Bible in 90 Days
7 Anak, tumana ug tipigi sa imong kasingkasing ang akong mga gipanudlo ug mga sugo. 2 Tipigi ang akong mga sugo aron motaas ang imong kinabuhi. Ampingi ang gipanudlo ko kanimo sama sa pag-amping mo sa imong mga mata. 3 Itanom kini sa imong hunahuna aron dili mo gayod malimtan. 4 Isipa ang kaalam ingon nga imong igsoong babaye ug ang maayong pagsabot ingon nga imong suod nga higala. 5 Kay ilikay ka niini gikan sa babayeng daotan nga makadaning manulti.
Ang Babayeng Daotan
6 Usa ka adlaw, namintana ako sa akong balay, 7 ug nakita ko ang mga batan-ong lalaki nga walay alamag sa kinabuhi. Ang usa kanila walay buot. 8 Misubay siya sa dalan paingon sa kanto diin atua ang balay sa usa ka babayeng daotan. 9 Kilomkilom na kadto ug paingon na mongitngit. 10 Unya gisugat siya sa usa ka babaye nga nagsul-ob ug bisti sa babayeng nagabaligyag dungog, nga may plano nang daan sa unsay iyang himuon sa maong lalaki. 11 Kining babayhana sabaan ug gahig ulo. Dili makapuyo sa balay. 12 Anaa siya kanunay sa dalan o sa mga eskinita, ug usahay sa mga plasa. 13 Inigkakita niyag lalaki, gakson niya kinig hagkan. Ug dili gayod maulaw moingon: 14 “Gituman ko karon ang akong saad nga maghalad, ug may mga karne didto sa balay gikan sa mananap nga akong gihalad. 15 Busa gipangita ko ikaw, ug maayo kay nakita ko ikaw. 16 Gihapinan ko na ang akong higdaanan ug dekolor nga panapton nga gikan pa sa Ehipto. 17 Gibutangan ko kini sa mga mira, aloe, ug cinamon. 18 Busa dali, magdulog kita; tagbawon ta ang atong kaugalingon hangtod magbuntag, 19 kay wala dinhi ang akong bana. Atua siya sa layo. 20 Nagdala siyag daghang kuwarta ug mga duha pa ka semana ayha siya mobalik.”
21 Busa nahaylo niya ang lalaki pinaagi sa iyang tam-is ug makadani nga mga pulong. 22 Diha-diha misunod ang lalaki kaniya nga daw sa baka nga giguyod paingon sa ihawanan o sa lagsaw[a] nga nagpadulong sa lit-ag 23 diin mamatay siya pinaagi sa pana. Sama usab siya sa usa ka langgam nga nagdali-dali ug paingon sa lit-ag, nga walay kalibotan nga kamatayon diay ang iyang padulngan.
24 Busa, mga anak, pamatia ninyo pag-ayo ang akong ginasulti. 25 Ayaw kamo pagpadala niining matanga sa babaye; ayaw kamo pagpahisalaag kaniya. 26 Daghan nang mga lalaki ang nalaglag tungod kaniya. 27 Kon moadto kamo sa iyang balay, sama rag nagpaingon kamo sa dapit sa mga patay.
Ginadayeg ang Kaalam
8 Ang kaalam ug pagsabot sama sa tawong nagawali. 2 Nagabarog siya diha sa habog nga mga lugar sa daplin sa kadalanan, sa gisang-an sa dalan, 3 duol sa mga pultahan sa lungsod, ug sa mga agianan. Ug nagawali siyag kusog:
4 “Kamong tanan nga katawhan, nakigsulti ako.
5 Kamong mga walay kahibalo, pagmaalamon kamo.
Kamong mga buang-buang, sabta kini.
6 Pamati kamo, kay mapuslanon ug husto kining akong isulti.
7 Tinuod gayod ang akong ginasulti ug ngil-aran ako sa nagasultig daotan.
8 Matarong ang tanan kong ginasulti ug wala gayod kini sagol nga bakak o limbong.
9 Masabtan kining tanan ug walay sayop alang sa mga tawong may pagsabot.
10 Palabiha ang kaalam ug ang akong pagtul-id sa imong pamatasan kaysa pilak ug bulawan.
11 Kay ang kaalam mas bililhon pa kaysa mahalong mga bato ug wala gayoy butang nga imong pangandoyon nga makatupong niini.
12 Ako, nga mao ang kaalam, kahibalo motimbang-timbang kon unsay husto o dili, ug kahibalo ako modesisyon sa ensakto.
13 Ang nagatahod sa Ginoo nasilag sa daotan. Gikasilagan ko ang pagpanghambog, ang pagkamapahitas-on, ang daotang batasan, ug ang pagpamakak.
14 Maayo akong motambag ug may husto ako nga kaalam. May pagsabot ako ug gahom.
15 Pinaagi kanako makadumala ang mga hari, ug makahimo ang mga pangulo ug matarong nga mga kasugoan.
16 Pinaagi kanako makadumala ang mga tigdumala ug ang mga opisyal—ang tanan nga nagadumala nga matarong.[b]
17 Ginahigugma ko ang nagahigugma kanako;
ang mangita kanako makakaplag kanako.
18 Makahatag akog bahandi, dungog, kauswagan, ug kadaogan nga molungtad.
19 Ang akong mahatag mas bililhon pa kaysa purong bulawan o pilak.
20 Ginasunod ko kon unsay matarong ug husto.
21 Ang nagahigugma kanako hatagan kog bahandi;
pun-on ko ang ilang tipiganan sa bahandi.
22 Daan na akong kauban[c] sa Ginoo sa wala pa niya mugnaa ang tanan.
23-26 Gitugotan niya nga anaa na ako sukad pa sa una.
Diha na ako sa wala pa ang kalibotan: ang dagat, ang mga tuboran, ang mga bukid, ang mga bungtod, ang mga kaumahan, ug bisan ang mga abog.
27 Diha na ako sa pagmugna niya sa langit,
sa pagbutang niya sa daw utlanan sa langit ug sa yuta,
28 sa pagmugna niya sa mga panganod,
sa pagpatubod niya sa mga tuboran sa kahiladman,
29 sa pagbutang niya sa utlanan sa dagat aron dili kini molapaw,
ug sa pagbutang niya sa mga pundasyon sa kalibotan.
30 Sama ako sa usa ka arkitekto[d] diha sa tapad sa Ginoo.
Ako ang iyang kalipay adlaw-adlaw, ug malipayon ako kanunay sa iyang presensya.
31 Nalipay ako sa kalibotan nga iyang gimugna ug sa mga katawhan.
32 Busa karon mga anak, pamatia ninyo ako,
kay bulahan ang nagasunod sa akong mga pamaagi.
33 Pamatia ninyo ang akong pagtul-id sa inyong pamatasan aron mahimo kamong maalamon,
ug ayaw gayod ninyo kini kalimti.
