Bible in 90 Days
20 Unya nanumpa si Jacob nga nagaingon, “O Dios, kon ubanan mo ako ug bantayan niining akong lakaw ug hatagan ug pagkaon ug bisti, 21 ug kon makabalik ako sa balay sa akong amahan nga walay daotang mahitabo kanako, ilhon ko ikaw Ginoo nga akong Dios. 22 Kining bato nga akong gipatindog isip usa ka handomanan magapamatuod sa imong presensya niini nga dapit.[a] Ug ihatag ko kanimo ang ikapulo sa tanan nga ihatag mo kanako.”
Nakaabot si Jacob sa Balay ni Laban
29 Nagpadayon si Jacob sa iyang lakaw hangtod nga nakaabot siya sa yuta sa mga taga-sidlakan. 2 Ug didto sa hawanan may nakita siyang usa ka atabay. Sa tapad niini may naglubog nga tulo ka panon sa mga karnero, kay didto ang kuhaanan sa mga tawo ug tubig nga ipainom sa mga karnero. Gitabonan kini nga atabay ug dakong bato. 3 Hulaton una sa mga magbalantay sa karnero nga matigom ang tanang mga karnero ayha nila ligiron ang gitabon nga bato. Pagkahuman nila ug painom sa mga karnero, ibalik na usab nila pagtabon ang bato.
4 Unya, nangutana si Jacob sa mga magbalantay sa karnero, “Mga higala, taga-asa kamo?” Mitubag sila, “Taga-Haran.” 5 Nangutana si Jacob, “Nakaila ba kamo kang Laban nga apo ni Nahor?” Mitubag sila, “Oo, nakaila kami kaniya.” 6 Nagpadayon sa pagpangutana si Jacob, “Kumusta siya?” Mitubag sila, “Maayo man. Tan-awa, anaa ang iyang anak nga si Raquel, nagpadulong dinhi uban sa mga karnero.” 7 Miingon si Jacob kanila, “Tungod kay sayo pa man ug dili pa panahon sa pagtigom sa mga karnero, maayo tingali nga paimnon ninyo sila ug pasabsabon pag-usab.” 8 Mitubag sila, “Dili namo kana mahimo kon dili matigom ang tanang mga karnero. Kon ania na ang tanan, ligiron na namo ang tabon nga bato ug paimnon sila.”
9 Nakigsulti pa si Jacob kanila sa dihang miabot si Raquel uban sa mga karnero sa iyang amahan, kay siya man ang nagabantay niini. 10 Pagkakita ni Jacob kang Raquel uban sa mga karnero sa iyang uyoan[b] nga si Laban, miadto siya sa atabay, ug giligid niya ang bato ug gipainom ang mga karnero. 11 Pagkahuman, gihagkan niya si Raquel ug mihilak siya sa kalipay.[c] 12 Miingon siya kang Raquel, “Anak ako ni Rebeka, busa pag-umangkon ako sa imong amahan.” Midagan si Raquel pauli ug gisuginlan niya ang iyang amahan. 13 Pagkadungog ni Laban sa balita bahin kang Jacob nga iyang pag-umangkon kang Rebeka, midagan siya sa pagtagbo kaniya. Gigakos niya si Jacob ug gihagkan, ug gidala sa ilang balay. Ug didto gisugilon ni Jacob kang Laban ang tanan nga nahitabo. 14 Miingon si Laban kaniya, “Tinuod gayod nga kadugo ko ikaw.”
Nagaalagad si Jacob kang Laban tungod kang Raquel ug kang Lea
Paglabay sa usa ka bulan nga pagpuyo ni Jacob uban kanila ni Laban, 15 miingon si Laban kaniya, “Dili maayo nga magtrabaho ka alang kanako nga walay suhol tungod lang kay pag-umangkon ko ikaw. Sultihi ako kon unsa ang gusto mo nga isuhol ko kanimo.”
16 May duha ka anak si Laban nga dalaga. Si Lea ang magulang ug si Raquel ang manghod. 17 Nindot ug mata si Lea, apan matahom ug nindot ug lawas si Raquel. 18 Tungod kay nakagusto si Jacob kang Raquel, miingon siya kang Laban, “Moalagad ako kanimo ug pito ka tuig kon ipaminyo mo kanako si Raquel.” 19 Mitubag si Laban, “Mas maayo pa nga ipaminyo ko siya kanimo kay sa lain nga lalaki. Pabilin dinhi uban kanako.” 20 Busa mialagad si Jacob kang Laban ug pito ka tuig aron mapangasawa niya si Raquel. Tungod sa iyang paghigugma kang Raquel morag pila lang ka adlaw alang kaniya ang pito ka tuig.
21 Paglabay sa pito ka tuig, miingon si Jacob kang Laban, “Nahuman na ang panahon sa akong pag-alagad kanimo, busa ihatag na kanako si Raquel aron mag-ipon na kami.” 22 Ug misugot si Laban, busa nagpakombira si Laban ug giimbitar niya ang tanang mga tawo niadtong dapita. 23 Apan pagkagabii, si Lea ang gidala ni Laban ngadto kang Jacob ug dili si Raquel. Ug nakigdulog si Jacob kang Lea. 24 (Gihatag ni Laban kang Lea ang iyang sulugoon nga babaye nga si Zilpa aron mahimong sulugoon ni Lea.)
25 Pagkabuntag, nahibaloan ni Jacob nga si Lea diay ang iyang gikadulog. Busa giadtoan niya si Laban ug giingnan, “Nganong gibuhat mo kini kanako? Nangalagad ako kanimo aron mapangasawa ko si Raquel. Nganong gilimbongan mo man ako?” 26 Mitubag si Laban, “Wala mabatasan dinhi sa among dapit nga mouna ug minyo ang manghod sa magulang. 27 Hulata lang nga mahuman ang usa ka semana nga pagsaulog niining kasal kay ipaminyo ko usab kanimo si Raquel, kana kon moalagad ka kanako pag-usab ug laing pito ka tuig.”
28 Misugot si Jacob sa giingon ni Laban. Pagkahuman sa usa ka semana nga pagsaulog sa ilang kasal ni Lea, gipaminyo ni Laban si Raquel kaniya. 29 (Gihatag ni Laban kang Raquel ang iyang sulugoon nga babaye nga si Bilha aron mahimong sulugoon ni Raquel.) 30 Busa nakigdulog usab si Jacob kang Raquel. Mas gimahal niya si Raquel kay kang Lea. Unya nangalagad si Jacob kang Laban ug laing pito ka tuig.
Ang mga Anak ni Jacob
31 Nakita sa Ginoo nga wala higugmaa ni Jacob si Lea, busa gihatagan niya ug anak si Lea, apan si Raquel walay anak. 32 Namabdos si Lea ug nanganak ug lalaki ug ginganlan niya kini ug Reuben,[d] kay miingon siya, “Nakita sa Ginoo ang akong pag-antos, ug sigurado nga higugmaon na ako sa akong bana karon.” 33 Namabdos siya pag-usab ug nanganak ug usa ka lalaki. Miingon siya, “Gihatagan ako pag-usab sa Ginoo ug usa ka anak nga lalaki kay nakadungog siya nga wala ako higugmaa sa akong bana.” Busa ginganlan niya ang bata ug Simeon.[e] 34 Namabdos pag-usab si Lea ug nanganak ug usa pa gayod ka lalaki. Miingon siya, “Karon higugmaon na gayod ako sa akong bana kay tulo na ang among anak nga lalaki.” Busa ginganlan niya ang bata ug Levi.[f] 35 Namabdos pa gayod pag-usab si Lea ug nanganak ug usa na usab ka lalaki. Miingon siya, “Karon dayegon ko ang Ginoo.” Busa ginganlan niya ang bata ug Juda.[g] Human niadto, miundang siya pagpanganak.
30 Wala gihapon mamabdos si Raquel, busa nasina siya kang Lea. Miingon siya kang Jacob, “Hatagi akog anak kay kon dili mamatay gayod ako!” 2 Nasuko si Jacob ug miingon kaniya, “Ngano, Dios ba ako? Siya ang nagbuot nga dili ka makaanak.” 3 Miingon si Raquel, “Kon mao kana pakigdulog kang Bilha nga akong sulugoon aron pinaagi kaniya makaangkon usab ako ug anak.” 4 Busa gihatag niya si Bilha kang Jacob ingon nga asawa, ug nakigdulog si Jacob kang Bilha.
5 Namabdos si Bilha ug nanganak ug lalaki. 6 Miingon si Raquel, “Gikuha na sa Dios ang akong kaulawan. Gitubag niya ang akong pag-ampo ug gihatagan niya ako ug usa ka anak nga lalaki.” Busa ginganlan niya ang bata ug Dan.[h]
7 Namabdos pag-usab si Bilha nga sulugoon ni Raquel ug nanganak siya sa ikaduha nila nga anak nga lalaki ni Jacob. 8 Miingon si Raquel, “Nakigbisog ako pag-ayo sa akong igsoon, ug nakadaog ako.” Busa ginganlan niya ang bata ug Naftali.[i]
9 Sa dihang miundang na sa pagpanganak si Lea, gihatag niya kang Jacob ang iyang sulugoon nga si Zilpa. 10 Namabdos si Zilpa ug nanganak ug lalaki. 11 Miingon si Lea, “Palaran ako.” Busa ginganlan niya ang bata ug Gad.[j]
12 Nanganak si Zilpa ug lalaki nga mao ang ikaduha nila nga anak ni Jacob. 13 Miingon si Lea, “Malipayon ako kaayo! Karon tawgon ako sa mga kababayen-an ug malipayon.” Busa ginganlan niya ang bata ug Asher.[k]
14 Usa niadto ka higayon, sa panahon sa ting-ani ug trigo, miadto si Reuben sa uma. Nakakita siya ug mga tanom nga mandragora[l] ug gidala niya kini sa iyang inahan nga si Lea. Pagkakita niadto ni Raquel miingon siya kang Lea, “Palihog, hatagi ako nianang mga mandragora nga gidala sa imong anak.” 15 Apan mitubag si Lea, “Dili pa ba igo nga giilog mo ang akong bana? Ug karon kuhaon mo pa apil ang mga mandragora sa akong anak?” Miingon si Raquel, “O sige, padulgon ko si Jacob kanimo karong gabii baylo sa mga mandragora sa imong anak.”
