Beginning

Mibisita ang Rayna sa Sheba kang Haring Solomon

(1 Hari 10:1-13)

9 Sa dihang nadunggan sa rayna sa Sheba ang kabantog ni Solomon, miadto siya sa Jerusalem aron sulayan ang kaalam ni Solomon pinaagi sa malisod nga mga pangutana. Miabot siya sa Jerusalem uban ang daghan niyang mga sakop ug mga kamelyo nga kargado sa mga gasa nga pahumot, bulawan nga labihan kadaghan, ug mahalong mga bato. Sa nagkaatubang na sila si Solomon, gipangutana niya kini sa tanang anaa sa iyang hunahuna. ² Gitubag ni Solomon ang tanan niyang mga pangutana ug wala gayoy butang nga dili ikasaysay ni Solomon kaniya. ³ Sa dihang napamatud-an sa rayna sa Sheba ang kaalam ni Solomon, ug sa dihang nakita niya ang katahom sa palasyo nga gipatukod niini, ⁴ nakadayeg gayod siya. Mao usab ang iyang gibati sa dihang nakita niya ang pagkaon sa lamisa sa hari, ang pagkadumala sa iyang mga opisyal, ang pag-alagad sa iyang mga sulugoon ug mga tigsilbi sa bino nga may matahom nga mga uniporme, ug ang mga halad nga sinunog nga iyang gihalad sa templo sa Ginoo.

⁵ Miingon siya sa hari, “Tinuod gayod diay ang nadunggan ko didto sa akong nasod bahin sa imong mga binuhatan ug kaalam. ⁶ Wala ako motuo niini hangtod nga mianhi ako ug nakita ko kini mismo. Ang tinuod, wala gani diay sa katunga ang akong nadunggan bahin kanimo. Ang imong kaalam labaw pa kay sa akong nadunggan. ⁷ Pagkabulahan sa imong katawhan! Pagkabulahan sa mga opisyal nga nagaalagad kanimo kay kanunay silang makadungog sa imong kaalam. ⁸ Dalaygon ang Ginoo nga imong Dios, nga nalipay kanimo ug nagbutang kanimo sa trono aron maghari alang kaniya. Tungod sa gugma sa imong Dios alang sa Israel ug sa iyang tinguha nga molungtad kini nga nasod hangtod sa kahangtoran, gihimo ka niyang ilang hari, aron mapatunhay mo ang hustisya ug katarong.”

⁹ Gihatagan sa rayna sa Sheba si Haring Solomon ug lima ka toneladang bulawan, daghan kaayong mga pahumot, ug mahalong mga bato. Wala gayoy nakatupong sa kadaghan sa pahumot nga gihatag sa rayna sa Sheba ngadto kang Haring Solomon.

¹⁰ Ang mga tawo ni Haring Solomon ug ni Hiram nga nagdalag bulawan gikan sa Ofir, nagdala usab ug daghang kahoy nga almug ug mahalong mga bato. ¹¹ Gigamit sa hari ang mga kahoyng almug sa paghimog mga hagdanan alang sa templo sa Ginoo ug sa palasyo, ug ang uban gihimong mga harpa ug mga lira alang sa mga musikero. Wala gayoy sama niadto nga makita sa Juda.

¹² Gihatag ni Haring Solomon sa rayna sa Sheba ang tanan nga gipangayo niini. Mas daghan pa ang gihatag ni Solomon kaniya kaysa iyang gidala. Pagkahuman mipauli ang rayna sa iyang dapit uban sa iyang mga tawo.

Ang Bahandi ni Solomon

(1 Hari 10:14-29)

¹³ Matag tuig magdawatan si Solomon ug 23 ka toneladang bulawan, ¹⁴ walay labot sa mga buhis nga gikan sa mga negosyante. Maghatagan usab kaniyag mga bulawan ug pilak ang tanang hari sa Arabia ug ang mga gobernador sa Israel.

¹⁵ Nagpahimo si Haring Solomon ug 200 ka dagkong mga taming nga hinimo sa sinalsal nga bulawan. Mga pito ka kilong bulawan ang nagamit alang sa matag usa. ¹⁶ Nagpahimo usab siyag 300 ka gagmayng mga taming nga hinimo sa sinalsal nga bulawan. Mga tulo ka kilong bulawan ang nagamit alang sa matag usa. Gipabutang niya kining tanan didto sa bahin sa palasyo nga gitawag ug Kalasangan sa Lebanon.