34 Bulahan ang tawo nga kanunayng nangandam ug naghulat sa pagpamati kanako.
35 Kay ang tawo nga nagapangita kanako makaangkon sa maayo ug taas nga kinabuhi,
ug pakamaayohon siya sa Ginoo.
36 Apan ang tawo nga wala mangita kanako, nagasakit lang sa iyang kaugalingon.
Ang tanang mga nasuko kanako gusto ug kamatayon.”
Ang Kaalam ug ang Kabuang
9 Ang kaalam sama sa usa ka tawo nga nagpatukod ug dako ug matahom nga balay.[e] 2 Nagpakombira siya; nagaandam ug mga pagkaon ug ilimnon. 3 Unya gisugo niya ang iyang mga sulugoong babaye nga moadtog habog nga mga dapit sa lungsod aron imantala kini: 4 “Kamong mga walay alamag ug pagsabot, giimbitar kamo sa kombira. 5 Panganhi kamo aron mokaon ug moinom sa akong giandam. 6 Undanga na ang inyong pagkawalay-alamag aron padayon kamong mabuhi. Pagkinabuhi kamo nga may pagsabot.”
7 Kon badlongon mo ang tawong mabiay-biayon, insultohon ka niya. Kon badlongon mo ang tawong daotan, pasipad-an ka niya. 8 Ayaw badlonga ang tawong mabiay-biayon kay kapungtan ka niya. Badlonga ang tawong maalamon ug higugmaon ka niya. 9 Tudloi ang maalamon, ug mahimo siyang mas maalamon. Tudloi ang tawong matarong ug madugangan pa gayod ang iyang kahibalo.
10 Kon gusto ka magmaalamon, tahora ang Ginoo. Kon ilhon mo ang Balaan nga Dios, makaangkon kag maayong panabot. 11 Pinaagi sa kaalam, motaas ang imong kinabuhi. 12 Kon maalamon ka, makahatag kini kanimog kaayohan, apan kon isalikway mo ang kaalam, ikaw ray mag-antos.
13 Ang kabuang sama sa usa ka babayeng sabaan, walay alamag, ug walay kahibalo. 14 Maglingkod siya sa pultahan sa iyang balay o sa habog nga mga dapit sa lungsod, 15 ug manawag sa mga molabay nga nagapadulong sa ilang mga trabaho. 16 Moingon siya, “Kamong mga walay alamag, dali kamo dinhi.” Ug ingon pa niya sa mga walay panabot, 17 “Mas lami ang tubig nga kinawat ug mas lami ang pagkaon nga kan-on sa tago.”[f] 18 Apan wala masayod ang mga tawo nga ang moadto kaniya mamatay. Ang nakaadto na kaniya anaa na karon sa dapit sa mga patay.
Ang mga Panultihon ni Solomon
10 Mao kini ang mga panultihon ni Solomon:
Ang anak nga maalamon nagahatag ug kalipay sa iyang ginikanan, apan ang anak nga buang-buang nagahatag ug kasubo kanila.
2 Ang bahandi nga nakuha sa daotang paagi dili makahatag ug kaayohan, apan ang matarong nga pagkinabuhi makaluwas kanimo gikan sa kamatayon.
3 Dili motugot ang Ginoo nga magutman ang mga matarong, apan ang mga daotan dili niya tugotan nga matuman ang ilang daotang mga pangandoy.
4 Ang pagkatapolan makapakabos sa tawo, apan ang pagkakugihan makapaadunahan kaniya.
5 Ang nagatigom ug pagkaon sa ting-ani maalamon nga tawo,[g] apan ang magsige lag katulog makauulaw.
6 Panalanginan sa Dios ang tawong matarong; ang pulong sa mga tawong daotan makapasakit.
7 Ang tawong matarong mahimong panalangin ngadto sa uban ug kanunayng mahinumdoman, apan ang mga tawong daotan kalimtan sa dayon.
8 Ang tawong maalamon nagatuman sa mga sugo. Ang tawong nagasultig kabuang malaglag.
9 Ang tawong matarong layo sa kadaot, apan ang tawong daotan mabulgar ang sala.
10 Ang tawong limbongan makahatag ug kasamok, ug ang tawong nagasultig kabuang malaglag.
11 Ang pulong sa tawong matarong makahatag ug kaayohan sa kinabuhi sa uban,[h] apan ang pulong sa mga tawong daotan makapasakit.
12 Ang kasilag makahaling ug kasamok, apan ang gugma makapasaylo sa tanang kasaypanan.
13 Ang tawo nga may pagsabot nagalitok sa mga pulong nga may kaalam, apan ang tawo nga walay pagsabot nagasultig mga pulong nga maoy hinungdan nga silotan siya.
14 Ang mga maalamon padayon nga nagakat-on, apan ang mga buang-buang nagalitok sa mga pulong nga magpadali sa ilang kalaglagan.
15 Ang bahandi sa adunahan makapanalipod kaniya, apan ang kawad-on sa kabos molaglag kaniya.
16 Ang ganti sa tawong matarong mao ang maayo ug taas nga kinabuhi, apan silot ang maani sa tawong daotan.
17 Ang tawo nga mopatuo sa mga pagbadlong makaangkon ug maayo ug taas nga kinabuhi, apan ang tawo nga nagasalikway niini mahisalaag.
18 Bakakon ang tawo nga naghambin ug kasuko, ug buang-buang ang tawong manglibak.
19 Ang tawong tabian daling makasala. Maalamon ang tawong magpugong sa iyang baba.
20 Ang mga pulong sa tawong matarong bililhon sama sa pilak, apan ang hunahuna sa tawong daotan walay pulos.
21 Ang pulong sa tawong matarong makahatag ug kaayohan sa daghang mga tawo gawas lang sa mga tawong buang-buang nga mangamatay tungod sa kawalay-pagsabot.
22 Maadunahan ang tawo tungod sa pagpanalangin sa Ginoo, ug wala nagahatag ang Ginoo ug kalisod sa iyang pagkabahandianon.
23 Ang kalipay sa buang-buang mao ang paghimog daotan, apan ang kalipay sa tawo nga may pagsabot mao ang pagkinabuhing maalamon.
24 Maingon nga ang gikahadlokan sa tawong daotan mahitabo kaniya, ang ginahandom sa tawong matarong maangkon niya.
25 Kon moabot sa kinabuhi ang pagsulay nga daw sa bagyo, mapukan ang tawong daotan, apan ang tawong matarong pabiling magbarog nga lig-on.
26 Maingon nga ang suka makapangilo sa ngipon ug ang aso makapaluha sa mata, ang tapolan nga tawo makapaugtas sa nagsugo kaniya.
27 Ang nagatahod sa Ginoo taas ug kinabuhi, apan ang tawong daotan mubo rag kinabuhi.
28 Ang paglaom sa mga matarong makahatag kanilag kalipay, apan ang paglaom sa mga daotan walay katumanan.
29 Ang pagsunod sa mga matarong sa pamaagi sa Ginoo maoy magpanalipod kanila, apan ang pagsupak niini sa mga tawong daotan makapalaglag kanila.
