Beginning
Ang Kapuslanan sa mga Panultihon
1 Mao kini ang mga panultihon ni Solomon, nga anak ni David ug hari sa Israel.
2 Pinaagi niining mga panultihon, makat-onan mo ang kaalam[a] ug maayong pamatasan, ug ang pagsabot sa mga pulong nga nagahatag ug kaalam. 3 Motul-id kini sa imong pamatasan aron mahimo kang maalamon, nga nagasubay sa ensakto, matarong, ug makiangayon. 4 Maghatag kini ug kaalam sa mga walay nahibaloan, ug maayong pagdesisyon ngadto sa mga kabatan-onan. 5 Pinaagi sa pagpamati niini madugangan pa gayod ang kaalam sa mga maalamon ug magiyahan ang mga may kahibalo, 6 aron masabtan ang kahulogan sa mga panultihon, mga sambingay, ug mga tigmo sa mga maalamon.
7 Ang tawo nga gustong magmaalamon angayng magtahod sa Ginoo. Ang tawong buang-buang[b] gipakawalay bili ang kaalam ug dili gustong matul-id ang iyang pamatasan.
Ang Tambag sa Paglikay sa mga Tawong Daotan
8 Anak, pamatia ang pagtul-id sa imong ginikanan sa imong pamatasan, 9 tungod kay kini makapasidungog kanimo sama sa korona ug makapaanyag sama sa kuwintas.
10 Anak, ayaw pagpadala sa pagpangdani sa mga tawong makasasala 11 o mouban kanila kon moingon sila, “Dali, uban kanamo; mangatang kitag tawo ug atong patyon bisag walay sala. 12 Buhi pa sila karon ug maayog panglawas apan pamatyon nato sila; mahisama sila sa mga nahiadto na sa dapit sa mga patay. 13 Makakuha kita kanilag mahalong kabtangan, ug pun-on nato ang atong mga balay sa atong mga inilog. 14 Sige na, uban kanamo, ug bahinon ta ang atong mga inilog.”
15 Anak, ayaw gayod pag-uban kanila; likayi sila. 16 Kay sayon ra nila ang pagpakasala ug pagpatay ug tawo. 17 Kawang lang ang pagbutang ug lit-ag kon ang langgam nga dakponon nagatan-aw. 18 Nasayod ang langgam nga lit-agon siya, apan kining mga daotan wala masayod nga sila mismo ang mabiktima sa ilang binuhatan. Mangatang silag patyonon apan silay pagapatyon. 19 Mao kanay dangatan sa mga tawong moangkon ug kabtangan sa daotang paagi. Mao ra kanay ilang kamatyan.
Ang Resulta sa Pagsalikway sa Kaalam
20-21 Ang kaalam sama sa tawo nga nagawali sa kadalanan, mga plasa, mga merkado, ug sa mga pultahan sa mga lungsod. Nagkanayon siya,
22 “Kamong mga walay kahibalo, hangtod kanus-a kamo magpabiling ingon niana?
Kamong mga bugalbugalon, hangtod kanus-a ninyo ikalipay ang pagbugalbugal?
Kamong mga buang-buang, hangtod kanus-a kamo magdumili sa kaalam?
23 Pamatia ang akong pagbadlong.
Ipadayag ko kaninyo ang akong hunahuna.[c]
Ipadayag ko ang buot kong isulti batok kaninyo:
24 Tungod kay wala kamo manumbaling sa akong pagtawag nga moduol kanako,
25 ug tungod kay gipakawalay-bili ninyo ang tanan kong mga tambag ug pagbadlong,
26-27 kataw-an ko kamo kon moabot kaninyo ang katalagman nga daw sa buhawi;
biay-biayon ko kamo kon moabot kaninyo ang daw sa bagyo nga kalisdanan ug ang makalilisang nga mga panghitabo.