¹⁷ Nagpahimo usab ang hari ug usa ka dakong trono nga hinimo gikan sa bangkil sa elepante, ug gihaklapan kinig purong bulawan. ¹⁸ May unom ka ang-ang ang trono, ug gibutangan kinig tungtonganan sa tiil nga hinimo sa bulawan. May tungtonganan sa bukton ang kada kilid sa trono, ug tapad niini, adunay estatuwa sa liyon nga nagtindog. ¹⁹ Adunay estatuwa sa liyon sa kada kilid sa matag ang-ang. 12 tanan ka estatuwa sa liyon sa unom ka ang-ang. Wala gayoy sama niini sa bisan asa nga gingharian. ²⁰ Ang tanang imnanan ni Haring Solomon pulos bulawan, ug ang tanang kagamitan sa bahin sa palasyo nga gitawag ug Kalasangan sa Lebanon pulos usab bulawan. Walay mga butang nga hinimo gikan sa plata kay wala kaayoy bili ang plata sa panahon ni Solomon. ²¹ May mga barko usab si Solomon nga magbiyahian sa Tarshish uban sa mga tawo ni Hiram. Modunggo kini kausa sa kada tulo ka tuig, dala ang mga bulawan, pilak, bangkil sa elepante, ug mga unggoy.

²² Si Haring Solomon nahimong labing adunahan ug labing maalamon sa tanang mga hari sa kalibotan. ²³ Ang tanang hari sa kalibotan nagtinguha nga ikaatubang si Solomon aron makapamati sila sa kaalam nga gihatag sa Dios kaniya. ²⁴ Ug matag tuig, ang matag usa nga mobisita kaniya magdalag mga gasa—mga butang nga hinimo sa plata ug bulawan, mga bisti, mga armas, mga pahumot, mga kabayo, ug mga mula.

²⁵ Adunay 4,000 ka mga kuwadra si Solomon alang sa iyang mga kabayo ug mga karwahe. Aduna siyay 12,000 ka mga kabayo^[a] nga gibutang niya sa mga lungsod nga butanganan sa mga karwahe, ug ang uban didto duol kaniya sa Jerusalem. ²⁶ Gisakop niya ang tanang mga hari gikan sa Suba sa Eufrates hangtod sa yuta sa mga Filistihanon ug sa utlanan sa Ehipto. ²⁷ Sa panahon nga siya ang hari, ang plata daw sama kaabunda sa mga bato didto sa Jerusalem, ug ang mga kahoyng sedro sama kaabunda sa mga kahoyng sikomoro sa kabungtoran sa kasadpan.^{[b] 28} Ang mga kabayo ni Solomon naggikan pa sa Ehipto ug sa uban nga mga nasod.

Ang Pagkamatay ni Solomon

(1 Hari 11:41-43)

²⁹ Ang uban pang sugilanon bahin sa paghari ni Solomon, gikan sa sinugdan hangtod sa kataposan, nahisulat sa Libro ni Propeta Natan, sa Mga Panagna ni Ahia nga taga-Shilo, ug sa Mga Panan-awon ni Propeta Iddo, nga nagasugilon usab bahin sa paghari ni Jeroboam nga anak ni Nebat. ³⁰ Sa Jerusalem nagpuyo si Solomon samtang naghari siya sa tibuok Israel sulod sa 40 ka tuig. ³¹ Sa dihang namatay siya, gilubong siya sa lungsod sa iyang amahan nga si David. Ug si Rehoboam nga iyang anak ang mipuli kaniya ingon nga hari.

Nagrebelde ang Israel kang Rehoboam

(1 Hari 12:1-20)

10 Miadto si Rehoboam sa Shekem, diin nagtigom ang mga Israelinhon sa pagproklamar kaniya nga hari. ² Pagkadungog niini ni Jeroboam nga anak ni Nebat, mibalik siya sa Israel. (Kay niadtong panahona didto siya magpuyo sa Ehipto, diin miikyas siya gikan kang Haring Solomon.) ³ Gipatawag sa mga Israelinhon si Jeroboam, ug nangadto sila kang Rehoboam ug miingon, ⁴ “Bug-at ang mga gipatuman sa imong amahan kanamo. Apan kon imo kining pagaan-gaanan, amo kang alagaran.”