30 Ang mga matarong dili papahawaon niining yutaa, apan ang mga daotan palayason.
31 Ang mga pulong sa tawong matarong may kaalam, apan ang mga pulong sa tawong limbongan makapalaglag kaniya.
32 Ang tawong matarong nasayod kon unsay angay isulti, apan ang mga tawong daotan walay laing masulti kundi ang sayop.
11 Ngil-aran ang Ginoo sa manikas ug timbang, apan malipay siya sa dili tikasan.
2 Ang manghambog maulawan, apan ang mapainubsanon mahimong maalamon.
3 Ang tawong matarong nasayod sa iyang pagabuhaton kay nagsubay siya sa ensaktong pagkinabuhi, apan ang maluibon malaglag kay ang sayop maoy iyang ginakinabuhi.
4 Ang bahandi dili makatabang kon silotan sa Dios ang tawo sa kamatayon, apan ang matarong nga pagkinabuhi makaluwas gikan sa kamatayon.
5 Ang pagkinabuhing matarong sa tawong dili salawayon makapagaan sa iyang pagkinabuhi, apan ang tawong daotan malaglag tungod sa iyang daotang binuhatan.
6 Ang pagkinabuhing matarong sa tawong nagsubay sa ensakto maoy magluwas kaniya, apan ang daotang mga tinguha sa tawong maluibon maoy magsakit kaniya.
7 Inigkamatay sa mga tawong daotan, mahanaw ang ilang paglaom; ang ilang gipanghandom wala nay pulos.
8 Luwason sa Dios gikan sa kalisod ang matarong, apan ang daotan iyang pasagdan.
9 Daoton sa dili diosnon ang iyang isigka-tawo pinaagi sa iyang mga pulong.
Makalingkawas ang tawong matarong pinaagi sa iyang kaalam.
10 Manghugyaw sa kalipay ang mga lumulupyo sa usa ka lungsod kon mouswag ang mga matarong ug ingon man kon mangamatay ang mga daotan.
11 Mouswag ang lungsod pinaagi sa pagpanalangin sa mga matarong, apan mapukan kini pinaagi sa pagpangdaot sa mga daotan.
12 Ang tawong walay pagsabot mangbugalbugal sa iyang isigka-tawo, apan ang tawong may pagsabot nagapugong sa iyang baba.
13 Ang libakera manugilon sa sekreto, apan ang tawong kasaligan makatago ug sekreto.
14 Mapukan ang usa ka nasod kon wala kini mga magtatambag, apan molig-on kini kon daghan ang mga magtatambag.
15 Magkaproblema ka kon moako ka nga mobayad sa utang sa uban, labi na kon dili nimo sila kaila. Busa kon dili ka gustong maproblemahan, ayaw kana himoa.
16 Ang babayeng buotan moani ug pasidungog, apan ang tawong bangis kutob ra sa pag-angkon ug bahandi.
Ang tawong tapolan mapobre,[i] apan ang tawong kugihan maadunahan.
17 Kon maayo ka sa uban, makahatag kinig kaayohan kanimo; apan kon bangis ka, kasakit ang imong padulngan.
18 Ang ganti sa tawong daotan lumalabay lang, apan ang buhat sa tawong matarong moani ug matuod nga ganti.
19 Ang tawong nagahimog matarong padayong mabuhi, apan ang nagahimog daotan mamatay.
20 Ngil-aran ang Ginoo sa mga tawong baliko ug utok, apan gikalipay niya ang mga tawong dili salawayon.
21 Sigurado gayod nga silotan ang mga daotan, apan makalingkawas ang mga matarong.
22 Ang katahom sa babayeng walay maayong desisyon sama lang sa singsing nga bulawan nga anaa sa simod sa baboy.
23 Ang ginatinguha sa mga matarong makahatag ug kaayohan, apan ang ginatinguha sa mga daotan makalagot.
24 Ang mga mahinatagon misamot hinuon pag-uswag; apan ang mga hakog misamot hinuon ug kakabos.
25 Ang tawong mahinatagon mouswag. Ang tawo nga nagatabang sa uban tabangan usab.
26 Panghimaraoton sa mga tawo ang nagatago sa iyang baligya aron ibaligya kini kon motaas na ang presyo, apan dinayeg ang mga tawo nga wala magtago sa ilang baligya.
27 Ang tawong nangandoy sa maayo makakitag kaayo, apan ang tawo nga mangitag samok makasugat gayod niini.
28 Madismaya ang tawo nga nagasalig sa iyang bahandi, apan ang matarong mouswag sama sa labong nga tanom.
29 Ang mga buang-buang nagadala ug kasamok sa panimalay ug wala gayod silay mapanunod sa kaulahian. Mahimo silang ulipon sa mga maalamon.
30 Ang binuhatan sa tawong matarong makatabang sa uban nga mahimong motarong ug motaas ang ilang mga kinabuhi.[j] Ug maaghat niya ang mga tawo sa iyang kaalam.
31 Kon dinhi sa kalibotan ang mga matarong makadawat ug balos sa ilang mga binuhatan, labi na gayong balosan ang mga daotan ug mga makasasala.
12 Ang tawo nga modawat ug pagtul-id sa iyang pamatasan gustong magmaalamon, apan hungog ang tawong dili gustong badlongon.
2 Kahimut-an sa Ginoo ang maayong tawo, apan silotan niya ang manglingla.
3 Ang tawong daotan ug binuhatan walay kalig-on; apan ang matarong dili matarog, sama sa kahoy nga lawom ug gamot.
4 Ang maayo nga asawa garbo ug kalipay sa iyang bana, apan ang makauulaw nga asawa sama sa sakit nga mokutkot sa kabukogan sa iyang bana.
5 Ang mga ginahunahuna sa mga tawong matarong ensakto; ang ginatambag sa tawong daotan malimbongon.
6 Makamatay ang mga pulong sa mga daotan, apan ang mga pulong sa mga matarong makaluwas.
7 Laglagon ang mga daotan ug mahanaw sila, apan ang mga matarong ug ang ilang mga kaliwat magpabilin.
8 Ginapasidunggan ang tawong maalamon, apan ginatamay ang tawong baliko ug utok.
9 Mas maayo pa ang tawo nga dili inila apan adunay sulugoon kaysa tawo nga nagapakaaron-ingnon nga dungganon apan wala diay gikaon.
10 Ang tawong matarong moatiman ug maayo sa iyang mga mananap, apan ang tawong daotan bangis ug walay kalooy sa iyang mga mananap.
11 Ang kugihan nga mag-uuma may abunda nga pagkaon, apan ang walay pagsabot mag-usik-usik sa iyang panahon sa walay kapuslanan.