16 Pag-abot ni Jacob gikan sa uma nianang pagkagabii, gitagbo siya ni Lea ug giingnan, “Kinahanglan nga makigdulog ka kanako karong gabii, tungod kay gibayran ko na ikaw kang Raquel sa mga mandragora nga gidala sa akong anak.” Busa nakigdulog si Jacob kang Lea niadtong gabhiona.
17 Gitubag sa Dios ang pag-ampo ni Lea ug namabdos siya. Nanganak siya sa ikalima nga anak nga lalaki nila ni Jacob. 18 Miingon si Lea, “Gigantihan ako sa Dios kay gihatag ko ang akong sulugoon sa akong bana.” Busa ginganlan niya ang bata ug Isacar.[m]
19 Namabdos pag-usab si Lea ug nanganak siya sa ikaunom nila nga anak nga lalaki ni Jacob. 20 Miingon siya, “Gihatagan ako sa Dios ug maayo gayod nga gasa. Pasidunggan na ako niini karon sa akong bana kay nahatagan ko na siya ug unom ka mga anak nga pulos lalaki.” Busa ginganlan niya ang bata ug Zebulun.[n]
21 Pagkahuman, nanganak si Lea ug babaye ug ginganlan niya kini ug Dina.
22 Gihinumdoman sa Ginoo si Raquel. Gitubag niya ang pag-ampo niini ug gitugotan nga makaanak. 23 Namabdos si Raquel ug nanganak ug lalaki. Miingon siya, “Gikuha sa Dios ang akong kaulawan.” Busa ginganlan niya ang bata ug Jose,[o] kay miingon siya, 24 “Hinaut pa nga hatagan ako sa Ginoo ug usa pa ka anak.”
Ang Kasabotan ni Jacob ug ni Laban
25 Human manganak si Raquel kang Jose, miingon si Jacob kang Laban, “Tugoti na ako nga makapauli sa among dapit. 26 Ihatag kanako ang akong mga asawa ug mga anak nga gitrabahoan ko kanimo, kay mopauli na ako. Nasayod ka kon giunsa ko pagpangalagad kanimo.” 27 Mitubag si Laban, “Kon mahimo, pabilin lang una dinhi. Pinaagi sa panagna, nahibaloan ko nga[p] gipanalanginan ako sa Ginoo tungod kanimo. 28 Isulti kon pila ang suhol nga gusto mo kay bayran ko ikaw.” 29 Miingon si Jacob, “Nasayod ka kon giunsa ko pagpangalagad kanimo ug kon giunsa pagdaghan sa imong kahayopan tungod sa akong pag-atiman. 30 Sa pag-abot ko dinhi gamay ra ang imong kahayopan, apan karon daghan na kaayo, kay gipanalanginan ka sa Ginoo tungod kanako. Karon angay na tingali akong maninguha alang sa akong kaugalingong panimalay.” 31 Nangutana si Laban, “Unsa may gusto mo nga suhol ko kanimo?” Mitubag si Jacob, “Ayaw na lang ako suholi. Padayonon ko ang pag-atiman sa imong kahayopan kon mosugot ka niini nga kondisyon: 32 Tugoti ako nga motan-aw sa imong mga kahayopan karon, ug kuhaon ko ang itom nga mga karnero ug kabang nga mga kanding. Mao na kana ang mahimo kong suhol. 33 Sa umaabot, mahibaloan mo kon kasaligan ako o dili pinaagi sa pagsusi sa mga kahayopan nga isuhol mo kanako. Kon may makita kang kanding nga dili kabang o karnero nga dili itom, isipa nga kana kinawat ko.” 34 Mitubag si Laban, “Kon mao kana ang imong gusto, mosugot ako.”
35 Apan niadtong adlawa, gilain ni Laban ang kabang nga mga kanding nga lalaki ug babaye, apil ang mga karnero nga itom. Gipaatiman niya kini sa iyang mga anak nga lalaki. 36 Gipahilayo niya kini kang Jacob ngadto sa usa ka dapit nga baklayon pa ug tulo ka adlaw. Ang nahibilin nga mga mananap mao ang gibantayan ni Jacob.
37 Unya, namutol si Jacob ug mga sanga sa kahoy nga poplar, almond, ug armon ug iya kining gipanit-panitan aron mogawas ang puti nga bahin niini. 38-39 Unya gibutang niya ang maong mga sanga sa imnanan sa mga hayop aron makita nila kini kon moinom sila. Sa panahon sa ilang pagpanguwag, ug inigpanginom nila, maghabalay ang mga hayop atubangan niadtong mga sanga. Unya, manganak sila ug kabang. 40 Apan lahi ang gihimo ni Jacob sa mga karnero: Inigtinghabal nila, ipaatubang niya kini sa kabang ug itom nga mga kanding ni Laban. Niining paagiha nakatigom si Jacob ug mga kahayopan ug wala niya kini iipon sa mga hayop ni Laban. 41 Kon maghabalay na ang mga himsog nga mga hayop didto sa imnanan, ibutang dayon ni Jacob ang mga sanga sa ilang atubangan. 42 Apan kon ang mga mananap nga luya ang maghabalay, dili niya ibutang ang mga sanga. Busa ang mga hayop nga luya iya ni Laban ug ang mga himsog iya ni Jacob. 43 Niining paagiha, naadunahan pag-ayo si Jacob. Midaghan ang iyang mga kahayopan apil na ang mga kamelyo ug mga asno. Midaghan usab ang iyang mga sulugoon nga lalaki ug babaye.
Mipahilayo si Jacob kang Laban
31 Nakadungog si Jacob nga miingon ang mga anak nga lalaki ni Laban, “Gikuha ni Jacob ang tanang kabtangan sa atong amahan, ug gikan niini nahimo siyang adunahan.” 2 Nakamatikod usab si Jacob nga lahi na kaysa kaniadto ang pagtagad ni Laban kaniya.
3 Miingon ang Ginoo kang Jacob, “Pauli na sa dapit sa imong katigulangan, didto sa imong mga paryente, ug magauban ako kanimo.”
4 Busa gipatawag ni Jacob ang iyang mga asawa nga sila si Raquel ug si Lea didto sa sabsabanan sa iyang mga kahayopan. 5 Miingon siya kanila, “Nakamatikod ako nga lahi na ang pagtagad sa inyong amahan kanako. Apan wala ako pasagdi sa Dios sa akong amahan. 6 Nakahibalo usab kamo nga nagaalagad ako sa inyong amahan kutob sa akong mahimo, 7 apan gitunto niya ako. Napulo gayod ka higayon nga giusab-usab niya ang akong suhol. Apan wala motugot ang Dios nga makahimo siyag kadaot kanako. 8 Kon moingon si Laban nga ang kabang nga mga kanding mao ang akong suhol, kabang usab ang tanang anak sa mga kanding. 9 Gikuha sa Dios ang mga kahayopan sa inyong amahan ug gihatag kanako.”
10 Midugang pag-ingon si Jacob, “Sa panahon sa tingpanguwag sa mga hayop, nagdamgo ako. Nakita ko nga ang mga laking kanding nga mihabal sa mga bayeng kanding mga kabang. 11 Sa akong damgo gitawag ako sa anghel sa Dios. Miingon siya, ‘Jacob!’ Mitubag ako, ‘Unsa man.’ 12 Ug unya miingon siya, ‘Tan-awa, ang tanang mga laking kanding nga naghabal sa mga bayeng kanding mga kabang. Gibuhat ko kini tungod kay nakita ko ang tanan nga gibuhat kanimo ni Laban. 13 Ako ang Dios nga nagpakita kanimo didto sa Betel, sa dapit diin gibuboan mo ug lana ang bato nga gipatindog mo ingon nga handomanan, ug diin nanumpa ka kanako. Karon, biya niining dapita ug pauli sa dapit diin ka natawo.’ ”
14 Mitubag si Raquel ug si Lea kang Jacob, “Wala na kamiy mapanunod gikan sa among amahan. 15 Laing tawo na ang iyang pagtan-aw kanamo. Gibaligya niya kami ug nahurot na niya ug gasto ang bili namo. 16 Ang tanang bahandi nga gikuha sa Dios gikan kaniya ug gihatag diha kanimo isipon na namo nga among panulondon ug sa among mga anak. Busa tumana ang giingon sa Dios kanimo.”