⁵ Mitubag si Rehoboam, “Hatagi una ninyo akog tulo ka adlaw sa paghunahuna niini, pagkahuman balik kamo dinhi kanako.” Busa namauli ang mga tawo. ⁶ Nakigkita dayon si Haring Rehoboam sa hamtong nga mga tawo nga nakaalagad sa iyang amahan nga si Solomon sa buhi pa kini. Nangutana si Rehoboam kanila, “Unsa may inyong ikatambag nga itubag ko sa gihangyo niadtong mga tawo?” ⁷ Mitubag sila, “Kon ipakita mo ang imong kaayo kanila, ug ihatag mo kanila ang ilang gihangyo, magpabilin sila sa pag-alagad kanimo.”

⁸ Apan wala tumana ni Rehoboam ang tambag sa mga hamtong. Nakigkita hinuon siya sa mga pamatan-on nga kaedad niya nga nagaalagad kaniya. ⁹ Nangutana siya kanila, “Unsa may inyong ikatambag nga itubag ko sa gihangyo niadtong mga tawo? Mihangyo sila nga pagaan-gaanan ko ang bug-at nga mga gipatuman sa akong amahan kanila.” ¹⁰ Mitubag ang mga pamatan-on, “Mao kini ang itubag niadtong mga tawo nga mihangyo kanimo: ‘Ang akong kumingking mas dako pa kaysa hawak sa akong amahan. ¹¹ Kon bug-at ang gipatuman sa akong amahan kaninyo, dugangan ko pa kana. Kon gikastigo kamo sa akong amahan pinaagi sa latigo, kastigohon ko kamo pinaagi sa latigo nga may talinis nga mga metal.^[c]’ ”

¹² Paglabay sa tulo ka adlaw, mibalik si Jeroboam ug ang mga tawo kang Haring Rehoboam, sumala sa giingon niini kanila. ¹³ Apan wala tumana ni Rehoboam ang gitambag kaniya sa hamtong nga mga magtatambag. Misinghag hinuon siya ug misulti ¹⁴ sumala sa gitambag kaniya sa mga pamatan-on. Miingon siya kanila, “Bug-at ang gipatuman sa akong amahan kaninyo, ug dugangan ko pa kini. Kon gikastigo kamo sa akong amahan pinaagi sa latigo, kastigohon ko kamo pinaagi sa latigo nga may talinis nga mga metal.”

¹⁵ Ug tuod man wala mamati ang hari sa hangyo sa mga tawo, kay pagbuot kadto sa Dios aron matuman ang iyang gisulti kang Jeroboam nga anak ni Nebat pinaagi kang Ahia nga taga-Shilo. ¹⁶ Sa dihang nakita sa mga Israelinhon nga wala tagda sa hari ang ilang gihangyo, miingon sila sa hari, “Wala kamiy labot kanimo, kaliwat ni David! Bahala ka na sa imong gingharian! Dali mga Israelinhon, mamauli kita!” Busa namauli ang mga Israelinhon. ¹⁷ Mao kadto nga ang mga Israelinhon lang nga namuyo sa mga lungsod sa Juda mao ang gidumalahan ni Rehoboam.

¹⁸ Unya gipaadto ni Haring Rehoboam ngadto sa mga Israelinhon si Hadoram,^[d] ang tigdumala sa mga tawong gipugos sa pagpatrabaho, aron makig-areglo kanila. Apan gibato siya sa mga Israelinhon hangtod namatay. Pagkadungog niini ni Rehoboam, midali-dali siyag sakay sa iyang karwahe ug miikyas ngadto sa Jerusalem. ¹⁹ Hangtod karon nagarebelde pa gihapon ang mga Israelinhon sa mga kaliwat ni David.

