Giảng Sư 5-8
Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version
Phải thận trọng khi hứa
5 Phải thận trọng khi ngươi thờ phụng nơi đền thờ. Thà lắng nghe hơn là dâng của lễ như người ngu dại không biết mình làm bậy.
2 Trước khi nói phải đắn đo,
phải thận trọng về lời ngươi thưa cùng Thượng Đế.
Thượng Đế ở trên trời, còn ngươi ở dưới đất,
cho nên hãy ít nói trước mặt Ngài.
3 Câu ngạn ngữ rất chí lý:
Ác mộng là do quá lo lắng sinh ra,
Còn người dại dột do nói nhiều.
4 Nếu ngươi hứa điều gì cùng Thượng Đế thì hãy mau lo thực hiện. Thượng Đế không thích kẻ dại, cho nên hứa thì làm. 5 Thà không hứa còn hơn là hứa mà không làm. 6 Đừng để lời nói mình khiến mình phạm tội và đừng nói với thầy tế lễ [a] nơi đền thờ, “Hứa như thế là sai lầm.” Nếu không Thượng Đế sẽ nổi giận với ngươi và tiêu diệt những gì ngươi gây dựng.
Các quan quyền cũng lừa gạt nhau
7 Đừng để chiêm bao vô dụng và tính khoe khoang khiến ngươi gặp lôi thôi. Ngươi phải kính sợ Thượng Đế. 8 Có khi ngươi thấy kẻ nghèo bị ngược đãi thì đừng ngạc nhiên. Quan nầy bị quan trên điều động, rồi quan ấy bị quan trên nữa điều động. 9 Tài sản quốc gia được chia cho mọi người. Ngay cả vua cũng được hưởng phần mình trong đó [b].
Giàu sang không mua được hạnh phúc
10 Ai yêu tiền tài
sẽ không bao giờ có đủ tiền;
Ai yêu của cải
sẽ không bao giờ mãn nguyện.
Điều ấy cũng thật vô ích.
11 Tiền của càng có bao nhiêu,
thì càng có nhiều bạn phung phí giùm bấy nhiêu.
Cho nên lợi lộc gì?
Chẳng có lợi gì ngoài việc ngắm nhìn của cải mình.
12 Ai làm việc cực nhọc thì ngủ ngon;
dù ăn ít hay nhiều cũng không sao.
Nhưng người giàu dư ăn dư mặc, lại khó ngủ.
13 Ta cũng thấy điều bất hạnh nầy trên đời:
Tiền bạc dành giụm trở thành tai họa cho sở hữu chủ.
14 Họ mất hết của cải vì thất bại trong việc làm ăn,
không còn gì để lại cho con cái.
15 Người sinh ra đời với hai tay không,
rồi chết buông xuôi với hai tay trắng.
Làm việc cực nhọc lúc còn sống,
đến khi qua đời rồi cũng để lại y như lúc chào đời.
16 Điều nầy cũng là chuyện bất hạnh:
Chào đời ra sao thì qua đời cũng y như vậy.
Cho nên cực nhọc đuổi theo mây khói mà làm gì?
17 Đời người là chuỗi ngày buồn thảm, đen tối, bệnh tật và sầu não.
Hãy vui hưởng công lao mình
18 Ta thấy làm thế nầy là tốt nhất: ăn, uống, hưởng thụ công lao mình trong cuộc đời ngắn ngủi mà Thượng Đế giao cho. Vì đó là phần thưởng của mình.
19 Tùy người mà Thượng Đế ban cho của cải, giàu có. Ngài cũng cho người ấy hưởng thụ các của cải đó cùng với công lao mình. Nó là món quà của Thượng Đế. 20 Người ấy không bao giờ bận tâm về cuộc đời ngắn ngủi vì Thượng Đế khiến họ bận rộn với công việc họ ưa thích. [c]
6 Ta cũng thấy một điều nghịch lý khác trên đời đã gây bực dọc cho con người không ít. 2 Một số người được Thượng Đế ban cho của cải, giàu sang và danh dự. Họ có đủ thứ. Nhưng Thượng Đế không cho họ hưởng những thứ đó mà là một người dưng. Điều đó quả thật vô ích và hết sức nghịch lý.
3 Dù ai sống lâu đến đâu đi nữa nhưng nếu không hưởng được điều Thượng Đế cho hoặc được an táng tươm tất thì ích lợi gì? Ta cho rằng hài nhi sảo thai còn may mắn hơn người ấy. 4 Hài nhi sảo thai thật vô dụng. Nó sinh ra trong sương mù rồi chết đi trong bóng tối, không tên tuổi. 5 Hài nhi ấy không hề thấy ánh mặt trời, không biết gì cả nhưng nó còn được an nghỉ hơn người kia. 6 Dù cho người ấy sống đến hai ngàn năm đi nữa mà không tận hưởng được cuộc đời thì có phải cả hai đều về chung một chỗ không?
7 Ai cũng làm việc để nuôi thân,
nhưng hình như chẳng bao giờ đủ.
8 Vì thế cho nên người khôn
cũng không hơn gì kẻ ngu dại.
