Bible in 90 Days

²⁸ Miingon siya kanila, “Sunod kamo kanako kay padag-on kamo sa Ginoo batok sa inyong mga kaaway nga mga Moabihanon.” Busa misunod sila kaniya ug giilog nila ang dapit nga tabokanan sa mga Moabihanon didto sa Suba sa Jordan. Wala gayod silay gipatabok bisan usa ka tawo. ²⁹ Nianang adlawa nakapatay sila ug mga 10,000 ka kusgan ug maisog nga mga Moabihanon. Ug wala gayoy nakaikyas bisan usa. ³⁰ Nianang adlawa gisakop sa Israel ang Moab, ug nagpuyo sila didto nga malinawon sulod sa 80 ka tuig.

Si Shamgar

³¹ Ang misunod nga pangulo kang Ehud mao si Shamgar nga anak ni Anat. Giluwas niya ang Israel sa mga Filistihanon. Gipamatay niya ang 600 ka mga Filistihanon pinaagi sa sungkod nga gigamit sa pang-abog sa baka.

Si Debora ug si Barak

4 Human namatay si Ehud, nagpakasala pag-usab ang mga Israelinhon atubangan sa Ginoo. ² Busa gipasakop sila sa Ginoo kang Jabin nga hari sa Hazor, nga usa ka hari sa mga Canaanhon. Ang komander sa kasundalohan ni Jabin mao si Sisera nga nagpuyo sa Haroshet Hagoyim. ³ Si Jabin may 900 ka mga karwahe nga puthaw. Gidaog-daog niya pag-ayo ang mga Israelinhon sulod sa 20 ka tuig. Busa nagpakitabang sa Ginoo ang mga Israelinhon.

⁴ Niadtong panahona, ang pangulo sa Israel mao si Debora. Usa siya ka propeta sa Dios ug asawa ni Lapidot. ⁵ Kon magpahusay ang mga Israelinhon sa ilang mga kaso kang Debora, moadto sila kaniya didto sa ilalom sa Palma ni Debora, sa tunga-tunga sa Rama ug sa Betel sa kabungtoran sa Efraim.

⁶ Usa niana ka adlaw, gipatawag ni Debora si Barak, ang anak ni Abinoam nga taga-Kedesh nga sakop sa tribo ni Naftali. Pag-abot ni Barak, miingon si Debora kaniya, “Ang Ginoo, ang Dios sa Israel nagsugo kanimo nga magtigom ug 10,000 ka mga lalaki gikan sa tribo ni Naftali ug ni Zebulun. Dad-a sila sa Bukid sa Tabor. ⁷ Danihon ko si Sisera, ang komander sa kasundalohan ni Jabin sa pag-adto sa Lugut sa Kishon uban sa ilang mga karwahe ug mga sundalo, ug itugyan ko sila kanimo.”

⁸ Miingon si Barak kang Debora, “Moadto ako kon mouban ka, apan kon dili ka mouban, dili ako moadto.” ⁹ Mitubag si Debora, “Sige, mouban ako kanimo, apan ang kadungganan dili maimo tungod kay itugyan sa Ginoo si Sisera sa usa ka babaye.” Busa miuban si Debora kang Barak ug miadto sila sa Kedesh. ¹⁰ Gipaadto ni Barak sa Kedesh ang mga sakop sa tribo ni Naftali ug ni Zebulun, ug 10,000 ka mga tawo ang nanguban kaniya. Miuban usab kaniya si Debora.

¹¹ Niadtong higayona, si Heber nga usa ka Kenihanon nagtukod sa iyang tolda duol sa dakong kahoy sa Zaananim duol sa Kedesh. Mibulag siya sa iyang mga kaubang Kenihanon nga mga kaliwat ni Hobab nga bayaw^[a] ni Moises.

¹² May nakasugilon kang Sisera nga si Barak, nga anak ni Abinoam, mitungas sa Bukid sa Tabor. ¹³ Busa gitigom ni Sisera ang 900 niya ka karwahe nga puthaw ug ang tanan niyang mga sundalo. Ug gikan sa Haroshet Hagoyim miadto sila sa Lugut sa Kishon.

¹⁴ Miingon si Debora kang Barak, “Lakaw na! Mao na kini ang adlaw nga itugyan sa Ginoo kanimo si Sisera. Magauna ang Ginoo kanimo.” Busa milugsong si Barak gikan sa Bukid sa Tabor ug misunod kaniya ang 10,000 ka mga sundalo. ¹⁵ Sa dihang misulong na sila si^[b] Barak, gipataranta sa Ginoo si Sisera ug ang tanan niyang mga tigkarwahe ug mga sundalo. Miambak si Sisera sa iyang karwahe ug misutoy ug dagan aron sa pag-ikyas. ¹⁶ Gigukod nila ni^[c] Barak ang mga sundalo ni Sisera apil ang iyang mga tigkarwahe hangtod sa Haroshet Hagoyim ug gihurot ug pamatay. Wala gayoy bisan usa nga nahibilin.

¹⁷ Midagan si Sisera paingon sa tolda ni Jael nga asawa ni Heber, tungod kay managhigala si Jabin nga hari sa Hazor ug ang pamilya ni Heber nga Kenihanon. ¹⁸ Gisugat siya ni Jael ug giingnan, “Sir, dayon sa akong tolda ug ayaw kahadlok.” Busa misulod si Sisera ug gitabonan siya ni Jael ug bagang habol.^{[d] 19} Miingon si Sisera kang Jael, “Palihog hatagi akog tubig. Giuhaw kaayo ako.” Busa giablihan ni Jael ang usa ka panit nga sudlanan sa gatas ug gipainom si Sisera, ug pagkahuman gitabonan niyag balik si Sisera. ²⁰ Miingon si Sisera, “Tindog diha sa pultahan sa tolda ug kon may moabot ug mangutana kon may tawo bang mianhi dinhi ingna nga wala.”

²¹ Tungod sa labihang kakapoy, nakatulog si Sisera. Mikuha si Jael ug martilyo ug ugsok sa tolda ug mihinay-hinay pagduol kang Sisera. Unya gipataop niya ang ugsok sa dunggan-dunggan^[e] ni Sisera hangtod nga midulot kini sa yuta, ug namatay si Sisera.

²² Sa pag-abot ni Barak nga nangita kang Sisera, gisugat siya ni Jael ug giingnan, “Dali, ipakita ko kanimo ang imong gipangita.” Busa miuban si Barak kang Jael sa sulod, ug didto nakita niya si Sisera nga patay na, ug may ugsok nga nagtaop sa iyang dungan-dungan. ²³ Nianang adlawa, gipapildi sa Dios sa mga Israelinhon si Jabin nga hari sa Canaan. ²⁴ Nagpadayon ang ilang pagpakigbatok kang Jabin hangtod nga napatay gayod nila kini.

Ang Awit ni Debora ug ni Barak

5 Sa adlaw sa ilang kadaogan, miawit si Debora ug si Barak nga anak ni Abinoam. Mao kini ang ilang giawit:

Ug ang mga Israelinhon nagkinabuhi nga malinawon sulod sa 40 ka tuig.

Si Gideon

6 Nagpakasala na usab ang mga Israelinhon atubangan sa Ginoo, busa gipasakop sila sa Ginoo sa gahom sa mga Midianhon sulod sa pito ka tuig. ² Labihan ka bangis ang mga Midianhon ngadto sa mga Israelinhon, busa napugos ang mga Israelinhon sa pagtago ngadto sa kabukiran, sa mga langub, ug sa mga kuta. ³ Inigpananom sa mga Israelinhon, sulongon sila sa mga Midianhon, Amalekanhon, ug sa uban pang katawhan sa sidlakan. ⁴ Nagakampo kining mga tawhana didto sa dapit sa mga Israelinhon ug ginadaot nila ang mga tanom sa mga Israelinhon hangtod sa Gaza. Wala gayod silay ginabilin nga pangabuhian sa mga Israelinhon: karnero man, baka, o asno. ⁵ Moabot sila dala ang ilang mga tolda ug kahayopan. Dili gayod maihap ang ilang gidaghanon, apil na ang ilang mga kamelyo. Mora silag bagang panon sa mga dulon nga naghatag ug kadaot sa yuta sa mga Israelinhon. ⁶ Naglisod gayod pag-ayo ang mga Israelinhon tungod sa mga Midianhon, busa nagpakitabang sila sa Ginoo.

