Châm Ngôn 13-15
Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version
13 Con khôn ngoan nghe lời cha khuyên bảo,
nhưng con hỗn láo chẳng thèm để ý đến lời răn dạy.
2 Người nhân đức ăn lấy hoa quả của miệng mình,
nhưng kẻ gian tà chỉ ham thích sự hung bạo.
3 Ai thận trọng trong lời ăn tiếng nói bảo vệ mạng sống mình,
còn kẻ phát ngôn bừa bãi sẽ bị tàn hại.
4 Kẻ lười biếng mong mỏi nhiều mà chẳng được gì,
nhưng sự ao ước của người siêng năng sẽ được thoả mãn.
5 Người công chính ghét điều giả dối,
còn kẻ ác làm điều ô nhục.
6 Sự công chính bảo vệ người thanh liêm,
nhưng làm điều ác khiến kẻ có tội bị tàn hại.
7 Có người làm bộ giàu mà thực ra chẳng có gì.
Kẻ khác làm bộ nghèo nhưng thực ra lại giàu có.
8 Kẻ giàu có thể phải trả tiền chuộc mạng mình,
nhưng người nghèo sợ bị đe dọa.
9 Người nhân đức nhìn tương lai xán lạn,
còn tương lai kẻ ác như lửa tắt [a].
10 Tánh kiêu căng chỉ đưa đến cãi vã,
nhưng ai nghe lời khuyên răn là người khôn.
11 Tiền phù vân tiêu tan nhanh chóng,
nhưng tiền dành giụm sẽ từ từ gia tăng.
12 Không đạt được ý nguyện khiến lòng buồn rầu.
Nhưng điều ao ước thành tựu
giống như ăn trái cây sự sống.
13 Ai gạt bỏ điều dạy bảo sẽ phải trả giá đắt,
còn kẻ vâng theo mệnh lệnh sẽ được ban thưởng.
14 Lời dạy dỗ của người khôn là mạch sống.
Nó giúp người ta tránh được cạm bẫy nguy hiểm.
15 Người biết phải chăng sẽ được kính trọng,
nhưng đời của kẻ không đáng tin sẽ lâm cảnh khốn khổ.
16 Người thông sáng hành động khôn ngoan,
còn kẻ ngu dại phơi bày bản chất dốt nát của mình.
17 Sứ giả gian ác gây lôi thôi [b],
nhưng sứ giả đáng tin khiến mọi việc suông sẻ.
18 Ai không chịu sửa dạy
sẽ lâm cảnh nghèo khó và nhục nhã,
nhưng ai nghe lời khuyên dạy sẽ được tôn trọng.
19 Ước muốn thành tựu khiến tâm hồn sảng khoái,
còn kẻ ngu dại chẳng bao giờ muốn thôi làm điều ác.
20 Ai kết bạn với người khôn sẽ trở nên khôn ngoan,
nhưng làm bạn với kẻ dại sẽ bị tổn hại.
21 Kẻ có tội sẽ bị chuyện lôi thôi theo đuổi,
nhưng người nhân đức sẽ vui hưởng thành công.
22 Người tốt để lại gia tài cho con cháu,
còn của cải kẻ có tội sẽ dành cho người công chính.
23 Ruộng nương kẻ nghèo sinh sản nhiều hoa lợi,
nhưng kẻ bất công cướp lấy hết [c].
24 Không sửa dạy con là ghét nó,
nhưng ai thương con mình sẽ lo sửa dạy nó.
25 Người công chính sẽ đủ ăn,
còn kẻ ác sẽ bị đói khổ.
14 Đàn bà khôn ngoan gây dựng gia đình,
còn đàn bà ngu dại làm tan hoang cửa nhà [d].
2 Ai sống ngay lành kính sợ CHÚA,
còn kẻ sống gian ác khinh dể Ngài.
3 Trong miệng kẻ ngu dại có cái roi quất vào lưng nó,
nhưng lời lẽ của người khôn sẽ che chở người ấy.
4 Nơi nào không có trâu, kho chứa vắng thực phẩm.
Nhưng có trâu cày ruộng thì ngũ cốc sinh sản nhiều.
5 Nhân chứng thành thật không khai gian,
còn nhân chứng dối chỉ khai điều giả trá.
6 Kẻ tự phụ tìm sự khôn ngoan mà không thấy,
nhưng người hiểu biết gặp tri thức dễ dàng.
7 Hãy tránh xa kẻ ngu dại,
vì con chẳng học được gì nơi chúng đâu.
8 Sự khôn ngoan của người thông sáng giúp người biết phải làm gì,
còn sự dốt nát của kẻ ngu dại phỉnh gạt nó.
9 Kẻ ngu dại chê bai của lễ chuộc lỗi [e],
nhưng người liêm chính nhận được ân huệ.
