Bible in 90 Days

¹² Miingon si Jose, “Mao kini ang kahulogan sa imong damgo: Ang tulo ka sanga nagkahulogan ug tulo ka adlaw. ¹³ Sa dili pa mahuman ang tulo ka adlaw, pagawason ka sa hari gikan sa prisohan ug pabalikon sa imong naandang trabaho ingon nga tigsilbi kaniya ug bino. ¹⁴ Hinumdomi unya ako kon anaa ka na sa maayo nga kahimtang. Ug isip timaan sa imong kaayo, palihog, sultihi ang hari bahin kanako aron matabangan mo ako nga makagawas dinhi sa prisohan. ¹⁵ Kay ang tinuod, pinugos ang pagdala kanako dinhi sa Ehipto gikan sa dapit sa mga Hebreo, ug bisan dinhi wala gayod akoy gibuhat nga mahimong hinungdan nga prisohon nila ako.”

¹⁶ Pagkadungog sa pangulo sa mga panadero nga maayo ang kahulogan sa damgo sa iyang kauban, gisulti usab niya ang iyang damgo ngadto kang Jose. Miingon siya, “Nagdamgo ako nga may gilukdo ako nga tulo ka basket nga anaay mga pan. ¹⁷ Ang kinaibabwan gisudlan sa nagkalain-laing klase sa pan alang sa hari sa Ehipto, apan gipangtuhak kini sa mga langgam.”

¹⁸ Miingon si Jose, “Mao kini ang kahulogan sa imong damgo: Ang tulo ka basket nagkahulogan ug tulo ka adlaw. ¹⁹ Sa dili pa mahuman ang tulo ka adlaw, pagawason ka sa hari gikan sa prisohan apan ipapatay ka niya ug tuhogon sa kahoy ang imong patayng lawas ug ipatindog sa taliwala, ug tuhakon kini sa mga langgam.”

²⁰ Tulo ka adlaw gikan niini, gisaulog sa hari sa Ehipto ang iyang adlawng natawhan. Busa nagpakombira siya alang sa tanan niyang mga opisyal. Gipagawas niya gikan sa prisohan ang pangulo sa iyang mga tigsilbi ug bino ug ang pangulo sa iyang mga panadero ug gipaatubang sa iyang mga opisyal. ²¹ Gipabalik niya ang pangulo sa mga tigsilbi ug bino sa iyang naandang trabaho, ²² apan gipapatay niya ang pangulo sa mga panadero, ug gituhog sa kahoy ang iyang patayng lawas sumala sa gisulti ni Jose. ²³ Apan wala gayod mahinumdomi sa pangulo sa mga tigsilbi ug bino si Jose.

Gisaysay ni Jose ang Kahulogan sa Damgo sa Hari

41 Paglabay sa duha ka tuig, nagdamgo ang hari sa Ehipto^[a] nga nagtindog siya sa daplin sa Suba sa Nilo, ² ug sa kalit lang mitungha gikan sa suba ang pito ka himsog ug tambok nga mga baka, ug nanabsab kini sa kasagbotan. ³ Wala madugay, mitunga usab gikan sa suba ang pito ka daot ug niwang nga mga baka, ug miduol sa pito ka himsog ug tambok nga mga baka nga didto sa daplin sa suba. ⁴ Gipangaon sa daot ug niwang nga mga baka ang himsog ug tambok nga mga baka, ug unya nakamata ang hari.

⁵ Nakatulog ug balik ang hari ug nagdamgo na usab siya. Sa iyang damgo nakita niya ang pito ka himsog ug bus-ok nga mga uhay nga misibol diha sa usa lang ka punoan. ⁶ Ug sa mao gihapong punoan, misubol ang laing pito ka mga uhay nga niwang ug nanguyos tungod sa kainit sa hangin gikan sa sidlakan.^{[b] 7} Unya gilamoy sa niwang nga mga uhay ang pito ka himsog nga mga uhay. Unya nakamata ang hari. Abi niyag tinuod apan damgo lang diay kadto.

⁸ Nianang pagkabuntag, nahasol ang hunahuna sa hari tungod sa iyang mga damgo, busa gipatawag niya ang tanang mga madyikero ug maalamon nga mga tawo sa Ehipto. Gisugilon niya kanila ang iyang mga damgo, apan wala gayoy usa kanila nga nakasaysay sa kahulogan niadto. ⁹ Unya miduol sa hari ang pangulo sa iyang mga tigsilbi ug bino ug miingon, “Nahinumdom na ako karon sa akong mga sala. ¹⁰ Dili ba nasuko ka man kaniadto kanako ug sa pangulo sa mga panadero, ug gipapriso mo man gani kami didto sa bilanggoan, sa lugar nga binantayan sa kapitan sa mga guwardya? ¹¹ Usa niadto ka gabii, nagdamgo kaming duha, ug lain-lain ang kahulogan sa among mga damgo. ¹² May kauban kami didto nga batan-ong Hebreo, nga sulugoon sa kapitan sa mga guwardya sa palasyo. Gisugilon namo kaniya ang among damgo ug gisaysay niya kanamo ang kahulogan niini. ¹³ Nahitabo gayod ang iyang giingon kanamo: Gipabalik mo ako sa akong naandang trabaho ug gipatuhog sa kahoy ang pangulo sa mga panadero.”

¹⁴ Busa gipatawag sa hari si Jose, ug diha-diha gipagawas siya sa prisohan. Human siya nakapatupi ug nakapamalbas, nagailis siya sa iyang bisti ug miadto sa hari. ¹⁵ Miingon ang hari kaniya, “Nagdamgo ako apan wala gayoy nakasaysay kon unsa ang kahulogan niadto. May nagsulti kanako nga makahibalo kang mosaysay sa kahulogan sa mga damgo.” ¹⁶ Mitubag si Jose, “Dili ako, Mahal nga Hari, kondili ang Dios ang maghatag sa kahulogan sa imong mga damgo alang sa imong kaayohan.”

¹⁷ Unya gisulti sa hari ang iyang damgo kang Jose. Miingon siya, “Nagdamgo ako nga nagtindog ako sa daplin sa Suba sa Nilo. ¹⁸ Nakita ko nga mitunga gikan sa suba ang pito ka himsog ug tambok nga mga baka, ug nanabsab kini sa kasagbotan. ¹⁹ Wala madugay mitunga usab ang laing pito ka daot ug niwang nga mga baka. Wala gayod akoy nakitang baka sa tibuok Ehipto nga sama kanila ka daot. ²⁰ Unya gikaon niadtong daot ug niwang nga mga baka ang pito ka tambok nga mga baka nga unang mitunga. ²¹ Apan pagkahuman nila ug kaon, morag wala lang gihapon sila makakaon kay niwang man gihapon sila. Unya nakamata ako. ²² Apan nakatulog ako pagbalik ug nagdamgo pag-usab. Nakita ko sa akong damgo ang pito ka himsog ug bus-ok nga uhay nga misubol sa usa lang ka punoan. ²³ Ug niadto usab nga punoan, misalingsing ang laing pito ka uhay nga niwang ug nanguyos tungod sa kainit sa hangin gikan sa sidlakan. ²⁴ Unya gilamoy sa niwang nga mga uhay ang pito ka himsog nga mga uhay. Gisulti ko na kini sa mga madyikero, apan wala gayoy usa kanila nga nakasaysay kanako kon unsa ang kahulogan.”

²⁵ Miingon si Jose sa hari, “Mahal nga hari, usa ray kahulogan sa duha mo ka damgo. Gipadayag kanimo sa Dios kon unsa ang iyang pagabuhaton. ²⁶ Ang pito ka tambok nga mga baka ug ang pito ka himsog nga mga uhay managsama nga nagkahulogan ug pito ka tuig. ²⁷ Ang pito ka niwang ug daot nga mga baka ug ang pito ka niwang nga mga uhay nga nanguyos tungod sa kainit sa hangin gikan sa sidlakan nagkahulogan ug pito ka tuig nga kagutom. ²⁸ Sumala sa giingon ko na kanimo, Mahal nga Hari, gipadayag kanimo sa Dios kon unsa ang iyang pagabuhaton. ²⁹ Moabot ang pito ka tuig nga labihan gayod kaabunda sa tibuok Ehipto. ³⁰ Ug mosunod dayon ang pito ka tuig nga kagutom, ug malimtan sa mga tawo ang nasinati nila nga kaabunda sa Ehipto. Ang kagutom mohimo ug dakong kadaot sa yuta sa Ehipto. ³¹ Tungod sa makalilisang nga kagutom nga moabot, walay makita nga timailhan sa milabay nga panahon sa kaabunda sa yuta sa Ehipto. ³² Nagdamgo ka sa duha gayod ka higayon, Mahal nga Hari, aron nga mahibaloan mo nga pagbuot kini sa Dios nga mahitabo ug mahitabo gayod kini sa dili madugay.

