Giảng Sư 9-12
Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version
Cái chết có công bằng không?
9 Ta suy nghĩ và tìm hiểu những điều đó. Ta thấy rằng Thượng Đế cai quản người công chính và người khôn ngoan cùng những điều họ làm, nhưng không ai biết họ sẽ được yêu hay ghét.
2 Kẻ xấu người tốt đều về chung một đường:
người làm phải, kẻ làm quấy, người làm lành,
kẻ làm ác, người trong sạch,
kẻ dơ bẩn, người hi sinh, kẻ vị kỷ.
Việc xảy ra cho người nhân đức,
cũng xảy ra cho kẻ có tội,
điều xảy ra cho người hứa nguyện với Thượng Đế
cũng như kẻ chẳng hứa nguyện gì.
3 Đây là điều tệ hại nhất xảy ra trên đất nầy: Mọi người đều cùng chung số phận. Cho nên trong khi còn sống, tâm trí con người đầy dẫy điều ác và tư tưởng xấu. Sau đó họ nhập bọn với kẻ chết. 4 Nhưng ai còn sống thì còn hi vọng; vì con chó sống hơn con sư tử chết!
5 Người sống biết mình sẽ chết,
nhưng kẻ chết chẳng biết gì cả.
Người chết không còn nhận được phần thưởng gì,
và bị người đời quên lãng.
6 Sau khi qua đời,
không ai còn yêu hay ghét hoặc đố kỵ gì.
Họ không còn dự phần gì
vào những việc xảy ra trên đất.
Hãy tận hưởng cuộc đời trong khi còn cơ hội
7 Cho nên hãy ăn và hưởng thụ;
hãy uống rượu và vui chơi,
vì đó là điều Thượng Đế ban thưởng cho ngươi.
8 Hãy luôn luôn mặc quần áo đẹp
và xức dầu thơm trên đầu.
9 Hãy vui hưởng lạc thú bên người vợ mình yêu. Hãy vui hưởng những chuỗi ngày vô dụng của cuộc đời vô dụng mà Thượng Đế đã cho ngươi trên đất vì đó là điều ngươi có. Cho nên hãy tận hưởng công khó của ngươi trên đời nầy. 10 Việc gì ngươi làm hãy làm hết sức vì mồ mả là nơi ngươi sắp đi đến chẳng có việc làm, chương trình, hiểu biết hay khôn ngoan gì.
Đời nầy không thấy công bằng
11 Ta cũng thấy việc khác nữa trên đời nầy:
Người chạy nhanh nhất không phải lúc nào cũng thắng cuộc đua,
chiến sĩ dũng cảm nhất không phải lúc nào cũng thắng trận,
người khôn ngoan nhất không phải lúc nào cũng đủ ăn,
người thông minh nhất không phải lúc nào cũng giàu có,
và người có tài năng nhất không phải lúc nào cũng được ca tụng.
Thời thế và cơ hội xảy ra cho mỗi người.
12 Không ai biết được tương lai.
Như cá mắc lưới, như chim sa bẫy,
con người bị điều ác bắt lấy
khi việc ác thình lình chụp lấy họ.
Sự khôn ngoan không phải lúc nào cũng thắng lợi
13 Ta cũng thấy điều khôn ngoan nầy trên đất khiến ta chú ý. 14 Tỉnh nhỏ kia có ít dân. Một vị vua mạnh đến đào hào, đắp lũy để bao vây và tấn công nó. 15 Có một người nghèo mà khôn trong tỉnh, dùng trí khôn mình giải cứu cho cả tỉnh, nhưng về sau chẳng ai nhớ đến người ấy. 16 Ta vẫn cho sự khôn ngoan hơn sức mạnh. Người ta quên lãng sự khôn ngoan của người nghèo và lời nói của người chẳng ai thèm nghe.
17 Lời êm dịu của người khôn đáng được nghe,
hơn tiếng la hét của kẻ cầm quyền ngu dại.
18 Sự khôn ngoan hơn khí giới chiến tranh,
nhưng một kẻ ngu dại [a] có thể làm thiệt hại lớn lao.
10 Con ruồi chết làm thối bình dầu thơm.
Cũng vậy, một chút ngu dại làm hỏng sự khôn ngoan và danh dự.
2 Lòng của người khôn hướng về điều phải,
còn lòng của kẻ dại hướng về điều quấy.
3 Dù cho đang khi đi đường,
kẻ dại cũng chứng tỏ nó chẳng hiểu gì;
nó cho thấy sự ngu dốt mình.
4 Đừng buông tay bỏ việc,
khi ông chủ nổi giận với mình.
Sự bình tĩnh giải quyết được nhiều lỗi lầm lớn [b].