Gipasidan-an ni Shemaya si Rehoboam

(1 Hari 12:21-24)

11 Pag-abot ni Rehoboam sa Jerusalem, gitigom niya ang hanas nga mga sundalo gikan sa mga tribo sa Juda ug Benjamin. Nakatigom siyag 180,000 ka mga sundalo aron sa pagpakiggira sa katawhan sa Israel ug sa pagbawi sa iyang gingharian. ² Apan miingon ang Ginoo kang Shemaya nga iyang alagad, ³ “Sultihi si Rehoboam nga hari sa Juda, nga anak ni Solomon, ug ang tanang Israelinhon sa Juda ug Benjamin ⁴ nga ako, ang Ginoo, nagaingon: ‘Ayaw kamo pakiggira sa inyong mga kadugo. Pamauli kamo, kay pagbuot ko kining tanan.’ ” Busa mituman sila sa Ginoo ug wala nila sulonga si Jeroboam.

⁵ Nagpabilin si Rehoboam sa Jerusalem ug gilig-on niya kini nga mga lungsod aron sa pagpanalipod sa Juda: ⁶ Betlehem, Etam, Tekoa, ⁷ Bet Zur, Soco, Adulam, ⁸ Gat, Maresha, Zif, ⁹ Adoraim, Lakish, Azeka, ¹⁰ Zora, Ayalon, ug Hebron. Mao kini ang pinarilan nga mga lungsod sa Juda ug Benjamin. ¹¹ Gilig-on niya ang mga paril niini ug gipabutangan niya kinig mga komander, ug gipundohan ug mga pagkaon, lana sa olibo, ug bino. ¹² Gisangkapan usab niya kini nga mga lungsod ug mga taming ug bangkaw—gilig-on gayod niya kini pag-ayo. Busa ang Juda ug ang Benjamin nagpabilin ilalom sa iyang pagmando.

¹³ Apan ang mga pari ug mga Levita nga namuyo didto sa ubang bahin sa Israel midapig kang Rehoboam. ¹⁴ Kini nga mga kaliwat ni Levi namiya sa ilang mga pinuy-anan ug kabtangan ug namalhin sa Jerusalem ug sa ubang bahin sa Juda tungod kay gipang-abog sila ni Jeroboam ug sa mga anak niini gikan sa pag-alagad ingon nga mga pari sa Ginoo. ¹⁵ Nagbutang si Jeroboam ug iyang kaugalingong mga pari sa mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit, diin gisimba nila ang ilang mga dios-dios nga kanding ug baka nga hinimo ni Jeroboam. ¹⁶ Ang mga Israelinhon gikan sa ubang tribo sa Israel nga gustong magpadayon sa pagdangop sa Ginoo, ang Dios sa Israel, nangadto sa Jerusalem aron maghalad sa Ginoo, ang Dios sa ilang mga katigulangan. ¹⁷ Nakapalig-on sila sa gingharian sa Juda, ug sulod sa tulo ka tuig gipaluyohan nila si Rehoboam nga anak ni Solomon. Mituman sila sa Ginoo sama sa ilang gihimo sa mga panahon sa paghari ni David ug ni Solomon.

Ang Pamilya ni Rehoboam

¹⁸ Gipangasawa ni Rehoboam si Mahalat kansang amahan mao si Jerimot nga anak ni David, ug ang inahan mao si Abihail nga anak ni Eliab nga anak ni Jesse. ¹⁹ Si Rehoboam ug si Mahalat may tulo ka anak nga sila si Jeush, Shemaria, ug Zaham. ²⁰ Gipangasawa usab ni Rehoboam si Maaca nga anak ni Absalom. Ang ilang mga anak mao sila si Abia, Attay, Ziza, ug Shelomit. ²¹ Mas gihigugma ni Rehoboam si Maaca kaysa uban niyang mga asawa. May 18 ka mga asawa si Rehoboam ug may 60 pa gayod siya ka mga asawa nga sulugoon. May 28 siya ka anak nga lalaki ug 60 ka babaye. ²² Ang anak niya kang Maaca nga si Abia mao ang iyang gipili nga mangulo sa iyang mga anak nga prinsipe, ug nagkahulogan kini nga si Abia mao ang mopuli kaniya ingon nga hari. ²³ Maalamon nga gihatagan ni Rehoboam ug katungdanan ang uban pa niya nga mga anak, ug gibutang niya sila sa pinarilan nga mga lungsod sa Juda ug Benjamin. Gihatagan niya sila sa ilang mga kinahanglanon, ug gipangitaan ug mga asawa.

