Châm Ngôn 27-29

Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version

27 Chớ khoe về tương lai;
    vì con chưa biết sẽ ra sao.
² Đừng tự tán dương mình.
    Hãy để cho người khác làm.
    Hãy để người ngoài ca tụng con, miệng con đừng làm.
³ Đá nặng, cát cũng nặng,
    nhưng lời châm chọc của kẻ ngu còn nặng hơn cả hai.
⁴ Cơn giận thật hung dữ,
    phá hủy như nước lụt, nhưng ai chịu nổi sự ganh tị!
⁵ Thà công khai sửa dạy
    hơn yêu thương giấu kín.
⁶ Sự tổn thương do bạn hữu gây ra
    vẫn tốt hơn những cái hôn giả dối của kẻ thù.
⁷ Khi no bụng, con cũng chẳng thấy thèm mật ong,
    nhưng khi bụng đói thì thức ăn dở cũng hóa ngon.
⁸ Ai đi ra khỏi nhà
    giống như chim rời xa tổ.
⁹ Nước hoa và trầm hương thật dịu dàng cho tâm hồn,
    như lời khuyên của bạn tốt hơn ý kiến của chính mình ^[a].
¹⁰ Đừng quên bạn con hay bạn của cha mẹ con.
    Khi lâm cảnh khó khăn hãy đến xin láng giềng giúp đỡ.
    Thân nhân xa thua láng giềng gần.
¹¹ Con ơi, hãy khôn ngoan lên để cha vui mừng.
    Để cha đối đáp những lời nhục mạ.
¹² Người khôn thấy lôi thôi và tránh đi,
    kẻ dại đâm đầu vướng phải tai ương.
¹³ Hãy đoạt lấy áo của kẻ bảo lãnh người dưng,
    giữ cho đến khi anh ta trả hết nợ cho người ấy.
¹⁴ Sáng sớm mà lớn tiếng chào người láng giềng,
    người sẽ xem đó như lời nguyền rủa.
¹⁵ Người vợ hay cãi cọ
    như mưa lộp độp rả rích suốt ngày.
¹⁶ Ngăn chận nàng như ngăn gió hay nắm dầu trong tay.
¹⁷ Sắt mài bén sắt,
    bạn hữu giúp bạn hữu cải tiến.
¹⁸ Ai chăm sóc cây vả sẽ ăn trái nó,
    Còn ai phục vụ chủ mình sẽ được tôn trọng.
¹⁹ Nước phản chiếu gương mặt ra sao,
    thì lòng người cũng phản ảnh con người như thế.
²⁰ Âm phủ và hỏa ngục ^[b] không bao giờ đầy,
    Cũng vậy, mắt con người không bao giờ thoả mãn.
²¹ Lò dùng để luyện vàng và nồi để luyện bạc,
    còn lời khen ngợi dùng để thử con người.
²² Dù cho con nghiền kẻ ngu như nghiền gạo trong cối,
    thì con cũng không thể nào lấy cái ngu ra khỏi nó được.
²³ Hãy chăm sóc bầy chiên mình,
    lo cho gia súc mình.
²⁴ Giàu có không còn mãi,
    không chính thể nào còn đời đời.
²⁵ Hãy gom cỏ khô để cỏ tươi mọc lên.
    Hãy gom cỏ từ các đồi.
²⁶ Chiên sẽ giúp con có áo quần mặc,
    Và dê giúp con có tiền mua ruộng.
²⁷ Con sẽ có tràn trề sữa dê để nuôi gia đình con,
    và nuôi các tôi tớ gái con.

28 Kẻ ác bỏ chạy dù không ai đuổi theo,
    còn người công chính vững vàng như sư tử.
² Khi quốc gia hỗn loạn thì quan quyền liên tiếp thay thế nhau;
    nhưng khi có người tài đức, khôn ngoan lãnh đạo
    thì khi quốc gia trở nên vững mạnh.
