thật tốt hơn kẻ dùng lưỡi mình để dua nịnh.
24 Kẻ nào trộm cắp của cha mẹ mình rồi nói, “Ðâu có tội lỗi gì!”
Chính là kẻ đồng bọn với phường phá hoại.
25 Kẻ có lòng kiêu ngạo dễ tạo ra xung khắc,
Nhưng người tin cậy Chúa ắt sẽ được thịnh vượng.
26 Kẻ nào chỉ tin cậy vào tài trí mình là người dại dột,
Nhưng ai bước đi cách khôn ngoan sẽ được thoát hiểm nguy.
27 Ai giúp đỡ người nghèo sẽ không bị thiếu thốn,
Nhưng ai quay mắt làm ngơ sẽ bị lắm lời nguyền rủa.
28 Khi kẻ ác nắm quyền, người ta đều bỏ trốn,
Nhưng khi chúng bị diệt vong, người ngay lành sẽ gia tăng.
29 Người nào thường bị quở trách mà vẫn cứng cổ mình
Sẽ bị bại hoại thình lình không phương cứu chữa.
2 Khi người ngay lành lãnh đạo, dân chúng được an vui,
Nhưng khi kẻ ác cầm quyền, người dân ta thán không kể xiết.
3 Người yêu mến khôn ngoan làm cha mình vui thỏa;
Còn đứa kết bạn với đĩ điếm khiến khánh kiệt gia tài.
4 Nhờ thực thi công lý, vua làm cho quốc gia bền vững,
Nhưng kẻ tham của hối lộ khiến đất nước diệt vong.
5 Người tâng bốc người lân cận
Là giăng bẫy trước bước chân người ấy.
6 Kẻ gian ác phạm tội là tự nộp mình vào bẫy,
Nhưng người ngay lành vẫn ca hát và hân hoan.
7 Người ngay lành quan tâm đến quyền lợi người nghèo khó,
Nhưng kẻ gian ác chẳng biết gì đến việc đó bao giờ.
8 Kẻ nhạo báng gây cho thành bị phóng hỏa,
Nhưng người khôn ngoan làm cho cơn thịnh nộ nguôi đi.
9 Nếu người khôn cãi nhau với kẻ dại,
Kẻ dại sẽ tức giận hoặc chế giễu, và sự việc sẽ không yên.
10 Kẻ khát máu ghét người thanh liêm trung thực,
Nhưng người chính trực tìm kiếm sự an khang.
11 Kẻ dại dột bộc lộ hết cơn giận mình ra,
Nhưng người khôn ngoan biết dằn nó lại.
12 Nếu người lãnh đạo thích nghe những lời gian dối,
Các viên chức dưới quyền rồi sẽ thành một bọn ác nhân.
13 Người nghèo khó và kẻ áp bức có chung một điểm:
Ðôi mắt của cả hai đều được ánh sáng Chúa ban cho.
14 Nếu vua xét xử người nghèo dựa theo công lý,
Thì ngôi nước vua sẽ bền vững lâu dài.
15 Roi vọt và lời quở trách sẽ giúp con cái trở nên khôn ngoan,
Còn đứa luôn được nuông chiều sẽ làm cho mẹ nó xấu hổ.
16 Khi số kẻ gian ác gia tăng thì tội ác cũng gia tăng;
Nhưng người ngay lành sẽ nhìn xem chúng sụp đổ.
17 Hãy sửa dạy con bạn, nó sẽ cho bạn được nghỉ ngơi,
Nó sẽ làm cho tâm hồn bạn được vui thỏa.
18 Ðâu không có khải tượng, dân buông tuồng phóng túng;
Phước cho người luôn tuân thủ luật pháp đến cùng.
19 Chẳng phải bằng lời nói suông mà tôi đòi sẽ sửa đổi,
Dù nó có hiểu rồi, nó vẫn chẳng làm theo.
20 Con có thấy kẻ vội vàng phát biểu ý kiến nó chăng?
Người ta có hy vọng nơi kẻ dại hơn là nơi kẻ đó.
21 Ai nuôi dưỡng đầy tớ mình từ khi nó còn thơ ấu,
Lúc lớn lên nó sẽ như con cái trong nhà.
22 Người nóng giận dễ gây xung đột,
Kẻ giận dữ phạm lầm lỗi nhiều thay.
23 Kẻ kiêu ngạo làm cho mình bị hạ thấp,
Nhưng người có tinh thần khiêm nhường sẽ giữ được thanh danh.
24 Kẻ hợp tác chia chác với kẻ trộm là ghét mạng sống mình,
Nó nghe lời thề bị sát hại nên chẳng dám tiết lộ ra.
25 Nỗi lo sợ của người ta sẽ làm cho họ dễ sa vào bẫy,
Nhưng ai tin cậy Chúa thì sẽ được an toàn.
26 Lắm người cầu cạnh ân huệ của kẻ cầm quyền,
Nhưng từ nơi Chúa mà người ta được công lý.
27 Kẻ bất lương là điều gớm ghiếc cho người ngay lành,
Còn người theo đường chính trực lại là điều gớm ghiếc cho kẻ gian ác.
Copyright © 2011 by Bau Dang