5 Có một việc khác rất phi lý xảy ra trên đời [c] nầy.
Đó là lỗi lầm mà các kẻ cầm quyền phạm phải:
6 Kẻ dại được giữ chức vụ quan trọng
trong khi người có khả năng bị giao cho chức vụ thấp kém;
7 Ta từng thấy kẻ tôi tớ cỡi ngựa
còn quan quyền thì đi bộ như tôi tớ.
Việc gì cũng có cái nguy của nó
8 Ai đào hố có thể sẽ rơi vào đó;
ai phá đổ vách tường có thể bị rắn cắn;
9 ai lăn tảng đá sẽ bị dập vì đá;
còn ai đốn cây sẽ bị cây đè.
10 Lưỡi rìu cùn khiến thêm nhọc nhằn.
Sự khôn khéo làm việc nhanh hơn.
11 Nếu bị rắn cắn trước khi nó bị ếm,
thì thầy ếm chú chẳng ích gì.
12 Lời của người khôn mang sự ca tụng,
còn lời của kẻ dại chỉ mang đến sự hủy diệt.
13 Kẻ dại mở miệng nói chuyện ngu dại
và kết luận bằng những lời điên khùng và độc ác.
14 Kẻ dại hay lắm lời.
Chẳng ai biết được tương lai,
cũng không ai biết được chuyện gì xảy ra sau khi chết.
15 Sự cực nhọc của kẻ dại khiến nó mệt mỏi;
đến nỗi nó không biết đường về nhà.
Giá trị của việc làm
16 Thật khốn đốn cho quốc gia nào có vua khờ khạo như trẻ con
và các quan quyền chỉ ăn uống thâu đêm suốt sáng.
17 Thật may mắn cho quốc gia nào có vua xuất thân từ gia đình đàng hoàng [d],
và các quan quyền ăn uống đúng giờ giấc
để lấy sức, không phải để say sưa.
18 Kẻ nào biếng nhác thì mái nhà nó sẽ bị sập.
Nếu không lo sửa chữa, nhà sẽ dột.
19 Tiệc tùng khiến ngươi thoải mái,
rượu giúp ngươi giải sầu,
còn tiền bạc mua được mọi thứ.
20 Đừng nói xấu vua,
dù trong phòng ngủ cũng đừng bêu xấu kẻ giàu có.
Vì chim con sẽ đồn tiếng ngươi ra;
và chim chóc sẽ bay đi thuật lại điều ngươi nói.
Phải thẳng thắn đương đầu với tương lai
11 Hãy làm điều tốt ở những nơi ngươi đến [e],
vì sau một thời gian những điều ấy sẽ trở lại cùng ngươi.
2 Hãy đầu tư điều ngươi có vào nhiều thương vụ khác nhau [f],
vì ngươi không biết vận rủi sẽ xảy ra lúc nào.
3 Nếu mây chứa đầy mưa, mưa sẽ tưới đất.
Cây có thể ngã về hướng bắc hay hướng nam,
hễ ngã hướng nào thì nó nằm ngay chỗ đó.
4 Ai chờ cho thời tiết thuận hoà sẽ không gieo,
ai nhìn mây sẽ không gặt.
5 Ngươi không biết gió thổi hướng nào,
ngươi không biết thai nhi lớn lên trong bụng mẹ ra sao.
Cũng thế, ngươi không biết Thượng Đế hành động thế nào,
hoặc Ngài dựng nên mọi vật ra sao.
6 Hãy gieo giống lúc sáng sớm,
đừng ngưng tay vào buổi chiều,
vì ngươi không biết hột nào sẽ kết quả,
hoặc mọi hột đều kết quả.
Hãy phục vụ Thượng Đế khi còn trẻ
7 Ánh nắng thật êm dịu;
nhìn thấy ánh bình minh thật thích thú.
8 Hãy tận hưởng mỗi ngày của đời mình,
dù sống lâu đến đâu đi nữa.
Nhưng hãy nhớ điều nầy: Ngươi qua đời rồi đi mất.
Chuyện gì xảy ra sau cái chết đều vô ích.
9 Hỡi thanh thiếu niên, hãy tận hưởng cuộc đời khi còn trẻ;
hãy vui thích khi còn thanh xuân.
Hãy làm điều lòng mình muốn, nhìn điều mắt mình ưa thích.
Nhưng nên nhớ rằng Thượng Đế sẽ xét xử điều ngươi làm.
10 Đừng để cơn giận nhập vào lòng,
hãy xua đuổi tội lỗi ra khỏi thân thể [g],
hãy quên đi những nỗi đau đớn của thân thể,
vì tuổi xuân và thời thơ ấu thật hoàn toàn vô dụng thôi.
Vấn đề của tuổi già
12 Khi còn trẻ hãy tưởng nhớ Đấng Tạo hóa mình,
trước khi thời buổi khó khăn đến,
và những năm tương lai khi ngươi nói,
“Tôi không mãn nguyện về những năm tháng ấy.” [h]
2 Khi ngươi về già,
thì ánh mặt trời, mặt trăng và ngôi sao sẽ trở nên tăm tối,
mây mưa hình như không dứt.