³³ “Busa karon, Mahal nga Hari, pagpili ug usa ka tawong maalamon nga padumalahon mo sa yuta sa Ehipto. ³⁴ Pagbutang usab ug mga opisyal sa tibuok yuta sa Ehipto aron mangolekta sa ikalima nga bahin sa abot sa kaumahan sulod sa pito ka tuig nga abunda ang abot. ³⁵ Sulod nianang mga tuiga, ipatigom kanila ang tanan nga bahin nga makolekta ninyo gikan sa mga abot.^[c] Ug ilalom sa imong pagdumala, patipigi kanila ang mga abot diha sa mga bodega sa mga lungsod. ³⁶ Kini nga mga pagkaon itagana alang sa moabot nga pito ka tuig nga kagutom sa Ehipto, aron dili magutman ang katawhan.”

Gitudlo si Jose Isip Tigdumala sa Ehipto

³⁷ Nakauyon ang hari ug ang iyang mga opisyal sa plano ni Jose. ³⁸ Miingon siya sa iyang mga opisyal, “May makita pa ba kitang sama kang Jose nga gigiyahan sa espiritu sa Dios?” ³⁹ Busa miingon ang hari kang Jose, “Tungod kay gipadayag sa Dios kining mga butanga kanimo, wala nay laing tawo nga may kaalam ug salabotan nga sama kanimo. ^40-41 Himuon ko ikaw karon nga tigdumala sa akong palasyo ug gobernador sa tibuok Ehipto, ug motuman kanimo ang tanan kong katawhan. Ako ray labaw kanimo kay hari man ako.” ⁴² Unya gihuslo sa hari ang iyang singsing nga pangtimbre ug gisul-ob kini sa tudlo ni Jose. Gipasul-oban niya si Jose ug pinasahi nga bisti nga linen ug gipakuwintas ug bulawan. ⁴³ Gipasakay niya si Jose sa iyang ikaduhang karwahe,^[d] ug may mga tigpahibalo nga nagauna kaniya ug nagsinggit, “Yukboi ninyo ang gobernador!” Busa sukad niadto nahimong gobernador si Jose sa tibuok Ehipto.

⁴⁴ Unya miingon ang hari kang Jose, “Ako ang hari dinhi sa Ehipto, apan walay bisan kinsa nga makahimo ug bisan unsa dinhi sa Ehipto gawas kon may pagtugot gikan kanimo.” ⁴⁵ Unya ginganlan niya si Jose ug Zafenat Panea. Gipaasawa usab niya kang Jose si Asenat nga anak ni Potifera nga pari sa lungsod sa On. Ingon nga gobernador, si Jose na ang nagdumala sa Ehipto.^{[e] 46} Nagaedad si Jose ug 30 ka tuig sa dihang nagsugod siya sa pag-alagad sa hari sa Ehipto. Usa ka higayon niana, mibiya si Jose sa palasyo ug milibot sa tibuok Ehipto.

⁴⁷ Sulod sa pito ka tuig nga kaabunda, dako kaayo ang abot sa kaumahan. ⁴⁸ Ug niadtong mga tuiga, gipatigom ni Jose ang tanang mga bahin nga nakolekta gikan sa mga abot.^[f] Gipatipigan niya sa matag lungsod ang mga bahin sa abot nga nakolekta gikan sa mga uma sa palibot niini. ⁴⁹ Labihan gayod kadaghan sa trigo nga natigom ni Jose; daw sama kini kadaghan sa balas sa baybayon. Tungod sa kadaghan niini giundangan na niya ang pagtakos.

⁵⁰ Sa wala pa moabot ang tinggutom, natawo ang duha ka anak ni Jose kang Asenat, nga anak ni Potifera nga pari sa On. ⁵¹ Ginganlan ni Jose ang kamagulangan ug Manase^[g] kay miingon siya, “Tungod sa tabang sa Dios, nalimtan ko ang akong mga pag-antos ug ang kamingaw ko sa panimalay sa akong amahan.” ⁵² Ginganlan niya ang ikaduha niyang anak ug Efraim^[h] kay miingon siya, “Tungod sa tabang sa Dios, gihatagan ako ug kaliwat sa dapit diin nahiagom ako sa mga kasakit.”

⁵³ Nahuman ang pito ka tuig sa kaabunda sa Ehipto, ⁵⁴ ug nagsugod ang pito ka tuig nga kagutom sumala sa giingon ni Jose. May kagutom sa uban nga mga dapit apan ang tibuok Ehipto may pagkaon. ⁵⁵ Wala madugay, nakasinati na usab sa kagutom ang mga taga-Ehipto, busa nangayo sila ug pagkaon gikan sa hari. Miingon ang hari kanila, “Adto kamo kang Jose ug buhata ninyo kon unsay iyang isulti.”

⁵⁶ Mikuyanap ang kagutom sa tibuok kayutaan. Ug tungod sa labihan nga kagutom sa tibuok Ehipto, gipaablihan ni Jose ang tanang mga bodega ug gibaligyaan ug pagkaon ang mga taga-Ehipto. ⁵⁷ Nangadto usab sa Ehipto ang katawhan sa ubang mga nasod aron pagpalit ug pagkaon kang Jose tungod kay labihan na gayod ang kagutom sa tibuok kalibotan.

Miadto sa Ehipto ang mga Igsoon ni Jose

42 Pagkahibalo ni Jacob nga may gibaligya nga pagkaon^[i] didto sa Ehipto, giingnan niya ang iyang mga anak nga lalaki, “Nganong gatinan-awanay lang kamo? ² Nakadungog ako nga may gibaligya nga pagkaon didto sa Ehipto, busa lakaw kamo didto ug pagpalit ug pagkaon aron dili kita mangamatay sa kagutom.” ³ Busa milakaw ang napulo ka igsoon ni Jose ngadto sa Ehipto aron pagpalit ug pagkaon. ⁴ Apan wala paubana ni Jacob si Benjamin nga manghod ni Jose kay nahadlok siya nga basin ug may daotan nga mahitabo kaniya.

⁵ Miadto ang mga anak ni Jacob^[j] sa Ehipto kuyog sa ubang mga tawo aron pagpalit ug pagkaon, kay miabot na man usab ang kagutom sa Canaan. ⁶ Ingon nga gobernador sa Ehipto, si Jose ang namaligya ug pagkaon ngadto sa mga tawo. Busa pag-abot sa iyang mga igsoon, miyukbo sila agig pagtahod kaniya. ^7-9 Pagkakita ni Jose kanila, nailhan dayon niya sila apan nagpakaaron-ingnon siya nga wala makaila kanila. Pinasingka siya nga nakigsulti kanila. Nangutana siya, “Taga-asa kamo?” Mitubag sila, “Taga-Canaan kami, ug mianhi kami dinhi aron mopalit ug pagkaon.” Wala makaila kaniya ang iyang mga igsoon. Nahinumdoman dayon ni Jose ang iyang damgo mahitungod kanila. Miingon siya, “Mga espiya kamo! Mianhi kamo dinhi aron pagsusi kon asa nga bahin sa among nasod ang huyang ug depensa.”

¹⁰ Mitubag sila, “Dili, sir! Dili kami mga espiya. Mianhi kami dinhi aron mopalit ug pagkaon. ¹¹ Managsoon kaming tanan, usa ray among amahan, ug nagasulti kami sa tinuod. Dili kami mga espiya.” ¹² Apan miingon si Jose, “Dili ako motuo! Mianhi kamo dinhi aron pagsusi kon asa nga bahin sa among nasod ang huyang ug depensa.” ¹³ Mitubag sila, “12 kaming managsoon, usa ray among amahan ug atua siya sa Canaan. Atua uban kaniya karon ang among kamanghoran, ug wala na ang usa namo ka igsoon.”

¹⁴ Miingon si Jose, “Sama sa akong giingon kaninyo, mga espiya kamo. ¹⁵ Ug masayran ko kon tinuod kanang inyong gisulti pinaagi niini: Ipanumpa ko sa ngalan sa hari sa Ehipto^[k] nga dili gayod kamo makabiya dinhi hangtod nga dili moanhi ang inyong kamanghoran. ¹⁶ Papaulia ang usa kaninyo aron pagkuha sa inyong igsoon. Prisohon kamong mahibilin hangtod nga mapamatud-an nga tinuod ang inyong giingon, apan kon dili, tinuod gayod nga mga espiya kamo.” ¹⁷ Busa gipapriso niya sila sulod sa tulo ka adlaw.