Và người nghèo cho dù biết sống trên đời
cũng không ích lợi gì cho mình.
9 Thà hài lòng với điều mình có còn hơn ham muốn thêm.
Càng ham muốn càng vô ích,
giống như chạy theo mây khói [d].
Ai hiểu được chương trình của Thượng Đế?
10 Điều gì đang xảy ra thật đã được trù liệu từ lâu.
Ai cũng biết loài người chỉ là người thôi.
Không ai có thể biện luận với Thượng Đế,
vì Ngài mạnh hơn tất cả mọi người.
11 Ngươi càng nói nhiều bao nhiêu,
càng vô ích bấy nhiêu.
Có lợi gì đâu?
12 Loài người chỉ sống tạm mấy ngày vô nghĩa trên đất; đời người như bóng câu qua cửa sổ. Lúc còn sống ai biết được điều gì tốt nhất cho mình đâu? Có ai biết tương lai ra sao đâu?
Biết suy tư rất có ích
7 Uy tín hơn dầu thơm.
Ngày chết hơn ngày sinh.
2 Thà đi đến đám ma hơn đến đám tiệc.
Chúng ta ai cũng chết,
cho nên khi còn sống phải nghĩ đến chuyện ấy.
3 Buồn bã hơn cười vui,
vì có khi gương mặt buồn mà lòng lại khoan khoái.
4 Người khôn nghĩ đến cái chết,
nhưng kẻ dại chỉ nghĩ đến cuộc vui chơi.
5 Thà bị người khôn chỉ trích
hơn được kẻ dại ca tụng.
6 Tiếng cười của kẻ dại
như tiếng nổ lẹt đẹt của gai cháy trong lò.
Cả hai đều vô dụng.
7 Tiền tài khiến người khôn hóa dại.
Của hối lộ làm hư hỏng lòng người.
8 Hoàn tất công việc tốt hơn khởi công.
Thà hòa nhã và kiên nhẫn hơn tự phụ và nóng nảy.
9 Đừng vội nóng giận,
vì tức giận là dại dột.
10 Chớ hỏi, “Tại sao thời trước tốt hơn thời bây giờ?”
Vì hỏi như thế là chẳng khôn.
11 Sự khôn ngoan mà có tiền bạc đi kèm thì tốt.
Người khôn [e] sẽ có nhiều của cải.
Cả hai giúp những kẻ sống.
12 Sự khôn ngoan như tiền tài:
cả hai đều có ích.
Nhưng sự khôn ngoan tốt hơn
vì có thể cứu được mạng sống.
13 Hãy xem điều Thượng Đế làm:
Việc gì Ngài đã bẻ cong, không ai chữa cho ngay lại được.
14 Hãy tận hưởng đời sống đang khi mọi việc tốt đẹp.
Khi đời sống gặp khó khăn nên nhớ:
Thượng Đế tạo thời kỳ tốt và thời kỳ xấu,
vì không ai biết ngày mai ra sao.
Khó có thể hoàn thiện
15 Trong chuỗi đời vô ích của ta, ta chứng kiến cả hai điều nầy:
Ta thấy người tốt, dù tốt vẫn chết bất thần,
còn kẻ ác, dù ác vẫn sống lâu.
16 Đừng làm ra vẻ công chính quá,
cũng đừng tỏ ra khôn ngoan quá.
Tại sao tự hại lấy mình?
17 Đừng quá độc ác, cũng đừng ngu dại.
Tại sao muốn chết non làm gì?
18 Ngươi làm cái nầy nhưng đừng buông cái kia thì tốt [f];
ai kính trọng Thượng Đế sẽ giữ được cả hai.
19 Sự khôn ngoan khiến người ta thêm mạnh
hơn mười người lãnh đạo trong thành.
20 Thật ra trên đời không có một người nhân đức nào làm lành
mà chẳng hề phạm tội.
21 Đừng nghe mọi điều người ta nói,
nếu không ngươi sẽ nghe tôi tớ mình nguyền rủa mình.
22 Vì ngươi biết nhiều khi chính mình
cũng đã nguyền rủa kẻ khác.
23 Ta dùng sự khôn ngoan để thử nghiệm mọi điều nầy.
Ta muốn được khôn ngoan
nhưng quá khó khăn đối với ta.
24 Những gì đang xảy ra thật xa vời và sâu thẳm,
Ai hiểu nổi?
25 Ta nghiên cứu và cố gắng kiếm sự khôn ngoan,
để tìm ý nghĩa mọi việc,
thì ta thấy rằng gian ác là dại,
và hành động ngu xuẩn là điên.
26 Ta thấy sự ngu xuẩn [g] còn đáng sợ hơn cái chết nữa,
nó nguy hiểm như cái bẫy.
Tình yêu nó như màn lưới,
tay nó ôm chặt như dây xích.
Ai sống đẹp lòng Thượng Đế sẽ thoát khỏi móng vuốt nó,
nhưng kẻ có tội sẽ bị nó bắt lấy.