3 Lúc đó tay ngươi sẽ run rẩy, chân ngươi sẽ yếu ớt.
Răng ngươi sẽ rụng, không còn nhai được,
mắt ngươi sẽ lòa không thấy rõ nữa.
4 Tai ngươi sẽ bị lãng không nghe được tiếng ồn ào trong đường phố,
và ngươi không còn nghe rõ tiếng xay cối.
Ngươi sẽ thức giấc khi chim bắt đầu hót,
nhưng ngươi sẽ không nghe rõ tiếng hót.
5 Ngươi sẽ hãi hùng khi lên những chỗ cao
và sợ sệt lúc đi đường.
Tóc ngươi sẽ bạc trắng như hoa hạnh nhân.
Ngươi sẽ đi cà nhắc như cào cào.
Ngươi sẽ ăn không biết ngon [i].
Rồi ngươi sẽ về nhà đời đời của mình,
người ta sẽ dự đám ma ngươi.
6 Chẳng bao lâu đời ngươi sẽ đứt như dây xích bạc,
hay bể ra như chén vàng.
Ngươi sẽ như bầu nước nát vụn bên suối,
hay bánh xe gãy nằm cạnh giếng.
7 Ngươi sẽ trở về bụi đất,
là nơi xuất xứ của ngươi,
và thần linh ngươi sẽ trở về cùng Thượng Đế
là Đấng dựng nên nó.
8 Mọi việc đều vô ích!
Thầy nói rằng mọi việc đều vô ích.
Kết luận: Hãy tôn kính Thượng Đế
9 Thầy là người rất khôn ngoan và dạy người khác điều mình biết. Thầy đã suy nghĩ, nghiên cứu và sắp xếp [j] kỹ lưỡng mọi lời dạy dỗ khôn ngoan của mình. 10 Thầy đã đắn đo tìm đúng chữ để viết ra những lời đáng tin và chân thật.
11 Lời của người khôn ngoan như gậy nhọn dùng dẫn súc vật. Những lời đó như đinh đóng thật chắc. Tất cả đều là những lời dạy dỗ khôn ngoan do một Vị Chăn Chiên dạy dỗ. 12 Cho nên, con ơi, hãy thận trọng về những lời dạy bảo khác. Người ta luôn luôn biên soạn thêm sách vở, còn học quá khiến con mệt mỏi.
13 Sau khi đã học hỏi trong sách nầy [k],
lời khuyên cuối cùng của ta là:
Hãy tôn kính Thượng Đế và vâng theo mệnh lệnh Ngài,
đó là nghĩa vụ của con.
14 Thượng Đế sẽ phân xử mọi việc,
kể cả việc làm lén lút,
dù thiện hay ác cũng vậy.
Footnotes
- Giảng Sư 9:18 kẻ ngu dại Hay “kẻ có tội.”
- Giảng Sư 10:4 Sự bình tĩnh … lỗi lầm lớn Nguyên văn, “Người giải hoà sửa chữa được nhiều tội lỗi lớn.” Từ ngữ “người giải hoà” ở đây là người hay tha thứ và giúp đỡ người khác.
- Giảng Sư 10:5 trên đời Nguyên văn, “dưới mặt trời.”
- Giảng Sư 10:17 xuất thân từ gia đình đàng hoàng Nguyên văn, “con cái của những người tự do.” Đây muốn nói người ấy chưa hề làm nô lệ, cả cha mẹ cũng vậy.
- Giảng Sư 11:1 Hãy làm điều tốt … nơi ngươi đến Nguyên văn, “Hãy ném bánh ngươi trên mặt nước.”
- Giảng Sư 11:2 Hãy đầu tư … khác nhau Hay “Hãy chia của ngươi có ra làm bảy hay tám phần.”
- Giảng Sư 11:10 hãy xua đuổi … thân thể Hay “Đừng quá lo lắng. Giữ mình để khỏi gặp lôi thôi.”
- Giảng Sư 12:1 Tôi không … năm tháng ấy Nghĩa là “Tôi đã phung phí đời tôi.” Đây có thể nghĩa là “Tôi không thích điều tôi làm khi tôi còn trẻ” hay “Tôi không thích cuộc đời vì bây giờ tôi già rồi.”
- Giảng Sư 12:5 ăn không biết ngon Hay “không còn ước muốn nhục dục.”
- Giảng Sư 12:9 sắp xếp Tiếng Hê-bơ-rơ có nghĩa là “hiệu đính” hay “nhuận sắc.”
- Giảng Sư 12:13 Sau khi … sách nầy Nguyên văn, “Tóm tắt lại, sau khi đã nghe mọi điều.”
Copyright © 2010 by World Bible Translation Center