17-18 Nangandam si Jacob sa pagpauli sa Canaan, sa dapit sa iyang amahan nga si Isaac. Gipasakay niya ang iyang mga anak ug mga asawa sa mga kamelyo. Gidala niya ang iyang mga kahayopan ug ang tanang kabtangan nga iyang natigom sa Padan Aram. 19 Naatol kadto nga milakaw si Laban sa pagpanupi sa iyang mga karnero, ug samtang wala siya gikuha ni Raquel ang iyang mga dios-dios. 20 Nalingla ni Jacob si Laban nga Aramehanon tungod kay wala siya mosugilon niini nga mobiya na siya. 21 Dala ni Jacob sa iyang paglakaw ang tanan niyang kabtangan. Mitabok siya sa Suba sa Eufrates paingon sa bukid sa Gilead.
Gigukod ni Laban si Jacob
22 Tulo na ka adlaw ang milabay sa dihang nahibaloan ni Laban nga milayas sila si Jacob. 23 Busa giuban niya ang iyang mga paryente ug gigukod nila si Jacob sulod sa pito ka adlaw. Naapsan nila sila si Jacob didto sa bukid sa Gilead. 24 Niadtong gabhiona, nagpakita ang Dios kang Laban nga Aramehanon pinaagi sa damgo. Miingon ang Dios kaniya, “Ayaw hilabti si Jacob.[q]”
25 Nagpatindog na si Jacob sa iyang tolda sa bukid sa Gilead sa dihang naapsan siya ni Laban. Ug didto na usab nagpatindog si Laban ug ang iyang mga paryente sa ilang mga tolda. 26 Miingon si Laban kang Jacob, “Nganong gibuhat mo kini kanako? Nganong gilingla mo ako? Imo pang gidala ang akong mga anak nga morag mga bihag sa gira. 27 Nganong gilingla mo ako ug milakaw nga wala mananghid kanako? Kon nagaingon pa kamo, ako unta kamong gipalakaw nga may kasadya sa sonata sa tamborin ug harpa. 28 Wala mo gani ako pahaloka sa akong mga apo ug mga anak. Binuang kining imong gibuhat. 29 May katungod gayod unta ako nga mobuhat ug daotan kanimo, apan gipahimangnoan ako kagabii sa Dios sa imong amahan nga dili ka hilabtan. 30 Nahibalo ako nga gimingaw ka na pag-ayo sa inyo, busa gusto ka na nga mopauli. Apan nganong gikawat mo man ang akong mga dios?”
31 Mitubag si Jacob kaniya, “Wala ako mananghid kanimo kay nahadlok ako nga basin ug pugson mo pagkuha gikan kanako ang imong mga anak. 32 Apan bahin sa imong mga dios nga nawala, si bisan kinsa nga nagkuha niini, mamatay. Sa atubangan sa atong mga paryente, tan-awa kon may kabtangan ka ba dinhi kanamo ug kon aduna, kuhaa.” Wala makahibalo si Jacob nga si Raquel diay ang nagkuha sa mga dios-dios ni Laban.
33 Busa gipangita ni Laban ang iyang mga dios-dios sa tolda ni Jacob, sa tolda ni Lea, ug sa tolda sa duha ka sulugoon nga babaye, apan wala gayod niya kini makita. Migawas siya sa tolda ni Lea, ug misulod sa tolda ni Raquel. 34 Apan gitagoan na ni Raquel ang mga dios-dios ilalom sa muntora sa kamelyo, ug iya kining gilingkoran. Nangita si Laban didto sa tibuok tolda ni Raquel apan wala gayod siyay nakita. 35 Miingon si Raquel kaniya, “Tay, ayaw lang kasuko kon dili ako makatindog kay naa man gud ang akong binulan.” Padayon nga nangita si Laban apan wala gayod niya makita ang mga dios-dios.
36 Wala na mapugngi ni Jacob ang iyang kasuko, busa miingon siya kang Laban, “Unsa may nahimo ko batok kanimo? Unsa may akong sala nga gigukod mo man gayod ako? 37 Karon nga nasusi mo na ang tanan kong mga kabtangan, may nakita ka ba nga imo? Kon anaa, ibutang kini dinhi sa atubangan sa akong mga paryente ug sa imong mga paryente, ug sila ang mohukom kanato. 38 Sa 20 ka tuig nga didto ako sa inyo, bisan kausa wala gayod makuhai sa ilang pagburos ang imong mga bayeng kanding ug karnero. Ug wala gayod ako makakaon sa imong mga laking karnero. 39 Wala ko na dad-a kanimo ang mga hayop nga gipatay sa ihalas nga mga mananap; giilisan ko kini dayon. Gipabayran mo usab kanako ang mga hayop nga gikawat panahon man sa adlaw o sa gabii. 40 Nagaantos ako sa kainit sa adlaw, ug sa katugnaw sa kagabhion, ug kulang ako kanunay sa tulog. 41 Sa 20 ka tuig nga pagpuyo ko sa inyo, 14 ka tuig akong nagaalagad kanimo alang sa imong duha ka anak nga babaye, ug unom ka tuig sa pagbantay sa imong mga kahayopan. Ug sulod usab nianang mga tuiga, kanapulo mo usab-usaba ang akong suhol. 42 Kon wala pa ako ubani sa Dios nga gitahod sa akong amahan nga si Isaac, nga mao usab ang Dios ni Abraham, gipalayas mo na tingali ako nga wala gayoy dala. Apan nakita sa Dios ang akong kalisod ug paghago, busa gibadlong ka niya kagabii.”
Ang Kasabotan ni Jacob ug ni Laban
43 Mitubag si Laban, “Kanang mga babaye akong mga anak, ug ang ilang mga anak akong mga apo. Ug kanang mga kahayopan ako usab. Tanan nga makita mo ako. Apan, unsa pa may akong mahimo sa akong mga anak ug mga apo karon? 44 Sige, maghimo kita ug kasabotan ug pamatud-an ta kini.”
45 Busa mikuha si Jacob ug dako nga bato ug iya kining gipatindog isip handomanan. 46 Unya gisugo niya ang iyang mga paryente nga magtapok ug mga bato diha daplin niini. Pagkahuman, nangaon sila duol sa tinapok nga mga bato. 47 Ginganlan ni Laban ang tinapok nga mga bato ug Jegar Sahaduta.[r] Apan ginganlan kini ni Jacob nga Galeed.[s]
48 Miingon si Laban, “Kining tinapok nga mga bato magpamatuod sa kasabotan natong duha.” Mao kana ang hinungdan kon nganong ginganlan kadtong maong tinapok ug Galeed. 49 Gitawag usab kini ug Mizpa,[t] tungod kay miingon si Laban, “Hinaut pa nga bantayan kita sa Ginoo sa atong panagbulag. 50 Ug kon dili mo ayohon pagtratar ang akong mga anak, o maminyo ka pa ug lain, hinumdomi nga bisan dili ako masayod, anaa ang Dios nga saksi sa atong kasabotan.”
51 Miingon pa gayod si Laban kang Jacob, “Ania ang tinapok nga mga bato ug ang bato nga handomanan nga magapamatuod sa atong kasabotan. 52 Kining tinapok nga mga bato ug ang bato nga handomanan mao ang magapamatuod sa atong kasabotan nga dili ako molapas niining tinapok nga mga bato aron paghimo ug daotan kanimo, ug dili ka usab molapas niining tinapok nga mga bato ug bato nga handomanan aron paghimo ug daotan kanako. 53 Hinaut pa nga ang dios[u] sa imong apohan nga si Abraham ug ang dios[v] sa akong amahan nga si Nahor, nga mao usab ang mga dios[w] sa ilang amahan nga si Tera, mao ang mohukom kanatong duha.” Nanumpa usab si Jacob sa ngalan sa Dios nga gitahod sa iyang amahan nga si Isaac. 54 Naghalad si Jacob didto sa bukid, ug unya gitawag niya ang iyang mga paryente ug nangaon sila. Nagpabilin sila didto sa bukid nianang gabhiona.
55 Sayo kaayo nianang pagkabuntag, gihalokan ni Laban ug gipanalanginan ang iyang mga anak ug mga apo, ug milakaw siya balik sa iyang dapit.
Nangandam si Jacob sa Pagpakigkita kang Esau
32 Mipadayon usab sila si Jacob sa ilang lakaw, ug gitagbo siya sa mga anghel sa Dios. 2 Pagkakita ni Jacob kanila, miingon siya, “Mga sundalo kini sa Dios.” Busa ginganlan niya kadto nga dapit ug Mahanaim.[x]
3 Nagsugo si Jacob ug mga tawo nga mouna kaniya ngadto sa iyang igsoon nga si Esau didto sa yuta sa Seir, ang dapit nga gitawag usab ug Edom. 4 Gimandoan niya sila sa pag-ingon, “Ingna ninyo si Esau nga mao kini ang akong gisulti: Mipuyo ako uban kang Laban sulod sa dugayng panahon ug karon pa ako makapauli. 5 Sultihi usab ninyo siya nga aduna akoy mga baka, asno, karnero, kanding, ug mga sulugoon nga lalaki ug babaye. Gipadala ko kining mga tawo sa pagpahibalo ug paghangyo kanimo nga unta pakitaan mo ako sa imong kaayo.”
6 Pagbalik sa mga tawo nga gisugo ni Jacob, miingon sila, “Didto kami sa imong igsoon nga si Esau, ug nagapadulong na siya dinhi sa pagsugat kanimo. May kauban siya nga 400 ka mga lalaki.” 7 Gikulbaan pag-ayo si Jacob ug wala siya mahimutang, busa gibahin niya sa duha ka grupo ang iyang kauban nga mga tawo, apil ang iyang mga karnero, baka, kanding, ug kamelyo. 8 Naghunahuna siya nga kon pananglit moabot si Esau ug sulongon ang usa ka grupo, makaikyas pa ang usa ka grupo.