¹⁸ Sa ikatulo ka adlaw, miingon si Jose kanila, “Nagatahod ako sa Dios, busa hatagan ko pa kamo ug higayon nga mabuhi kon tumanon lang ninyo ang akong isugo kaninyo. ¹⁹ Kon nagasulti gayod kamo sa tinuod, ibilin sa prisohan ang usa kaninyo ug pamauli kamo ug pagdalag pagkaon alang sa gigutom ninyo nga mga pamilya. ²⁰ Unya, dad-a ninyo dinhi kanako ang inyong manghod aron mapamatud-an nga tinuod ang inyong gisulti kanako ug aron dili ko kamo ipapatay.” Ug gibuhat nila kini.

²¹ Unya, miingon sila sa usag usa, “Nakasala gayod kita sa gibuhat nato sa atong igsoon. Nakita nato ang iyang pag-antos sa dihang nagpakilooy siya kanato, apan wala gayod nato siya kaloy-i, busa miabot kini nga kalisod kanato.” ²² Miingon si Reuben, “Dili ba giingnan ko man kamo kaniadto nga dili ninyo pasipad-an ang bata? Apan wala gayod kamo namati kanako. Busa gipaninglan na kita karon sa iyang kamatayon.” ²³ Wala sila masayod nga nakasabot si Jose sa ilang gipanulti tungod kay aduna man siyay tighubad kon makigsulti siya kanila. ²⁴ Mibiya si Jose kanila ug mihilak. Unya mibalik siya ug nakigsulti kanila. Pagkahuman, gikuha niya si Simeon gikan kanila ug gipagapos diha sa ilang atubangan.

Mibalik sa Canaan ang mga Igsoon ni Jose

²⁵ Nagmando si Jose nga pun-on ug pagkaon ang mga sako sa iyang mga igsoon ug isulod sa ilang mga sako ang kuwarta nga ilang gibayad, ug pabalonan sila sa ilang paglakaw. Natuman ang tanang gimando ni Jose. ²⁶ Gikarga sa mga managsoon ang ilang mga sako didto sa ilang mga asno ug mibiya.

²⁷ Sa dihang nagpalabay sila sa kagabhion sa usa ka dapit, usa kanila ang miabli sa iyang sako aron pakan-on ang iyang asno, ug nakita niya diha sa sako ang kuwarta nga iyang gibayad. ²⁸ Misinggit siya sa iyang mga igsoon, “Giuli ang akong gibayad! Ania dinhi sa akong sako.” Nangaluya silang tanan ug nagkurog nga nagaingnanay, “Unsa kining gibuhat sa Dios kanato?”

²⁹ Pag-abot nila sa Canaan, gisulti nila sa ilang amahan nga si Jacob ang tanan nga nahitabo kanila. ³⁰ Miingon sila kang Jacob, “Gisingkahan kami sa gobernador sa Ehipto ug gipasanginlan nga gapang-espiya kuno kami. ³¹ Apan gitubag namo siya nga dili kami mga espiya ug nagsulti kami sa tinuod. ³² Miingon usab kami nga 12 kami ka managsoon ug usa ray among amahan. Gisultihan namo siya nga ang usa namo ka igsoon patay na ug ang among kamanghoran ania uban kanimo dinhi sa Canaan. ³³ Apan mao kini ang iyang giingon kanamo, ‘Masayran ko kon tinuod ang inyong gipanulti pinaagi niini: Ibilin dinhi kanako ang usa kaninyo ug pamauli kamo nga magdala ug pagkaon alang sa inyong mga pamilya nga gigutom. ³⁴ Unya dad-a ninyo dinhi kanako ang inyong manghod aron mahibaloan ko nga nagasulti kamo sa tinuod ug dili kamo mga espiya. Pagkahuman, ibalik ko kaninyo ang inyong igsoon nga si Simeon, ug tugotan ko kamo nga magbalik-balik dinhi sa Ehipto.’ ”

³⁵ Sa dihang gibubo na nila ang sulod sa ilang mga sako, nakita nila didto ang kuwarta nga ilang gibayad. Pagkakita nila ug sa ilang amahan niini, gibati silang tanan ug kahadlok.

³⁶ Miingon si Jacob kanila, “Gusto ba gayod ninyo nga mawad-an akog mga anak? Wala na si Jose, wala na si Simeon, ug karon gusto na usab ninyo nga kuhaon si Benjamin. Puro na lang kasakit ang miabot kanako.” ³⁷ Miingon si Reuben, “Tay, isalig kanako si Benjamin. Patya ang duha ko ka anak nga lalaki kon dili ko siya madala pagbalik kanimo.” ³⁸ Apan mitubag si Jacob, “Dili ko paubanon kaninyo ang akong anak. Patay na ang iyang igsoon ug siya na lang ang nahibilin kanako. Kon may daotan nga mahitabo kaniya sa inyong paglakaw, kamo unya ang mahimong hinungdan nga niining akong katigulangon, mamatay ako sa kasubo.”

Mibalik sa Ehipto ang mga Igsoon ni Jose

43 Misamot pa gayod ang kagutom sa Canaan. ² Nahurot na sa pamilya ni Jacob ang pagkaon nga nadala nila gikan sa Ehipto. Busa miingon si Jacob sa iyang mga anak, “Balik kamo didto sa Ehipto ug pagpalit kamog bisan gamay lang nga pagkaon.” ³ Apan miingon si Juda kaniya, “Gipasidan-an kami sa gobernador nga dili magpakita kaniya kon dili namo kauban ang among igsoon nga si Benjamin. ⁴ Kon paubanon mo siya kanamo mobalik kami didto aron pagpalit ug pagkaon. ⁵ Apan kon dili, dili usab kami mobalik didto kay miingon ang gobernador nga dili magpakita kaniya kon dili namo kauban ang among igsoon.”

⁶ Miingon si Jacob,^[l] “Nganong gihatagan man ninyo ako ug dakong problema? Nganong gisultihan pa man ninyo ang gobernador nga may usa pa kamo ka igsoon?” ⁷ Mitubag sila, “Unsaon nga nagsige man siya ug pangutana bahin sa atong pamilya. Nangutana siya kon buhi pa ba ang among amahan ug may lain pa ba kaming igsoon. Busa gitubag namo siya. Kinsa goy maghunahuna nga ingnon niya kami nga dad-on namo ngadto kaniya ang among igsoon?”

⁸ Busa miingon si Juda sa ilang amahan, “Tay, paubana na lang kanamo si Benjamin aron makalakaw na dayon kami aron dili kitang tanan mangamatay sa kagutom. ⁹ Igarantiya ko ang akong kinabuhi alang kang Benjamin. Ako ang manubag kon unsa unya ang mahitabo kaniya. Kon dili ko siya madala pagbalik kanimo nga buhi, akoy basola sa tibuok kong kinabuhi. ¹⁰ Kon wala pa unta kita maglangay-langay, kaduha na unta tingali kami makabalik didto.”

¹¹ Miingon ang ilang amahan, “Kon mao kana, panglakaw na kamo. Sudli sa labing maayo nga mga produkto gikan dinhi sa atong dapit ang inyong mga sudlanan aron igasa sa gobernador sa Ehipto: mga tambal, dugos, lamas, pahumot, ug mga bunga sa pistasyo ug almond. ¹² Dobleha ninyo ang kantidad sa inyong dala nga kuwarta kay kinahanglan ninyong iuli ang kuwarta nga gibutang pagbalik sa inyong mga sako. Basig nasayop lang sila niadto. ¹³ Dad-a ninyo ang inyong igsoon nga si Benjamin ug balik dayon kamo ngadto sa gobernador sa Ehipto. ¹⁴ Hinaut pa nga tandogon sa Makagagahom nga Dios ang kasingkasing sa gobernador aron malooy siya ug ibalik niya kaninyo si Simeon ug si Benjamin. Apan kon dili sila makabalik, dawaton ko na lang kini sa kinasingkasing.”

¹⁵ Busa gidala sa managsoon ang mga gasa ug gidoble usab nila ang ilang kuwarta. Unya milakaw sila ngadto sa Ehipto kauban si Benjamin, ug miatubang kang Jose. ¹⁶ Sa pagkakita ni Jose nga kauban nila si Benjamin, gisugo niya ang iyang sinaligan, “Dad-a kining mga tawhana sa balay. Pag-ihaw ug paghikay, kay maniudto sila uban kanako.” ¹⁷ Gituman sa sinaligan ang gisugo kaniya, ug gidala niya ang managsoon sa balay ni Jose.