12 Ang gusto sa mga daotan mao ang kanunay nga paghimo ug daotan, mao kana nga dili gayod sila molig-on, apan ang mga matarong molig-on sama sa kahoy nga lawom ang gamot.[k]
13 Ang daotang mga pulong sa tawong daotan maoy maghatod kaniya sa kagubot, apan ang matarong maglikay sa gubot.
14 May ganti ang maayo natong mga pulong ug binuhatan.
15 Ang tawong buang-buang naghunahuna nga husto siya kanunay, apan ang tawong maalamon mamati ug tambag.
16 Masuko dayon ang tawong buang-buang kon insultohon, apan ang tawong maalamon dili magtagad sa mga pagpanginsulto kaniya.
17 Ang kasaligan nga saksi nagasugilon sa tinuod, apan dili masaligan ang bakakon.
18 Ang mga pulong nga wala hunahunaa sa dili pa ibungat nahisama sa espada nga makapasakit sa pagbati, apan ang mga pulong nga gibalansi kon maayo ba o dili makapahupay.
19 Ang kamatuoran maoy molungtad, apan ang bakak sa kalit lang mahanaw.
20 Panglimbong ang sulod sa kasingkasing sa tawong nagplanog daotan, apan kalipay ang bation sa tawong nagaplanog kaayohan.
21 Walay daotang mahitabo sa mga matarong, apan daghang daotang mahitabo ngadto sa mga daotan.
22 Ngil-aran ang Ginoo sa mga bakakon, apan kalipay niya ang mga matinud-anon.
23 Ang maalamon nga tawo dili magpasigarbo sa iyang nahibaloan, apan ipakita gayod sa tawong buang-buang ang iyang kabuang.
24 Ang kugihan nga tawo makaangkon ug taas nga katungdanan, apan ang tapolan mubo rag posisyon.[l]
25 Ang kabalaka makakuha sa kalipay sa tawo; ang maayo nga mga pulong makapalipay kaniya.
26 Ang tawong matarong makagiya sa iyang higala, apan ang tawong daotan makapahisalaag.
27 Ang tawong tapolan dili makakab-ot sa iyang gipangandoy, apan ang tawong kugihan maadunahan.
28 Kon magkinabuhi kang matarong, padayon kang mabuhi, ug maluwas ka sa kamatayon.
13 Ang maalamon nga anak mamati sa pagtul-id sa iyang amahan sa iyang pamatasan, apan ang anak nga bugalbugalon dili mamati kon badlongon.
2 Ang tawo nga maayo ang ipanulti makadawat ug maayo nga balos, apan ang maluibon panimaslan.
3 Ang magbantay sa iyang sinultihan nagapanalipod sa iyang kinabuhi, apan ang magpataka ug sulti malaglag.
4 Kon tapolan ang usa ka tawo, bisan unsa pay iyang pangandoyon dili gayod niya maangkon, apan kon kugihan siya, maangkon niya ang labaw pa sa iyang gipangandoy.
5 Ang tawong matarong dili gustog bakak, apan ang tawong daotan makauulaw ug binuhatan.
6 Ang tawong dili salawayon malikay sa kadaot tungod sa iyang matarong nga pagkinabuhi, apan ang tawong makasasala malaglag tungod sa iyang kadaotan.
7 May mga tawo nga magpakaaron-ingnong adunahan, apan kabos diay. Ug may mga tawo usab nga magpakaaron-ingnong kabos, apan adunahan diay.
8 Ang adunahan mobayad aron matubos ang iyang kinabuhi gikan sa mga manghulga kaniya, apan ang kabos, walay manghulga kaniya.
9 Ang kinabuhi sa tawong matarong sama sa suga nga hayag kaayo, apan ang kinabuhi sa tawong daotan sama sa suga nga napalong.
10 Sa sobrang garbo, may mga tawo nga dili maminaw ug tambag, ug mao kini ang hinungdan sa kagubot. Kon gusto sila magmaalamon kinahanglan maminaw sila ug tambag.
11 Ang bahandi nga nakuha sa daotang paagi dali rang mahanaw, apan ang bahandi nga gihagoan mosamot kadaghan.
12 Ang pangandoy sa tawo nga wala matuman makapaluya, apan ang pangandoy nga natuman makapaabtik ug makahatag ug kalipay sa kinabuhi.[m]
13 Mag-antos ang tawong nagasalikway sa mga gitudlo ug gipatuman kaniya, apan ang tawong nagatuman niini may kaayohan nga mapaabot.
14 Ang pagtudlo sa mga maalamon makaayo ug mopalugway sa imong kinabuhi,[n] ug makapalikay kanimo sa kamatayon.
15 Ginatahod ang tawo nga may maayong panabot. Ang tikasan nagapaingon sa kalaglagan.
16 Ang tawong may panabot motimbang-timbang una sa iyang angayng buhaton, apan ang buang-buang mopasundayag pa gayod hinuon sa iyang kabuang.
17 Ang daotan nga mensahero magpagubot sa mga tawo, apan ang masaligan nga mensahero mopalig-on sa relasyon.
18 Ang tawo nga dili magpabadlong mapobre ug maulawan, apan ang modawat sa mga pagbadlong pasidunggan.
19 Pagkanindot sa bation sa tawo kon matuman ang iyang gipangandoy; mao kana nga ang mga buang-buang dili gayod moundang sa paghimog daotan.
20 Kon makig-uban ka sa mga maalamon, mahimo ka usab nga maalamon, apan kon makig-uban ka sa mga buang-buang, mag-antos ka.
21 Moabot ang kalaglagan sa mga makasasala bisan asa pa sila paingon, apan ang mga matarong balosan ug kaayo.
22 Ang bahandi sa maayo nga tawo mapanunod sa iyang mga apo, apan ang bahandi sa makasasala mapanag-iya sa mga matarong.
23 Bisan dakog abot ang yuta sa mga kabos, dili sila makapahimulos niini tungod sa dili matarong nga binuhatan sa uban.
24 Kon dili mo disiplinahon ang imong anak, wala ka mahigugma kaniya. Busa kon gihigugma mo ang imong anak, tul-ira ang iyang pamatasan.
25 Ang mga matarong mabusog gayod, apan ang mga daotan magutman.
14 Ang maalamon nga asawa mopalig-on sa iyang panimalay, apan ang buang-buang nga asawa moguba sa iyang panimalay.
2 Ang tawo nga nagakinabuhi nga matarong nagatahod sa Ginoo, apan kadtong wala nagakinabuhi nga matarong nagatamay kaniya.
3 Ang mga pulong sa tawong buang-buang magpasakit kaniya, apan ang mga pulong sa tawong maalamon magtipig kaniya.
4 Kon wala kay mananap nga igdadaro wala kay maani, apan kon may mananap ka, ug kusgan pa, daghan kag maani.
5 Ang masaligan nga saksi nagasulti sa tinuod, apan ang bakakon dili masaligan.
6 Ang tawong bugalbugalon dili gayod makaangkon ug kaalam bisan unsaon ug paningkamot, apan ang tawo nga may pagsabot dali rang makakat-on.