9 Unya nagaampo si Jacob, “Dios sa akong apohan nga si Abraham ug Dios sa akong amahan nga si Isaac, ikaw ang Ginoo nga nagaingon kanako nga mobalik ako sa akong mga paryente, didto sa yuta diin ako natawo, ug panalanginan mo ako. 10 Dili ako takos nga modawat sa tanan nga kaayo ug pagkamatinumanon nga imo nang gipakita kanako nga imong alagad. Kay sa pagtabok ko kaniadto sa Jordan baston ra gayod ang akong dala, apan karon may duha na ako ka grupo. 11 Nagahangyo ako kanimo nga luwason mo ako gikan sa kamot sa akong igsoon nga si Esau. Nahadlok ako nga tingalig moanhi siya ug pamatyon kaming tanan, apil ang mga inahan ug ang ilang mga anak. 12 Apan misaad ka kanako nga panalanginan mo ako ug padaghanon mo ang akong mga kaliwat sama sa balas sa baybayon nga dili maihap.”
13 Gipalabay nila ni Jacob ang gabii didto sa maong dapit. Pagkabuntag, nagpili si Jacob ug mga hayop nga igasa kang Esau: 14 200 ka bayeng kanding ug 20 ka laking kanding, 200 ka bayeng karnero ug 20 ka hamtong nga laking karnero, 15 30 ka gatasan nga kamelyo uban sa ilang mga nati, 40 ka bayeng baka ug 10 ka torong baka, 20 ka bayeng asno ug 10 ka laking asno. 16 Unya gibahin-bahin ni Jacob ang mga hayop, ug ang matag panon may mga sulugoon nga nagbantay. Giingnan niya ang iyang mga sulugoon, “Pag-una kamo kanako. Sa inyong paglakaw, pagbutang kamog distansya gikan sa usa ka panon ngadto sa laing panon.” 17 Giingnan niya ang mga sulugoon nga nagbantay sa unang panon, “Kon magtagbo kamo sa akong igsoon nga si Esau ug mangutana siya kon kang kinsa kamong sulugoon ug asa kamo paingon, ug kon kang kinsa kanang mga hayop nga inyong dala, 18 tubaga siya nga akoa kining mga hayop ug gasa ko kini kaniya. Ingna usab ninyo siya nga nagasunod ako.” 19 Mao usab ang iyang gisulti sa ikaduha, sa ikatulo, ug sa tanang mga sulugoon nga nagsunod sa mga panon sa mga kahayopan. 20 Ug gipahinumdoman gayod niya sila nga dili kalimtan ang pag-ingon kang Esau nga anaa siya nagasunod. Kay matod ni Jacob sa iyang kaugalingon, “Pakalmahon ko si Esau pinaagi sa mga gasa nga akong ipadala pag-una. Basin pa ug inigkita namo pasayloon na niya ako.” 21 Busa gipauna niya ang iyang mga gasa, apan nagpabilin siya niadtong gabhiona didto sa dapit nga ilang gipundohan.
May Nakiglayog kang Jacob sa Peniel
22 Unya mibangon si Jacob niadtong gabhiona. Gidala niya ang iyang duha ka asawa, ang iyang duha ka sulugoon nga babaye ug ang iyang 11 ka anak, ug mitabok sila sa tabokanan sa Jabok. 23 Pagkahuman, gitabok usab ni Jacob ang tanan niyang mga kabtangan. 24 Sa dihang nagainusara na siya, may usa ka lalaki nga nakiglayog kaniya. Naglayog sila hangtod sa buntag. 25 Sa dihang nakita sa tawo nga dili niya mapildi si Jacob, gilubag niya ang bat-ang ni Jacob ug nalisa kini. 26 Unya miingon ang tawo, “Buhii na ako kay buntag na.” Apan mitubag si Jacob, “Dili ko ikaw buhian kon dili mo ako panalanginan.” 27 Nangutana ang tawo kaniya, “Unsay imong ngalan?” Mitubag siya, “Si Jacob.” 28 Unya miingon ang tawo, “Sukad karon dili na Jacob ang imong ngalan kondili Israel[y] na tungod kay nakigbisog ka sa Dios ug sa tawo, ug midaog ka.” 29 Nangutana usab si Jacob kaniya, “Palihog, sultihi usab ako sa imong ngalan.” Apan mitubag ang tawo, “Nganong mangutana ka man sa akong ngalan?” Unya gipanalanginan niya si Jacob didto.
30 Ginganlan ni Jacob kadtong dapita ug Peniel,[z] kay miingon siya, “Nakita ko ang nawong sa Dios apan buhi pa gihapon ako.” 31 Misidlak na ang adlaw sa pagbiya ni Jacob sa Peniel. Nagkiang-kiang siya tungod sa nalisa niya nga bat-ang. 32 Mao kini ang hinungdan kon nganong hangtod karon ang mga Israelinhon dili mokaon sa labit-labit nga anaa sa bat-ang sa hayop. Kay dinha nianang bahina sa lawas piangi sa Dios si Jacob.
Ang Pagkita ni Esau ug ni Jacob
33 Unya, pagtan-aw ni Jacob, nakita niya si Esau nga nagpadulong uban sa 400 ka mga lalaki. Busa gipauban niya ang iyang mga anak sa ilang tagsa-tagsa ka inahan. 2 Ug paglakaw nila, gipauna niya ang duha ka sulugoon nga babaye ug ang ilang mga anak, sunod si Lea ug ang iyang mga anak, ug unya si Raquel ug ang iyang anak nga si Jose. 3 Nagauna si Jacob kanilang tanan ug pila gayod ka higayon[aa] nga miyukbo siya samtang nagpaduol sa iyang igsoon.
4 Apan midagan si Esau sa pagtagbo kaniya. Gigakos siya ni Esau ug gihalokan, ug mihilak silang duha. 5 Sa dihang nakita ni Esau ang mga babaye ug ang mga kabataan gipangutana niya si Jacob, “Kinsa kanang mga kauban mo?” Mitubag si Jacob, “Sila ang mga anak nga gihatag sa Dios kanako tungod sa iyang kaayo.” 6 Unya mipaduol kang Esau ang duha ka sulugoon nga babaye ug ang ilang mga anak, ug miyukbo sila sa pagtahod kaniya. 7 Misunod usab si Lea ug ang iyang mga anak sa pagyukbo. Ug pagkahuman, mipaduol si Jose ug ang iyang inahan nga si Raquel ug miyukbo.
8 Nangutana si Esau kang Jacob, “Unsay imong buot ipasabot niadtong mga panon sa kahayopan nga akong natagboan?” Miingon si Jacob, “Gasa ko kadto kanimo aron dawaton mo ako.” 9 Apan mitubag si Esau, “Daghan na akog kabtangan, igsoon ko, busa tipigi na lang kadto alang sa imong kaugalingon.” 10 Apan namugos gayod si Jacob, “Palihog dawata na kadto. Kon tinuod nga gidawat mo na ako, dawata ang gasa ko kanimo. Kay sa pagkakita ko sa imong nawong daw sa nakita ko usab ang nawong sa Dios. Karon nga gidawat mo na ako, 11 palihog, dawata ang gihatag ko kanimo tungod kay maayo ang Dios kanako ug gihatag niya kanako ang tanan kong mga kinahanglanon.” Nagsige gayod ug pamugos si Jacob kang Esau, busa gidawat na lang ni Esau ang iyang gasa.
12 Unya miingon si Esau, “Dali na, mag-uban na lang ta ug panglakaw.” 13 Apan mitubag si Jacob, “Nasayod ka nga hinay molakaw ang mga bata, ug kinahanglan ko usab nga atimanon ang mga hayop nga nagapasuso. Kon pugson ta ang mga hayop sa paglakaw bisan usa na lang ka adlaw, tingalig mangamatay sila. 14 Mas maayo tingali kon mouna ka na lang kanamo. Mohinay-hinay lang kami ug sunod kanimo sumala sa gikusgon sa linaktan sa mga bata ug sa mga hayop nga nagauna kanamo. Magkita na lang kita didto sa Seir.” 15 Miingon si Esau, “Kon mao kana, ibilin ko na lang ang uban ko nga mga tawo kanimo.” Mitubag si Jacob, “Dili na kinahanglan. Ang mahinungdanon mao nga gidawat mo na ako.” 16 Busa milakaw si Esau balik sa Seir niadtong adlawa. 17 Apan sila si Jacob didto namaingon sa Sucot. Pag-abot nila didto, naghimo si Jacob ug puloy-anan ug gibuhatan usab niya ug silonganan ang iyang mga hayop. Busa kadto nga dapit gitawag nga Sucot.[ab]
18 Gikan sa ilang pagbiya sa Padan Aram, nakaabot ra gayod sila si Jacob sa lungsod sa Shekem nga sakop sa Canaan, nga walay daotang nahitabo kanila. Gipahimutang nila ang ilang mga tolda duol sa lungsod. 19 Unya gipalit ni Jacob gikan sa mga anak ni Hamor nga amahan ni Shekem ang bahin sa uma nga nahimutangan sa ilang mga tolda sa kantidad nga 100 ka buok nga pilak. 20 Ug didto, nagbuhat si Jacob ug halaran nga ginganlan niya ug El Elohe Israel.[ac]
Gilugos si Dina
34 Usa niadto ka adlaw, milakaw si Dina, ang dalagang anak ni Jacob ug ni Lea aron makigkita sa mga dalaga nga taga-Canaan. 2 Nakita siya ni Shekem nga anak ni Hamor nga Hibihanon, ang pangulo niadtong dapita. Gidagit ni Shekem si Dina ug gilugos. 3 Nahulog ang iyang pagbati kang Dina ug nagustohan niya kini, busa gialam-alaman niya ang dalaga. 4 Unya, miingon si Shekem sa iyang amahan nga si Hamor, “Tay, pangitai ug paagi nga maasawa ko kanang dalagaha.”