¹⁸ Nahadlok ang managsoon sa dihang gidala sila sa balay ni Jose. Miingon sila, “Basin gidala kita dinhi tungod sa kuwarta nga gibalik sa atong mga sako sa una natong pag-anhi. Basig dakpon nila kita, ug kuhaon ang atong mga asno ug himuon kita nga mga ulipon.” ¹⁹ Busa giduolan nila ang sinaligan ug nakigsulti sila niini didto sa pultahan sa balay. ²⁰ Miingon sila, “Kadyot una, sir, may isulti kami kanimo. Mianhi kami sa una aron sa pagpalit ug pagkaon. ²¹ Sa among pagpauli, nagpalabay kami sa kagabhion sa usa ka dapit. Ug didto giablihan namo ang among mga sako ug nakita namo sa sulod ang mao gayong kantidad nga gibayad namo sa pagkaon. Gani ania, among gidala pagbalik aron iuli. ²² Wala kami masayod kon kinsa ang nagbutang niini sa among mga sako. Nagdala pa kami ug dugang nga kuwarta aron ipalit ug pagkaon.” ²³ Mitubag ang sinaligan, “Wala kadtoy kaso, ug ayaw kamo kahadlok. Ang inyong Dios, nga Dios usab sa inyong amahan, mao tingali ang nagbutang niadtong kuwartaha sa inyong mga sako. Nadawat ko ang inyong gibayad.” Unya gidala niya si Simeon ngadto kanila.

²⁴ Gipasulod sa sinaligan ang managsoon sa balay ni Jose ug gihatagan ug tubig aron makapanghugas sila sa ilang mga tiil. Gihatagan usab niya ug pagkaon ang ilang mga asno. ²⁵ Giandam sa managsoon ang ilang mga gasa kang Jose samtang gihulat nila siya nga mopauli nianang pagkaudto, kay giingnan man sila nga adto maniudto sa balay ni Jose.

²⁶ Pag-abot ni Jose, miyukbo sila sa iyang atubangan ug gihatag nila ang ilang mga gasa. ²⁷ Nangutana si Jose kanila kon kumusta na sila. Unya nangutana usab siya, “Kumusta na man ang inyong tigulang na nga amahan, sumala sa inyong gisulti kanako? Buhi pa ba siya?” ²⁸ Mitubag sila, “Buhi pa ang among amahan ug maayo usab ang iyang kahimtang.” Unya miyukbo sila pag-usab kaniya agig pagtahod.

²⁹ Sa pagkakita ni Jose kang Benjamin nga iyang igsoon sa inahan, miingon siya, “Mao ba kini ang inyong kamanghorang igsoon nga giingon ninyo kanako?” Unya giingnan niya si Benjamin, “Hinaut pa nga panalanginan ka sa Dios, anak.” ³⁰ Unya midali-dali ug gawas si Jose kay kahilakon na gayod siya tungod sa iyang kamingaw sa iyang manghod. Misulod siya sa iyang kuwarto ug didto mihilak. ³¹ Pagkahuman, nanghilam-os siya ug mibalik didto kanila nga nagpugong sa iyang pagbati. Unya nagmando siya nga magsukad na ug pagkaon.

³² Lahi ang gikan-an ni Jose, lahi ang sa iyang mga igsoon, ug lahi usab ang iya sa mga Ehiptohanon nga didto naniudto. Kay dili mokaon ang mga Ehiptohanon uban sa mga Hebreo, kay mangil-ad kini alang kanila. ³³ Diha sa atubangan ni Jose ang gikan-an sa iyang mga igsoon. Nagtinan-away ang iyang mga igsoon kay natingala sila nga gipasunod gikan sa kamagulangan hangtod sa kamanghoran ang pagpalingkod kanila. ³⁴ Gisilbihan sila ug pagkaon gikan sa atubangan ni Jose apan ang pagkaon nga gihatag kang Benjamin lima gayod ka pilo ang gidaghanon kay sa gihatag sa uban. Nangaon sila ug nagainom uban ni Jose.

Ang Nawala nga Kopa

44 Unya, gimandoan ni Jose ang sinaligan sa iyang balay, “Pun-a ug pagkaon ang mga sako sa managsoon kutob sa ilang madala, ug isulod sa ilang mga sako ang kuwarta nga ilang gibayad. ² Unya isulod ang akong kopa nga plata sa sako sa kamanghoran uban sa kuwarta nga iyang gibayad sa pagkaon.^[m]” Gibuhat sa sinaligan ang giingon ni Jose.

³ Sayo sa sunod nga adlaw, gipagikan ang managsoon uban sa ilang mga asno. ⁴ Apan wala pa sila makapalayo sa lungsod sa dihang miingon si Jose sa iyang sinaligan, “Dali, apasa kadtong mga tawhana! Ug kon maabtan mo sila, ingna sila, ‘Nganong gibalosan man ninyog daotan ang kaayo nga gibuhat namo kaninyo? ⁵ Nganong gikuha man ninyo ang kopa nga imnanan sa akong agalon ug gamitonon usab niya sa pagpanagna? Dili maayo kining inyong gihimo.’ ”

⁶ Sa dihang naapsan sa sinaligan ang managsoon, gisulti niya kadto kanila. ⁷ Miingon sila, “Sir, nganong nakasulti ka man niana? Dili kami makahimo niana. ⁸ Nasayod ka nga gikan sa Canaan gidala namo ug balik kanimo ang kuwarta nga nakita namo sulod sa among mga sako. Unya mangawat na hinuon kami ug pilak o bulawan gikan sa balay sa imong agalon? ⁹ Kon makita mo ang kopa sa usa kanamo, patya siya ug kami mahimo ninyong ulipon.” ¹⁰ Miingon ang sinaligan, “Sige, kon makit-an ang kopa diha sa usa kaninyo himuon ko siyang ulipon, ug ang uban kaninyo wala nay tulubagon.” ¹¹ Busa nagdali-dali ang matag usa sa pagpakanaog sa ilang mga sako ug giablihan nila kini. ¹² Unya nagsugod pagsusi ang sinaligan gikan sa sako sa kamagulangan hangtod sa kamanghoran, ug ang kopa nakita didto sa sako ni Benjamin. ¹³ Sa pagkakita niini sa managsoon, gigisi nila ang ilang mga bisti tungod sa kasubo. Unya gikarga nila pag-usab sa asno ang ilang mga sako ug namalik sila sa lungsod.

¹⁴ Sa pag-abot ni Juda ug sa iyang mga igsoon sa Ehipto, didto pa si Jose sa iyang balay. Misulod sila sa balay ug miyukbo sa atubangan ni Jose. ¹⁵ Miingon si Jose kanila, “Unsa kining inyong gihimo? Wala ba kamo masayod nga ang tawong sama kanako mahibalong managna?” ¹⁶ Miingon si Juda, “Sir, unsa pa may among ikasulti? Wala na kami ikapangatarungan pa kanimo. Ang Dios mao ang nagpadayag sa among sala. Karon, kaming tanan imo nang mga ulipon—kami ug kadtong usa diin didto kaniya nakit-an ang kopa.” ¹⁷ Apan miingon si Jose, “Dili kana mahimo. Siya lang nga nasakpan nga nagdala sa kopa mao ang akong himuong ulipon. Ug kamo makapauli na nga walay kakulian ngadto sa inyong amahan.”

Nagpakilooy si Juda alang kang Benjamin

¹⁸ Miduol si Juda kang Jose ug miingon, “Nagahangyo ako kanimo, sir, kon mahimo pamatia ako. Hinaut nga dili ka masuko kanako, bisan tuod ug sama ka na sa hari sa Ehipto.^{[n] 19} Nangutana ka kanamo kon may amahan ug igsoon pa ba kami, ²⁰ ug miingon kami nga may amahan pa kami nga tigulang na ug may manghod nga natawo sa dihang tigulang na ang among amahan. Miingon usab kami nga namatay na ang iyang igsoon ug siya na lang ang nahibilin nga anak sa iyang inahan, busa gimahal siya pag-ayo sa among^[o] amahan. ²¹ Unya miingon ka kanamo nga dad-on siya kanimo aron makita mo siya. ²² Miingon kami kanimo nga dili mahimo nga biyaan sa among manghod ang among amahan kay ikamatay niya kini. ²³ Apan miingon ka nga dili ka na moatubang pag-usab kanamo kon dili namo kauban ang among kamanghoran. ²⁴ Kining tanan gisugilon namo sa among amahan sa among pagpauli. ²⁵ Unya miingon ang among amahan nga mobalik kami dinhi kay mopalit pag-usab ug pagkaon. ²⁶ Apan miingon kami kaniya nga molakaw lang kami kon kauban namo ang among kamanghoran, tungod kay dili kami mahimong mopakita kanimo kon dili namo siya kauban. ²⁷ Mao kini ang iyang gitubag kanamo, ‘Nasayod kamo nga gihatagan akog duha ka anak nga lalaki sa akong asawa nga si Raquel. ²⁸ Ang usa wala na; gikunis-kunis tingali siya sa bangis nga mananap. Ug hangtod karon, wala ko na gayod siya makita. ²⁹ Kon kuhaon pa gayod ninyo kining usa gikan kanako, ug kon may mahitabo kaniya, niining akong katigulangon mamatay gayod ako sa kaguol.’