⁷ Sa dihang nagpakitabang sila sa Ginoo, ⁸ gipadad-an sila sa Ginoo ug usa ka propeta nga miingon kanila, “Mao kini ang giingon sa Ginoo, ang Dios sa Israel: ‘Gipagawas ko kamo gikan sa Ehipto diin kamo giulipon. ⁹ Giluwas ko kamo gikan sa mga Ehiptohanon ug sa tanan nga midaog-daog kaninyo. Gipadaog ko kamo batok sa inyong mga kaaway ug gihatag ko kaninyo ang ilang mga yuta. ¹⁰ Miingon ako kaninyo nga ako mao ang Ginoo nga inyong Dios, ug kinahanglan nga dili kamo mosimba sa mga dios sa mga Amorihanon kansang yuta inyo karong gipuy-an. Apan wala kamo namati kanako.’ ”

¹¹ Unya, miabot ang anghel sa Ginoo didto sa Ofra. Milingkod siya ilalom sa punoan sa kahoyng terebinto (tugas) nga iya ni Joas nga kaliwat ni Abiezer. Niadtong higayona, si Gideon nga anak ni Joas naggiok ug trigo didto sa pug-anan sa ubas aron dili makita sa mga Midianhon ang trigo. ¹² Nagpakita kang Gideon ang anghel sa Ginoo ug miingon, “Maisog ug kusgan nga tawo, ang Ginoo nagauban kanimo.” ¹³ Mitubag si Gideon, “^[h]Apan kon ang Ginoo kauban pa namo, nganong ingon man niini ang among kahimtang? Nganong wala man siya maghimo ug mga milagro sama sa iyang gihimo kaniadto sa dihang gipagawas niya gikan sa Ehipto ang among mga katigulangan, sumala sa gisugilon nila kanamo? Gipasagdan na kami sa Ginoo ug gitugyan sa mga Midianhon.”

¹⁴ Miingon ang Ginoo kaniya, “Lakaw ug gamita ang imong kusog sa pagluwas sa Israel gikan sa mga Midianhon. Ako mismo ang nagapadala kanimo.”

¹⁵ Mitubag si Gideon, “Apan unsaon ko man pagluwas ang Israel? Kay ang among pamilya mao man ang pinakahuyang sa tribo ni Manase ug ako pa gayod ang pinakaubos sa among pamilya.”

¹⁶ Miingon ang Ginoo, “Magauban ako kanimo ug pildihon mo ang mga Midianhon nga daw sa nagpatay ka lang ug usa ka tawo.”

¹⁷ Mitubag si Gideon, “Kon nalipay ka kanako, hatagi akog timailhan nga ikaw gayod tinuod ang nagsugo kanako. ¹⁸ Ayaw una pagbiya kay maghalad ako kanimo.”

Mitubag ang Ginoo, “Hulaton ko ikaw.”

¹⁹ Milakaw si Gideon ug nagluto ug usa ka nating kanding, ug naghimo siyag pan nga walay patubo ginamit ang tunga sa sako nga harina. Pagkahuman, gibutang niya sa basket ang karne ug gibutang ang sabaw niini sa kaldero, ug gidala ang mga pagkaon ngadto sa anghel sa Ginoo didto sa ilalom sa punoan sa kahoyng terebinto (tugas).

²⁰ Miingon kaniya ang anghel sa Dios, “Itungtong ang karne ug pan niining bato, ug ibubo niini ang sabaw.” Gituman kini ni Gideon. ²¹ Unya gitandog sa anghel sa Ginoo ang pagkaon pinaagi sa tumoy sa sungkod nga iyang gigunitan. Kalit lang may misiga nga kalayo gikan sa bato ug gilamoy ang karne ug pan, ug unya nawala ang anghel.

²² Sa dihang nakaamgo si Gideon nga ang iyang nakita anghel sa Ginoo, miingon siya, “O Ginoong Dios, nakita ko ang imong anghel ug nagkaatubang gayod kami.” ²³ Miingon ang Ginoo kaniya, “Ayaw kahadlok. Dili ka mamatay.”

²⁴ Nagtukod si Gideon didto ug halaran alang sa Ginoo ug gitawag niya kini nga, “Ang Ginoo Nagahatag ug Kalinaw.” Ug hangtod karon atua pa gihapon ang halaran sa Ofra, sa dapit sa mga kaliwat ni Abiezer.

²⁵ Nianang pagkagabii miingon ang Ginoo kang Gideon, “Kuhaa ang ikaduhang pinakamaayo nga torong baka sa imong amahan, kadtong pito na ka tuig. Unya gub-a ang halaran ni Baal nga gipatukod sa imong amahan. Putla usab ang poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera sa tapad niini. ²⁶ Pagkahuman, pagtukod ug halaran alang kanako, ang Ginoo nga imong Dios, sa ibabaw niining bungtod. Unya ihalad kanako kadtong torong baka isip halad nga sinunog. Gamitang sugnod ang mga pinutol mo nga poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera.” ²⁷ Unya giuban ni Gideon ang napulo sa iyang mga sulugoon ug gihimo ang gisugo sa Ginoo kaniya. Apan gihimo niya kini sa gabii tungod kay nahadlok siya sa iyang pamilya ug sa mga tawo sa lungsod.

²⁸ Pagkabuntag, maoy nakita sa mga tawo nga guba na ang halaran ni Baal, ug putol na ang poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera. Nakita usab nila ang baka nga gihalad didto sa bag-ong hinimo nga halaran. ²⁹ Nagpangutan-anay sila kon kinsa ang naghimo niadto. Gisusi nila kini pag-ayo ug nahibaloan nila nga si Gideon nga anak ni Joas ang naghimo niini. ³⁰ Busa giingnan nila si Joas, “Pagawasa ang imong anak kay patyon namo siya, tungod kay giguba niya ang halaran ni Baal ug giputol ang poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera tapad niini.”

³¹ Mitubag si Joas sa masuk-anong mga tawo nga miatubang kaniya, “Makig-away ba kamo alang kang Baal? Molaban ba gayod kamo kaniya? Si bisan kinsa nga molaban kang Baal patyon karong buntaga. Kon si Baal tinuod gayod nga Dios, papanalipda siya sa iyang kaugalingon, tungod kay ang iyang halaran man ang giguba.” ³² Sukad niadto, gitawag na si Gideon ug “Jerubaal” nga ang buot ipasabot, “Papanalipda si Baal sa iyang kaugalingon,” tungod kay ang iyang halaran man ang giguba.

³³ Unya nagtigom ang mga Midianhon, Amalekanhon, ug uban pang mga katawhan sa sidlakan. Mitabok sila sa Suba sa Jordan ug nagkampo sa Kapatagan sa Jezreel. ³⁴ Gigamhan si Gideon sa Espiritu sa Ginoo ug gipatingog niya ang budyong sa pagtawag sa mga kaliwat ni Abiezer aron sa pagsunod kaniya. ³⁵ Unya nagpadala siya ug mensahero sa tibuok tribo nila ni Manase, Asher, Zebulun, ug Naftali sa pagsulti kanila nga mouban sa pagpakiggira. Ug miuban sila kang Gideon.

³⁶ Miingon si Gideon sa Dios, “Miingon ka nga gamiton mo ako sa pagluwas sa Israel. ³⁷ Ania, magbutang akog balhibo sa karnero sa among giokanan ug trigo. Kon mabasa kini sa yamog, apan mala ang yuta sa palibot niini, mahibaloan ko nga ako gayod ang gamiton mo sa pagluwas sa Israel sumala sa imong gisulti.” ³⁸ Ug mao gayod ang nahitabo. Pagkasunod nga adlaw, sayo pa kaayo nga mibangon si Gideon. Gikuha niya ang balhibo sa karnero ug gipug-an, ug nakakuha siyag usa ka yahong nga tubig gikan niini. ³⁹ Miingon si Gideon sa Dios, “Palihog ayawg kasuko kanako niining ulahi kong hangyo. Niining higayona, ihangyo ko nga kining balhibo sa karnero na usab ang mala, apan basa sa yamog ang yuta sa palibot niini.” ⁴⁰ Pagkagabii, gihimo kadto sa Dios. Mala ang balhibo sa karnero, apan basa sa yamog ang yuta sa palibot niini.

Gipildi ni Gideon ang mga Midianhon

7 Pagkabuntag, sayo kaayong milakaw si Jerubaal (o Gideon) uban sa tanan niyang mga tawo. Nagkampo sila sa may tuboran sa Harod samtang ang mga Midianhon didto nagkampo sa amihan nga bahin sa ilang gikampohan, sa kapatagan nga duol sa Bungtod sa More. ² Miingon ang Ginoo kang Gideon, “Daghan ra kaayo ang imong mga kauban. Basin ug manghambog sila nga napildi nila ang mga Midianhon sa ilang kaugalingong katakos ug dili tungod kanako. ³ Busa ingna sila nga kon kinsa ang nahadlok, mobiya na lang niining Bukid sa Gilead ug mopauli.” Sa dihang giingon kini ni Gideon, mipauli ang 22,000, ug nahibilin ang 10,000.

⁴ Miingon na usab ang Ginoo kang Gideon, “Daghan pa gihapon ang nahibilin. Dad-a sila sa suba kay didto pilion ko ang mouban kanimo. Kon moingon ako kanimo nga paubanon mo kining tawhana, paubana siya. Apan kon moingon ako nga dili, ayaw paubana.”

⁵ Busa gidala sila ni Gideon sa suba. Ug didto miingon ang Ginoo, “Laina ang tanang moinom sa tubig pinaagi sa ilang kamot sama sa iro nga nagalala gikan sa mga moinom nga nagaluhod.” ⁶ Dihay 300 ka mga tawo nga miinom pinaagi sa ilang kamot, ug ang uban miinom nga nagaluhod. ⁷ Miingon ang Ginoo kang Gideon, “Pinaagi niining 300 ka mga tawo luwason ko kamo ug padag-on batok sa mga Midianhon. Papaulia na lang sa ilang tagsa-tagsa ka dapit ang uban.” ⁸ Busa gipapauli sila ni Gideon, ug gipanguha sa 300 nga nahibilin ang mga bawon ug mga budyong sa mga namauli.

