Giảng Sư 1-6
Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version
1 Sau đây là lời của Thầy, con trai Đa-vít, vua tại Giê-ru-sa-lem.
2 Thầy nói,
“Vô ích! Vô ích!
Hoàn toàn vô nghĩa!
Mọi sự đều vô ích [a].”
3 Người ta lao khổ trên đời nầy [b] để làm gì?
Mọi việc chẳng bao giờ thay đổi
4 Người ta sống, rồi chết,
nhưng đất vẫn còn mãi vô tận.
5 Mặt trời mọc, mặt trời lặn,
rồi nó vội vàng chạy trở về nơi nó mọc.
6 Gió thổi về hướng Nam;
xong quay sang hướng Bắc.
Rồi xoay vần trở lại,
theo chu kỳ cũ nhưng chẳng đi tới đâu.
7 Mọi sông đều đổ vào biển,
nhưng biển không bao giờ đầy.
8 Mọi việc ấy khiến người ta mỏi mệt,
đến nỗi không ai muốn nhắc tới [c] nữa.
Chuyện nghe rồi lại nghe lần nữa,
tai không hề nhàm nghe,
mắt không hề chán ngó.
9 Việc gì cũng diễn tiến giống y như lúc ban đầu.
Việc gì đã xảy ra rồi lại cũng sẽ xảy ra nữa.
Dưới đất nầy chẳng có gì mới lạ.
10 Có người nói, “Kìa! Cái nầy mới,”
nhưng thực ra đã có từ lâu rồi.
Có trước khi chúng ta sinh ra nữa.
11 Người ta chẳng nhớ lại việc xảy ra đời xưa,
người thời tương lai cũng không nhớ chuyện hiện đang xảy ra.
Tương lai sau nầy cũng chẳng ai nhớ người thời trước đã làm gì.
Khôn ngoan có mang lại hạnh phúc không?
12 Ta là Thầy, đã là vua trên Ít-ra-en tại Giê-ru-sa-lem. 13 Ta quyết định dùng sự khôn ngoan mình để tìm hiểu mọi chuyện xảy ra trên đất. Nỗ lực ấy là một mối bận tâm mà Thượng Đế trao cho loài người. 14 Ta nhìn mọi sự việc trên đời và thấy việc nào cũng vô ích, giống như đuổi theo mây gió [d].
15 Việc gì cong quẹo,
không thể làm cho ngay được.
Vật gì khiếm khuyết,
không thể bảo là đầy đủ được.
16 Ta tự nhủ, “Ta đã trở nên khôn ngoan và hiện nay ta khôn hơn những người trị vì trước ta tại Giê-ru-sa-lem. Ta rõ sự khôn ngoan và hiểu biết là gì.”
17 Cho nên ta quyết chí đi tìm khôn ngoan và hiểu biết đồng thời tìm sự ngu xuẩn, nhưng ta thấy rốt cuộc chẳng khác nào chạy theo mây khói.
18 Càng khôn ngoan càng bực dọc nhiều;
người càng hiểu biết càng chuốc thêm đau khổ.
Vui chơi có mang hạnh phúc không?
2 Ta tự nhủ, “Ta sẽ đi tìm lạc thú. Ta sẽ vui chơi.” Nhưng ta thấy cũng vô ích. 2 Cười mãi cũng dại, vui chơi cũng chẳng đi tới đâu.
3 Ta quyết định thử dùng rượu để mua vui trong khi trí ta còn minh mẫn. Ta tìm cách hưởng lạc thú để xem có gì ích lợi cho con người đang khi sống tạm trên đời nầy không.
Lao lực có mang hạnh phúc không?
4 Cho nên ta thực hiện các đại công tác: ta xây nhà cửa và trồng vườn nho. 5 Ta trồng vườn và lập công viên, ta trồng đủ loại cây trái trong đó. 6 Ta đào hầm chứa nước để tưới cây. 7 Ta mua tôi trai tớ gái, ta cũng có các tôi mọi sinh trưởng trong nhà ta. Ta có nhiều bầy gia súc hơn tất cả những người có trước ta tại Giê-ru-sa-lem.
8 Ta gom góp bạc vàng cho mình, vật quí từ các vua chúa. Ta có các nam nữ ca sĩ cùng đủ mọi thứ mà ai cũng thích.
9 Ta nổi danh hơn tất cả những người sống trước ta tại Giê-ru-sa-lem. Sự khôn ngoan giúp ta có được những điều ấy.
10 Điều gì mắt ta thấy, lòng ta thích là ta có.