7 Likayi ang mga buang-buang kay wala kay maayong makat-onan gikan kanila.
8 Ang kaalam sa tawong kahibalo motimbang-timbang kon unsay maayo o dili maoy nagahatag kaniyag kahibalo kon unsay angay niyang buhaton, apan ang kabuang sa tawong buang-buang maoy magpahisalaag kaniya.
9 Daw sa wala lang sa mga buang-buang kon makasala sila, apan niadtong mga matarong nga nagkinabuhi sa ensakto, gusto nila nga dawaton sila sa Dios.
10 Ikaw ray nasayod kon unsa ka kamalipayon o kon unsa ka kamasulob-on.
11 Laglagon ang panimalay niadtong mga daotan, apan pauswagon ang panimalay niadtong nagkinabuhi sa ensakto.
12 Tingali naghunahuna ka nga nagsubay ka sa ensaktong dalan, apan padulong diay kini sa kalaglagan.
13 Matago ang imong kasubo pinaagi sa pagkatawa, apan human sa katawa anaa ra gihapon ang kasubo.
14 Anaa gayoy balos sa binuhatan sa tawo, maayo man o daotan.
15 Bisag unsa ray tuohan sa tawong walay alamag; apan ang tawong kahibalo motimbang-timbang kon unsay husto o dili nagmatngon sa iyang mga lakang.
16 Ang tawong maalamon nagaamping sa iyang kaugalingon ug nagalikay sa kasamok; apan ang buang-buang danghag ug walay pagpugong sa kaugalingon.
17 Ang tawong dali rang masuko makabuhat ug kabuang. Ang tawong nagalaraw ug daotan kapungtan sa Dios.[o]
18 Makita ang kabuang sa tawong walay alamag, apan makita gayod nga may kaalam ang tawong mahibalo motimbang-timbang kon unsay husto o dili.
19 Ang mga daotan moluhod ug magpakilooy sa mga matarong.
20 Wala kaayoy makighigala sa mga kabos, bisan gani ang ilang mga isigka-ingon, apan ang mga adunahan daghag higala.
21 Makasala ang tawo nga nagatamay sa iyang isigka-tawo nga kabos, apan bulahan ang tawo nga maayo sa mga kabos.
22 Makasala ka kon magplano kag daotan sa imong isigka-tawo, apan kon magplano kag maayo, may mga tawo nga maghigugma ug mounong kanimo.
23 Ang pagtrabaho ug maayo anaay pulos, apan kon pulos ra estorya mapobre ang tawo.
24 Ang balos nga madawat sa mga maalamon mao ang ilang bahandi, apan ang kabuang sa mga buang-buang moanig dugang pang kabuang.
25 Ang saksi nga nagasugilon sa tinuod makaluwas sa kinabuhi sa tawo, apan ang magsaksig bakak usa ka maluibon.
26 Ang pagtahod sa Ginoo maghatag ug seguridad ug kalig-on ngadto sa tawo ug sa ilang mga anak.
27 Ang pagtahod sa Ginoo makaayo ug mopalugway sa imong kinabuhi,[p] ug makapalikay kanimo sa kamatayon.
28 Ang pagkagamhanan sa hari nagdepende sa kadaghan sa iyang katawhan; kon wala ang iyang katawhan mapukan ang hari.
29 Ang tawong mapailubon maalamon gayod, apan ang tawo nga daling masuko nagapakita sa iyang pagkabuang-buang.
30 Ang malinawong hunahuna makaayo sa lawas, apan ang kasina sama sa sakit nga mokutkot sa kabukogan.
31 Ang nagapaantos sa mga kabos nagatamay sa Dios nga naghimo kanila, apan ang maloloy-on sa mga kabos nagapasidungog sa Dios.
32 Laglagon sa Dios ang mga daotan tungod sa ilang daotang mga binuhatan, apan panalipdan niya ang mga matarong tungod sa ilang pagkadiosnon.[q]
33 Ang kaalam anaa sa hunahuna sa tawong may pagsabot, apan ang mga buang-buang walay[r] nahibaloan bahin sa kaalam. 34 Mouswag ang usa ka nasod kon ang mga lumulupyo niini magkinabuhi nga matarong; apan kon magpakasala sila, maulawan ang ilang nasod.
35 Makapalipay sa hari ang maalamon nga sulugoon, apan kapungtan niya ang sulugoon nga nagapakaulaw kaniya.
15 Ang malumanay nga tubag makahupay sa kasuko, apan ang singhag makapaalsa sa dugo.
2 Ang mga pulong sa maalamon nga tawo makahatag ug kaalam, apan puro lang kabuang ang mogawas sa baba sa tawong buang-buang.
3 Makita sa Ginoo ang tanan, bisan asang dapita. Nagatan-aw siya sa mga binuhatan sa mga daotan ug sa mga matarong.
4 Ang malumo nga mga pulong makaayo sa kinabuhi sa tawo,[s] apan ang sakit nga mga pulong makapasakit sa dughan.
5 Ang buang-buang nga tawo dili manumbaling kon badlongon sa iyang amahan ang iyang pamatasan, apan ang maalamon mopatuo.
6 Modaghan ang bahandi sa mga matarong, apan ang iya sa mga daotan mahanaw.
7 Imantala sa mga maalamon ang kaalam; dili kini mahimo sa mga buang-buang.
8 Ngil-aran ang Ginoo sa halad sa mga daotan, apan gikalipay niya ang pag-ampo sa mga matarong.
9 Ngil-aran ang Ginoo sa paggawi sa tawong daotan, apan ginahigugma niya ang tawong nagatinguha sa paghimog matarong.
10 Ang pagtul-id sa pamatasan isipong daotan sa tawo nga mitipas sa hustong dalan. Ang tawo nga dili gusto badlongon mamatay.
11 Kon nahibalo ang Ginoo kon unsay nangahitabo sa dapit sa mga patay, mas labaw pa siyang nahibalo kon unsay anaa sa kasingkasing sa tawo.
12 Ang tawong bugalbugalon dili gustong badlongon; dili siya magpatambag sa mga maalamon.
13 Kon malipayon ang tawo, mapahiyomon siya, apan kon anaa siya sa kasubo, maminghoy ang iyang nawong.
14 Ang tawo nga may pagsabot gusto gayod nga makakat-on, apan ang tawong buang-buang mas gusto pa gayod ug kabuang.
15 Pait ang kinabuhi sa mga kabos, apan kon kontento lang sila, magmalipayon sila sa kanunay.
16 Mas maayo pa ang kabos nga may pagtahod sa Ginoo kaysa adunahan nga puno sa kagubot ang kinabuhi.
17 Mas maayo pang magsud-an lang ug utan nga may paghigugmaay kaysa magsud-an ug karne nga may pagdinumtanay.
18 Ang pagkamainiton ug ulo makasugod ug kasamok, apan ang pagkamapailubon makapaundang sa panag-away.
19 Kon tapolan ka mahimong lisod ang imong kinabuhi, apan kon magkugi ka maharuhay imong kinabuhi.
20 Ang maalamon nga anak nagahatag ug kalipay sa iyang ginikanan. Buang-buang ang anak nga nagapakadaotan sa iyang ginikanan.