Ang kampo sa mga Midianhon anaa sa kapatagan, sa ubos nila ni Gideon. ⁹ Nianang pagkagabii miingon ang Ginoo kang Gideon, “Pangandam! Sulonga ninyo ang kampo sa mga Midianhon kay padag-on ko kamo. ¹⁰ Apan kon nahadlok ka nga mosulong karon, dad-a ang imong sulugoon nga si Pura ug lugsong kamo ngadto sa kampo sa mga Midianhon. ¹¹ Paminawa ninyo kon unsay ilang gipanag-estoryahan kay sigurado gayod nga makaangkon ka sa kaisog nga mosulong tungod sa imong madunggan.” Busa miadto si Gideon ug si Pura sa may utlanan sa kampo sa mga Midianhon, nga may mga sundalo nga nagaguwardya. ¹² Ang mga Midianhon, mga Amalekanhon, ug ang uban pang mga katawhan sa sidlakan nagtigom sa kapatagan nga daw mga dulon. Ug ang gidaghanon sa ilang mga kamelyo sama kadaghan sa balas sa baybayon.

¹³ Sa dihang didto na sila si Gideon, may nadunggan silang duha ka tawo nga nagaestoryahanay. Miingon ang usa, “Nagdamgo ako nga may pan nga barley nga miligid paingon sa atong kampo ug naigo niini ang usa ka tolda. Unya natuwad ang tolda ug nahapla.” ¹⁴ Mitubag ang usa, “Na! Wala nay laing gipasabot niadto kondili ang espada ni Gideon nga Israelinhon, nga anak ni Joas. Padag-on siya sa Dios batok sa mga Midianhon ug kanatong tanan.”

¹⁵ Sa dihang nadungog ni Gideon ang mahitungod sa damgo ug ang kahulogan niini, miyukbo siya sa pagdayeg sa Ginoo. Unya mibalik siya sa kampo sa mga Israelinhon ug giingnan niya ang iyang mga kauban, “Tana! Kay gitugyan na sa Ginoo kanato ang mga Midianhon.” ¹⁶ Gibahin niya sa tulo ka grupo ang iyang 300 ka mga tawo, ug ang matag usa gihatagan niyag budyong ug tibod nga may sulod nga suga. ¹⁷ Miingon siya kanila, “Moadto ako sa may utlanan sa ilang kampo. Tan-awa ninyo kon unsay akong buhaton ug sunda ninyo kini. ¹⁸ Kon patingogon ko ug sa akong mga kauban ang among mga budyong, patingoga usab ninyo nga anaa sa palibot sa kampo ang inyong mga budyong, ug singgit kamo nga nagaingon, ‘Alang sa Ginoo ug kang Gideon!’ ”

¹⁹ Tungang gabii na sa dihang nakaabot si Gideon ug ang iyang kaubang 100 ka mga tawo sa utlanan sa kampo sa mga Midianhon. Dili pa lang dugay nga gipulihan ang guwardya didto. Unya gipatingog nila ang mga budyong ug gibuak ang mga tibod nga ilang gigunitan. ²⁰ Mao usab kini ang gihimo sa duha ka grupo. Gikuptan nila sa ilang walang kamot ang suga ug sa ilang tuong kamot ang budyong, ug naninggit sila, “Makig-away kita alang sa Ginoo ug kang Gideon!” ²¹ Mipahimutang ang matag usa sa iyang dapit libot sa kampo, ug ang ilang mga kaaway nagaiyahay ug panagan nga nagasiyagit. ²² Ug sa dihang gipatingog sa 300 ka mga Israelinhon ang ilang mga budyong, gipaunay sa Ginoo ug away ang mga tawo sulod sa kampo. Nagaiyahay sila ug pangikyas ngadto sa Bet Shita paingon sa Zerera hangtod sa utlanan sa Abel Mehola, duol sa Tabat.

²³ Gipatawag ni Gideon ang mga Israelinhon nga gikan sa tribo nila ni Naftali, Asher, ug ang tibuok tribo ni Manase, ug gipagukod kanila ang mga Midianhon. ²⁴ Nagsugo usab si Gideon ug mga mensahero ngadto sa mga lumulupyo sa kabungtoran sa Efraim aron sa pag-ingon nga bantayan nila ang Suba sa Jordan hangtod sa sapa sa Bet Bara aron dili makatabok ang mga Midianhon. Gisunod kini sa tanang kalalakin-an sa Efraim ug gibantayan nila kadtong mga dapita. ²⁵ Nabihag nila ang duha ka pangulo sa Midianhon nga si Oreb ug si Zeeb. Gipatay nila si Oreb didto sa bato nga gitawag na karon ug bato ni Oreb, ug si Zeeb gipatay nila didto sa pug-anan sa ubas nga gitawag na karon ug Pug-anan sa Ubas ni Zeeb. Nagpadayon sila sa paggukod sa mga Midianhon. Pagkahuman, gidala nila ang ulo ni Oreb ug ni Zeeb ngadto kang Gideon nga didto na sa may Suba sa Jordan.

Napildi ang mga Midianhon

8 Unya, miingon ang mga sakop sa tribo ni Efraim kang Gideon, “Nganong gihimo mo kini kanamo? Nganong wala mo kami gipauban sa dihang nakiggira kamo sa mga Midianhon?” Nagreklamo gayod sila kang Gideon. ² Apan miingon si Gideon kanila, “Unsa ra man ang akong nahimo kon itandi sa inyong nahimo? Ang gamay nga nahimo sa inyong tribo mas labaw pa kon itandi sa tanang nahimo sa among pamilya. ³ Gitugyan sa Dios kaninyo ang mga pangulo sa mga Midianhon nga si Oreb ug si Zeeb. Unsa may akong nahimo nga mahimong ikatandi sa inyong nahimo?” Sa dihang gisulti kini ni Gideon, nahupay ang ilang kasuko.

⁴ Unya mitabok si Gideon ug ang iyang 300 ka mga tawo sa Suba sa Jordan. Gipangkapoy na sila pag-ayo apan nagpadayon pa gihapon sila sa paggukod sa ilang mga kaaway. ⁵ Sa dihang miabot sila sa Sucot, mihangyo si Gideon sa mga taga-didto, “Palihog hatagi ninyog pagkaon ang akong mga sakop. Luya na sila sa kakapoy ug kagutom, ug kinahanglan pa namong gukdon ang duha ka hari sa mga Midianhon nga sila si Zeba ug Zalmuna.” ⁶ Apan mitubag ang mga opisyal sa Sucot, “Dakpa una ninyo si Zeba ug si Zalmuna ayha namo kamo hatagan ug pagkaon.” ⁷ Miingon si Gideon, “Kon mao kana, kon itugyan na sa Ginoo kanako si Zeba ug si Zalmuna, latoson ko gayod kamog tunokon nga mga sanga sa kahoy.”

⁸ Gikan didto mitungas sila si Gideon sa Penuel^[i] ug mihangyo na usab siyag pagkaon sa mga taga-didto, apan ang tubag nila sama gihapon sa tubag sa mga taga-Sucot. ⁹ Miingon si Gideon kanila, “Mobalik ako nga madaogon, ug sa akong pagbalik, lumpagon ko kining inyong tore.”

¹⁰ Si Zeba ug si Zalmuna didto na sa Karkor uban sa ilang kasundalohan. 15,000 na lang ang nahibilin sa mga sundalo nga gikan sa sidlakan. Mga 120,000 na ka mga sundalo ang nangamatay. ¹¹ Mitungas sila si Gideon agi sa dapit sa mga tawo nga nagapuyo sa tolda, sa sidlakang bahin sa Noba ug Jogbeha, ug gipakalitan nilag sulong ang ilang mga kaaway. ¹² Miikyas si Zeba ug si Zalmuna, apan gigukod sila ni Gideon ug gipangdakop, busa nangataranta ang ilang mga sundalo.

¹³ Sa dihang namauli na sila si Gideon gikan sa gira, didto sila nangagi sa Tungasanan sa Heres. ¹⁴ Nakadakop sila ug usa ka batan-ong lalaki nga taga-Sucot. Gisukit-sukit nila siya ug gilista niya ang mga ngalan sa 77 ka mga opisyal ug tigdumala sa Sucot. ¹⁵ Pagkahuman, miadto si Gideon sa mga taga-Sucot ug miingon, “Nahinumdom pa ba kamo sa dihang mihangyo ako kaninyo ug pagkaon alang sa naluyahan kong mga kauban? Gibiaybiay ninyo ako ug giingnan, ‘Dakpa una ninyo si Zeba ug Zalmuna ayha namo kamo hatagan ug pagkaon.’ Karon, tan-awa, ania na si Zeba ug si Zalmuna!” ¹⁶ Unya gidala ni Gideon ang mga tigdumala sa Sucot ug gilatos ug tunokon nga mga sanga sa kahoy aron tudloan ug leksyon. ¹⁷ Pagkahuman gilumpag niya ang tore sa Penuel ug gipamatay ang mga kalalakin-an didto.