10 Không ai biết được nỗi buồn trong lòng con,
người dưng không chia xẻ được niềm vui của con.
11 Nhà cửa kẻ gian ác sẽ bị tiêu hủy,
nhưng lều người lành sẽ vững bền.
12 Có kẻ tưởng mình làm phải,
nhưng cuối cùng dẫn đến chỗ chết.
13 Có người bên ngoài vui cười mà trong lòng sầu thảm,
Sau khi niềm vui ra đi thì nỗi buồn vẫn còn lại.
14 Kẻ phản nghịch trả giá cho điều ác mình,
còn người nhân đức sẽ được ban thưởng về phong cách của mình.
15 Kẻ ngây ngô tin hết mọi điều,
nhưng người khôn cân nhắc hành vi mình.
16 Người khôn khéo léo tránh lôi thôi,
nhưng kẻ ngu dại quá tự tin và hành động cẩu thả.
17 Người nào nóng tính hành động dại dột,
còn kẻ mưu mô bị ghét bỏ.
18 Kẻ ngu dại nhận được điều xuẩn ngốc của nó,
nhưng người khôn ngoan nhận được tri thức làm mão triều.
19 Kẻ ác sẽ phải cúi đầu trước người nhân đức;
Nó sẽ cúi đầu trước cổng nhà của người công chính.
20 Người nghèo khó thì dù cho đến láng giềng cũng ruồng bỏ,
nhưng kẻ giàu sang có rất đông bạn hữu.
21 Ghét người láng giềng là phạm tội,
nhưng tỏ lòng nhân từ đối với kẻ khốn cùng mang hạnh phúc.
22 Kẻ âm mưu điều ác sẽ bị lầm lạc,
nhưng ai tính chuyện tốt lành
sẽ được yêu thương và tin cậy.
23 Ai chịu khó sẽ kiếm được lợi,
nhưng kẻ đa ngôn sẽ gặp túng quẫn.
24 Người khôn ngoan nhận được của cải làm phần thưởng,
nhưng kẻ ngu dại chỉ lãnh lấy sự dại dột.
25 Nhân chứng thành thật cứu mạng người khác,
nhưng nhân chứng giả dối là kẻ phản bội.
26 Ai kính sợ Chúa sẽ có lòng tự tin,
con cái họ cũng được che chở.
27 Sự kính sợ Chúa là nguồn sống,
giúp người ta tránh được cạm bẫy,
28 Dân số đông là niềm vinh dự cho vua,
nhưng quan trưởng mà không có dân thì xem như chẳng có gì.
29 Người kiên nhẫn có thông sáng lớn,
nhưng kẻ nóng tính phơi bày sự ngu dại mình.
30 Tinh thần trầm tĩnh khiến thân thể khoẻ mạnh,
nhưng sự ganh ghét làm mục xương cốt.
31 Ai ngược đãi người nghèo là sỉ nhục Đấng Tạo Hóa mình,
nhưng ai tử tế với người thiếu thốn tôn trọng Thượng Đế.
32 Kẻ ác bị tàn hại vì mưu mô mình,
nhưng ai làm điều phải
tìm được sự liêm chính làm nơi trú ẩn [f].
33 Sự khôn ngoan sống trong lòng người có trí hiểu biết,
nhưng kẻ ngu dại chẳng hiểu biết khôn ngoan là gì [g].
34 Thực thi điều phải khiến quốc gia phồn thịnh,
nhưng tội lỗi mang sỉ nhục cho bất cứ dân tộc nào.
35 Vua thích tôi tớ khôn ngoan,
nhưng tôi tớ mang sỉ nhục khiến vua nổi giận.
15 Lời đáp êm dịu làm nguôi cơn giận,
nhưng lời đáp cộc cằn khiến cơn giận phừng thêm lên.
2 Lời nói của người khôn làm cho sự hiểu biết được chấp nhận,
nhưng kẻ ngu dại tuôn ra sự ngu xuẩn mình.
3 Mắt Chúa thấy hết mọi điều;
Ngài trông chừng kẻ ác cùng người thiện.
4 Lời lành là cây ban sự sống,
nhưng lời dối trá đè bẹp tâm linh,
5 Kẻ ngu dại gạt bỏ lời cha mẹ khuyên răn,
nhưng ai chịu nhận sửa dạy là người khôn.
6 Trong nhà người công chính có nhiều của cải,
còn kẻ ác chẳng nhận được gì ngoài chuyện lôi thôi.
7 Người khôn dùng lời nói mình rao truyền tri thức,
nhưng đầu óc của kẻ ngu dại không thể tin cậy được [h].
8 Chúa ghét của lễ của kẻ ác dâng lên,
nhưng Ngài ưa thích lời cầu khẩn của người ngay thật.