21 Ang tawo nga walay pagsabot malipay sa mga binuang, apan ang tawong may pagsabot nagakinabuhi nga matarong.
22 Kon dili ka maminaw ug tambag kabahin sa imong mga plano, dili ka molampos, apan kon maminaw kag daghang tambag molampos gayod kini.
23 Malipay ang tawo kon makahatag siya sa tukma nga tubag. Samot na gayod kaanindot kon makahatag siya sa tukmang tubag sa tukmang higayon.
24 Nagasubay ang maalamon nga tawo sa dalan paingon sa kinabuhi aron malikayan niya ang kamatayon.
25 Gub-on sa Ginoo ang balay sa mga mapahitas-on,[t] apan panalipdan niya ang mga yuta sa mga biyuda.
26 Ngil-aran ang Ginoo sa ginahunahuna sa mga daotan, apan kalipay niya ang mga ginahunahuna[u] sa mga hinlo ug kasingkasing.
27 Ang tawo nga nagaangkon ug bahandi sa daotang paagi nagadala ug kalisod sa iyang panimalay. Ang tawo nga dili modawat ug suborno padayon nga magkinabuhi.
28 Ang matarong nga tawo maghunahuna una sa dili pa siya mosulti, apan ang daotan magpataka lag sulti.
29 Layo ang Ginoo sa mga daotan, apan mamati siya sa mga pag-ampo sa mga matarong.
30 Makahatag ug kalipay ang mapahiyomon nga panagway, ug makapabaskog ang maayong balita.
31 Ang maminaw ug pagbadlong nga makahatag kaayohan sa kinabuhi mahimong maalamon.
32 Peligro ang tawo nga dili mamatig pagbadlong nga motul-id sa iyang pamatasan, apan kon iya kining tuohan, makaangkon siyag pagsabot.
33 Ang pagtahod sa Ginoo magtudlo sa tawo nga magmaalamon, ug ang pagpaubos makahatag kaniyag dungog.
16 Ang tawo nagaplano, apan ang Ginoo ang nagabuot kon matuman ba kini o dili.[v]
2 Sa atong hunahuna husto na gayod ang tanan natong ginahimo, apan ang Ginoo ray makahukom kon unsay atong tumong.
3 Itugyan sa Ginoo ang tanan mong buhaton ug magmalampuson ka.
4 Tanang gihimo sa Ginoo may katuyoan, bisan ang mga daotan nga gitakda niya nga malaglag.
5 Ngil-aran ang Ginoo sa mga mapahitas-on, ug sigurado gayod nga silotan sila.
6 Kon tinuoray natong ginahigugma ang Ginoo, pasayloon niya ang atong mga sala. Kon nagatahod kita kaniya, malikay kita sa kadaotan.
7 Kon nalipay ang Ginoo sa atong paggawi, maghimo siyag paagi nga makighigala kanato ang atong mga kaaway.
8 Mas maayo pa ang gamayng bahandi nga gihagoan sa tinarong nga paagi kaysa daghang bahandi nga naangkon sa daotang paagi.
9 Nagaplano ang tawo sa angay niyang buhaton, apan ang Ginoo ang nagapatigayon niana.
10 Kon mohukom ang hari nga giniyahan sa Dios, husto kanunay ang iyang paghukom.[w]
11 Dili ikahimuot sa Ginoo nga manglimbong kita sa atong pagnegosyo.
12 Ngil-aran ang mga hari sa paghimog daotan, kay ang ilang pagdumala makapadayon lamang kon matarong ang ilang binuhatan.
13 Malipay ang mga hari sa mga tawong dili mamakak; palangga nila kadtong nagasulti sa tinuod.
14 Kon masuko ang hari malagmit may patyon siya, busa ang tawong maalamon maningkamot gayod nga dili masuko ang hari.
15 Kon gikalipay sa hari ang usa ka tawo dili niya kini patyon; ipakita niya niini ang iyang kaayo nga daw sa ulan sa panahon sa tingsibol sa mga tanom.
16 Mas labi pang maayo nga makaangkon ug kaalam ug pagsabot kaysa bulawan ug pilak.
17 Ang tawong nagsubay sa ensaktong pagkinabuhi naglikay sa kadaotan, ug ang nagmatngon sa iyang kaugalingon layo sa katalagman.
18 Ang kahambog ug kamapahitas-on sa usa ka tawo makapalaglag kaniya.
19 Mas maayo pang magkinabuhing mapainubsanon uban sa mga kabos kaysa makigbahin sa gipang-ilog sa mga hambogiro.
20 Ang tawo nga mamati kon tudloan mouswag. Bulahan ang tawo nga nagasalig sa Ginoo.
21 Ang maalamon nga tawo mailhan nga adunay hustong panabot, ug kon maayo siyang manulti may makat-onan ang ubang tawo kaniya.
22 Ang kaalam sama sa tuboran nga nagahatag ug kinabuhi—makaangkon ug maayo ug taas nga kinabuhi ang nagabaton niini. Apan ang mga buang-buang silotan tungod sa ilang kabuang.
23 Ang maalamon nga tawo nagabantay gayod sa iyang gipanulti, mao kana nga makakat-on ang ubang tawo kaniya.
24 Ang tam-is nga mga pulong sama sa dugos; makalipay ug makapalig-on sa tawo.
25 Tingali naghunahuna ka nga nagsubay ka sa ensaktong dalan, apan padulong diay kini sa kalaglagan.
26 Ang kagutom magtukmod sa tawo sa pagtrabaho.
27 Ang tawong daotan nagaplano ug daotan, ug sakit siya manulti nga daw sa kalayo nga makapaso.
28 Ang tawong nagapanglibak makamugna ug away ug moguba sa panaghigalaay.
29 Ang tawong bangis mohaylo ug mosulsol sa iyang isigka-tawo ngadto sa kadaotan.
30 Pagbantay kamo sa mga tawong nagpahiyom ug nagpangidhat kay basin may daotan silang plano.
31 Ang katigulangon usa ka kadungganan nga maangkon sa tawo nga may matarong nga kinabuhi.
32 Mas maayo pa ang tawo nga mapailubon kaysa tawo nga gamhanan. Mas maayo pa ang tawo nga makapugong sa iyang kaugalingon kaysa tawo nga migahom sa usa ka siyudad.
33 Magripa ang mga tawo aron mahibaloan nila kon unsay hustong desisyon, apan ang tanang desisyon nagaagad sa pagbuot sa Ginoo.