³⁰ “Busa, sir, ang kinabuhi sa among amahan nabugkos sa kinabuhi sa among kamanghoran. Kon mopauli kami nga dili namo siya kauban, ³¹ sigurado gayod nga mamatay sa kaguol ang among tigulang na nga amahan. ³² Gigarantiya ko ang akong kinabuhi alang sa among kamanghoran. Giingnan ko ang akong amahan nga kon dili ko madala pagbalik kaniya ang iyang anak, ako ang iyang basolon sa tibuok kong kinabuhi. ³³ Busa, sir, ako na lang ang magpabilin dinhi isip imong ulipon puli sa among kamanghoran, ug tugoti na lang siya nga makapauli uban sa iyang mga igsoon. ³⁴ Dili ako mopauli kon dili ko kauban ang among kamanghoran. Dili ako makaako sa pagsud-ong sa daotan unya nga mahitabo sa among amahan tungod niini.”

Nagpaila si Jose sa Iyang mga Igsoon

45 Wala na gayod mapugngi ni Jose ang iyang gibati, busa gipagawas niya ang iyang mga sulugoon. Ug sa dihang sila na lang sa iyang mga igsoon ang nahibilin, nagpaila siya. ² Mihilak ug kusog si Jose, busa nadunggan kini sa mga Ehiptohanon, ug gibalita kini didto sa palasyo sa hari.

³ Miingon si Jose sa iyang mga igsoon, “Ako si Jose! Tinuod ba gayod nga buhi pa ang atong amahan?” Apan wala makatubag ang iyang mga igsoon kaniya kay nahadlok sila. ⁴ Busa miingon si Jose, “Duol kamo kanako.” Ug miduol sila. Unya miingon siya, “Ako si Jose nga inyong igsoon, nga inyong gibaligya ug gidala ako dinhi sa Ehipto sa nagpalit kanako. ⁵ Ayaw na kamo kabalaka ug ayaw ninyo basola ang inyong kaugalingon sa pagbaligya ninyo kanako dinhi, tungod kay ang Dios mao ang nagpadala kanako dinhi una kaninyo aron luwason ang inyong kinabuhi. ⁶ Ikaduha pa lang kini nga tuig sa kagutom, ug mosunod pa ang lima ka tuig nga walay abot. ⁷ Apan gipauna ako sa Dios dinhi aron maluwas ko kamo ug may mahibilin sa inyong kaliwatan dinhi sa kalibotan. ⁸ Busa, dili kamo ang nagpadala kanako dinhi kondili ang Dios. Gihimo niya ako nga magtatambag sa hari, ug tigdumala sa iyang palasyo ug sa tibuok Ehipto. ⁹ Karon, pagdali ug balik kamo didto sa akong amahan ug suginli siya nga ang iyang anak nga si Jose gihimo sa Dios nga tigdumala sa tibuok Ehipto. Ug ingna siya nga moanhi dinhi sa labing madali. ¹⁰ Ingna usab siya nga mahimo siyang mopuyo sa yuta sa Goshen aron mahiduol siya kanako uban sa iyang mga anak ug mga apo. Ug dad-on usab niya ang iyang kahayopan, ug ang tanan niyang kabtangan. ¹¹ Atimanon ko siya didto sa Goshen tungod kay may lima pa ka tuig nga kagutom. Dili ko gusto nga magutman siya ug ang iyang panimalay, apil ang iyang kahayopan.”

¹² Nagpadayon si Jose sa pag-ingon, “Karon nakita gayod ninyo mismo, ug sa akong igsoon nga si Benjamin, nga ako gayod si Jose kining nakigsulti kaninyo. ¹³ Sultihi ninyo ang akong amahan mahitungod sa kadungganan nga naangkon ko dinhi sa Ehipto ug sa tanan nga inyong nakita. Ug dad-a dayon ninyo siya dinhi kanako.” ¹⁴ Unya migakos si Jose sa iyang igsoon nga si Benjamin ug mihilak, ug mihilak usab si Benjamin samtang naggakos kaniya. ¹⁵ Padayon siyang mihilak samtang gitagsa-tagsa niya paghalok ang tanan niyang mga igsoon. Ayha pa dayon nakahimo pagpakigsulti ang iyang mga igsoon kaniya.

¹⁶ Sa dihang nabalita didto sa palasyo sa hari sa Ehipto^[p] nga miabot ang mga igsoon ni Jose, nalipay ang hari ug ang iyang mga opisyal. ¹⁷ Miingon ang hari kang Jose, “Ingna ang imong mga igsoon nga kargahan nila ug pagkaon ang ilang mga hayop ug mobalik sa Canaan. ¹⁸ Unya dad-on nila dinhi ang inyong amahan ug ang ilang mga pamilya, kay ihatag ko kanila ang maayo nga yuta sa Ehipto ug makakaon sila sa labing maayo nga mga produkto niini. ¹⁹ Ingna usab sila nga magdala ug mga karwahe gikan dinhi sa Ehipto aron masakyan sa ilang mga asawa ug mga anak sa ilang pag-anhi. Ug dad-on gayod nila ang ilang amahan. ²⁰ Dili sila kinahanglang manganugon sa ilang mga kabtangan nga mahibilin didto tungod kay ang maayo nga mga butang sa tibuok Ehipto mahimong ila.”

²¹ Gituman kini sa mga anak ni Jacob.^[q] Ug sumala sa sugo sa hari sa Ehipto, gihatagan ni Jose ang iyang mga igsoon sa mga karwahe ug gipabalonan sa ilang pagbiyahe. ²² Gihatagan usab niya ang matag usa kanila ug bisti, apan ang gihatag niya kang Benjamin lima ka bisti ug 300 ka buok nga pilak. ²³ Gipadad-an usab niya ang iyang amahan ug 10 ka asno nga gikargahan sa labing maayo nga mga produkto sa Ehipto, ug laing 10 ka bayeng asno nga gikargahan ug trigo, pan, ug uban pang mabalon sa iyang amahan sa pagbiyahe. ²⁴ Gipagikan niya ang iyang mga igsoon ug giingnan nga dili sila mag-away sa ilang paglakaw.

²⁵ Busa migikan sila sa Ehipto ug miadto sa ilang amahan sa Canaan. ²⁶ Sa ilang pag-abot, gisultihan nila ang ilang amahan nga buhi si Jose, ug siya ang tigdumala sa tibuok Ehipto. Nakalitan si Jacob; wala siya makatuo kanila. ²⁷ Apan sa dihang gisultihan nila siya sa tanan nga giingon ni Jose, ug sa dihang nakita niya ang mga karwahe nga gipadala ni Jose sa pagdala kaniya sa Ehipto, nadasig siya. ²⁸ Miingon si Jacob, “Motuo na ako! Buhi pa diay ang akong anak nga si Jose. Adtoon ko siya sa dili pa ako mamatay.”

Ang Pag-adto ni Jacob sa Ehipto

46 Miadto si Jacob^[r] sa Ehipto uban sa iyang panimalay, dala ang tanan niyang kabtangan. Sa pag-abot niya sa Beersheba, naghalad siya ngadto sa Dios sa iyang amahan nga si Isaac. ² Nianang pagkagabii, nakigsulti ang Dios kaniya pinaagi sa usa ka panan-awon. Gitawag sa Dios si Jacob, ug mitubag siya. ³ Unya miingon ang Dios, “Ako ang Dios, nga mao ang Dios sa imong amahan. Ayaw kahadlok nga moadto sa Ehipto, kay himuon ko kamo didto nga usa ka dako nga nasod. ⁴ Mouban ako mismo kanimo sa pag-adto sa Ehipto ug dad-on ko usab ikaw pagbalik^[s] sa Canaan. Ug mamatay ka nga anaa si Jose sa imong kiliran.”

⁵ Gipasakay si Jacob sa iyang mga anak sa karwahe nga gihatag sa hari sa Ehipto^[t] para ilang sakyan. Gipasakay usab nila ang ilang mga asawa ug mga anak, ug migikan sila sa Beersheba. ^6-7 Gidala nila ang mga kahayopan ug kabtangan nga natigom nila didto sa Canaan. Gidala usab ni Jacob sa Ehipto ang tanan niyang kaliwatan: ang iyang mga anak ug mga apo.

⁸ Mao kini ang mga ngalan sa mga kaliwat nga lalaki ni Israel (nga mao usab si Jacob) nga miadto sa Ehipto:

¹⁵ Mao kini sila ang 33 ka mga anak ug mga apo ni Jacob kang Lea nga natawo sa Padan Aram, walay labot ang iyang anak nga babaye nga si Dina.