¹⁸ Unya miingon si Gideon kang Zeba ug kang Zalmuna, “Unsay hitsura sa mga lalaki nga inyong gipamatay sa Tabor?” Mitubag sila, “Sama kanimo, morag mga anak ug hari.” ¹⁹ Miingon si Gideon, “Mga igsoon ko sila; mga anak mismo sa akong inahan. Ipanumpa ko sa buhi nga Ginoo nga kon wala pa ninyo sila patya, dili ko unta usab kamo patyon.” ²⁰ Unya miingon siya sa iyang kamagulangang anak nga si Jeter, “Patya sila!” Apan tungod kay bata pa si Jeter, nahadlok kini ug wala moibot sa iyang espada. ²¹ Miingon si Zeba ug si Zalmuna kang Gideon, “Nganong dili ikaw ang mopatay kanamo? Buluhaton kini sa usa ka hamtong.” Busa gipatay sila ni Gideon ug gipangkuha niya ang mga dekorasyon sa liog sa ilang mga kamelyo.

Naghimo si Gideon ug Efod

²² Unya miingon ang mga Israelinhon kang Gideon, “Tungod kay ikaw man ang nakaluwas kanamo gikan sa mga Midianhon, ikaw na lang ang mangulo kanamo—ikaw, unya ang imong anak, ug unya ang imong apo.” ²³ Mitubag si Gideon, “Dili ako o ang akong anak ang mangulo kaninyo kondili ang Ginoo. ²⁴ Apan mohangyo ako kaninyo nga ang matag usa mohatag kanako ug usa ka ariyos gikan sa nakuha ninyo sa mga Midianhon.” (May mga bulawan nga ariyos ang mga Midianhon kay mao kana ang ilang nabatasan ingon nga mga Ishmaelinhon.) ²⁵ Mitubag sila, “Ikalipay namo kining ihatag kanimo.” Nagbukhad sila ug panapton ug gipangbutang nila didto ang nakuha nilang mga ariyos. ²⁶ Mga 20 ka kilo ang gibug-aton sa natigom nga mga ariyos nga bulawan, walay labot ang mga dekorasyon, kuwintas, ug mga bisti nga kolor ube sa mga hari sa Midian, ug ang mga dekorasyon sa liog sa ilang mga kamelyo. ²⁷ Gikan niini naghimo si Gideon ug usa ka efod^[j] ug gibutang niya kini didto sa iyang lungsod sa Ofra. Apan gisimba kini sa mga Israelinhon ug nahimo kining hinungdan nga mitalikod sila pag-usab sa Dios. Nahimo usab kining usa ka laang alang kang Gideon ug sa iyang pamilya.

²⁸ Gipildi sa mga Israelinhon ang mga Midianhon ug nawad-an sa katakos nga makiggira kanila pag-usab. Nakaangkon ug kalinaw ang Israel sulod sa 40 ka tuig sa panahon ni Gideon.

Ang Pagkamatay ni Gideon

²⁹ Mipauli si Gideon sa iyang kaugalingong balay ug padayon nga nagpuyo didto. ³⁰ May 70 siya ka mga anak tungod kay daghan siyag mga asawa. ³¹ May asawa pa gayod siya nga nagpuyo sa Shekem ug may anak silang lalaki nga ginganlan niyag Abimelec. ³² Tigulang na si Gideon sa dihang namatay siya. Gilubong siya sa lubnganan sa iyang amahan nga si Joas didto sa Ofra, sa dapit sa mga kaliwat ni Abiezer.

³³ Human mamatay si Gideon, mitalikod sa Dios ang mga Israelinhon ug misimba pag-usab sa mga imahen ni Baal, ug gihimo nila si Baal Berit nga ilang dios. ³⁴ Gikalimtan na nila ang Ginoo nga ilang Dios nga mao ang nagluwas kanila gikan sa ilang mga kaaway sa palibot. ³⁵ Wala gayod sila magpakita ug kaayo ngadto sa pamilya ni Jerubaal (o Gideon) isip balos sa tanang kaayo nga iyang gihimo alang sa Israel.

Si Abimelec

9 Usa ka adlaw, miadto si Abimelec nga anak ni Gideon^[k] sa mga paryente sa iyang inahan sa Shekem. Miingon siya kanila, ² “Pangutan-a ninyo ang tanang taga-Shekem kon unsay gusto nila: pangulohan sila sa 70 ka mga anak ni Gideon o sa usa lang ka tawo? Hinumdomi ninyo nga ako inyong kadugo.”

³ Busa nakigsulti ang mga paryente ni Abimelec sa mga taga-Shekem. Misugot sila nga si Abimelec ang mangulo kanila, tungod kay paryente nila siya. ⁴ Gihatagan nila si Abimelec ug 70 ka buok nga pilak gikan sa templo ni Baal Berit, ug gigamit niya kini sa pagsuhol ug mga bugoy nga mosunod kaniya. ⁵ Miadto si Abimelec sa balay sa iyang amahan sa Ofra, ug gipamatay niya ang iyang 70^[l] ka mga igsoon sa amahan nga si Gideon ibabaw sa usa ka bato. Apan si Jotam nga mao ang kamanghoran wala mapatay kay mitago siya. ⁶ Miadto ang mga taga-Shekem ug taga-Bet Millo sa dakong kahoy sa Shekem ug didto gihimo nilang hari si Abimelec.

⁷ Sa dihang nabalitaan kini ni Jotam, mitungas siya ibabaw sa Bukid sa Gerizim ug misinggit kanila, “Mga taga-Shekem, pamatia ninyo kining isugilon ko kaninyo aron pamation kamo sa Dios. ⁸ Usa niana ka higayon, ang mga kahoy nangita ug mohari kanila. Miingon sila sa kahoyng olibo, ‘Ikaw ang maghari kanamo.’ ⁹ Mitubag ang olibo, ‘Mas pilion ko pa ba ang paghari kaninyo kaysa paghatag ug lana nga gamiton sa pagpasidungog sa mga dios ug sa mga tawo? Dili gayod!’

¹⁰ “Busa miingon sila sa kahoy nga igos, ‘Ikaw na lang ang maghari kanamo.’ ¹¹ Apan mitubag ang kahoy nga igos, ‘Mas pilion ko pa ba ang paghari kaninyo kaysa paghatag ug lamian ug tam-is nga bunga? Dili gayod!’

¹² “Busa miingon sila sa ubas, ‘Ikaw na lang ang maghari kanamo.’ ¹³ Mitubag ang ubas, ‘Mas pilion ko pa ba ang paghari kaninyo kaysa paghatag ug bino nga makapalipay sa mga dios ug sa mga tawo? Dili gayod!’

¹⁴ “Busa miingon na lang silang tanan sa kahoyng tunokon, ‘Ikaw na lang ang maghari kanamo.’ ¹⁵ Mitubag ang kahoyng tunokon, ‘Kon gusto gayod ninyo nga ako ang maghari kaninyo, pasilong kamo sa akong landong. Kon magdumili kamo, magpagawas ako ug kalayo nga mosunog sa mga kahoyng sedro sa Lebanon.’ ”

¹⁶ Mipadayon si Jotam sa pag-ingon, “Matarong ba ug husto ang inyong paghimo kang Abimelec nga hari? Maayo ba ang inyong gihimo ngadto sa akong amahan ug sa iyang pamilya? Gibalosan ba ninyo sa kaayo ang maayo niyang gihimo alang kaninyo? ¹⁷ Hinumdomi ninyo nga nakiggira ang akong amahan aron luwason kamo gikan sa mga Midianhon. Gisakripisyo niya ang iyang kinabuhi alang kaninyo. ¹⁸ Apan karon nakigbatok kamo sa pamilya sa akong amahan. Gipatay ninyo ang 70 niya ka mga anak ibabaw sa usa lang ka bato. Ug gihimo ninyong hari si Abimelec nga anak lang sa akong amahan sa iyang sulugoong babaye, tungod kay paryente ninyo siya. ¹⁹ Kon alang kaninyo matarong ug husto ang inyong gihimo ngadto sa akong amahan ug sa iyang panimalay karong adlawa, hinaut nga malipay kamo kang Abimelec ug siya malipay usab kaninyo. ²⁰ Apan kon dili, hinaut nga laglagon ni Abimelec kamong mga taga-Shekem ug Bet Millo, ug kamo usab molaglag kaniya.^[m]” ²¹ Pagkahuman ug sulti niadto ni Jotam, miikyas siya ngadto sa Beer ug didto nagpuyo tungod kay nahadlok siya sa iyang igsoon nga si Abimelec.