17 Mas maayo pa nga gamay ra ang pagkaon nga malinawon ang panimalay kaysa magkombira nga may panag-away.
2 Ang maalamon nga sulugoon magagahom sa makauulaw nga anak sa iyang agalon, ug bahinan siya sa panulondon sa mga anak sa iyang agalon.
3 Sama sa bulawan ug plata nga sulayan pinaagi sa kalayo, ang atong kasingkasing ginasulayan usab sa Ginoo.
4 Ang tawong daotan ganahang mamati sa sama niyang daotan, ug ang bakakon gustong mamati sa sama niyang bakakon.
5 Ang nagatamay sa mga kabos nagainsulto sa iyang Magbubuhat. Silotan ang tawo nga malipay kon may daotang mahitabo sa uban.
6 Garbo sa mga tigulang ang ilang mga apo, maingon nga garbo usab sa mga anak ang ilang mga ginikanan.
7 Dili angayan nga mosultig maayo ang buang-buang, ug labi nang dili angay nga mamakak ang usa ka pangulo.
8 Nagatuo ang uban nga ang suborno sama sa madyik nga magpasayon sa tanan.
9 Kon pasayloon mo ang imong higala nga nakasala kanimo, magpabilin ang inyong panaghigalaay, apan kon balik-balikon mo paghisgot ang iyang sala, maguba ang inyong panaghigalaay.
10 Ang maalamon nga tawo makakat-on na sa usa lang ka pagbadlong, apan ang buang-buang dili gayod makakat-on bisan sigehan pag latos.
11 Ang tawong daotan kanunayng mangitag samok, busa padad-an siyag bangis nga tawo nga mosilot kaniya.
12 Mas makuyaw pa nga ikatagbo ang tawong buang-buang nga nagahimog binuang kaysa mananap nga oso[x] nga nawad-ag mga anak.
13 Kon daotan ka ngadto sa mga tawo nga maayo kanimo, kanunay lang may daotang mahitabo sa imong panimalay.
14 Ang nagsugod pa lang nga away nahisama sa buslot sa tangke sa tubig. Santaa kini sa dili pa modako.
15 Ngil-aran ang Ginoo sa tawong mohukom nga silotan ang dili sad-an o mohukom nga hatagag kagawasan ang sad-an.
16 Walay kapuslanan ang paggasto sa pagpaeskwela sa usa ka tawong buang-buang kay wala siyay gana nga magtuon.
17 Ang higala nagahigugma kanimo sa tanang panahon, ug ang kadugo motabang kanimo sa panahon sa kalisdanan.
18 Walay panabot ang tawo nga mosaad nga mobayad sa utang sa uban.
19 Ang tawong ganahan magpakasala ganahag gubot, ug ang tawong hambog nangitag kalaglagan.
20 Dili gayod mouswag ang tawong baliko ug utok, ug ang tawong bakakon kalaglagan ray maangkon.
21 Kasubo ug kasakit ang bation sa ginikanan sa buang-buang nga anak.
22 Kon malipayon ka, makahatag kinig kaayohan sa imong panglawas, apan kon masulob-on ka, maglain imong pamati.
23 Ang tawong daotan modawat ug suborno aron tuison ang hustisya.
24 Ang tawo nga may panabot nagapaningkamot kanunay nga madugangan ang kaalam, apan ang tawong buang-buang wala kahibalo kon unsay iyang buhaton.
25 Kasubo ug kasakit ang ihatag sa buang-buang nga anak ngadto sa iyang mga ginikanan.
26 Dili maayo nga pakasad-on ang tawong walay sala, o ang tawong dungganon nga ensakto ug binuhatan.
27 Ang tawong maalamon ug may panabot magbantay sa iyang isulti ug kalmado.
28 Bisan ang buang-buang maalaan nga maalamon ug may panabot kon maghilom-hilom lang.
18 Ang tawo nga gustong maglainlain kaugalingon ray gihunahuna, ug supakon niya ang ensakto nga hunahuna sa uban.
2 Ang tawong buang-buang wala gayoy tinguha nga makakat-on; ang gusto lang niya nga masulti ang iyang gusto.
3 Ang paghimog daotan ug makauulaw nga butang maghatag ug kaulawan.
4 Ang pulong sa tawong maalamon makahatag ug kaalam ngadto sa uban; sama kini sa nagadagayday nga tubig gikan sa lawom nga tuboran.
5 Dili maayo ang pagdapig sa tawong sad-an ug ang dili paghatag ug hustisya ngadto sa tawong inosente sa sala.
6 Ang mga pulong sa tawong buang-buang makapasugod ug away ug mahimong hinungdan nga madapatan siya.
7 Ang mga pulong sa tawong buang-buang magpasakit ra usab kaniya.
8 Ang tabi-tabi daw sama sa pagkaon nga lami usapon ug tunlon.
9 Ang tawong tapolan sama kamaot sa tawong tigpangdaot.
10 Ang Ginoo sama sa lig-ong tore; nagadangop kaniya ang mga matarong aron walay daotang mahitabo kanila.
11 Nagahunahuna ang mga adunahan nga ang ilang bahandi makapanalipod kanila sama sa lig-on ug habog nga mga paril nga nagalibot sa siyudad.
12 Ang pagpanghambog makapalaglag sa tawo, apan ang pagpaubos makahatag ug kadungganan.
13 Balingag ug pakaulaw lang ang tawong wala mamati unya magtubag-tubag.
14 Ang determinasyon sa tawo nga mabuhi makapalig-on kaniya kon magsakit siya, apan kon mawala kini wala nay makatabang pa kaniya.
15 Ang tawong maalamon ug may panabot naninguha pa nga madugangan ang iyang kaalam.
16 Sayon ra duolon ang tawong dungganon kon may dala kang regalo alang kaniya.
17 Ang unang mopamatuod sa korte morag mao nay husto, hangtod dili pa niya ikaatubang ang iyang kontra.
18 Ang pagripa makapaundang sa panaglalis, ug makahusay sa panagbangi sa duha ka gamhanang tawo.
19 Lisod magpasig-uli sa usa ka igsoon[y] nga nahiubos kanimo. Mas lisod pa kining buhaton kaysa pagsulong sa usa ka pinarilan nga lungsod.
Maingon nga malisod gub-on ang mga trangka sa pultahan sa palasyo, malisod usab husayon ang panag-away sa duha ka tawo.
20 Anihon mo ang bunga sa imong gipanulti.[z]
21 Ang imong ipanulti makaluwas sa kinabuhi o makamatay. Busa kon estoryador ka, pagmatngon kay anihon mo ang bunga sa imong gipamulong.