Ta không thiếu thốn bất cứ lạc thú nào.
Ta mãn nguyện với những điều ta làm,
và lạc thú ấy là phần thưởng của công khó ta.
11 Nhưng rồi ta nhìn điều ta đã làm,
và suy nghĩ về những công khó của tay ta.
Bỗng ta nhận thấy các thứ đó đều vô ích,
giống như chạy theo mây khói.
Trên đất nầy dù có làm gì đi nữa thì cũng chẳng ích lợi gì dưới mặt trời.
Sự khôn ngoan có thể mang lợi ích
12 Ta ngẫm nghĩ lại về sự khôn ngoan,
và về sự ngu dại hay những hành động điên rồ.
Nhưng thử hỏi, có ai làm gì hơn được đâu?
Vua mới cũng chẳng làm gì hơn vua trước kia đã làm.
13 Ta thấy chắc chắn là khôn tốt hơn dại,
cũng như ánh sáng tốt hơn bóng tối.
14 Người khôn biết mình đi đâu,
còn kẻ dại lần mò trong đêm tối.
Nhưng ta nhận thấy rằng
dù khôn hay dại thì rốt cuộc cả hai đều chung số phận.
15 Ta tự nghĩ, “Điều gì xảy ra cho người ngu cũng sẽ xảy ra cho ta nữa,
cho nên khôn ngoan mà được gì?”
Ta tự nhủ, “Khôn ngoan cũng chẳng ích lợi gì.”
16 Cả người khôn lẫn kẻ dại đều chết,
Trong tương lai người ta không nhớ ai cả.
Mọi người đều bị quên lãng.
Tìm đâu ra hạnh phúc trên đời?
17 Cho nên ta ghét cuộc đời. Khi ta nhìn thấy mọi việc trên đời đều vô ích như đuổi theo mây khói, ta đâm ra buồn chán. 18 Ta ghét những điều ta đã làm ra trên đời vì phải để lại cho kẻ sống sau ta. 19 Người khác sẽ hưởng những điều ta đã khổ công gây dựng mà ta chẳng biết là nó khôn hay dại. Điều ấy cũng thật vô ích. 20 Vì thế ta đâm ra buồn chán cho những điều ta đã làm ra trên đất nầy. 21 Ai cũng khổ công dùng mọi khôn ngoan, hiểu biết, tài năng nhưng rồi chết, để lại điều mình tạo dựng cho kẻ khác. Những kẻ đến sau không bỏ công sức mà lại hưởng tất cả mọi thứ. Quả là bất công và vô ích. 22 Người ta khổ công chật vật trên đất nầy để làm gì? 23 Suốt đời con người triền miên đau khổ và buồn thảm, thậm chí đến ban đêm tâm trí cũng không an nghỉ được. Quả là vô ích.
24 Cho nên tốt hơn cả là ăn, uống, hưởng thụ công việc tay mình làm ra. Ta thấy điều đó cũng do CHÚA ban cho, 25 vì nếu Ngài không cho thì chẳng ai ăn uống hay thụ hưởng gì được. 26 Nếu ai làm vừa lòng Thượng Đế thì Ngài sẽ cho người ấy sự khôn ngoan, hiểu biết và vui mừng. Nhưng kẻ không làm vừa lòng Ngài chỉ lo thu trữ tài sản cho người làm vừa lòng Thượng Đế. Điều ấy thật vô nghĩa, chẳng khác nào đuổi theo mây khói.
Việc gì cũng có định kỳ
3 Mọi việc đều có định kỳ, mọi sự trên đất đều có thời kỳ riêng.
2 Có lúc sinh,
và có lúc tử.
Có lúc trồng
và có lúc nhổ.
3 Có lúc giết hại
và có lúc chữa lành.
Có lúc hủy phá
và có lúc xây dựng.
4 Có lúc khóc
và có lúc cười.
Có lúc buồn bã
và có lúc nhảy múa.
5 Có lúc ném đá
và có lúc thu đá lại [e].
Có lúc ôm ấp
và có lúc ruồng rẫy.
6 Có lúc tìm kiếm
và có lúc thôi tìm.
Có lúc giữ đồ vật
và có lúc ném đồ vật đi.
7 Có lúc xé rách
và có lúc vá lại.
Có lúc im lặng
và có lúc lên tiếng.
8 Có lúc yêu
và có lúc ghét.