5 Pagkahibalo ni Jacob nga gipanamastamasan ni Shekem ang pagkababaye ni Dina, wala una siyay gihimo kay didto pa man sa uma ang iyang mga anak nga lalaki nga nagabantay sa iyang kahayopan. 6 Miadto si Hamor ug ang iyang anak nga si Shekem kang Jacob aron makigsulti kaniya.
7 Pagkadungog sa mga anak nga lalaki ni Jacob sa nahitabo, mipauli dayon sila gikan sa uma. Misurok ang ilang dugo ug napungot sila pag-ayo kang Shekem tungod kay gihimo niini ang dili gayod angay himuon, nga naghatag ug kaulawan sa pamilya ni Jacob.[ad] 8 Apan miingon si Hamor kanila, “Nakagusto gayod ang akong anak nga si Shekem sa inyong dalaga, busa palihog, ipaasawa na lang ninyo siya kaniya. 9 Ug maayo usab tingali nga ipaasawa ninyo ang inyong mga dalaga sa among mga ulitawo ug ipaasawa usab namo ang among mga dalaga sa inyong mga ulitawo. 10 Mahimo kamong mopuyo uban kanamo bisan asa ninyo gusto. Mahimo usab kamong magnegosyo dinhi ug manag-iya ug yuta.”
11 Unya miingon si Shekem sa amahan ug sa mga igsoon ni Dina, “Kon mahimo ipaasawa na lang ninyo si Dina kanako. Ihatag ko kaninyo bisan unsay inyong pangayoon. 12 Kamoy akong pabut-on kon pilay inyong pangayoon ug kon unsay akong igasa. Bayran ko kamo bisag pila basta ipaasawa lang ninyo kanako si Dina.”
13 Apan tungod kay gipanamastamasan ni Shekem ang pagkababaye ni Dina, gilimbongan sa mga anak ni Jacob si Shekem ug ang iyang amahan nga si Hamor. 14 Miingon sila, “Dili mahimo nga ipaasawa namo si Dina sa tawo nga wala matuli, kay makauulaw kana alang kanamo. 15 Mosugot lang kami kon ang tanang mga lalaki nga taga-dinhi magpatuli sama kanamo. 16 Kon magpatuli kamo, mahimo namong ipaasawa ang among mga dalaga kaninyo ug kami usab mangasawa sa inyong mga dalaga. Mopuyo kami uban kaninyo ug mahimo kitang usa ka katawhan. 17 Apan kon dili kamo mosugot nga magpatuli, kuhaon namo si Dina ug mobiya kami.”
18 Nakita ni Hamor ug ni Shekem nga daw maayo ang kondisyon nga gihatag sa mga anak ni Jacob. 19 Busa tungod kay nakagusto gayod si Shekem kang Dina, wala na siya mag-usik pa ug panahon sa pagtuman sa giingon sa mga anak ni Jacob.
Si Shekem tinahod gayod sa panimalay sa iyang amahan. 20 Busa miadto dayon siya uban sa iyang amahan didto sa pultahan sa lungsod ug nakigsulti sa mga lalaki sa ilang lungsod. 21 Miingon sila, “Mahigalaon kini nga mga tawo, busa tugotan lang nato sila nga mopuyo dinhi ug magnegosyo bisan asa. Total, dako man kining atong dapit. Makapangasawa kita sa ilang mga dalaga ug sila makapangasawa usab sa atong mga dalaga. 22 Apan mosugot lang sila nga mopuyo uban kanato ingon nga usa ka katawhan kon mosugot usab ang tanan nato nga mga kalalakin-an nga magpatuli sama kanila. 23 Kon mosugot kita nga dinhi na sila mopuyo, di ba maato na usab ang tanan nilang mga kahayopan ug mga kabtangan? Busa mouyon na lang kita sa ilang kondisyon aron mopuyo sila uban kanato.” 24 Misugot ang tanang mga lalaki sa lungsod sa gisulti ni Hamor ug sa iyang anak nga si Shekem. Busa nagpatuli ang tanang mga lalaki.
25 Paglabay sa tulo ka adlaw, samtang nagaantos pa sa kasakit ang mga lalaki, misulod sa lungsod ang duha ka anak ni Jacob nga si Simeon ug si Levi, nga mga igsoon ni Dina. Wala makabantay ang mga tawo didto nga daotan diay ang ilang tuyo. May dala silang espada ug gipamatay nila ang tanang mga lalaki. 26 Gipatay usab nila si Hamor ug ang iyang anak nga si Shekem. Unya gikuha nila si Dina sa balay ni Shekem ug milakaw. 27 Pagkahuman, gisulod usab sa uban pa nga mga anak ni Jacob ang lungsod ug gipanguha ang mga kabtangan. Gibuhat nila kini tungod kay gipanamastamasan ang pagkababaye sa ilang igsoon nga si Dina. 28 Gipanguha nila ang mga karnero, mga baka, mga asno, ug ang tanang atua sa lungsod ug sa uma. 29 Gipanguha nila ang tanang bahandi sa lungsod, apil na ang mga kabtangan sa sulod sa kabalayan. Ug gibihag nila ang tanang mga babaye ug mga kabataan.
30 Unya, miingon si Jacob kang Simeon ug kang Levi, “Gihatagan ninyo ako ug dakong problema. Dumtan na kita karon sa mga Canaanhon ug mga Perisihanon niining dapita. Gamay ra kita kaayo. Mamatay gayod kitang tanan kon maghiusa sila sa pagsulong kanato.” 31 Apan mitubag ang duha, “Pasagdan lang ba namo nga trataron ang among igsoon nga morag usa ka babayeng nagabaligya sa iyang dungog?”
Gipanalanginan sa Dios si Jacob sa Betel
35 Unya, miingon ang Dios kang Jacob, “Pangandam, lakaw sa Betel ug puyo didto. Unya pagbuhat didto ug halaran alang kanako, ang Dios nga nagpakita kanimo sa dihang miikyas ka kaniadto gikan sa imong igsoon nga si Esau.”
2 Busa miingon si Jacob sa iyang panimalay ug sa tanan niyang mga kauban, “Ipanglabay ninyo ang inyong mga dios. Panghinlo kamo sa inyong kaugalingon ug pag-ilis kamo sa inyong bisti. 3 Motungas kita ngadto sa Betel, ug magbuhat ako didto ug halaran ngadto sa Dios nga mitabang kanako sa diha pa ako sa kalisod, ug nagauban kanako bisan asa ako paingon.” 4 Busa gihatag nila kang Jacob ang ilang mga dios ug ang mga ariyos nga diha sa ilang mga dalunggan nga ilang anting-anting. Gilubong kining tanan ni Jacob ilalom sa kahoyng terebinto (tugas) duol sa Shekem. 5 Sa paggikan nila ni Jacob, giabot ug kahadlok sa Dios ang mga tawo sa palibot nga mga lungsod, busa wala nila gukda sila si Jacob.
6 Nakaabot si Jacob ug ang iyang mga kauban sa Luz (nga gitawag usab ug Betel) nga sakop sa Canaan. 7 Nagbuhat siya didto ug halaran. Ginganlan niya kadto nga dapit ug El Betel[ae] kay nagpakita ang Dios kaniya didto sa dihang miikyas siya sa iyang igsoon nga si Esau.
8 Unya, namatay si Debora nga tig-atiman ni Rebeka. Busa gilubong siya ilalom sa kahoyng terebinto (tugas) didto ubos sa Betel. Gitawag ni Jacob kadto nga kahoy ug Allon Bakut.[af]
9 Sa dihang mipauli si Jacob gikan sa Padan Aram, nagpakita pag-usab ang Dios kaniya ug gipanalanginan siya. 10 Miingon ang Dios kaniya, “Jacob ang imong ngalan, apan gikan karon dili ka na tawgon ug Jacob kondili Israel na.” Busa nahimong Israel ang ngalan ni Jacob.
11 Miingon pa gayod ang Dios kaniya, “Ako ang Makagagahom nga Dios. Manganak kag daghan. Maggikan kanimo ang usa ka nasod ug ang daghan pa nga mga nasod, ug mahimong hari ang uban mong mga kaliwat. 12 Ang yuta nga gihatag ko kang Abraham ug kang Isaac ihatag ko usab kanimo ug sa imong mga kaliwat.” 13-14 Unya mibiya ang Dios niadtong dapita diin nakigsulti siya kang Jacob. Nagpatindog si Jacob didto ug bato nga handomanan, ug gibuboan niya kinig bino ug lana aron idedikar sa Dios. 15 Ginganlan niya kadto nga dapit ug Betel.[ag]
Ang Pagkamatay ni Raquel ug ni Isaac
16 Unya, mibiya si Jacob ug ang iyang panimalay sa Betel. Layo-layo pa sila sa lungsod sa Efrata sa dihang nagbati na si Raquel. 17 Naglisod siya sa iyang pagpanganak, ug sa dihang nakaanak na siya, miingon ang mananabang kaniya, “Ayaw kahadlok Raquel, lalaki na usab ang imong anak.” 18 Natawo ang bata apan himalatyon na si Raquel, ug una siya mabugtoi sa gininhawa, ginganlan niya ang bata ug Ben Oni.[ah] Apan ginganlan ni Jacob ang bata ug Benjamin.[ai] 19 Namatay si Raquel ug gilubong siya sa daplin sa dalan nga paingon sa Efrata (nga gitawag karon ug Betlehem). 20 Gibutangan ni Jacob ug bato nga ilhanan ang lubnganan ni Raquel, ug anaa pa kini hangtod karon.