22 Kon nakapangasawa ka, nakaangkon kag kaayohan, ug nagpadayag kana nga maayo ang Ginoo kanimo.
23 Ang mga kabos mohangyo, apan ang mga adunahan sakit ug tinubagan.
24 May panaghigalaay nga dili molungtad, apan may panaghigalaay usab nga mas suod pa kaysa managsoon.
19 Mas maayo pa ang kabos nga nagakinabuhi ug matarong kaysa buang-buang nga bakakon.
2 Dili maayo nga kugihan ka apan walay nahibaloan. Dili usab maayo nga magdali-dali kay basig masayop ka.
3 May mga tawo nga nagadaot sa ilang kaugalingon pinaagi sa ilang kabuang, ug unya ang Ginoo pa ang ilang basolon.
4 Ang adunahan daghag higala, apan ang kabos biyaan sa iyang mga higala.
5 Ang bakakon nga saksi silotan, ug si bisan kinsa nga nagabakak dili makalingkawas sa silot.
6 Daghan ang makighigala sa mga iladong tawo aron paboran sila, ug ang tanang mga tawo makighigala sa manggihatagon.
7 Kon kabos ka, dili ka tagdon sa imong mga paryente, ug labaw na gayod sa imong mga higala. Kon kinahanglanon mo sila, dili mo sila madangpan.
8 Ang tawo nga nagatinguha nga magmaalamon nahigugma sa iyang kaugalingon, ug siya magmauswagon.
9 Ang bakakon nga saksi silotan, ug si bisan kinsa nga nagabakak malaglag.
10 Dili angayan nga magkinabuhi sa kaharuhay ang tawong buang-buang, ug labi nang dili angayan nga mogahom sa mga tigdumala ang usa ka ulipon.
11 Kon mapailubon ka, nagpadayag kana nga maalamon ka. Ug kon magpasaylo ka sa mga nakasala kanimo, maghatod kinig kadungganan kanimo.
12 Ang kasuko sa hari sama sa ngulob sa liyon, apan ang iyang kaayo sama sa yamog sa tanaman.
13 Ang buang-buang nga anak makadala ug kalaglagan sa iyang amahan. Ang asawa nga tagawtawan perwisyo sama sa nagtulo nga atop.
14 Mapanunod gikan sa ginikanan ang balay ug ang uban pang kabtangan, apan ang Ginoo lang ang makahatag ug maalamon nga asawa.
15 Kon tapolan ka ug sige rag katulog, magutman ka gayod.
16 Ang tawo nga nagatuman sa mga sugo sa Dios magkinabuhi sa dayon, apan ang wala nagatuman mamatay.
17 Kon mohatag ka sa mga kabos, sama lang nga nagpahulam ka sa Ginoo, kay ang Ginoo mobayad kanimo.
18 Disiplinaha ang imong mga anak samtang may panahon pa. Kon dili mo sila disiplinahon, giguba mo ang ilang kinabuhi.
19 Pasagdi nga manubag sa iyang binuhatan ang tawong daling masuko, kay kon tabangan mo siya, utrohon ra gihapon na niya.
20 Pamatia ang mga tambag ug pagtul-id sa imong pamatasan aron magmaalamon ka sa umaabot.
21 Daghan kitag mga plano, apan ang kabubut-on sa Ginoo maoy matuman.
22 Ganahan kitag tawo nga maayo. Mas maayo pa ang tawong kabos kaysa bakakon.
23 Tahora ang Ginoo ug mabuhi kag dugay, kontento, ug layo sa katalagman.
24 May mga tawo nga labihan gayod katapolan nga bisan sa pagkaon kapuyan pa.
25 Angay kastigohon ang mga bugalbugalon aron ang sama nilang walay alamag makat-on nga magmaalamon. Badlonga ang tawong maalamon ug mosamot siya kamaalamon.
26 Makauulaw ug talamayon ang anak nga modagmal sa iyang amahan ug mopalayas sa iyang inahan.
27 Anak, kon dili ka mamati sa mga pagtul-id sa imong pamatasan, ginasalikway mo ang mga pagtulon-an nga nagahatag ug kaalam.
28 Ang bakakon nga saksi nagpakawalay-bili sa hustisya, ug ang tawong daotan ganahan gayod nga mohimog daotan.
29 Sigurado gayod nga silotan ang mga bugalbugalon ug mga buang-buang.
20 Ang sobra nga pag-inom sa ilimnong makahubog magpahimo sa tawo nga bastos. Ang tawo nga maghubog-hubog dili maalamon.
2 Ang hari kon masuko morag nagangulob nga liyon. Kon pasuk-on mo siya, patyon ka gayod niya.
3 Dalaygon ang tawo nga maglikay sa kasamok; ang buang-buang lang ang gustog gubot.
4 Ang tapolan nga modaro sa panahon sa tingtanom walay anihon.
5 Ang hunahuna sa tawo mahimong sama kalawom sa tubig, apan kon maalamon ka, matugkad mo kini.
6 Daghan ang moingon nga maayo silang tawo, apan anaa ba kanilay masaligan?
7 Ang matarong nga tawo dili salawayon. Bulahan ang iyang mga anak nga nagasunod sa iyang pamatasan.
8 Kon mohukom ang hari, sutaon gayod niya pag-ayo kon kinsay naghimog daotan.
9 Wala gayoy makaingon nga hinlo na gayod ang iyang kasingkasing, nga wala na gayod siyay sala.
10 Ngil-aran ang Ginoo sa manglimbong ug timbang o pagtakos.
11 Ang mga binuhatan sa usa ka batan-on nagapadayag sa iyang pamatasan, kon siya matarong o dili.
12 Gihatagan kita sa Ginoo ug mata aron makakita ug dalunggan aron makabati.
13 Kon sige ka lang ug katulog, magutman ka. Bangon ug pagtrabaho, ug moabunda ang imong pagkaon.
14 Sawayon sa mamalitay ang baligya aron makahangyo siya. Apan kon mapalit na niya kini, ipasigarbo dayon niya kini.
15 Daghang mga bulawan ug mahalong mga bato, apan diotay ra ang manulti nga may kaalam.
16 Kon may tawo nga mosaad nga siyay mobayad kanimo sa utang sa tawo nga dili niya kaila,[aa] siguroha nga makakuha ka gikan kaniya ug garantiya, aron masiguro mo nga mobayad siya.
17 Ganahag kaon ang tawo sa iyang linimbongan, apan sa ulihi, mahisama kini sa balas diha sa iyang baba.
18 Pangayog tambag kabahin sa imong mga plano o sa dili ka pa moadto sa gira.
19 Ang libakera manabi ug mga sekreto, busa likayi ang tawo nga sama niana.
20 Ang anak nga manunglo ug ginikanan mamatay sama sa suga nga napalong diha sa kangitngit.
21 Ang panulondon nga sa sinugdan imong gikuha sa dili pa hustong panahon dili makahatag kanimo ug kaayohan sa kaulahian.
Ang Pulong Sa Dios (Cebuano New Testament) Copyright © 1988, 2001 by International Bible Society® Used by Permission. All rights reserved worldwide.