Có lúc chiến tranh
và có lúc hoà bình.
Thượng Đế cầm quyền trên thế giới
9 Người ta có được lợi ích gì từ công lao của mình không? 10 Ta thấy công việc nhọc nhằn mà Thượng Đế giao cho con người làm. 11 Thượng Đế cho chúng ta khả năng suy nghĩ về thế gian nầy nhưng chúng ta không thể hiểu hết mọi việc Ngài làm.
12 Cho nên ta thấy tốt nhất là con người vui hưởng công việc của tay mình đang khi còn sống. 13 Vì thế ai có thể ăn uống, vui hưởng công khó mình làm thì đó là ân huệ Ngài cho.
14 Ta biết mọi việc Thượng Đế làm đều còn đời đời. Không ai thêm hay bớt được điều gì Ngài đã làm. Ngài làm như thế để mọi người kính sợ Ngài.
15 Việc gì hiện đang xảy ra thì trước kia đã xảy ra rồi,
và việc gì sẽ xảy ra trong tương lai thì trước đó cũng đã xảy ra.
Thượng Đế khiến sự việc tái diễn nhiều lần.
Cảnh bất công trên đời
16 Ta cũng nhận thấy điều nầy trên đời [f]:
Chỗ đáng có công lý, thì lại thấy gian ác;
chỗ đáng có lẽ phải, thì lại thấy điều trái.
17 Ta tự nhủ,
“Thượng Đế dự liệu thời kỳ cho mỗi việc và mỗi hành vi,
để Ngài có thể phân xử người tốt, kẻ xấu.”
Con người có giống thú vật không?
18 Ta suy nghĩ điều con người làm và tự nhủ: Thượng Đế muốn thử nghiệm con người, để họ thấy rằng họ chẳng hơn gì loài thú. 19 Việc xảy ra cho loài thú cũng xảy ra cho loài người; cả hai loài cùng có hơi thở [g], cả hai loài cùng chết. Loài người không hơn gì loài thú vì cả hai đều vô ích. 20 Cả hai cùng chung số phận; cả hai đều từ bụi đất mà ra rồi cả hai cũng sẽ trở về với bụi đất. 21 Có ai biết chắc được là hồn loài người sẽ lên ở với Thượng Đế và hồn loài thú sẽ đi xuống đất không? 22 Do đó ta thấy tốt nhất là con người vui hưởng công việc mình làm vì đó là phần số mình. Vì chẳng ai biết được những việc gì sẽ xảy ra sau khi mình qua đời.
Chết có tốt hơn không?
4 Ta lại thấy những người bị ngược đãi trên đất nầy.
Ta thấy nước mắt của họ mà không ai an ủi.
Kẻ hung bạo có quyền thế,
nhưng không ai an ủi những người bị họ làm hại.
2 Cho nên ta thấy người chết sướng hơn người sống.
3 Còn những kẻ chưa sinh ra lại còn sướng hơn;
vì họ chưa thấy những chuyện gian ác trên đất nầy.
Vất vả mà làm gì?
4 Ta thấy có người vất vả làm việc để thành công: Họ đố kỵ nhau. Điều nầy thật cũng vô ích như đuổi theo mây khói.
5 Có người cho rằng khoanh tay không làm gì cả là dại,
vì sẽ chết đói.
6 Chẳng thà có ít của mà thảnh thơi
còn hơn có nhiều của mà khốn khổ,
rồi rốt cuộc giống như đuổi theo mây khói.
7 Ta lại cũng thấy chuyện vô ích nầy trên đất:
8 Ta thấy một người không gia đình, không con cái, không anh em.
Anh ta làm việc vất vả
nhưng không bao giờ mãn nguyện.
Anh ta không bao giờ tự hỏi,
“Mình làm việc vất vả như thế nầy cho ai?
Sao không dành thì giờ hưởng thụ?”
Chuyện đó thật đáng buồn và vô nghĩa.
Bạn bè và gia đình tăng thêm sức mạnh
9 Hai người tốt hơn một,
vì cả hai chung sức thì làm được nhiều việc hơn [h].
10 Nếu một người ngã, thì người kia đỡ lên.
Nhưng nếu chỉ có một mình mà ngã, thì không có ai đỡ mình lên.
11 Nếu hai người nằm chung thì ấm,
còn một người làm sao ấm được?
12 Một người có thể bị kẻ thù đánh thắng,
nhưng hai người chung sức có thể tự vệ được.