²² Human sa tulo ka tuig nga pagdumala ni Abimelec sa mga Israelinhon, ²³ gipaaway sa Dios si Abimelec ug ang katawhan sa Shekem. Mirebelde ang taga-Shekem kang Abimelec. ²⁴ Nahitabo kini aron mapanimaslan si Abimelec ug ang mga taga-Shekem nga mitabang kaniya sa pagpatay sa 70 ka mga anak ni Gideon nga iyang mga igsoon. ²⁵ Nagbutang ang mga taga-Shekem ug mga tawo sa kabukiran aron atangan si Abimelec. Ug gipangtulis nila ang tanang miagi didto. Nabalitaan kini ni Abimelec.

²⁶ Unya si Gaal nga anak ni Ebed mibalhin sa Shekem uban sa iyang mga igsoon. Misalig kaniya ang mga taga-Shekem. ²⁷ Nangadto sila sa uma, nanguhag ubas, ug naghimog bino. Unya nagpista sila didto sa templo sa ilang dios. Ug samtang nangaon sila ug nagainom didto, gitamay nila si Abimelec. ²⁸ Miingon si Gaal, “Unsa ba kitang mga taga-Shekem? Nganong magpailalom man kita kang Abimelec? Kinsa ba siya? Dili ba anak man lang siya ni Gideon, ug siya ug ang iyang opisyal nga si Zebul nagaalagad man sa katawhan ni Hamor nga amahan ni Shekem? Nganong magpailalom man kita kaniya? ²⁹ Kon ako pay inyong pangulo, wagtangon ko si Abimelec. Ingnon ko siya nga dugangan ang iyang mga sundalo ug makig-away kanato.”

³⁰ Nasuko si Zebul nga pangulo sa lungsod sa dihang nabalitaan niya ang giingon ni Gaal. ³¹ Busa nagsugo siya ug mga mensahero sa sekreto sa pag-adto kang Abimelec. Mao kini ang iyang gipaingon, “Si Gaal ug ang iyang mga igsoon ania dinhi sa Shekem, ug gidani nila ang mga katawhan nga morebelde kanimo. ³² Busa karong gabii, kuyoga ang imong mga tawo ug panago una kamo sa kaumahan sa gawas sa lungsod. ³³ Ugma, sa pagsidlak sa adlaw, kaliti ninyo ug sulong ang lungsod. Kon mosukol si Gaal ug ang iyang mga tawo, himoa ang gusto mong himuon kanila.”

³⁴ Busa pagkagabii, milakaw si Abimelec ug ang iyang mga tawo. Gibahin nila sa upat ang ilang grupo ug nagaatang sila sa gawas sa Shekem. ³⁵ Sa dihang nakita nila nga migawas si Gaal ug mitindog sa may pultahan sa lungsod, migawas sila gikan sa ilang gitagoan. ³⁶ Sa dihang nakita sila ni Gaal, miingon siya kang Zebul, “Tan-awa ra gud, may mga tawo nga nanglugsong gikan sa ibabaw sa mga bukid.” Mitubag si Zebul, “Mga anino kana sa mga bukid. Abi lang nimo ug mga tawo.”

³⁷ Miingon pag-usab si Gaal, “Tan-awa ra gud! May mga tawo nga nanglugsong gikan sa taliwala sa duha ka bukid, ug may usa ka grupo nga naggikan sa dakong kahoy sa mga manalagna!”

³⁸ Mitubag si Zebul kaniya, “Asa na man ang imong gipanghambog? Dili ba miingon ka man, ‘Ngano, kinsa ba si Abimelec nga magpailalom man kita kaniya?’ Karon ania na ang gitamay mo! Lakaw na, ug pakiggira kanila!”

³⁹ Busa gipangulohan ni Gaal ang mga taga-Shekem ug nakiggira sila kang Abimelec. ⁴⁰ Unya gigukod ni Abimelec si Gaal, apan miikyas siya. Nagkatag ang mga samaran hangtod sa may pultahan sa lungsod.

⁴¹ Pagkahuman niadto, mipuyo si Abimelec sa Aruma. Wala gitugot ni Zebul nga mobalik si Gaal ug ang iyang mga igsoon sa Shekem.

⁴² Pagkabuntag, nabalitaan ni Abimelec nga miadto sa kaumahan ang mga taga-Shekem. ⁴³ Busa gibahin niya sa tulo ka grupo ang iyang mga tawo. Miadto sila sa kaumahan ug nagaatang didto. Sa dihang nakita nila ang mga taga-Shekem nga migawas sa lungsod, midasdas dayon sila. ⁴⁴ Ang grupo ni Abimelec midali-dali pag-adto sa may pultahan sa lungsod aron pagbantay, samtang gipamatay sa duha ka grupo ang mga tawo nga tua sa kaumahan. ⁴⁵ Tibuok adlaw gayod nga nakiggira sila si Abimelec, ug nasakop ra gayod nila ang lungsod. Unya gipamatay nila ang tanang mga lumulupyo didto. Giguba nila ang lungsod ug unya gisabwagan ug asin. ⁴⁶ Sa dihang nabalitaan kini sa mga lumulupyo sa Tore sa Shekem, nanago sila sa lig-on nga bahin sa templo ni El Berit.^{[n] 47} Sa pagkahibalo niini ni Abimelec, ⁴⁸ gidala niya ang iyang mga tawo sa Bukid sa Zalmon. Pag-abot nila didto, mikuha si Abimelec ug atsa ug namutol ug mga sanga sa kahoy ug gipas-an kini. Unya iyang giingnan ang iyang mga tawo nga magdali ug sundon ang iyang gibuhat. ⁴⁹ Busa ang matag usa kanila namutol ug kahoy ug misunod kang Abimelec. Gitapok nila ang mga kahoy sa lig-on nga bahin sa templo ug gidagkotan. Nangamatay ang mga lumulupyo sa tore sa Shekem. Mga 1,000 tanan, apil ang mga babaye.

⁵⁰ Pagkahuman, miadto sila si Abimelec sa Tebez. Gilibotan nila kini ug gisakop. ⁵¹ Apan may lig-ong tore sa lungsod, ug nanago ang tanang taga-Tebes didto. Unya nanira sila ug nanaka sa atop. ⁵² Midasdas si Abimelec sa tore, apan sa dihang miduol siya sa pultahan aron unta pagsunog niini, ⁵³ gihulogan sa usa ka babaye ug galingan nga bato ang iyang ulo, ug miliki ang iyang ulo. ⁵⁴ Dali-dali niyang gitawag ang tawo nga tigdala sa iyang armas ug giingnan, “Ibta ang imong espada ug patya ako aron dili sila makaingon nga usa lang ka babaye ang nakapatay kanako.” Busa giduslak siya sa iyang sulugoon ug namatay. ⁵⁵ Sa dihang nakita sa mga Israelinhon nga patay na si Abimelec, namauli sila.

⁵⁶ Sa mao nga paagi, gipabayad sa Dios si Abimelec sa daotan niyang gihimo ngadto sa iyang amahan, nga mao ang pagpatay sa 70 niya ka mga igsoon. ⁵⁷ Gipabayad usab sa Dios ang mga taga-Shekem sa ilang pagkadaotan. Busa natuman ang tunglo ni Jotam nga anak ni Gideon.

Si Tola ug si Jair

10 Human mamatay si Abimelec, si Tola nga anak ni Pua ug apo ni Dodo mao ang nangulo sa pagluwas sa Israel. Gikan siya sa tribo ni Isacar, apan nagpuyo siya sa Shamir, sa kabungtoran sa Efraim. ² Nangulo siya sa Israel sulod sa 23 ka tuig. Sa dihang namatay siya, gilubong siya sa Shamir.

³ Sunod kang Tola mao si Jair nga taga-Gilead. Nangulo siya sa Israel sulod sa 22 ka tuig. ⁴ May 30 siya ka mga anak ug ang matag usa kanila may kaugalingong asno. Kini sila mao usab ang nagdumala sa 30 ka mga lungsod sa Gilead nga hangtod karon gitawag ug lungsod ni Jair.^{[o] 5} Sa dihang namatay si Jair, gilubong siya sa Kamon.

Gipaantos sa mga Amonihanon ang mga Israelinhon

⁶ Nagpakasala na usab ang mga Israelinhon atubangan sa Ginoo. Gisalikway nila ang Ginoo ug misimba sila sa mga imahen ni Baal ug kang Ashtarot, ug sa mga dios sa Syria,^[p] Sidon, Moab, Ammon, ug Filistia. ⁷ Tungod niini, nasuko kanila ang Ginoo ug gipasagdan niya sila nga mailalom sa gahom sa mga Amonihanon ug Filistihanon. ⁸ Ug sulod sa 18 ka tuig gipaantos nila ang tanang mga Israelinhon nga atua sa dapit sa mga Amorihanon sa Gilead, sa sidlakang bahin sa Suba sa Jordan. ⁹ Mitabok usab ang mga Amonihanon sa kasadpang bahin sa Suba sa Jordan ug nakiggira sa mga tribo ni Juda, ni Benjamin, ug ni Efraim. Tungod niini, nagaantos pag-ayo ang Israel.