28 Unya manawag kamo kanako, apan dili ko kamo panumbalingon.
Mangita kamo kanako, apan dili ninyo ako makit-an.
29 Tungod kay dili kamo magpatudlo ug wala kamoy pagtahod sa Ginoo,
30 gipakawalay-bili ninyo ang akong mga tambag ug gipakadaotan ang akong pagbadlong.
31 Busa anihon ninyo ang bunga sa inyong binuhatan ug sa inyong mga daotang plano.
32 Kay ang pagkamalapason sa mga walay kahibalo maoy mopatay kanila,
ug ang kawalay pagpakabana sa mga buang-buang maoy molaglag kanila.
33 Apan ang nagapamati kanako magkinabuhi nga luwas sa katalagman.
Walay mahitabo kaniya ug wala siyay angayng kahadlokan.”
Ang Kamahinungdanon sa Kaalam
2 Anak, dawata ug tipigi sa imong kasingkasing ang akong mga gipanudlo ug mga sugo. 2 Paminawa kon unsay makahatag ug kaalam ug pagsabot. 3 Ug paningkamoti gayod nga makaangkon ka niini, 4 nga daw sama nga nagapangita kag pilak o tinagong bahandi. 5 Kon himuon mo kini, masayran mo kon unsa ang pagtahod sa Ginoo, ug masabtan mo ang mahitungod kaniya. 6 Kay ang Ginoo maoy nagahatag ug kaalam. Kaniya usab naggikan ang kahibalo ug pagsabot. 7-8 Gipanalipdan niya ang nagakinabuhing matarong, matinumanon, ug dili salawayon. Giandaman usab niya sila ug kadaogan.[d]
9 Kon mamati ka kanako, masayran mo kon unsa ang maayo mong buhaton: ang husto, matarong, ug ang angayng buhaton. 10 Mahimo kang maalamon, ug makahatag kinig kalipay kanimo. 11 Kon may panabot ka ug kahibalo nga modesisyon ug ensakto, makasalbar kini kanimo 12 ug maglikay sa daotang binuhatan ug sa mga tawong daotan ug sinultihan. 13 Kini nga mga tawo mibiya na sa hustong binuhatan ug misunod sa buhat sa mga anaa sa kangitngit. 14 Nagakalipay sila sa paghimo ug daotan, ug nalingaw sila sa kangil-ad niini. 15 Dili ensakto ang ilang pagkinabuhi; sukwahi ang dalan nga ilang ginaagian.
16 Ang kaalam maglikay usab kanimo sa babayeng daotan nga buot motintal kanimo pinaagi sa matam-is niyang mga pulong. 17 Kining babayhana mibiya sa iyang bana nga iyang giminyoan sa batan-on pa siya; gikalimtan niya ang iyang saad sa Dios sa dihang gikasal siya. 18 Ang pag-adto sa iyang balay sama ra nga nagpaingon ka sa kamatayon. Ang dalan paingon sa iyang balay padulong sa dapit sa mga patay. 19 Si bisan kinsa nga moadto kaniya dili na makauli; dili na niini matultolan pa ang dalan paingon sa dapit sa mga buhi. 20 Busa sunda ang pagkinabuhi sa maayo nga mga tawo; pagkinabuhi nga matarong. 21 Kay ang tawo nga nagakinabuhi sa ensakto ug dili salawayon padayon nga magpuyo dinhi sa atong yuta. 22 Apan ang mga daotan ug maluibon abugon. Pang-ibton sila sama sa mga sagbot.
Dugang Kamahinungdanon sa Kaalam
3 Anak, ayaw gayod kalimti ang gitudlo ko kanimo; tipigi sa imong kasingkasing ang akong mga sugo, 2 kay makapauswag ug makapataas kini sa imong kinabuhi. 3 Pabiling maayo ug matinud-anon. Ayaw kini walaa, hinuon tipigi gayod kini sa imong kasingkasing.[e] 4 Kon himuon mo kini, kahimut-an ka sa Dios ug sa mga tawo, ug maayo ilang pagtan-aw kanimo.