Một dây thừng bện bằng ba sợi rất khó đứt.
Danh vọng, quyền lực đều vô ích
13 Chú bé nghèo mà khôn còn hơn ông vua già mà dại vì không nghe ý kiến hay. 14 Chú bé lên làm vua. Nó được sinh ra trong cảnh nghèo trong vương quốc của vị vua già ấy, thậm chí đã từng ngồi tù trước khi lên làm vua. 15 Ta nhìn xem những người sống trên đất theo nó để tôn nó làm vua. 16 Nhiều người theo nó lúc đầu nhưng về sau không thích nó nữa. Cho nên danh vọng quyền hành đều vô ích giống như chạy theo mây khói.
Phải thận trọng khi hứa
5 Phải thận trọng khi ngươi thờ phụng nơi đền thờ. Thà lắng nghe hơn là dâng của lễ như người ngu dại không biết mình làm bậy.
2 Trước khi nói phải đắn đo,
phải thận trọng về lời ngươi thưa cùng Thượng Đế.
Thượng Đế ở trên trời, còn ngươi ở dưới đất,
cho nên hãy ít nói trước mặt Ngài.
3 Câu ngạn ngữ rất chí lý:
Ác mộng là do quá lo lắng sinh ra,
Còn người dại dột do nói nhiều.
4 Nếu ngươi hứa điều gì cùng Thượng Đế thì hãy mau lo thực hiện. Thượng Đế không thích kẻ dại, cho nên hứa thì làm. 5 Thà không hứa còn hơn là hứa mà không làm. 6 Đừng để lời nói mình khiến mình phạm tội và đừng nói với thầy tế lễ [i] nơi đền thờ, “Hứa như thế là sai lầm.” Nếu không Thượng Đế sẽ nổi giận với ngươi và tiêu diệt những gì ngươi gây dựng.
Các quan quyền cũng lừa gạt nhau
7 Đừng để chiêm bao vô dụng và tính khoe khoang khiến ngươi gặp lôi thôi. Ngươi phải kính sợ Thượng Đế. 8 Có khi ngươi thấy kẻ nghèo bị ngược đãi thì đừng ngạc nhiên. Quan nầy bị quan trên điều động, rồi quan ấy bị quan trên nữa điều động. 9 Tài sản quốc gia được chia cho mọi người. Ngay cả vua cũng được hưởng phần mình trong đó [j].
Giàu sang không mua được hạnh phúc
10 Ai yêu tiền tài
sẽ không bao giờ có đủ tiền;
Ai yêu của cải
sẽ không bao giờ mãn nguyện.
Điều ấy cũng thật vô ích.
11 Tiền của càng có bao nhiêu,
thì càng có nhiều bạn phung phí giùm bấy nhiêu.
Cho nên lợi lộc gì?
Chẳng có lợi gì ngoài việc ngắm nhìn của cải mình.
12 Ai làm việc cực nhọc thì ngủ ngon;
dù ăn ít hay nhiều cũng không sao.
Nhưng người giàu dư ăn dư mặc, lại khó ngủ.
13 Ta cũng thấy điều bất hạnh nầy trên đời:
Tiền bạc dành giụm trở thành tai họa cho sở hữu chủ.
14 Họ mất hết của cải vì thất bại trong việc làm ăn,
không còn gì để lại cho con cái.
15 Người sinh ra đời với hai tay không,
rồi chết buông xuôi với hai tay trắng.
Làm việc cực nhọc lúc còn sống,
đến khi qua đời rồi cũng để lại y như lúc chào đời.
16 Điều nầy cũng là chuyện bất hạnh:
Chào đời ra sao thì qua đời cũng y như vậy.
Cho nên cực nhọc đuổi theo mây khói mà làm gì?
17 Đời người là chuỗi ngày buồn thảm, đen tối, bệnh tật và sầu não.
Hãy vui hưởng công lao mình
18 Ta thấy làm thế nầy là tốt nhất: ăn, uống, hưởng thụ công lao mình trong cuộc đời ngắn ngủi mà Thượng Đế giao cho. Vì đó là phần thưởng của mình.