¹⁰ Busa nagpakitabang ang mga Israelinhon sa Ginoo. Miingon sila, “Nakasala kami batok kanimo. Mitalikod kami kanimo nga among Dios ug misimba sa mga imahen ni Baal.” ^11-12 Mitubag ang Ginoo, “Sa dihang gipaantos kamo sa mga Ehiptohanon, Amorihanon, Amonihanon, Filistihanon, Sidonhon, Amalekanhon, ug mga Maonhon,^[q] nangayo kamo ug tabang kanako ug giluwas ko kamo. ¹³ Apan mitalikod kamo kanako ug mialagad sa ubang mga dios. Busa karon dili ko na kamo luwason. ¹⁴ Lakaw kamo ug pagpakitabang sa mga dios nga inyong gipili nga simbahon. Sila ang paluwasa kaninyo sa panahon sa inyong kalisod.”

¹⁵ Apan miingon sila sa Ginoo, “Nakasala kami kanimo, busa himoa ang gusto mong himuon kanamo. Apan malooy ka, luwasa kami karon.” ¹⁶ Unya gisalikway nila ang ilang mga dios ug mialagad pag-usab sa Ginoo. Sa kadugayan, wala na makaagwanta ang Ginoo sa pagtan-aw sa ilang kalisod ug gikaloy-an niya sila.

¹⁷ Unya nangandam ang mga Amonihanon ug ang mga Israelinhon alang sa ilang panag-away. Nagtigom ang mga Amonihanon ug nagkampo sila sa Gilead, ug ang mga Israelinhon nagtigom usab ug nagkampo sa Mizpa. ¹⁸ Nagaingnanay ang mga pangulo sa Gilead, “Ang mouna pagsulong sa mga Amonihanon mao ang himuon natong pangulo sa tanang lumulupyo sa Gilead.”

Si Jefta

11 Si Jefta nga taga-Gilead usa ka maisog nga sundalo. Si Gilead ang iyang amahan. Ug ang iyang inahan usa ka babayeng nagabaligya sa iyang dungog. ² May mga anak usab si Gilead sa iyang asawa, ug sa dihang nanagko na kini, gipalayas nila si Jefta. Giingnan nila kini, “Wala kay mapanunod gikan sa among amahan, tungod kay anak ka sa laing babaye.” ³ Busa mibiya si Jefta kanila ug mipuyo sa Tob. Ug didto, may mga bugoy nga miduol kaniya ug nanguyog sa iyang mga lakaw.

⁴ Milabay ang panahon, nakiggira ang mga Amonihanon batok sa mga Israelinhon. ⁵ Tungod niini, gipakuha sa mga tigdumala sa Gilead si Jefta didto sa Tob. ⁶ Giingnan nila siya, “Pangulohi kami sa pagpakiggira sa mga Amonihanon.” ⁷ Apan mitubag si Jefta, “Dili ba nga nasuko man kamo kanako ug gipalayas man gani ninyo ako gikan sa balay sa akong amahan? Karon nga anaa na kamo sa kalisod nganong mangayo kamo ug tabang kanako?” ⁸ Apan miingon sila, “Tinuod ang imong gisulti, apan gikinahanglan ka namo karon. Uban kanamo sa pagpakiggira sa mga Amonihanon, ug himuon ka namong pangulo sa Gilead.” ⁹ Mitubag si Jefta, “Pananglit dad-on ninyo ako pagbalik aron sa pagpakiggira sa mga Amonihanon, ug unya padag-on ako sa Ginoo, ako ba gayod ang ilhon ninyong pangulo?” ¹⁰ Mitubag sila, “Oo, ikaw ang himuon namong pangulo. Ang Ginoo mismo mao ang among saksi.”

¹¹ Busa miuban si Jefta kanila, ug gihimo siya sa mga tawo nga pangulo ug komander. Ug didto sa Mizpa, nanumpa si Jefta atubangan sa Ginoo sa iyang pagdawat sa katungdanan isip pangulo.

¹² Unya nagsugo si Jefta ug mga mensahero sa pagpangutana sa hari sa mga Amonihanon kon nganong gisulong nila ang Israel. ¹³ Mao kini ang tubag sa hari sa mga Amonihanon ngadto sa mga mensahero nga gisugo ni Jefta: “Sa dihang miabot ang mga Israelinhon gikan sa Ehipto, giilog nila ang among kayutaan—gikan sa Lugut sa Arnon paingon sa Suba sa Jabok, ug ngadto sa Suba sa Jordan. Karon, gusto namo nga ibalik ninyo kini kanamo sa malinawon nga paagi.”

¹⁴ Gipadala na usab ni Jefta ang mga mensahero ngadto sa hari sa mga Amonihanon ¹⁵ aron sa pagsulti niini nga mensahe: “Wala iloga sa Israel ang yuta sa Moab o sa Ammon. ¹⁶ Sa dihang mibiya sa Ehipto ang among mga katigulangan, miagi sila sa kamingawan paingon sa Pulang Dagat hangtod nga nakaabot sila sa Kadesh. ¹⁷ Unya nagpadala sila ug mga mensahero ngadto sa hari sa Edom aron sa paghangyo nga tugotan sila nga moagi sa yuta sa Edom, apan wala sila tugoti. Mao usab kini ang gihimo sa hari sa Moab kanila. Busa nagpabilin sila sa Kadesh.

¹⁸ “Unya, mipadayon sila sa paglakaw sa kamingawan. Milibot sila sa Edom ug Moab hangtod nga nakaabot sila sa sidlakang bahin sa Moab. Nagkampo sila sa Lugut sa Arnon, apan wala sila motabok sa suba tungod kay mao kadto ang utlanan sa Moab.

¹⁹ “Unya nagpadala silag mga mensahero kang Sihon nga hari sa mga Amorihanon (nga naghari sa Heshbon) aron sa paghangyo kaniya nga tugotan silang moagi sa iyang yuta aron makaabot sila sa ilang dapit. ²⁰ Apan wala mosalig si Sihon kanila. Gitigom hinuon niya ang iyang mga sundalo didto sa Jahaz ug gisulong ang mga Israelinhon. ²¹ Apan gipapildi sila sa Ginoo, ang Dios sa Israel. Busa gisakop sa mga Israelinhon ang tanang kayutaan sa mga Amorihanon nga nagpuyo didto— ²² gikan sa Lugut sa Arnon hangtod sa Suba sa Jabok, ug gikan usab sa kamingawan hangtod sa Suba sa Jordan.

²³ “Ang Ginoo, ang Dios sa Israel, mao ang nagaabog sa mga Amorihanon aron ihatag ang kayutaan ngadto sa mga Israelinhon. Apan karon buot ninyo kining kuhaon? ²⁴ Angkona ninyo ang gihatag kaninyo ni Kemosh nga inyong dios. Ug angkonon usab namo ang tanang gihatag kanamo sa Ginoo nga among Dios. ²⁵ Mas maayo ka pa ba kay sa hari sa Moab nga si Balak nga anak ni Zipor? Wala gayod siya sukad makig-away sa Israel. Dili ba? ²⁶ Mga 300 na ka tuig nga nagpuyo ang mga Israelinhon sa Heshbon, Aroer, ug sa mga lungsod libot niini, ug sa mga lungsod sa daplin sa Lugut sa Arnon. Nganong karon lang kamo nakahunahuna sa pagkuha niini? ²⁷ Wala kamiy daotang gihimo kaninyo. Kamo hinuon ang naghimog daotan sa inyong pagpakiggira kanamo. Ang Ginoo mao ang mohukom kon kinsa ang husto kanato.”

²⁸ Apan wala gayod tagda sa hari sa mga Amonihanon ang mensahe nga gipadala ni Jefta.

²⁹ Unya, gigamhan si Jefta sa Espiritu sa Ginoo. Gilatas niya ang Gilead ug ang Manase aron sa pagtigom ug mga sundalo. Pagkahuman, mibalik siya sa Mizpa nga sakop sa Gilead. Ug gikan didto, gisulong niya ang mga Amonihanon. ³⁰ Nanumpa si Jefta sa Ginoo, “Kon ipapildi mo gayod kanako kining mga Amonihanon, ³¹ ang unang mogawas sa akong balay aron sa pagtagbo kanako inig-uli ko nga madaogon, ihalad ko ingon nga halad nga sinunog diha kanimo.”

³² Gisulong ni Jefta ang mga Amonihanon ug gipadaog siya sa Ginoo. ³³ Daghang nangamatay nga mga Amonihanon ug nasakop nila ni Jefta ang 20 ka mga lungsod gikan sa Aroer paingon sa palibot sa Minit hangtod sa Abel Keramim.

Ang Anak ni Jefta

³⁴ Mipauli si Jefta sa iyang pinuy-anan sa Mizpa, ug gitagbo siya sa iyang anak nga babaye nga nagsayaw samtang nagtukar ug tamborin. Bugtong siyang anak ni Jefta. ³⁵ Pagkakita ni Jefta kaniya, gigisi ni Jefta ang iyang bisti tungod sa kasubo, ug miingon, “Anak ko, gihatagan mo gayod ako ug dakong kasubo! Nanumpa ako sa Ginoo nga ihalad ko kaniya ang unang motagbo kanako karon, ug dili ko kini mabakwi!”