9 Chúa ghét hành vi kẻ ác,
nhưng Ngài thích kẻ theo đuổi sự chính trực.
10 Kẻ từ bỏ điều phải sẽ bị trừng phạt nặng nề,
Vì kẻ ghét sửa dạy sẽ bị tiêu diệt.
11 CHÚA biết thế giới của kẻ chết,
Ngài cũng rõ tư tưởng của kẻ sống.
12 Kẻ kiêu căng không thích được sửa dạy;
và chẳng thèm hỏi ý người khôn.
13 Hạnh phúc khiến mặt mũi tươi vui,
nhưng buồn rầu khiến tinh thần lụn bại.
14 Người hiểu biết muốn thêm tri thức,
còn kẻ ngu dại chỉ thích điều dốt nát.
15 Kẻ khốn khó chịu vất vả mỗi ngày,
nhưng lòng vui mừng giống như tiệc tùng không dứt.
16 Thà nghèo khổ mà kính sợ Chúa,
hơn là giàu có mà gặp lôi thôi.
17 Thà ăn rau cùng với người yêu thích mình,
còn hơn ăn thịt ngon với kẻ ghét mình.
18 Người nóng tính gây chuyện cãi cọ,
nhưng ai trầm tĩnh ngăn được cuộc cãi vã.
19 Lối đi của kẻ lười biếng bị gai gốc ngăn chận,
còn lối đi của người công chính như đường lộ bằng phẳng.
20 Con khôn ngoan làm cho cha vui,
nhưng con dại dột khinh rẻ mẹ mình.
21 Kẻ thiếu hiểu biết thích chuyện ngu dại,
nhưng người khôn ngoan làm điều ngay thẳng.
22 Chương trình bị thất bại vì thiếu ý kiến,
nhưng kế hoạch thành tựu do sự góp ý của nhiều người.
23 Biết cách đối đáp khiến cho con người vui thích.
Lời đáp đúng lúc thật tuyệt diệu.
24 Lối đi của người khôn dẫn đến sự sống,
để họ tránh được âm phủ [i].
25 Chúa phá sập nhà kẻ tự phụ,
nhưng Ngài bảo vệ tài sản của người góa bụa.
26 Chúa gớm ghét các tư tưởng bậy bạ,
nhưng ưa thích lời nói nhân hậu.
27 Kẻ tham lam mang họa cho gia đình,
nhưng người ghét của hối lộ sẽ được sống.
28 Người nhân đức suy nghĩ trước khi trả lời,
còn miệng kẻ ác tuôn ra điều ác.
29 Chúa tránh xa kẻ ác,
nhưng Ngài nghe lời khẩn nguyện của người ngay thẳng.
30 Nụ cười [j] khiến người khác vui mừng.
Tin vui làm cho thân thể thêm sức lực.
31 Nếu con nghe lời sửa dạy bổ ích,
thì con sẽ sống giữa vòng người khôn ngoan.
32 Ai gạt bỏ sự sửa dạy ghét bản thân mình,
nhưng ai nghe lời khuyên răn tiếp nhận sự hiểu biết.
33 Kính sợ Chúa khiến con khôn ngoan.
Đức khiêm nhường đi trước sự tôn trọng.
Footnotes
- Châm Ngôn 13:9 Người nhân đức … lửa tắt Nguyên văn, “Đèn của người công chính sẽ chiếu sáng, nhưng đèn của kẻ ác sẽ tắt.”
- Châm Ngôn 13:17 Sứ giả … lôi thôi Hay “Sứ giả gian ác mang họa vào thân.”
- Châm Ngôn 13:23 Ruộng nương … lấy hết Hay “Người nghèo có ruộng nương sinh ra hoa màu tốt, nhưng những quyết định ngu dại khiến họ mất tất cả.”
- Châm Ngôn 14:1 Đàn bà khôn ngoan … tan hoang cửa nhà Hay “Sự khôn ngoan xây cất nhà mình, nhưng sự ngu dại phá sập nó đi.”
- Châm Ngôn 14:9 chê bai của lễ chuộc lỗi Nghĩa là “Kẻ ngu dại không biết hối hận.”
- Châm Ngôn 14:32 nhưng ai … trú ẩn Hay “Nhưng ai làm điều phải dù cho đến chết vẫn an ninh.”
- Châm Ngôn 14:33 nhưng kẻ ngu dại … là gì Hay “Dù giữa kẻ ngu dại, sự khôn ngoan cũng được nhận ra.”
- Châm Ngôn 15:7 đầu óc … tin cậy được Hay “Lòng của kẻ ngu dại chẳng được như thế.”
- Châm Ngôn 15:24 tránh được âm phủ Hay “tránh chết non.”
- Châm Ngôn 15:30 Nụ cười Nguyên văn, “ánh mắt sáng rỡ.”
Copyright © 2010 by World Bible Translation Center