21 Nagpadayon sila si Jacob[aj] sa ilang pagpanglakaw, ug nagpatindog sila sa ilang mga tolda unahan sa Migdal Eder. 22 Samtang didto pa nagpuyo si Jacob, nakigdulog si Reuben kang Bilha nga usa sa mga asawa sa iyang amahan. Sa dihang nahibaloan kadto ni Jacob nasuko siya pag-ayo.[ak]
Ang mga Anak nga Lalaki ni Jacob
(1 Cro. 2:1-2)
Adunay 12 ka mga anak nga lalaki si Jacob. 23 Ang iyang mga anak kang Lea mao sila si Reuben, ang kamagulangan, unya si Simeon, si Levi, si Juda, si Isacar, ug si Zebulun. 24 Ang iyang mga anak kang Raquel mao si Jose ug si Benjamin. 25 Ang iyang mga anak kang Bilha nga sulugoon ni Raquel mao si Dan ug si Naftali. 26 Ang iyang mga anak kang Zilpa nga sulugoon ni Lea mao si Gad ug si Asher. Silang tanan ang mga anak nga lalaki ni Jacob nga natawo sa Padan Aram.
Ang Pagkamatay ni Isaac
27 Miadto si Jacob sa iyang amahan nga si Isaac didto sa Mamre, haduol sa Kiriat Arba (nga gitawag usab ug Hebron). Kining dapita mao ang gipuy-an ni Isaac ug ni Abraham kaniadto. 28 Nagkinabuhi si Isaac ug 180 ka tuig. 29 Namatay siya nga tigulang na kaayo, ug giipon siya sa iyang mga paryente nga nangamatay na. Gilubong siya sa iyang mga anak nga si Esau ug si Jacob.
Ang mga Kaliwat ni Esau
(1 Cro. 1:34-37)
36 Mao kini ang sugilanon bahin sa pamilya ni Esau (nga gitawag usab ug Edom).
2 Naminyo si Esau sa mga babaye nga taga-Canaan. Sila mao si Ada nga anak ni Elon nga Hitihanon, si Oholibama nga anak ni Ana ug apo ni Zibeon nga Hibihanon, 3 ug si Basemat nga anak ni Ishmael ug igsoon ni Nebayot. 4 Ang anak ni Esau kang Ada mao si Elifaz. Ang iyang anak kang Basemat mao si Reuel. 5 Ug ang iyang mga anak kang Oholibama mao sila si Jeush, Jalam, ug Kora. Sila ang mga anak ni Esau nga natawo sa Canaan.
6 Gidala ni Esau ang iyang mga asawa, mga anak, ug ang tanang sakop sa iyang panimalay, apil ang mga kabtangan ug kahayopan nga natigom niya sa Canaan, ug mibalhin siya sa usa ka dapit, layo kang Jacob nga iyang igsoon. 7 Kay dili sila mahimong mag-uban sa usa ka dapit tungod sa kadaghan sa ilang kabtangan; ug ang mga sabsabanan sa dapit nga ilang gipuy-an dili paigo sa daghan nila nga mga kahayopan. 8 Busa didto nagpuyo si Esau (nga gitawag usab ug Edom) sa kabungtoran sa Seir.
9 Mao kini ang sugilanon mahitungod sa pamilya ni Esau nga amahan sa mga Edomihanon nga nagpuyo sa kabungtoran sa Seir.
10 Ang anak ni Esau kang Basemat mao si Reuel, ug ang anak niya kang Ada mao si Elifaz.
11 Ang mga anak ni Elifaz mao sila si Teman, Omar, Zefo, Gatam, ug Kenaz. 12 Anak usab niya si Amalek sa usa pa niya ka asawa nga si Timna. Sila ang mga apo ni Esau sa iyang asawa nga si Ada.
13 Ang mga anak ni Reuel mao sila si Nahat, Zera, Shama, ug Miza. Sila ang mga apo ni Esau sa iyang asawa nga si Basemat.
14 Ang mga anak ni Esau kang Oholibama mao sila si Jeush, Jalam, ug Kora. (Si Oholibama anak ni Ana ug apo ni Zibeon.)
15 Mao kini ang mga kaliwat ni Esau nga nahimong pangulo: si Teman, Omar, Zefo, Kenaz, 16 Kora, Gatam, ug Amalek. Mga anak kini sila ni Elifaz ug mga apo ni Esau sa iyang asawa nga si Ada. Nangulo sila sa Edom.
17 Nahimo usab nga mga pangulo sa Edom ang mga anak ni Reuel nga sila si Nahat, Zera, Shama, ug Miza. Sila ang mga apo ni Esau sa iyang asawa nga si Basemat.
18 Nahimo usab nga mga pangulo ang mga anak ni Esau kang Oholibama nga anak ni Ana. Sila mao si Jeush, Jalam, ug Kora.
19 Silang tanan ang mga kaliwat ni Esau nga mga pangulo sa Edom.
Ang mga Kaliwat ni Seir
(1 Cro. 1:38-42)
20 Mao kini ang mga anak ni Seir nga Horihanon nga nagpuyo sa Edom: si Lotan, Shobal, Zibeon, Ana, 21 Dishon, Ezer, ug Dishan. Nahimo silang pangulo sa mga Horihanon nga nagpuyo sa Edom.
22 Ang mga anak ni Lotan mao sila si Hori ug si Hemam.[al] Managsoon si Lotan ug si Timna nga usa sa asawa ni Elifaz.
23 Ang mga anak ni Shobal mao sila si Alvan, Manahat, Ebal, Shefo, ug Onam.
24 Ang mga anak ni Zibeon mao si Aya ug si Ana. Si Ana mao ang nakakaplag sa tuboran didto sa kamingawan sa dihang nagbantay siya sa mga asno sa iyang amahan nga si Zibeon. 25 Ang mga anak ni Ana mao si Dishon ug si Oholibama.
26 Ang mga anak ni Dishon mao sila si Hemdan, Eshban, Itran, ug Keran.
27 Ang mga anak ni Ezer mao sila si Bilhan, Zaavan, ug Akan.
28 Ang mga anak ni Dishan mao si Uz ug si Aran.
29-30 Mao kini sila ang mga pangulo sa mga Horihanon nga midumala sa mga dapit sa Seir: si Lotan, Shobal, Zibeon, Ana, Dishon, Ezer, ug Dishan.
Ang mga Hari sa Edom
(1 Cro. 1:43-54)
31 Mao kini sila ang mga hari sa Edom sa panahon nga wala pay mga hari ang mga Israelinhon: 32 Si Bela nga anak ni Beor nahimong hari sa Edom. Dinhaba ang ngalan sa iyang ulohang lungsod. 33 Pagkamatay niya, gipulihan siya ni Jobab nga anak ni Zera nga taga-Bozra. 34 Pagkamatay ni Jobab, gipulihan siya ni Husham nga taga-Teman. 35 Pagkamatay ni Husham, gipulihan siya ni Hadad nga anak ni Bedad. Si Hadad maoy mipildi sa mga Midianhon didto sa Moab. Avit ang ngalan sa iyang ulohang lungsod. 36 Pagkamatay ni Hadad, gipulihan siya ni Samla nga taga-Masreka. 37 Pagkamatay ni Samla, gipulihan siya ni Saul nga taga-Rehobot nga duol sa Suba sa Eufrates. 38 Pagkamatay ni Saul, gipulihan siya ni Baal Hanan nga anak ni Acbor. 39 Pagkamatay ni Baal Hanan, gipulihan siya ni Hadar. Pau ang ngalan sa iyang ulohang lungsod. Ang iyang asawa mao si Mehetabel nga anak ni Matred ug apo ni Mezahab.
40-43 Si Esau (o Edom) mao ang katigulangan sa mga Edomihanon. Mao kini sila ang nahimong pangulo sa mga kaliwat ni Esau nga ang ilang mga tribo ug dapit ginganlan usab sa ilang mga ngalan: Timna, Alva, Jetet, Oholibama, Elah, Pinon, Kenaz, Teman, Mibzar, Magdiel, ug Iram.
Si Jose ug ang Iyang mga Igsoon
37 Nagpabilin pagpuyo si Jacob sa Canaan, ang dapit nga gipuy-an usab kaniadto sa iyang amahan. 2 Mao kini ang sugilanon bahin sa pamilya ni Jacob:
Sa dihang nagaedad na si Jose ug 17 ka tuig, nagbantay siya sa mga kahayopan uban sa iyang mga igsoon nga mga anak sa mga asawa sa iyang amahan nga sila si Bilha ug si Zilpa. Gisugilon ni Jose sa iyang amahan ang daotang mga buhat sa iyang mga igsoon.
3 Mas gipangga ni Jacob[am] si Jose kaysa uban niyang mga anak, tungod kay tigulang na siya sa dihang natawo kini. Busa gihimoan niya si Jose ug nindot ug taas nga bisti.[an] 4 Apan nakita sa mga igsoon ni Jose nga mas gipangga siya sa ilang amahan kay kanila. Nasuko sila kang Jose ug kanunay nila siyang gisultihan ug masakit nga mga pulong.