³ Quan quyền ngược đãi kẻ nghèo,
    như mưa lũ làm hại mùa màng.
⁴ Ai không vâng lời dạy dỗ tức tán dương kẻ ác,
    còn ai nghe dạy là chống lại chúng.
⁵ Kẻ ác không hiểu được công lý,
    nhưng kẻ theo CHÚA hiểu rõ công lý.
⁶ Thà nghèo mà thanh liêm,
    hơn giàu mà sống lươn lẹo.
⁷ Con khôn ngoan nghe lời khuyên dạy,
    nhưng ai làm bạn với kẻ hoang đàng
    khiến cho cha mẹ mình tủi nhục.
⁸ Ai làm giàu nhờ cho vay cắt cổ
    sẽ thấy tài sản mình lọt vào tay kẻ nhân từ đối với người nghèo.
⁹ Nếu con bịt tai không nghe lời khuyên dạy,
    thì lời cầu nguyện của con cũng sẽ là điều CHÚA gớm ghiếc.
¹⁰ Ai dẫn người công chính vào đường lầm lạc
    sẽ bị tiêu diệt vì mưu ác mình,
    nhưng người thanh liêm sẽ hưởng hạnh phúc.
¹¹ Kẻ giàu tự cho mình khôn ngoan,
    nhưng người nghèo mà sáng suốt thấy rõ bộ mặt thật của họ.
¹² Khi người công chính đắc thắng, ai cũng vui mừng,
    nhưng khi kẻ ác lên cầm quyền, ai cũng bỏ trốn.
¹³ Người nào che giấu tội lỗi sẽ không thành công.
    Nhưng ai xưng tội và từ bỏ nó sẽ được thương xót.
¹⁴ Phúc cho kẻ luôn luôn biết sợ,
    còn ai ương ngạnh sẽ gặp tai ương.
¹⁵ Quan quyền độc ác mà cai trị kẻ nghèo là một mối nguy,
    giống như sư tử gầm thét hay gấu vồ mồi.
¹⁶ Quan quyền mà thiếu sáng suốt sẽ trở nên độc ác,
    nhưng ai từ chối những lợi lộc bất chính sẽ cai trị lâu dài.
¹⁷ Hãy để cho kẻ sát nhân trốn tránh cho đến khi chết;
    Đừng giúp đỡ nó.
¹⁸ Người thanh liêm sẽ an toàn,
    còn kẻ bất lương sẽ bị tiêu diệt bất thần.
¹⁹ Ai trồng trọt ruộng vườn sẽ dư ăn,
    nhưng kẻ đuổi theo ảo vọng sẽ trở nên nghèo khó.
²⁰ Ai trung tín sẽ nhận được nhiều phúc,
    nhưng kẻ vội làm giàu sẽ bị trừng phạt.
²¹ Thiên vị là điều không tốt,
    nhưng có kẻ chỉ vì miếng ăn mà phạm tội.
²² Kẻ ích kỷ mong làm giàu nhanh chóng
    mà không biết rằng cái nghèo đi liền theo sau.
²³ Ai sửa dạy người khác về sau sẽ được biết ơn,
    hơn kẻ buông lời nịnh hót.
²⁴ Ai ăn cắp của cha mẹ mà nói,
    “Chẳng có gì quấy cả,” là đồng lõa với kẻ phá hoại.
²⁵ Kẻ tham lam gây chuyện lôi thôi,
    nhưng ai tin cậy CHÚA sẽ thành công.
²⁶ Ai tự ỷ lại là dại dột,
    nhưng ai sống khôn ngoan sẽ được an toàn.
²⁷ Ai giúp đỡ kẻ nghèo sẽ không bao giờ thiếu thốn,
    nhưng ai không đếm xỉa đến kẻ nghèo sẽ bị nguyền rủa.