¹⁶ Miuban usab sa Ehipto:

¹⁸ Mao kini sila ang 16 ka mga anak ug mga apo ni Jacob kang Zilpa, ang sulugoon nga gihatag ni Laban kang Lea.

¹⁹ Ang mga anak ni Jacob kang Raquel mao si Jose ug si Benjamin.

²¹ Miuban usab sa Ehipto:

²² Mao kini sila ang 14 ka mga anak ug mga apo ni Jacob kang Raquel.

²³ Miuban usab sa Ehipto:

²⁵ Mao kini sila ang 7 ka mga anak ug mga apo ni Jacob kang Bilha, ang sulugoon nga gihatag ni Laban kang Raquel.

²⁶ Ang mga anak ug mga apo ni Jacob nga miadto sa Ehipto 66 tanan, ug wala pay labot ang mga asawa sa iyang mga anak. ²⁷ Lakip ang mga anak ni Jose nga natawo sa Ehipto, 70 ang tanan nga miyembro sa panimalay ni Jacob nga natigom sa Ehipto.

²⁸ Gipauna ni Jacob si Juda ngadto kang Jose aron magiyahan sila ngadto sa Goshen. Sa nagkaduol na sila si Jacob sa Goshen, ²⁹ misakay si Jose sa iyang karwahe ug miadto aron sa pagsugat sa iyang amahan. Sa ilang pagkita, gigakos ni Jose ang iyang amahan ug nagsige kinig hilak. ³⁰ Miingon si Jacob kang Jose, “Karon andam na ako nga mamatay tungod kay nakita ko na ikaw nga buhi.”

³¹ Unya miingon si Jose sa iyang mga igsoon ug sa tibuok nga panimalay sa iyang amahan, “Molakaw ako ug sultihan ko ang hari sa Ehipto nga ania na ang akong mga igsoon ug ang tibuok nga panimalay sa akong amahan nga gikan sa Canaan. ³² Ingnon ko siya nga kamo mga magbalantay sa mga kahayopan, ug gidala pa gani ninyo ang inyong mga kahayopan ug ang tanan ninyong kabtangan. ³³ Busa kon ipatawag niya kamo ug pangutan-on kon unsa ang inyong trabaho, ³⁴ ingna siya nga sama sa inyong mga ginikanan, magbalantay usab kamo sa kahayopan sukad pa niadtong gagmay pa kamo, aron sa ingon papuy-on niya kamo sa Goshen. Kay ubos ang pagtan-aw sa mga taga-Ehipto sa mga magbalantay ug kahayopan.”

47 Unya milakaw si Jose ug miadto sa hari sa Ehipto^[x] uban ang lima niya ka igsoon. Miingon si Jose sa hari, “Miabot na ang akong amahan ug mga igsoon gikan sa Canaan, ug dala nila ang ilang kahayopan ug ang tanan nilang kabtangan. Tua sila karon sa Goshen.” ² Unya gipaila-ila niya sa hari ang lima niya ka igsoon. ³ Gipangutana sila sa hari, “Unsa ang inyong trabaho?” Mitubag sila, “Mga magbalantay kamig kahayopan, sama sa among mga ginikanan. ⁴ Mianhi kami aron dinhi una magpuyo tungod kay labihan gayod ang kagutom sa Canaan, ug wala nay masabsab ang among kahayopan. Nagahangyo kami nga kon mahimo, tugotan mo kami nga mopuyo sa Goshen.”

⁵ Miingon ang hari kang Jose, “Karon nga ania na ang imong amahan ug mga igsoon, ⁶ andam ang Ehipto pagdawat sa imong panimalay. Papuy-a sila sa Goshen, nga usa ka maayong yuta sa Ehipto. Kon may mahibaloan kang kasaligan diha kanila, himoa silang tigdumala sa mga magbalantay sa akong kahayopan.”

⁷ Gidala ni Jose ang iyang amahan ngadto sa hari ug gipaila-ila. Gipanalanginan^[y] ni Jacob ang hari, ⁸ ug gipangutana siya niini, “Pila na ang imong edad?” ⁹ Mitubag siya, “130 ka tuig na ako. Mubo ug lisod ang akong kinabuhi. Dili kini sama kataas sa kinabuhi sa akong mga katigulangan.” ¹⁰ Pagkahuman gipanalanginan na usab ni Jacob ang hari,^[z] ug unya mihawa siya sa presensya sa hari.

¹¹ Sumala sa sugo sa hari, gipahimutang ni Jose ang iyang amahan ug mga igsoon sa Ehipto; gihatag niya kanila ang lugar sa Rameses,^[aa] nga usa ka maayong yuta sa Ehipto. ¹² Gisustentohan ni Jose ug pagkaon ang iyang amahan ug mga igsoon, ug ang tibuok nga panimalay sa iyang amahan, basi sa gidaghanon sa ilang mga anak.

¹³ Unya, misamot pa gayod ang kagutom sa Ehipto ug sa Canaan, ug ang mga tawo wala nay pagkaon. ¹⁴ Gitigom ni Jose ang tanang kuwarta nga gibayad sa mga taga-Ehipto ug taga-Canaan sa pagkaon nga ilang gipalit, ug gidala niya kini sa palasyo sa hari. ¹⁵ Miabot ang panahon nga nahurot ang kuwarta sa mga taga-Ehipto ug taga-Canaan. Miadto ang mga taga-Ehipto kang Jose ug miingon, “Wala na kami kuwarta. Hatagi kami ug pagkaon kay mamatay na kami sa kagutom.” ¹⁶ Miingon si Jose, “Kon wala na kamoy kuwarta, dad-a ninyo dinhi ang inyong kahayopan ug bayloan ko ug pagkaon.” ¹⁷ Busa gidala nila kang Jose ang ilang mga kabayo, karnero, baka, ug asno, ug gibayloan kini ug pagkaon. Nianang tibuok tuig, gihatagan sila ni Jose ug pagkaon baylo sa ilang kahayopan.

¹⁸ Paglabay sa usa ka tuig, miadto na usab ang mga tawo kang Jose ug miingon, “Dili malimod kanimo nga wala na kamiy kuwarta ug ang among kahayopan anaa na kanimo. Wala na gayoy nahibilin kanamo, gawas sa among kaugalingon ug sa among mga yuta. ¹⁹ Pasagdan mo lang ba kami nga mamatay ug mapasagdan ang among mga yuta? Palita kami ug ang among yuta. Mosugot kami nga mahimong ulipon sa hari ug maiya na ang among kayutaan aron lang makakaon kami. Hatagi kami ug mga binhi nga among ikatanom aron dili kami mamatay ug aron dili namo mapasagdan ang among kayutaan.” ²⁰ Busa gibaligya sa tanan nga taga-Ehipto ang ilang mga yuta ngadto kang Jose tungod kay labihan na gayod ang kagutom. Gipalit ni Jose kining tanan alang sa hari, ug ang tanang kayutaan napanag-iya sa hari. ²¹ Gihimo ni Jose nga ulipon sa hari ang katawhan sa tibuok Ehipto. ²² Ang mga yuta lang sa mga pari ang wala mapalit ni Jose. Wala ibaligya sa mga pari ang ilang kayutaan tungod kay gisustentohan sila sa hari.

²³ Miingon si Jose sa mga tawo, “Karon nga napalit ko na kamo ug ang inyong kayutaan alang sa hari, ania ang binhi aron itanom ninyo. ²⁴ Inig-ani ninyo, ihatag ngadto sa hari ang ikalima nga bahin sa inyong abot. Ug ang mahibilin inyo na, aron nga may itanom kamo ug may pagkaon ang inyong tibuok nga panimalay.” ²⁵ Miingon ang mga tawo, “Sir, maayo ka kaayo kanamo; giluwas mo ang among kinabuhi. Mosugot kami nga mahimong ulipon sa hari.” ²⁶ Busa gihimo ni Jose nga balaod sa yuta sa Ehipto nga ang ikalima nga bahin sa abot alang sa hari. Kini nga balaod nagapadayon pa hangtod karon. Ang mga yuta lang gayod sa mga pari ang wala mapanag-iya sa hari.

²⁷ Didto na namuyo ang mga Israelinhon sa Goshen nga sakop sa Ehipto. Nakaangkon sila didto ug yuta ug midaghan ang ilang kaliwat. ²⁸ Mipuyo si Jacob sa Ehipto sulod sa 17 ka tuig; nagkinabuhi siya hangtod sa edad nga 147 ka tuig. ²⁹ Sa dihang hapit na siya mamatay, gipatawag niya si Jose ug giingnan, “Kon mahimo itapion ang imong kamot taliwala sa duha ko ka paa^[ab] ug panumpa nga ipadayon mo ang imong kaayo kanako. Ayaw ako ilubong dinhi sa Ehipto. ³⁰ Kon mamatay na ako, ilubong mo ako didto sa lubnganan sa akong mga katigulangan.” Mitubag si Jose, “Tumanon ko ang imong giingon.” ³¹ Unya miingon si Jacob, “Panumpa kanako nga tumanon mo gayod kini.” Busa nanumpa si Jose kaniya. Unya miluhod si Jacob^[ac] sa ulohan sa iyang higdaanan aron pasalamatan ang Dios.