³⁶ Mitubag ang anak ni Jefta, “Tay, nanumpa ka sa Ginoo, busa buhata kanako ang gisaad mo nga imong buhaton, kay gipadaog man kamo sa Ginoo sa inyong pagpakiggira sa mga Amonihanon. ³⁷ Apan may ihangyo lang ako kanimo: hatagi ako ug duha ka bulan nga makasuroy-suroy sa kabukiran aron sa pagsubo uban sa akong mga amiga, kay mamatay man ako nga putli pa.” ³⁸ Gitugotan siya ni Jefta. Busa sulod sa duha ka bulan didto siya sa kabukiran uban sa iyang mga amiga aron sa pagsubo tungod kay mamatay siya nga putli pa. ³⁹ Human sa duha ka bulan, mibalik siya sa iyang amahan. Gituman ni Jefta ang iyang gipanumpa sa Ginoo ug namatay ang iyang anak nga usa ka putli. Sukad niadto, nabatasan na sa Israel ⁴⁰ nga sa matag tuig, molakaw ang mga dalaga sa Israel ug magsubo sulod sa upat ka adlaw isip paghinumdom alang sa anak ni Jefta.

Si Jefta ug ang Tribo ni Efraim

12 Gitigom ang mga kalalakin-an nga gikan sa tribo ni Efraim ug mitabok sila sa Suba sa Jordan ug miadto sa Zafon aron atubangon si Jefta. Nangutana sila kaniya, “Nganong wala mo kami tawga sa dihang nakiggira kamo sa mga Amonihanon? Tungod niining imong gihimo, iapil ka namo ug sunog sa imong balay.” ² Apan miingon si Jefta kanila, “May dakong kasamok tali kanamo ug sa mga Amonihanon. Nangayo kami ug tabang kaninyo, apan wala ninyo kami tabangi. ³ Sa dihang nakita ko nga dili kamo motabang kanamo, gisugal ko ang akong kinabuhi sa pagpakiggira sa mga Amonihanon. Gitugot sa Ginoo nga modaog ako. Karon, nganong makiggira man kamo kanako?”

⁴ Gitigom ni Jefta ang kalalakin-an sa Gilead ug nakiggira sila sa mga Efraimnon tungod kay miingon ang mga Efraimnon, “Kamong mga taga-Gilead mga layas gikan sa Efraim nga namuyo sa teritoryo sa Efraim ug Manase.” Gipildi sa mga taga-Gilead ang mga Efraimnon. ⁵ Gibantayan^[r] sa mga taga-Gilead ang mga tabokanan sa Suba sa Jordan paingon sa Efraim. Kon may nakaikyas nga Efraimnon nga buot motabok, pangutan-on nila kon Efraimnon ba siya o dili. Kon motubag kini nga, “Dili,” ⁶ ipalitok nila kaniya ang pulong “Shibolet,” kay ang mga taga-Efraim dili makalitok niini ug ensakto. Kon ang malitok niini “Sibolet,” patyon nila siya sa may tabokanan sa Suba sa Jordan. Niadtong higayona, 42,000 ka mga Efraimnon ang namatay.

⁷ Unom ka tuig nga nahimong pangulo sa Israel si Jefta. Sa dihang namatay siya, gilubong siya didto sa usa sa mga lungsod sa Gilead.

Si Ibzan, si Elon, ug si Abdon

⁸ Human mamatay si Jefta, si Ibzan nga taga-Betlehem ang mipuli kaniya isip pangulo sa Israel. ⁹ Si Ibzan may 30 ka mga anak nga lalaki ug 30 ka mga anak nga babaye. Gipaminyo niya ang iyang mga anak sa mga dili sakop sa ilang tribo. Pito ka tuig siyang nangulo sa Israel. ¹⁰ Sa dihang namatay siya, gilubong siya didto sa Betlehem.

¹¹ Ang mipuli kang Ibzan mao si Elon nga taga-Zebulun. Napulo ka tuig siyang nangulo sa Israel. ¹² Sa dihang namatay siya, gilubong siya didto sa Ayalon nga sakop sa Zebulun.

¹³ Ang mipuli kang Elon mao si Abdon nga anak ni Hilel nga taga-Piraton. ¹⁴ May 40 siya ka mga anak nga lalaki ug 30 ka mga apo nga lalaki, nga may tagsa ka asno nga masakyan. Walo ka tuig siyang nangulo sa Israel. ¹⁵ Sa dihang namatay siya, gilubong siya sa Piraton nga sakop sa teritoryo ni Efraim, sa kabukiran sa mga Amalekanhon.

Natawo si Samson

13 Nagpakasala na usab ang mga Israelinhon batok sa Ginoo, busa gipasakop sila sa Ginoo sa gahom sa mga Filistihanon sulod sa 40 ka tuig.

² Niadtong panahona, may usa ka lalaki nga ginganlag Manoa. Taga-Zora siya, ug sakop siya sa tribo ni Dan. Ang iyang asawa dili makaanak. ³ Usa niana ka adlaw, nagpakita ang anghel sa Ginoo ngadto sa iyang asawa ug miingon, “Hangtod karon wala ka pay anak. Apan mamabdos ka ug manganak ug usa ka lalaki. ⁴ Busa karon, pagmatngon. Ayaw na pag-inom ug bino o bisan unsang matang sa ilimnon nga makahubog, ug ayaw usab pagkaon ug bisan unsa nga giisip nga mahugaw. ⁵ Kon matawo na ang imong anak, ayaw gayod putli ang iyang buhok tungod kay gikan sa iyang pagkatawo hinalad na siya ngadto sa Dios ingon nga usa ka Nazareo. Siya ang magaluwas sa mga Israelinhon gikan sa mga Filistihanon.”

⁶ Miadto ang babaye sa iyang bana ug miingon, “Nagpakita kanako ang usa ka alagad sa Dios. Mora siyag anghel sa Dios. Gikulbaan gayod ako! Wala ako mangutana kon taga-asa siya ug wala usab siya misulti kon kinsa siya. ⁷ Miingon siya kanako nga mamabdos ako ug manganak ug batang lalaki. Kinahanglan nga dili kuno ako moinom ug bino o bisan unsang matang sa ilimnon nga makahubog o mokaon sa bisan unsang pagkaon nga giisip nga mahugaw, tungod kay ang bata nga akong ipakatawo hinalad na ngadto sa Dios ingon nga Nazareo gikan sa iyang pagkatawo hangtod nga siya mamatay.”

⁸ Tungod niini nagaampo si Manoa sa Ginoo. Miingon siya, “Ginoo, kon mahimo, pabalika ang tawo nga gipadala mo aron tudloan kami kon unsay angay namong buhaton sa bata kon matawo na kini.”

⁹ Gidungog sa Dios ang gihangyo ni Manoa. Nagpakita pag-usab ang anghel sa Dios ngadto sa asawa ni Manoa samtang naglingkod kini didto sa uma, apan wala didto si Manoa. ¹⁰ Midali-dali pagdagan ang asawa ni Manoa ngadto kaniya ug miingon, “Manoa, dali! Ania ang tawo nga nagpakita kanako niadtong usa ka adlaw.” ¹¹ Mitindog si Manoa ug misunod sa iyang asawa. Sa pagkakita niya sa tawo, gipangutana niya kini, “Ikaw ba ang nakigsulti sa akong asawa?” Mitubag kini, “Oo, ako.” ¹² Nangutana si Manoa kaniya, “Kon matuman na ang giingon mo, unsa mang matanga sa kinabuhi ang sundon sa bata, ug unsa ang iyang pagahimuon?” ¹³ Mitubag ang anghel sa Ginoo, “Kinahanglang sundon sa imong asawa ang tanan kong gisulti kaniya. ¹⁴ Kinahanglan dili siya mokaon ug bisan unsa nga gikan sa ubas. Dili usab siya moinom ug bino o bisan unsang matang sa ilimnong makahubog, o mokaon sa bisan unsang pagkaon nga giisip nga mahugaw. Kinahanglang sundon gayod niya ang tanan kong gisulti kaniya.”

¹⁵ Miingon si Manoa sa anghel sa Ginoo, “Mahimo ba nga dili ka una mobiya kay mag-ihaw kami ug nating kanding alang kanimo?” ¹⁶ Mitubag ang anghel sa Ginoo, “Bisan pag hawiran mo ako, dili ako mokaon sa imong giandam nga pagkaon. Mas maayo pang mag-andam lang ka ug halad nga sinunog alang sa Ginoo.” (Wala masayod si Manoa nga anghel diay kadto sa Ginoo.)

¹⁷ Unya miingon si Manoa, “Unsay imong ngalan aron mapasidunggan ka namo kon matuman na ang imong giingon?” ¹⁸ Mitubag ang anghel sa Ginoo kaniya, “Nganong mangutana ka man sa akong ngalan? Malisod kining sabton.” ¹⁹ Unya mikuha si Manoa ug nating kanding ug mga halad sa pagpasidungog sa Ginoo, ug gihalad niya kini ibabaw sa halaran nga bato ngadto sa Ginoo. Samtang nagtan-aw si Manoa ug ang iyang asawa, naghimog katingalahang butang ang Ginoo. ²⁰ Nakita sa magtiayon ang anghel sa Ginoo nga mikayab sa langit uban sa kalayo. Tungod sa ilang nakita miluhod dayon sila. ²¹ Didto nila nasayran nga anghel diay kadto sa Ginoo. Sukad niadto wala na magpakita kanila pag-usab ang anghel sa Ginoo.