19 Tùy người mà Thượng Đế ban cho của cải, giàu có. Ngài cũng cho người ấy hưởng thụ các của cải đó cùng với công lao mình. Nó là món quà của Thượng Đế. 20 Người ấy không bao giờ bận tâm về cuộc đời ngắn ngủi vì Thượng Đế khiến họ bận rộn với công việc họ ưa thích. [k]
6 Ta cũng thấy một điều nghịch lý khác trên đời đã gây bực dọc cho con người không ít. 2 Một số người được Thượng Đế ban cho của cải, giàu sang và danh dự. Họ có đủ thứ. Nhưng Thượng Đế không cho họ hưởng những thứ đó mà là một người dưng. Điều đó quả thật vô ích và hết sức nghịch lý.
3 Dù ai sống lâu đến đâu đi nữa nhưng nếu không hưởng được điều Thượng Đế cho hoặc được an táng tươm tất thì ích lợi gì? Ta cho rằng hài nhi sảo thai còn may mắn hơn người ấy. 4 Hài nhi sảo thai thật vô dụng. Nó sinh ra trong sương mù rồi chết đi trong bóng tối, không tên tuổi. 5 Hài nhi ấy không hề thấy ánh mặt trời, không biết gì cả nhưng nó còn được an nghỉ hơn người kia. 6 Dù cho người ấy sống đến hai ngàn năm đi nữa mà không tận hưởng được cuộc đời thì có phải cả hai đều về chung một chỗ không?
7 Ai cũng làm việc để nuôi thân,
nhưng hình như chẳng bao giờ đủ.
8 Vì thế cho nên người khôn
cũng không hơn gì kẻ ngu dại.
Và người nghèo cho dù biết sống trên đời
cũng không ích lợi gì cho mình.
9 Thà hài lòng với điều mình có còn hơn ham muốn thêm.
Càng ham muốn càng vô ích,
giống như chạy theo mây khói [l].
Ai hiểu được chương trình của Thượng Đế?
10 Điều gì đang xảy ra thật đã được trù liệu từ lâu.
Ai cũng biết loài người chỉ là người thôi.
Không ai có thể biện luận với Thượng Đế,
vì Ngài mạnh hơn tất cả mọi người.
11 Ngươi càng nói nhiều bao nhiêu,
càng vô ích bấy nhiêu.
Có lợi gì đâu?
12 Loài người chỉ sống tạm mấy ngày vô nghĩa trên đất; đời người như bóng câu qua cửa sổ. Lúc còn sống ai biết được điều gì tốt nhất cho mình đâu? Có ai biết tương lai ra sao đâu?
Footnotes
- Giảng Sư 1:2 Vô ích … vô ích Nguyên văn Hê-bơ-rơ là “hơi nước hay hơi thở.” Nghĩa là “những gì trống rỗng, vô dụng, hay phí thì giờ.”
- Giảng Sư 1:3 trên đời nầy Nguyên văn, “ở dưới mặt trời.” Xem các câu 9, 13.
- Giảng Sư 1:8 không ai muốn nhắc tới Hay “ngôn ngữ không thể nào diễn tả hết mọi điều.” Nguyên văn, “Ngôn ngữ rất yếu ớt.”
- Giảng Sư 1:14 đuổi theo mây gió Hay “làm cho tinh thần bấn loạn.” Trong tiếng Hê-bơ-rơ chữ “bấn loạn” cũng có nghĩa “thèm muốn,” còn chữ “tinh thần” cũng có nghĩa là “gió.” Xem câu 17.
- Giảng Sư 3:5 Có lúc ném đá … thu đá lại Hay “Có lúc hạ vũ khí xuống, cũng có lúc nhặt vũ khí lên.”
- Giảng Sư 3:16 trên đời Nguyên văn, “dưới mặt trời.”
- Giảng Sư 3:19 hơi thở Hay “thần linh.”
- Giảng Sư 4:9 làm được … hơn Hay “ích lợi hơn cho họ.”
- Giảng Sư 5:6 thầy tế lễ Hay “thiên sứ” hoặc “sứ giả.”
- Giảng Sư 5:9 Quan nầy … trong đó Hay “Quan nầy bị quan trên lừa gạt rồi chính quan trên bị quan trên nữa lừa gạt. 9 Cho đến vua cũng chia phần lợi lộc. Tài sản của quốc gia được họ chia cho nhau.”
- Giảng Sư 5:20 Thượng Đế … ưa thích Hay “Thượng Đế muốn làm gì cho họ thì làm.”
- Giảng Sư 6:9 Thà hài lòng … mây khói Hay “Nhìn điều mình có thể thấy được còn tốt hơn chạy theo điều mình ao ước. Như thế chẳng khác nào đuổi theo mây gió.”
Copyright © 2010 by World Bible Translation Center