Si Manase ug si Efraim

48 Wala madugay may misulti kang Jose nga nagsakit ang iyang amahan nga si Jacob. Busa gidala niya ang iyang duha ka anak nga si Manase ug si Efraim ug miadto kaniya. ² Sa dihang gisultihan si Jacob nga miabot ang iyang anak nga si Jose, naningkamot siya nga makalingkod sa iyang gihigdaan. ³ Miingon si Jacob kang Jose, “Sa didto pa ako sa Luz, sa yuta sa Canaan, nagpakita kanako ang Makagagahom nga Dios ug gipanalanginan niya ako. ⁴ Miingon siya, ‘Hatagan ko ikaw ug daghang mga kaliwat aron mahimo kang amahan sa daghang mga katawhan. Ug ihatag ko kining yuta sa Canaan sa imong mga kaliwat ug mapanag-iya nila kini hangtod sa kahangtoran.’ ”

⁵ Nagpadayon si Jacob sa pag-ingon, “Ang duha mo ka anak nga si Efraim ug si Manase, nga natawo dinhi sa Ehipto sa wala pa ako moabot, ilhon ko nga akong mga anak, nga sama kanila ni Reuben ug Simeon.^{[ad] 6} Apan ang umaabot mo nga mga anak magpabilin nga imo, ug makadawat sila ug panulondon gikan kang Efraim ug kang Manase.”

⁷ Unya midugang siya pag-ingon, “Nahinumdom ako sa pagkamatay sa imong inahan. Gikan kami niadto sa Padan^[ae] sa among paglakaw paingon sa yuta sa Canaan. Duol na kami sa Efrata nga sakop sa Canaan sa dihang namatay siya, busa gilubong ko na lang siya sa daplin sa dalan nga paingon sa Efrata.” (Ang Efrata gitawag karon nga Betlehem.)

⁸ Sa dihang nakita ni Israel^[af] ang mga anak ni Jose, nangutana siya, “Kinsa sila?” ⁹ Mitubag si Jose, “Sila ang akong mga anak nga gihatag kanako sa Dios dinhi sa Ehipto.” Unya miingon si Israel, “Dad-a sila palihog dinhi kanako aron mapanalanginan ko sila.” ¹⁰ Halap na si Israel tungod sa iyang katigulangon, busa gipaduol ni Jose ang iyang mga anak kang Israel. Gigakos sila ni Israel ug gihagkan. ¹¹ Miingon si Israel kang Jose, “Wala na gayod ako magdahom nga makita ko pa ikaw, apan karon gitugot sa Dios nga dili lang ikaw ang akong makita kondili lakip usab ang imong mga anak.”

¹² Gikuha ni Jose ang iyang mga anak sa sabakan ni Israel ug miluhod siya agig pagtahod sa iyang amahan. ¹³ Unya gipaatubang niya ang iyang mga anak kang Israel aron mapanalanginan sila. Gipahimutang ni Jose si Efraim diha sa iyang tuo, tunong sa wala nga kamot ni Israel; ug si Manase iyang gipahimutang sa iyang wala, tunong sa tuong kamot ni Israel. ¹⁴ Apan gisaylo ni Israel ang iyang tuong kamot ug didto kini gitapion sa ulo ni Efraim nga mao ang manghod, ug ang iyang walang kamot didto sa ulo ni Manase nga mao ang magulang. ¹⁵ Unya gipanalanginan niya sila^[ag] nga nagaingon,

¹⁷ Sa pagkakita ni Jose nga gitungtong sa iyang amahan ang iyang tuong kamot sa ulo ni Efraim, gipakaingon niyag nasayop kini. Busa gikuptan niya ang kamot sa iyang amahan aron ibalhin ngadto sa ulo ni Manase. ¹⁸ Miingon siya, “Tay, dili kana mao. Ania ang magulang; itapion ang imong tuong kamot sa iyang ulo.” ¹⁹ Apan midumili ang iyang amahan, “Oo, nasayod ako anak. Ang mga kaliwat ni Manase mahimo usab nga usa ka nasod, ug mahimo usab siyang bantogan. Apan mahimong mas bantogan ang mga kaliwat ni Efraim ug magagikan kanila ang labihan kadaghang mga nasod.” ²⁰ Niadtong adlawa, gipanalanginan niya sila nga nagaingon, “Gamiton sa mga Israelinhon ang inyong mga ngalan sa paghatag nila ug panalangin. Moingon sila, ‘Hinaut nga panalanginan ka sa Dios sama kang Efraim ug kang Manase.’ ” Niining paagiha gihimo niya si Efraim nga labaw kang Manase.

²¹ Unya miingon si Israel kang Jose, “Hapit na akong mamatay, apan ayaw kamo kabalaka kay ubanan kamo sa Dios ug pabalikon sa yuta sa inyong katigulangan. ²² Ug ikaw Jose ang manunod sa Shekem ug dili ang imong mga igsoon. Kanang dapita naangkon ko pinaagi sa akong pagpakiggira sa mga Amorihanon.”

Gipanalanginan ni Jacob ang Iyang mga Anak

49 Unya gipatawag ni Jacob ang iyang mga anak ug giingnan, “Pagtigom kamo kay suginlan ko kamo kon unsa ang mahitabo kaninyo sa umaabot nga panahon. ² Dali kamo, mga anak, pamati kamo kanako nga inyong amahan.

³ “Ikaw Reuben, ang akong kamagulangan nga anak, ikaw ang unang bunga sa akong pagkalalaki. Nagauna ka sa imong mga igsoon sa pagkadungganon ug pagkagamhanan. ⁴ Apan sama ka sa nagabukal nga tubig, kay dili ka makapugong sa imong kaibog. Ug tungod kay nakigdulog ka sa akong asawa nga sulugoon ug gihugawan mo ang akong kaminyoon, dili ka na molabaw sa uban.

⁵ “Kamo Simeon ug Levi nga kanunayng magkasinabot,^[ah] gigamit ninyo ang inyong hinagiban sa pagpamatay. ⁶ Ayaw ako patambonga sa inyong panagtigom kay sa inyong kasuko mopatay kamo ug tawo, ug piangan ninyo ang torong baka sa walay igong hinungdan. ⁷ Panghimaraoton kamo tungod sa inyong mapintas nga kasuko. Patibulaagon ko ang inyong mga kaliwat sa Israel.

⁸ “Ikaw Juda, dayegon ka ug tahoron sa imong mga igsoon. Pildihon mo ang imong mga kaaway. ⁹ Sama ka sa batan-ong liyon nga human pagpangita sa iyang tukbonon, mobalik sa iyang tagoanan ug molubog. Ug wala gayoy mangahas sa pagsamok kaniya. ¹⁰ Magmando ka sa dayon, Juda. Magagikan sa imong kaliwatan ang mga tigdumala. Busa mohatag ang mga nasod ug buhis ug motuman sila kanimo. ¹¹ Tabunok ang imong yuta ug modaghan ang tanom nga ubas; gani bisag ihigot mo ang imong asno diha sa pinakamaayong punoan sa ubas, dili kini mahurot ug sabsab. Ug bisan imong ipanglaba ang duga sa ubas dili kini mahurot. ¹² Busa tungod sa kadaghan sa mainom nga duga sa ubas mopula ang imong mga mata ug tungod sa kadaghan sa mainom nga gatas moputi ang imong mga ngipon.

¹³ “Ikaw Zebulun, magpuyo ka daplin sa baybay. Ang imong dapit mahimong dunggoanan sa mga sakayan. Ang imong yuta mosangko sa Sidon.

¹⁴ “Ikaw Isacar, sama ka sa kusgan nga asno nga naglubog sa puloy-anan sa mga karnero.^{[ai] 15} Kon makita mo nga ang yuta nindot ug maayong pahulayan, mosugot ka nga magpaulipon; bisan magpas-an ka pa ug bug-at ug pugson sa pagtrabaho.

¹⁶ “Ikaw Dan, pangulohan mog maayo ang imong katawhan ingon nga usa sa mga tribo sa Israel. ¹⁷ Mahisama ka sa malala nga bitin sa daplin sa dalan nga mopaak sa tiil sa kabayo, busa mahulog ang sakay niini.”

¹⁸ Unya miingon si Jacob, “Ginoo, nagahulat ako sa imong pagluwas kanako.”