Gisulong ni Shishak ang Jerusalem

(1 Hari 14:25-28)

12 Sa dihang milig-on na ang paghari ni Rehoboam ug gamhanan na siya, gisalikway niya ug sa tibuok Israel ang kasugoan sa Ginoo. ² Tungod kay wala sila magmatinumanon sa Ginoo, gisulong ni Shishak nga hari sa Ehipto ang Jerusalem sa ikalima nga tuig sa paghari ni Rehoboam. ³ Misulong si Shishak dala ang 1,200 ka mga karwahe, 60,000 ka mga tigkabayo, ug daghan kaayong mga sundalo, nga ang uban gikan pa sa Libya, Sucot, ug Etiopia. ⁴ Nailog ni Shishak ang pinarilan nga mga lungsod sa Juda ug mipadayon pagsulong ngadto sa Jerusalem.

⁵ Unya miadto si Propeta Shemaya kang Rehoboam ug sa mga pangulo sa Juda nga nagtigom didto sa Jerusalem tungod sa kahadlok kang Shishak. Miingon si Shemaya kanila, “Mao kini ang giingon sa Ginoo: Gisalikway ninyo ako, busa gitugyan ko kamo kang Shishak.”

⁶ Nagpaubos sa ilang kaugalingon ang hari ug ang mga pangulo sa Israel. Miingon sila, “Matarong ang Dios!”

⁷ Sa dihang nakita sa Ginoo nga nagpaubos sila sa ilang kaugalingon, miingon ang Ginoo pinaagi kang Shemaya, “Tungod kay nagpaubos sila sa ilang kaugalingon, dili ko sila laglagon sa hingpit. Hatagan ko silag gamayng kapahulayan. Dili ko ipatagamtam ang akong kasuko sa Jerusalem pinaagi kang Shishak. ⁸ Apan ipasakop ko sila kaniya aron makakat-on sila nga mas maayo ang mag-alagad kanako kaysa mag-alagad sa mga yutan-on nga mga hari.”

⁹ Sa dihang gisulong ni Shishak nga hari sa Ehipto ang Jerusalem, gipanguha niya ang mga bahandi sa templo sa Ginoo ug sa palasyo. Gikuha niya ang tanan, apil ang mga taming nga bulawan nga gipahimo ni Solomon. ¹⁰ Busa nagpahimo si Haring Rehoboam ug mga taming nga bronsi nga ipuli niadtong mga taming, ug gitugyan niya kini sa mga opisyal sa mga guwardya nga nagabantay sa pultahan sa palasyo. ¹¹ Sa matag adto sa hari sa templo sa Ginoo, mouban kaniya ang mga guwardya nga nagadala niini nga mga taming, ug pagkahuman ibalik ra usab nila kini sa kuwarto alang sa mga guwardya.

¹² Sa dihang nagpaubos si Rehoboam sa iyang kaugalingon, nawala ang kasuko sa Ginoo kaniya, ug wala siya laglaga sa hingpit. Nakasinati usab ug mga kaayohan ang Juda.

¹³ Milig-on ang pagdumala ni Haring Rehoboam ug nagpadayon siya sa paghari didto sa Jerusalem. Nagaedad siya ug 41 ka tuig sa dihang nahimo siyang hari, ug naghari siyag 17 ka tuig sa Jerusalem, ang siyudad nga gipili sa Ginoo gikan sa tanang tribo sa Israel ingon nga dapit diin pasidunggan siya. Ang ngalan sa inahan ni Rehoboam mao si Naama nga usa ka Amonihanon. ¹⁴ Apan naghimog daotan si Rehoboam tungod kay wala siya magtinguha sa pagdangop sa Ginoo.

¹⁵ Ang sugilanon mahitungod sa paghari ni Rehoboam, gikan sa sinugdan hangtod sa kataposan, nahisulat sa Libro ni Propeta Shemaya ug sa Libro ni Propeta Iddo, nga kabahin sa listahan sa mga kaliwatan. Sa panahon nga naghari si Rehoboam kanunayng may gira tali kaniya ug kang Jeroboam. ¹⁶ Sa dihang namatay si Rehoboam, gilubong siya didto sa lungsod ni David. Ug si Abia nga iyang anak mao ang mipuli kaniya ingon nga hari.