5 Unya, nagdamgo si Jose. Ug sa dihang gisugilon niya kini sa iyang mga igsoon, misamot ang ilang kasuko kaniya. 6 Mao kini ang iyang gisugilon, “Nagdamgo ako 7 nga samtang didto kita sa uma ug namugkos sa mga uhay, kalit lang nga mitindog ang akong binugkos ug gialirongan kini ug giyukboan sa inyong mga binugkos.” 8 Miingon ang iyang mga igsoon, “Unsa? Maghari ka ba kanamo? Dumalahan mo gayod kami?” Ug misamot ang ilang kasuko kang Jose.
9 Nagdamgo pag-usab si Jose ug gisugilon na usab niya kini sa iyang mga igsoon. Miingon siya, “Nagdamgo na usab ako nga nakita ko ang adlaw, ang bulan, ug ang 11 ka bitoon nga miyukbo kanako.” 10 Gisugilon usab ni Jose ang iyang damgo sa iyang amahan apan gibadlong siya niini. Matod sa iyang amahan, “Unsay buot mong ipasabot? Nga kami sa imong inahan ug mga igsoon moyukbo kanimo?” 11 Nasina ang mga igsoon ni Jose kaniya, apan gihinuktokan sa iyang amahan kining mga butanga.
Gibaligya si Jose sa Iyang mga Igsoon
12 Usa niadto ka adlaw, miadto ang mga igsoon ni Jose sa Shekem aron pagbantay sa mga kahayopan sa ilang amahan. 13-14 Unya, miingon si Jacob[ao] kang Jose, “Atua ang imong mga igsoon sa Shekem. Nagpasabsab sila sa mga kahayopan didto. Lakaw ug susiha kon unsa ang kahimtang sa imong mga igsoon ug sa mga hayop. Balik dayon ug sultihi ako.” Mitubag si Jose, “Oo, Tay.”
Busa gikan sa Lugut sa Hebron, miadto si Jose sa Shekem. 15 Sa didto na siya nga naglibot-libot sa hawanan, may tawo nga nangutana kaniya kon unsa ang iyang gipangita. 16 Mitubag siya, “Nangita ako sa akong mga igsoon. Nasayod ka ba kon asa sila nagpasabsab?” 17 Miingon ang tawo, “Wala na sila dinhi. Nadunggan ko nga miingon sila nga moadto sila sa Dotan.” Busa miapas si Jose ug nakita niya sila didto.
18 Layo pa si Jose nakita na siya sa iyang mga igsoon. Ug sa wala pa siya makaabot, nagplano na sila sa pagpatay kaniya. 19 Miingon sila sa usag usa, “Ania na ang paladamgo. 20 Dali, patyon nato siya ug unya ihulog sa usa sa mga bangag nga pundohanan ug tubig. Ingnon lang nato nga gipatay siya sa bangis nga hayop. Tan-awon ta kon matuman pa ba ang iyang mga damgo.” 21 Apan pagkadungog ni Reuben sa ilang plano, naningkamot siya nga maluwas si Jose. Miingon siya, “Dili lang nato siya patyon. 22 Ihulog lang ninyo siya sa bangag nga pundohanan ug tubig dinhi sa kamingawan, apan ayaw ninyo siya pasipad-i.” Gisulti kadto ni Reuben tungod kay nagplano siya nga luwason si Jose ug ibalik ngadto sa ilang amahan.
23 Busa pag-abot ni Jose, gihuboan nila siya niadtong iyang bisti nga taas ug nindot,[ap] 24 ug gihulog sa bangag nga pundohanan ug tubig. Apan walay tubig ang bangag kaniadto.
25 Samtang nangaon sila, may nalantawan silang mga negosyanteng Ishmaelinhon nga gikan sa Gilead. Ang mga kamelyo niini may kargang mga lamas, tambal, ug pahumot nga dad-on ngadto sa Ehipto. 26 Miingon si Juda sa iyang mga igsoon, “Unsa may atong makuha kon patyon nato ang atong igsoon ug itago ang iyang kamatayon? 27 Maayo pa tingali kon ibaligya na lang nato siya nianang mga Ishmaelinhon. Dili na lang nato siya patyon kay igsoon nato siya.” Miuyon kang Juda ang iyang mga igsoon.
28 Busa sa dihang miagi ang mga negosyanteng Ishmaelinhon, nga ang ilang tribo Midianhon, gikuha nila si Jose gikan sa bangag nga pundohanan ug tubig ug gibaligya sa kantidad nga 20 ka buok nga salapi. Ug gidala si Jose sa mga Ishmaelinhon didto sa Ehipto.
29 Sa pagbalik ni Reuben didto sa bangag wala na didto si Jose, busa gigisi niya ang iyang bisti sa tumang kaguol. 30 Unya mibalik siya sa iyang mga igsoon ug miingon, “Wala na didto ang atong manghod. Unsay akong buhaton?”
31 Nagpatay sila ug kanding ug gituslob nila sa dugo ang bisti ni Jose. 32 Pagkahuman, gidala nila ang bisti ni Jose ngadto sa ilang amahan ug miingon, “Nakita namo kini. Tan-awa kuno palihog kon kang Jose ba kini o dili.” 33 Nailhan dayon ni Jacob ang maong bisti. Miingon siya, “Iya kana! Gikaon siyag bangis nga mananap! Sigurado gayod nga gikunis-kunis siya niini.” 34 Unya gigisi ni Jacob ang iyang bisti ug nagsul-ob siya ug sako sa pagpakita sa iyang pagsubo. Dugay-dugay siyang nagbangotan sa pagkamatay sa iyang anak. 35 Miadto ang tanan niyang mga anak sa paghupay kaniya apan nagpadayon siya sa pagbangotan. Miingon siya, “Pasagdi lang ninyo ako! Mamatay ako nga nagbangotan tungod sa pagkamatay sa akong anak.” Ug mihilak siya tungod kang Jose.
36 Unya didto sa Ehipto, gibaligya sa mga Midianhon si Jose kang Potifar nga usa sa mga opisyal sa hari sa Ehipto.[aq] Kapitan siya sa mga guwardya sa palasyo.
Si Juda ug si Tamar
38 Niadto usab nga panahon, mibulag si Juda sa iyang mga igsoon ug didto siya mipuyo uban kang Hira nga taga-Adulam. 2 Nakita ni Juda didto ang anak ni Shua nga taga-Canaan ug gipangasawa niya kini. 3 Namabdos ang asawa ni Juda, ug nanganak kini ug lalaki nga ginganlan ni Juda ug Er. 4 Namabdos siya pag-usab ug nanganak ug lalaki ug ginganlan niya kini ug Onan. 5 Namabdos siya sa ikatulong higayon ug lalaki gihapon ang iyang anak ug ginganlan niya kini ug Shela. Natawo si Shela didto sa Kezib.
6 Gipaasawa ni Juda kang Er, nga iyang kamagulangang anak, ang usa ka babaye nga ginganlan ug Tamar. 7 Apan si Er daotan atubangan sa Ginoo, busa gipatay siya sa Ginoo. 8 Unya miingon si Juda kang Onan, “Pangasaw-a ang imong bayaw kay katungdanan mo kana isip igsoon sa iyang bana nga namatay, aron pinaagi kanimo makabaton usab ug mga anak ang imong igsoon.” 9 Apan nasayod si Onan nga dili isipon nga iya ang mahimong anak nila ni Tamar, busa sa matag higayon nga magdulog sila ni Tamar, dili niya ipasulod ang iyang semilya aron dili siya makaanak alang sa iyang igsoon. 10 Daotan ang gibuhat ni Onan atubangan sa Ginoo, busa gipatay usab siya sa Ginoo.
11 Unya miingon si Juda kang Tamar nga iyang umagad, “Pauli una sa imong amahan, ug ayaw pamana hangtod nga maulitawo na si Shela.” Giingon kadto ni Juda kay nahadlok siya nga mamatay usab si Shela sama sa iyang mga igsoon. Busa mipauli si Tamar sa iyang amahan.
12 Miabot ang panahon, namatay ang asawa ni Juda. Pagkahuman sa iyang pagbangotan, miadto siya sa mga tigtupi sa iyang mga karnero didto sa Timnah. Kauban niya sa pag-adto ang iyang amigo nga si Hira nga taga-Adulam.
13 May misulti kang Tamar nga miadto sa Timnah ang iyang ugangan aron pagpanupi sa iyang mga karnero. 14 Pagkadungog niadto ni Tamar, giilisan niya ang iyang gisul-ob nga bisti nga alang sa balo, ug gitabonan niya ug belo ang iyang nawong. Unya milingkod siya dapit sa pultahan sa lungsod sa Enaim, sa daplin sa dalan nga paingon sa Timnah. (Gihimo niya kini tungod kay nakita niya nga ulitawo na si Shela apan wala gihapon siya ipaasawa kaniya.)
15-16 Sa pagkakita ni Juda kang Tamar sa daplin sa dalan, gipakaingon niya ug usa kini ka babayeng nagabaligya sa iyang dungog, kay may tabon man ang nawong niini. Busa miduol siya kang Tamar (nga wala niya mailhi nga iya diayng umagad) ug miingon, “Dali, magdulog kita.” Mitubag si Tamar, “Unsa may imong ibayad kanako sa pagpakigdulog ko kanimo?” 17 Miingon si Juda, “Hatagan ko ikaw ug kanding gikan sa akong kahayopan.” Mitubag si Tamar, “Mosugot ako kon may ihatag ka kanako nga garantiya hangtod nga ikapadala mo na ang kanding.” 18-19 Nangutana si Juda, “Unsay gusto nimo nga akong igarantiya?” Mitubag si Tamar, “Ihatag kanako ang imong pangtimbre apil ang higot niini, ug ang imong baston.” Busa gihatag kadto ni Juda ug nakigdulog siya kang Tamar. Human niadto mipauli si Tamar. Gikuha niya ang tabon sa iyang nawong ug gisul-ob pag-usab ang bisti nga alang sa balo. Wala madugay namabdos siya.