27 Thầy nói, “Ta học được điều nầy:
Ta gom chung mọi điều lại để tìm ý nghĩa mọi việc.
28 Ta tìm tòi thì nhận thấy điều nầy:
Trong một ngàn người thì ta tìm được một người đàn ông tốt,
nhưng ta không tìm được một người đàn bà nào trong số ấy.
29 Nhưng ta học được một điều:
Thượng Đế dựng nên con người toàn thiện,
nhưng con người tìm mọi cách để làm ác.”
Sự khôn ngoan và quyền thế
8 Ai giống như người khôn ngoan,
hiểu biết đủ mọi thứ?
Ai có thể giải thích mọi điều?
Sự khôn ngoan khiến mặt buồn hóa vui.
2 Hãy vâng phục lệnh vua vì ngươi đã hứa nguyện cùng Thượng Đế. 3 Đừng vội xa lìa vua. Đừng ủng hộ điều quấy, vì vua muốn làm gì thì làm. 4 Lời vua nói là luật lệ; không ai bảo vua rằng, “Tại sao ngài làm như thế?”
5 Ai vâng phục vua thì được an toàn.
Người khôn làm đúng việc và đúng lúc.
6 Có lối làm đúng cách và đúng thì cho mỗi việc
nhưng người ta thường gặp nhiều khó khăn.
7 Họ không biết tương lai ra sao,
cũng không ai có thể cho họ biết chuyện gì sẽ xảy ra.
8 Không ai điều khiển gió được
hay ngăn chận cái chết của mình.
Không binh sĩ nào được giải ngũ trong thời chiến,
và điều ác không buông tha cho kẻ làm ác.
Công lý, phần thưởng và trừng phạt
9 Ta nhìn thấy mọi điều đó trong khi ta quan sát mọi việc xảy ra trên đất. Người có quyền ức hiếp kẻ dưới quyền. 10 Ta cũng nhìn thấy đám ma của những kẻ ác đã từng vào ra nơi thánh. Chúng được tôn trọng nơi thị trấn chúng làm việc ác. Điều ấy cũng quả thực phi lý. 11 Vì kẻ ác không bị phạt ngay nên người khác cũng muốn làm ác. 12 Dù kẻ có tội làm một trăm điều ác và sống lâu đi nữa, nhưng ta thấy người kính sợ CHÚA vẫn được phần tốt hơn. 13 Kẻ làm ác sẽ không được yên thân, đời chúng như chiếc bóng, không sống lâu được vì chúng không kính sợ Thượng Đế. 14 Đôi khi có những việc vô ích xảy ra trên đất. Chuyện rủi xảy ra cho người tốt đáng lẽ phải xảy ra cho kẻ ác. Chuyện may xảy ra cho kẻ ác đáng lẽ phải xảy ra cho người tốt. Ta cho điều đó thật phi lý. 15 Nên ta thấy rằng không có gì hơn cho con người trên cõi trần [h] là tận hưởng cuộc đời, bao lâu mà Thượng Đế còn cho mình sống. Tốt nhất là con người nên ăn, uống, tận hưởng cuộc đời, vì niềm vui ấy giúp họ làm nổi những việc nhọc nhằn.
Con người không thể hiểu được điều Thượng Đế làm
16 Ta cố gắng tìm hiểu mọi việc xảy ra trên đất. Ta thấy con người bận rộn làm việc ngày đêm không ngủ. 17 Ta cũng thấy mọi điều Thượng Đế làm. Không ai hiểu được điều Ngài làm trên đất nầy. Dù cố gắng đến đâu con người cũng không hiểu nổi. Kẻ khôn ngoan cho rằng mình hiểu nhưng thực ra chẳng hiểu gì; không ai có thể hiểu được.
Footnotes
- Giảng Sư 5:6 thầy tế lễ Hay “thiên sứ” hoặc “sứ giả.”
- Giảng Sư 5:9 Quan nầy … trong đó Hay “Quan nầy bị quan trên lừa gạt rồi chính quan trên bị quan trên nữa lừa gạt. 9 Cho đến vua cũng chia phần lợi lộc. Tài sản của quốc gia được họ chia cho nhau.”
- Giảng Sư 5:20 Thượng Đế … ưa thích Hay “Thượng Đế muốn làm gì cho họ thì làm.”
- Giảng Sư 6:9 Thà hài lòng … mây khói Hay “Nhìn điều mình có thể thấy được còn tốt hơn chạy theo điều mình ao ước. Như thế chẳng khác nào đuổi theo mây gió.”
- Giảng Sư 7:11 Người khôn Nguyên văn, “Kẻ thấy mặt trời.” Nghĩa là những người thấy xa và hoạch định những gì phải làm.
- Giảng Sư 7:18 Ngươi làm … thì tốt Hãy “thử làm nhiều thứ.”
- Giảng Sư 7:26 sự ngu xuẩn Nguyên bản, “người đàn bà.”
- Giảng Sư 8:15 trên cõi trần Nguyên văn, “dưới mặt trời.” Xem thêm các câu 16 và 9:3, 9, 11, 13.
Copyright © 2010 by World Bible Translation Center