²⁸ Khi kẻ ác chiếm quyền, mọi người đều lẩn trốn,
    nhưng khi chúng bị diệt, người công chính sẽ gia tăng.

29 Kẻ bị sửa trị nhiều lần sẽ trở nên bướng bỉnh,
    nó sẽ bị tổn hại bất thần, không phương cứu chữa.
² Khi người công chính cai trị thì ai nấy vui mừng,
    còn khi kẻ ác cai trị thì dân chúng than van.
³ Ai yêu thích khôn ngoan mang vui mừng cho cha mẹ,
    nhưng kẻ làm bạn với gái điếm phung phí tiền bạc.
⁴ Vua công minh khiến quốc gia hùng mạnh,
    nhưng vua thích của hối lộ phá tan đất nước ^[c].
⁵ Nịnh hót ai là giăng bẫy dưới chân người ấy.
⁶ Kẻ ác sập vào bẫy mình giăng,
    nhưng người công chính hát mừng vui vẻ.
⁷ Người công chính quan tâm đến công lý cho kẻ nghèo,
    còn kẻ ác không hề để ý đến.
⁸ Kẻ xấc láo gây rối cho thành trì,
    nhưng người khôn làm nguôi cơn giận.
⁹ Khi người khôn ngoan tranh tụng với kẻ ngu,
    thì kẻ ngu chế diễu, cười cợt, không lúc nào yên.
¹⁰ Kẻ sát nhân ghét người thanh liêm,
    còn kẻ ác tìm cách giết người công chính.
¹¹ Kẻ ngu dại để cơn giận bộc phát,
    nhưng người khôn luôn giữ bình tĩnh.
¹² Khi người lãnh đạo chuyên tâm đến chuyện dối trá,
    thì tất cả cấp dưới trở nên độc ác.
¹³ Kẻ nghèo và người hung ác đều giống nhau như sau:
    CHÚA ban sự sống cho cả hai ^[d].
¹⁴ Nếu vua phân xử công bình cho người nghèo,
    ngôi vua sẽ vững bền.
¹⁵ Sửa trị và trừng phạt giúp trẻ con khôn ngoan,
    nhưng trẻ con bị thả lỏng sẽ mang sỉ nhục cho mẹ mình.
¹⁶ Khi kẻ ác gia tăng, tội lỗi cũng gia tăng,
    nhưng người công chính sẽ nhìn thấy chúng bị sụp đổ.
¹⁷ Hãy sửa dạy con cái, chúng nó sẽ khiến con hãnh diện;
    chúng sẽ không làm con xấu hổ.
¹⁸ Nơi nào không có lời CHÚA thì dân chúng đâm ra phóng túng,
    nhưng ai vâng lời dạy dỗ sẽ được tôn trọng.
¹⁹ Nói suông không đủ để sửa dạy đầy tớ,
    dù nó hiểu biết đi nữa nó cũng chẳng thèm nghe theo.
²⁰ Con có thấy kẻ ăn nói hấp tấp không?
    Người ngu còn có hi vọng hơn hắn.
²¹ Nuông chiều đứa đầy tớ,
    thì nó sẽ trở thành hoang phí.
²² Người nóng tính gây chuyện cãi vã;
    kẻ nóng nảy dễ phạm tội.
²³ Tánh tự phụ hạ thấp con người,
    còn ai khiêm nhường sẽ được tôn trọng.
²⁴ Kẻ đồng lõa với trộm cướp ghét mạng sống mình ^[e].
    Mặc dù được gọi ra làm chứng trước toà
    nhưng nó không chịu khai ^[f].
²⁵ Sự lo sợ là cái bẫy cho mình,
    nhưng ai tin cậy CHÚA sẽ được an toàn.
²⁶ Nhiều người muốn xin ân huệ nơi quan quyền,
    nhưng công lý chỉ do CHÚA mà đến.
²⁷ Người công chính ghét kẻ gian tà,
    còn kẻ ác gớm ghét người lương thiện.