20 Gipahatod ni Juda sa iyang amigo, nga si Hira nga taga-Adulam, ang kanding aron makuha gikan sa babaye ang mga butang nga iyang gihatag ingon nga garantiya, apan wala kini makita ni Hira. 21 Nangutana si Hira sa mga taga-Enaim kon hain na ang babayeng nagabaligya sa iyang dungog, nga didto maglingkod sa daplin sa dalan. Apan mitubag ang mga tawo, “Wala may babaye dinhi nga nagabaligya sa iyang dungog.”
22 Busa mibalik si Hira kang Juda ug miingon, “Wala ko siya makita. Ug matod pa sa mga tawo wala man kunoy babaye didto nga nagabaligya sa iyang dungog.” 23 Miingon si Juda, “Pasagdi na! Iya na lang kadtong mga butang nga atua kaniya, kay basin ug mahimo kitang kataw-anan kon sige pa tag pangita sa wala. Gipahatdan ko na bitaw siya niining kanding, apan wala mo man kaha siya makita didto!”
24 Paglabay sa tulo ka bulan, gisultihan si Juda nga ang iyang umagad nga si Tamar nagabaligya sa iyang dungog ug mabdos na gani. Busa miingon si Juda, “Dad-a ninyo siya sa gawas sa lungsod aron sunogon.” 25 Apan sa dihang gidala na si Tamar, may gisugo siya aron pagsulti kang Juda niini, “Ania ang pangtimbre, apil ang higot niini, ug ang baston. Ang tag-iya niini mao ang amahan sa akong gimabdos. Palihog, susiha kon kang kinsa kini.”
26 Nailhan ni Juda nga iya kadtong mga butang busa miingon siya, “Wala siyay sala. Ako ang nakasala[ar] kay wala ko siya ipaasawa sa akong anak nga si Shela.” Ug wala na mousab ug pakigdulog si Juda kang Tamar.
27 Sa dihang hapit na manganak si Tamar, nadiskobrehan niya nga kaluha ang iyang gimabdos. 28 Sa dihang nagbati na siya, migawas ang kamot sa usa ka bata. Gihiktan kini sa mananabang ug higot nga pula aron mahibaloan nga siya ang una nga natawo. 29 Apan gisulod pagbalik sa bata ang iyang kamot ug ang iyang kaluha mao ang una nga migawas. Miingon ang mananabang, “Nagdali ka gayod sa paggawas.” Busa ginganlan ang bata ug Perez.[as] 30 Unya migawas usab ang iyang kaluha nga may higot nga pula sa iyang kamot. Ginganlan siya ug Zera.[at]
Si Jose ug ang Asawa ni Potifar
39 Gidala sa mga Ishmaelinhon si Jose ngadto sa Ehipto, ug gipalit siya ni Potifar nga usa sa mga opisyal sa hari sa Ehipto.[au] (Si Potifar kapitan sa mga guwardya sa palasyo.) 2 Giubanan gayod sa Ginoo si Jose, busa nagmauswagon siya. Didto siya mipuyo sa balay sa iyang agalon nga Ehiptohanon nga si Potifar. 3 Nakita ni Potifar nga nagauban gayod ang Ginoo kang Jose ug gipalampos sa tanan niyang gihimo, 4 busa gikahimut-an ni Potifar si Jose. Gihimo niya kini nga iyang personal nga katabang ug tigdumala sa iyang panimalay ug sa tanan niyang kabtangan. 5 Sukad niadto, gipanalanginan sa Ginoo ang panimalay sa Ehiptohanon nga si Potifar ug ang tanan niyang kabtangan sulod sa balay ug didto sa iyang uma. Gihimo kini sa Ginoo tungod kang Jose. 6 Gitugyan ni Potifar ang tanan kang Jose ug wala na siyay gikabalak-an pa gawas sa paghunahuna kon unsay iyang kaonon.
Guwapo si Jose ug maayog barog. 7 Unya, naibog kaniya ang asawa sa iyang agalon. Gihagad niya si Jose nga makigdulog kaniya. 8 Apan mibalibad si Jose. Miingon siya sa asawa sa iyang agalon, “Gitugyan kanako sa akong agalon ang tanan niyang kabtangan ug wala na siyay gikabalak-an dinhi sa iyang panimalay. 9 Gihatagan niya ako sa labawng katungod dinhi niini nga panimalay, ug gitugyan niya kanako ang tanan gawas lang kanimo tungod kay ikaw iyang asawa. Busa dili ko mahimong budhian ang akong agalon ug magpakasala sa Dios.” 10 Bisan ug adlaw-adlaw gidani sa babaye si Jose aron nga makigdulog kaniya, wala gayod kini mosugot.
11 Usa ka adlaw, misulod si Jose sa balay aron motrabaho, ug naatol nga wala gayoy bisan usa ka sulugoon didto sa sulod sa balay. 12 Kalit nga gihawiran ang iyang bisti sa asawa sa iyang agalon ug miingon kini kaniya, “Pakigdulog kanako.” Apan midagan si Jose ngadto sa gawas sa balay, ug nahibilin ang iyang kupo nga nabira sa babaye. 13 Sa pagkakita sa babaye nga midagan sa gawas si Jose ug nahibilin diha kaniya ang kupo niini, 14 gitawag niya ang iyang mga sulugoon ug miingon, “Tan-awa ninyo kini! Gidad-an kita dinhi sa akong bana ug Hebreo aron pakaulawan kita. Misulod siya sa akong kuwarto aron paglugos kanako, apan misinggit ako. 15 Busa midagan siya pagawas, ug nabiyaan niya ang iyang bisti.”
16 Gitipigan sa babaye ang bisti ni Jose hangtod sa pagpauli sa iyang bana. 17 Unya gisugilon niya sa iyang bana ang nahitabo. Miingon siya, “Ang Hebreo nga sulugoon nga gidala mo dinhi, buot akong pakaulawan. Misulod siya sa akong kuwarto aron lugoson ako. 18 Apan sa dihang misinggit ako midagan siya ngadto sa gawas, ug nabiyaan niya ang iyang kupo.”
19 Sa pagkadungog ni Potifar sa gisulti sa iyang asawa mahitungod sa gibuhat ni Jose, nasuko siya pag-ayo. 20 Busa gidala niya si Jose ug gisulod sa prisohan nga alang sa mga piniriso sa hari. Apan bisan didto sa prisohan, 21 nagauban gihapon ang Ginoo kang Jose. Ug tungod sa kaayo sa Ginoo, gikahimut-an sa tigdumala sa prisohan si Jose. 22 Gitugyan niya kang Jose ang pagdumala sa tanang mga piniriso ug ang tanang mga buluhaton didto. 23 Wala na maghunahuna pa ang tigdumala sa prisohan bahin sa mga butang nga gitugyan niya kang Jose, tungod kay uban ang Ginoo kang Jose ug gihatagan siya sa Ginoo ug kalamposan sa tanan niyang gihimo.
Gisaysay ni Jose ang Kahulogan sa Duha ka Damgo
40 1-2 Nahitabo usab nga ang pangulo sa mga tigsilbi ug bino ngadto sa hari sa Ehipto ug ang pangulo sa iyang mga panadero nakasala batok kaniya. Nasuko pag-ayo ang hari[av] niining duha niya ka opisyal. 3 Busa gipapriso niya sa bilanggoan diin napriso si Jose, sa lugar nga binantayan sa kapitan sa mga guwardya. 4 Si Jose ang gisaligan sa kapitan sa mga guwardya nga moatiman kanila, ug dugay-dugay silang napriso didto.
5 Usa niana ka gabii, nagdamgo ang tigsilbi ug bino ug ang panadero nga didto sa prisohan. Managlahi ang ilang damgo ug managlahi usab ang kahulogan niini. 6 Nianang pagkabuntag, sa pag-adto ni Jose kanila, namatikdan niya nga nagmagul-anon sila. 7 Busa gipangutana niya sila, “Nganong magul-anon man kamo?” 8 Mitubag sila, “Nagdamgo man gud kami apan walay makasaysay sa kahulogan niini.” Miingon si Jose, “Ang Dios lang ang makahatag ug kaalam sa pagsaysay sa kahulogan sa mga damgo. Sultihi ninyo ako, palihog, kon unsa ang inyong mga damgo.”
9 Busa gisultihan sa pangulo sa mga tigsilbi ug bino ang iyang damgo. Miingon siya, “Nagdamgo ako nga may usa ka punoan sa ubas diha sa akong atubangan 10 ug may tulo kini ka sanga. Nanalingsing kini, namulak, ug nahinog ang mga bunga. 11 Nagkupot ako sa kopa sa hari sa Ehipto, ug nagkuha ako ug ubas ug unya gipuga ko kini diha sa kopa. Human niini, gihatag ko ang kopa ngadto sa hari.”
Ang Pulong Sa Dios (Cebuano New Testament) Copyright © 1988, 2001 by International Bible Society® Used by Permission. All rights reserved worldwide.