5 Salig sa Ginoo sa tibuok mong kasingkasing, ug ayaw pagsalig sa imong kaugalingong kaalam. 6 Hinumdomi ang Ginoo sa tanan mong ginabuhat, ug tultolan ka niya sa hustong dalan. 7 Ayaw paghunahuna nga maalamon ka na gayod. Tahora hinuon ang Ginoo ug ayaw paghimog daotan. 8 Kay makapabaskog kini sa imong lawas. 9 Pasidunggi ang Ginoo pinaagi sa paghalad kaniya sa unang bahin sa tanan mong abot. 10 Kon himuon mo kini, manghinobra ang mga abot diha sa imong mga bodega ug ang duga sa ubas sa imong mga pug-anan.
11 Anak, ayaw ipakadaotan ang pagdisiplina sa Ginoo kanimo.[f] Ayaw ikasakit kon badlongon ka niya. 12 Kay disiplinahon sa Ginoo ang iyang pinangga, sama sa ginahimo sa usa ka amahan ngadto sa anak nga iyang gikahimut-an.
13 Bulahan ang tawo nga nakaangkon sa kaalam ug pagsabot. 14 Kay mas mapuslanon pa kini kaysa pilak ug bulawan, 15 ug mas bililhon pa sa mga alahas. Wala gayoy butang nga imong ginapangandoy nga makatupong niini. 16 Magpauswag ug magpataas kini sa imong kinabuhi, ug maghatag kadungganan kanimo. 17 Makatabang kini sa imong kinabuhi ug maghatag kanimog maayong kahimtang. 18 Bulahan ang tawong padayong nagmaalamon; ang kaalam maghatag kaayohan ug magpataas sa iyang kinabuhi.[g]
19-20 Pinaagi sa kaalam ug kahibalo, gimugna sa Ginoo ang kalibotan ug ang kalangitan, ug mibugwak ang mga tuboran ug naghatag ang mga panganod ug ulan.
21 Anak, tipigi gayod ang kaalam ug kahibalo sa pagdesisyon kon unsay ensakto. Ayaw tugoti nga mawala kini kanimo, 22 kay makahatag kini kanimog taas ug matahom nga kinabuhi. 23 Ug magkinabuhi ka nga luwas sa katalagman ug dili ka maunsa. 24 Makatulog ka ug mahinanok nga walay gikahadlokan. 25 Busa dili ka angayng mahadlok kon kalit nga moabot ang makalilisang nga panghitabo o laglagon ang mga daotan, 26 kay makasalig ka nga bantayan ka sa Ginoo; ilikay ka niya sa katalagman.
27 Tabangi ang angayng tabangan kutob sa imong mahimo. 28 Ayaw na paugmai ang pagtabang sa imong isigka-tawo, kon mahimo mo ang pagtabang kaniya karon.
29 Ayaw pagplano ug daotan sa imong isigka-tawo nga nagsalig kanimo nga iyang isigka-ingon.
30 Ayaw pakiglalis sa imong isigka-tawo sa walay hinungdan kon wala siyay nahimong daotan kanimo.
31 Ayaw kasina sa tawong bangis ni mosunod sa iyang mga binuhatan. 32 Kay ngil-aran ang Ginoo sa mga walay puangod, apan saligan niya ang nagakinabuhing matarong.
33 Tinunglo sa Ginoo ang panimalay sa mga daotan, apan panalanginan niya ang panimalay sa mga matarong.
34 Ginatamay niya ang mga nagapangtamay, apan ginakaloy-an niya ang mga mapainubsanon.
35 Ang mga maalamon pasidunggan, apan ang mga buang-buang pakaulawan.
Ang Pulong Sa Dios (Cebuano New Testament) Copyright © 1988, 2001 by International Bible Society® Used by Permission. All rights reserved worldwide.