²² Miingon si Manoa sa iyang asawa, “Sigurado gayod nga mamatay kita kay nakita nato ang Dios.” ²³ Apan mitubag ang iyang asawa, “Kon buot pa kitang patyon sa Ginoo, wala unta niya dawata ang atong mga halad. Wala usab unta niya ipakita kadtong milagro kanato, o isulti kining tanan kanato karon.”

²⁴ Miabot ang panahon nga nanganak ang asawa ni Manoa. Lalaki ang iyang anak ug ginganlan nila kinig Samson. Midako ang bata uban ang panalangin sa Ginoo. ²⁵ Ang Espiritu sa Ginoo nagsugod sa paggahom kaniya samtang didto siya sa Kampo ni Dan,^[s] sa tunga-tunga sa Zora ug Eshtaol.

Si Samson ug ang Babayeng Taga-Timnah

14 Usa ka higayon niana, miadto si Samson sa Timnah, ug nakita niya didto ang usa ka dalaga nga Filistihanon. ² Sa dihang mipauli siya, iyang giingnan ang iyang mga ginikanan, “May nakita akong usa ka babaye nga Filistihanon didto sa Timnah. Kuhaa ninyo siya kay gusto ko siyang mapangasawa.”

³ Apan mitubag ang iyang mga ginikanan, “Nganong gusto ka man gayong mangasawa sa kaliwat sa mga Filistihanon nga wala nakaila sa Dios?^[t] Wala ka ba gayoy nagustohan sa atong mga paryente o sa atong mga katagilungsod?” Mitubag si Samson sa iyang amahan, “Basta, kuhaa siya kay siya ang akong gusto.” ⁴ Wala masayod ang mga ginikanan ni Samson nga ang iyang desisyon pagbuot diay sa Ginoo. Kay nagapangita ang Ginoo ug higayon nga makig-away sa mga Filistihanon, tungod kay ang Israel nailalom sa gahom sa mga Filistihanon niadtong panahona.

⁵ Miadto gayod si Samson sa Timnah uban sa iyang mga ginikanan. Sa didto na si Samson^[u] sa may ubasan sa Timnah, may nagngulob nga batan-ong liyon nga kalit lang misugat ug midasmag kaniya. ⁶ Gigamhan si Samson sa Espiritu sa Ginoo, ug gipikas niya ang liyon pinaagi sa iyang mga kamot nga daw nagpikas lang siya ug usa ka batan-ong kanding. Apan wala niya kini isugilon sa iyang mga ginikanan. ⁷ Unya miadto si Samson sa babaye ug nakigsulti kaniya. Nakagusto gayod siya pag-ayo sa babaye.

⁸ Wala madugay, mibalik si Samson sa Timnah aron pakaslan ang babaye. Mihapit siya sa dapit diin gipatay niya ang liyon, ug nakita niya nga gibalayan sa daghang mga putyukan ang patayng lawas sa liyon, ug may dugos na kini. ⁹ Gikandos niya sa iyang kamot ang dugos ug gikaon kini samtang naglakaw. Sa dihang nagkita sila sa iyang mga ginikanan, gihatagan niya sila sa dugos, ug gikaon usab nila kini. Apan wala niya sila sultihi nga gikan kadto sa patayng lawas sa liyon.

¹⁰ Unya miadto ang amahan ni Samson sa balay sa iyang umagaron. Nagpakombira usab si Samson didto sumala sa naandang buhaton sa mga batan-ong kalalakin-an. ¹¹ Sa dihang didto na si Samson, gihatagan siya ug 30 ka mga batan-ong lalaki nga mahimo niyang kauban. ¹² Miingon si Samson kanila, “May tigmo ako alang kaninyo. Kon matubag ninyo kini sulod niining pito ka adlaw nga kombira, hatagan ko kamog 30 ka panapton nga linen ug 30 usab ka mahalong bisti. ¹³ Apan kon dili ninyo kini matubag, kamo ang mohatag kanako ug 30 ka panapton nga linen ug 30 usab ka mahalong bisti.” Mitubag sila, “Sige, isulti ang imong tigmo.”

Milabay ang tulo ka adlaw apan wala gayod nila kini matubag. ¹⁵ Sa ikaupat nga adlaw, giingnan nila ang asawa ni Samson, “Kumbinsiha ang imong bana nga isulti kanimo ang tubag sa tigmo, kay kondili, sunogon ka namo apil ang panimalay sa imong amahan. Gidapit ba ninyo kami aron panapian?”

¹⁶ Busa miadto ang babaye kang Samson ug naghilak nga miingon, “Wala mo diay ako higugmaa. Nagtigmo ka sa akong mga katagilungsod apan wala mo ako sultihi sa tubag.” Mitubag si Samson, “Wala ko gani sultihi ang akong mga ginikanan, ikaw pa kaha!” ¹⁷ Sulod sa nahibiling adlaw sa kombira, nagsigeg hilak ang asawa ni Samson ngadto kaniya. Busa sa ikapito nga adlaw, gisultihan ni Samson ang iyang asawa sa tubag tungod sa pagsigeg pamugos niini. Unya, gisulti usab sa iyang asawa ang tubag ngadto sa iyang mga katagilungsod. ¹⁸ Busa, niana gihapong adlawa, sa wala pa mosalop ang adlaw, miingon ang mga kalalakin-an sa lungsod kang Samson,

Mitubag si Samson,

¹⁹ Gigamhan pag-usab sa Espiritu sa Ginoo si Samson. Milugsong siya sa Ashkelon ug mipatay ug 30 ka tawo. Unya gikuha niya ang ilang mga butang ug gihatag ang mga bisti sa mga tawo nga nakatubag sa iyang tigmo. Pagkahuman, masuk-anon siyang mipauli sa balay sa iyang amahan. ²⁰ Unya ang iyang asawa gihatag ngadto sa lalaki nga nahimong abay sa ilang kasal.

Ang Pagpanimalos ni Samson sa mga Filistihanon

15 Milabay ang panahon, ug sa dihang miabot ang ting-ani, mibisita si Samson sa iyang asawa, ug nagdala siyag batan-ong kanding. Miingon si Samson sa iyang ugangan nga lalaki, “Gusto kong mosulod sa kuwarto sa akong asawa.” Apan wala motugot ang iyang ugangang lalaki. ² Miingon ang iyang ugangan, “Abi kog nasilag ka pag-ayo kaniya, busa gihatag ko siya sa imong higala. Karon, kon gusto ka, anaa ang iyang manghod nga mas guwapa pa kay kaniya. Siya na lang ang ipuli sa imong asawa.”

³ Miingon si Samson, “Niining higayona, dili na ako mabasol sa mga Filistihanon kon may buhaton akong dili maayo ngadto kanila.” ⁴ Milakaw siya ug nanakop ug 300 ka ihalas nga mga milo. Sa tinag-duha, gihikot niya ang ilang mga ikog ug gibutangan ug sulo sa tunga. ⁵ Unya gidagkotan niya ang mga sulo ug gibuhian ang mga ihalas nga milo didto sa trigohan sa mga Filistihanon. Nasunog ang tanang trigo, dili lang ang naani na, kondili, lakip usab ang wala pa maani. Nasunog usab ang ubasan ug tanaman sa mga olibo.

⁶ Nangutana ang mga Filistihanon kon kinsa ang naghimo niadto. Ug giingnan sila nga si Samson. Kay gipaminyo sa iyang ugangang lalaki nga taga-Timnah ang iyang asawa sa usa niya ka higala. Busa milakaw ang mga Filistihanon ug gisunog nila ang babaye ug ang iyang amahan.

⁷ Miingon si Samson sa mga Filistihanon, “Tungod niining inyong gihimo, dili ako mohunong hangtod nga makabalos ako kaninyo.” ⁸ Gisulong niya sila ug daghan ang iyang napatay. Pagkahuman, nagpalayo siya ug nagtago sa langub, sa pangpang sa Etam.

⁹ Unya, mitungas ang mga Filistihanon ug nagkampo sa Juda. Gisulong nila ang lungsod sa Lehi. ¹⁰ Gipangutana sila sa mga taga-Juda, “Nganong gisulong ninyo kami?” Mitubag sila, “Aron dakpon si Samson ug panimaslan sa iyang gihimo kanamo.” ¹¹ Busa miadto sa langub, sa pangpang sa Etam ang 3,000 ka mga kalalakin-an sa Juda ug giingnan si Samson, “Wala ka ba masayod nga ubos kita sa pagmando sa mga Filistihanon? Naapil na hinuon kami sa imong gihimo!” Mitubag si Samson, “Gipanimaslan ko lang sila sa gihimo nila kanako.” ¹² Miingon sila, “Mianhi kami dinhi sa pagdakop kanimo, aron itugyan ka ngadto sa mga Filistihanon.” Mitubag si Samson, “Mosugot ako, basta mosaad kamo nga dili ninyo ako patyon.”