¹⁹ Ug mipadayon siya sa pag-ingon:

“Ikaw Gad, sulongon ka sa pundok sa mga tulisan, apan balosan mo sila samtang nagaikyas sila.

²⁰ “Ikaw Asher, modagaya ang lamiang mga pagkaon diha kanimo. Mohatag ka ug mga pagkaon nga angay sa mga hari.

²¹ “Ikaw Naftali, sama ka sa binuhian nga usa nga may maanindot nga mga nati.^[aj]

²² “Ikaw Jose, sama ka sa maidlas nga asno nga anaa daplin sa tuboran o sa bakilid.^{[ak] 23} Atakihon ka sa bangis nga mga mamamana. Panaon ka nila ug dumtan, ²⁴ apan kanunay mo usab silang panaon. Ug lig-on ang imong mga bukton, tungod sa gahom sa akong Gamhanan nga Dios,^[al] ang magbalantay ug ang salipdanan nga bato sa Israel. ²⁵ Siya ang Makagagahom nga Dios sa imong katigulangan. Siya ang nagatabang ug nagapanalangin kanimo. Hatagan ka niya ug ulan ug tubig sa tuboran. Hatagan ka usab niya ug daghang kabataan ug kahayopan. ²⁶ Ang mga panalangin nga gihatag kanako sa akong mga katigulangan^[am] labaw pa kaysa kadagaya sa mga panalangin nga naggikan sa karaang mga bungtod. Hinaut pa nga madawat mo kini nga mga panalangin, Jose—ikaw nga nahimong pangulo sa imong mga igsoon.

²⁷ “Ikaw Benjamin, sama ka sa bangis nga iro^[an] nga sa adlaw mopatay ug mokaon sa iyang biktima ug sa gabii bahin-bahinon niya ang nahibilin niini.”

²⁸ Mao kini sila ang 12 ka anak ni Jacob nga kagikan sa mga tribo sa Israel. Ug mao kadto ang gisulti ni Jacob sa matag usa kanila sa dihang gipanalanginan niya sila. Gipanalanginan niya sila sa panalangin nga angay kanila.

Ang Pagkamatay ni Jacob

²⁹ Unya miingon si Jacob sa iyang mga anak, “Hapit na akong makig-uban sa akong kaparyentehan nga nangamatay na. Ilubong unya ninyo ako didto sa lubnganan sa akong mga katigulangan didto sa langub nga atua sa uma ni Efron nga Hitihanon. ³⁰ Ang maong uma atua nahimutang sa Macpela, sa sidlakang bahin sa Mamre, nga sakop sa Canaan. Gipalit sa akong lolo nga si Abraham kadtong maong uma kang Efron aron himuon nga lubnganan. ³¹ Didto siya gilubong, apil ang akong lola nga si Sara ug ang akong mga ginikanan nga si Isaac ug si Rebeka, ug didto ko usab gilubong si Lea. ³² Kini nga uma ug ang langub nga anaa niini gipalit gikan sa mga Hitihanon.”

³³ Human makigsulti si Jacob sa iyang mga anak, mihigda siya ug namatay. Ug nakig-uban siya sa iyang kaparyentehan nga nangamatay na.

50 Naghilak nga migakos ug mihalok si Jose sa iyang amahan. ² Unya gisugo niya ang iyang mga embalsamador nga balsamaron ang iyang amahan, ug gituman nila kini. ³ Milungtad ug 40 ka adlaw ang pag-embalsamar, sumala sa naandang buhaton sa mga taga-Ehipto. Nagbangotan ang mga Ehiptohanon alang kang Jacob sulod sa 70 ka adlaw.

⁴ Sa nahuman na ang mga adlaw sa ilang pagbangotan, miingon si Jose sa mga opisyal sa hari sa Ehipto,^[ao] “Kon mahimo sultihi ninyo ang hari ⁵ nga tugotan niya ako nga didto ko ilubong sa Canaan ang akong amahan. Kay sa wala pa siya mamatay, gipapanumpa niya ako nga ilubong ko siya sa lubnganan nga iyang gipahimo alang sa iyang kaugalingon didto sa Canaan. Human sa lubong, mobalik ako.” ⁶ Pagkahibalo sa hari, gipaingnan niya si Jose, “Lakaw ug ilubong ang imong amahan sumala sa imong gisaad kaniya.”

⁷ Busa milakaw si Jose sa paglubong sa iyang amahan. Miuban kaniya ang daghang mga opisyal sa hari: ang mga kadagkoan sa palasyo ug ang tanang kadagkoan sa Ehipto. ⁸ Miuban usab ang panimalay ni Jose ug ang panimalay sa iyang mga igsoon, ang tibuok panimalay ni Jacob. Ang ilang gagmayng kabataan ug mga kahayopan lang ang nahibilin sa Goshen. ⁹ Miuban usab kanila ang mga tawong nagkarwahe ug nagkabayo. Dako gayod kaayo kadto nga panon.

¹⁰ Pag-abot nila sa giokanan sa Atad, tabok sa Suba sa Jordan, nagbangotan sila didto alang kang Jacob ug nagminatay sila sa paghilak. Nagsubo si Jose alang sa iyang amahan sulod sa pito ka adlaw. ¹¹ Pagkakita sa mga Canaanhon sa ilang pagbangotan sa giokanan sa Atad, miingon sila, “Labihan gayod ang pagsubo sa mga Ehiptohanon.” Busa kadtong lugara nga duol sa Suba sa Jordan gitawag ug Abel Mizraim.^[ap]

¹² Gituman sa mga anak ni Jacob ang iyang gitugon kanila. ¹³ Kay gidala nila ang iyang patayng lawas ngadto sa Canaan ug gilubong sa langub nga atua sa uma sa Macpela, sa sidlakang bahin sa Mamre. Kining maong uma gipalit ni Abraham gikan kang Efron nga Hitihanon aron himuon nga lubnganan. ¹⁴ Human sa lubong, mibalik si Jose didto sa Ehipto uban sa iyang mga igsoon ug sa tanan nga miuban kanila sa paglubong.

Gipasaligan ni Jose ang Iyang mga Igsoon

¹⁵ Sa wala na ang ilang amahan, miingon ang mga igsoon ni Jose, “Tingali baya, Kon nagdumot si Jose kanato, panimaslan gayod niya kita sa tanan natong gibuhat kaniya.” ¹⁶ Busa nagpadala sila ug mensahe ngadto kang Jose nga nagaingon, “Nagtugon ang atong amahan sa wala pa siya mamatay ¹⁷ nga sultihan ka nga nagahangyo siya nga pasayloon mo kami sa among daotang gibuhat kanimo. Busa karon, hinaut nga pasayloon mo kami kay sama kanimo, nagatuman usab kami sa Dios sa atong amahan.” Mihilak si Jose sa dihang nadungog niya ang ilang mensahe.

¹⁸ Unya, nangadto gayod mismo ang iyang mga igsoon kaniya. Pag-abot nila, miyukbo sila sa iyang atubangan agig pagtahod kaniya ug miingon, “Imo kaming mga ulipon.” ¹⁹ Apan mitubag si Jose kanila, “Ayaw kamo kahadlok. Ngano, Dios ba ako? ²⁰ Tinuod nga nagtinguha kamo ug daotan batok kanako, apan giplano sa Dios nga mosangpot kadto sa kaayohan aron maluwas ang daghang mga tawo gikan sa kagutom, sama sa nahitabo karon. ²¹ Busa ayaw kamo kahadlok. Sustentohan ko kamo ug ang inyong mga anak.” Niining paagiha, gihupay ni Jose ang ilang kabalaka ug nakahatag kini ug kalipay kanila.

Ang Pagkamatay ni Jose

²² Nagpabilin pagpuyo si Jose sa Ehipto uban ang tibuok nga panimalay sa iyang amahan. Nagkinabuhi siya ug 110 ka tuig, ²³ ug iya pang nakita ang iyang mga apo sa tuhod sa iyang anak nga si Efraim ug sa iyang apo nga si Makir nga anak ni Manase. Giila niya nga iyang kaugalingong anak ang mga anak ni Makir.

²⁴ Unya, miingon si Jose sa iyang mga igsoon, “Hapit na ako mamatay, apan dili gayod kamo pasagdan sa Dios. Kuhaon niya kamo gikan niini nga yuta ug dad-on sa dapit nga iyang gisaad kang Abraham, Isaac, ug Jacob.” ²⁵ Unya gipapanumpa ni Jose ang mga Israelinhon. Miingon siya, “Isaad ninyo nga kon pabiyaon na kamo sa Dios dinhi, dad-on ninyo ang akong mga bukog gikan dinhi.”

²⁶ Namatay si Jose didto sa Ehipto sa edad nga 110 ka tuig. Gibalsamar siya ug gisulod sa lungon.