Orðskviðirnir 19-21

Icelandic Bible

19 Betri er fátækur maður, sem framgengur í ráðvendni sinni, heldur en lævís lygari og heimskur að auki.

² Kapp er best með forsjá, og sá sem hraðar sér, misstígur sig.

³ Flónska mannsins steypir fyrirtækjum hans, en hjarta hans illskast við Drottin.

⁴ Auður fjölgar vinum, en fátækur maður verður vinum horfinn.

⁵ Falsvottur sleppur ekki óhegndur, og sá sem fer með lygar, kemst ekki undan.

⁶ Margir reyna að koma sér í mjúkinn hjá tignarmanninum, og allir eru vinir þess, sem gjafir gefur.

⁷ Allir bræður hins snauða hata hann, hversu miklu fremur firrast þá vinir hans hann.

⁸ Sá sem aflar sér hygginda, elskar líf sitt, sá sem varðveitir skynsemi, mun gæfu hljóta.

⁹ Falsvottur sleppur ekki óhegndur, og sá sem fer með lygar, tortímist.

¹⁰ Sællífi hæfir eigi heimskum manni, hvað þá þræli að drottna yfir höfðingjum.

¹¹ Hyggni mannsins gjörir hann seinan til reiði, og það er honum til frægðar að ganga fram hjá mótgjörðum.

¹² Konungsreiði er eins og ljónsöskur, en hylli hans sem dögg á grasi.

¹³ Heimskur sonur er föður sínum sönn óhamingja, og konuþras er sífelldur þakleki.

¹⁴ Hús og auður er arfur frá feðrunum, en skynsöm kona er gjöf frá Drottni.

¹⁵ Letin svæfir þungum svefni, og iðjulaus maður mun hungur þola.

¹⁶ Sá sem varðveitir boðorðið, varðveitir líf sitt, en sá deyr, sem ekki hefir gát á vegum sínum.

¹⁷ Sá lánar Drottni, er líknar fátækum, og hann mun launa honum góðverk hans.

¹⁸ Aga þú son þinn, því að enn er von, en farðu eigi svo langt, að þú deyðir hann.

¹⁹ Sá sem illa reiðist, verður að greiða sekt, því að ætlir þú að bjarga, gjörir þú illt verra.

²⁰ Hlýð þú ráðum og tak umvöndun, til þess að þú verðir vitur eftirleiðis.

²¹ Mörg eru áformin í mannshjartanu, en ráðsályktun Drottins stendur.

²² Unun mannsins er kærleiksverk hans, og betri er fátækur maður en lygari.

²³ Ótti Drottins leiðir til lífs, þá hvílist maðurinn mettur, verður ekki fyrir neinni ógæfu.

²⁴ Latur maður dýfir hendinni ofan í skálina, en ekki nennir hann að bera hana aftur upp að munninum.

²⁵ Sláir þú spottarann, verður hinn einfaldi hygginn, og sé vandað um við skynsaman mann, lærir hann hyggindi.

²⁶ Sá sem misþyrmir föður sínum og rekur burt móður sína, slíkur sonur fremur smán og svívirðing.

²⁷ Hættu, son minn, að hlýða á umvöndun, ef það er til þess eins, að þú brjótir á móti skynsamlegum orðum.

²⁸ Samviskulaus vottur gjörir gys að réttinum, og munnur óguðlegra gleypir rangindi.

²⁹ Refsidómar eru búnir spotturunum og högg baki heimskingjanna.

20 Vínið er spottari, sterkur drykkur glaumsamur, og hver sá, er drukkinn reikar, er óvitur.

² Konungsreiði er eins og ljónsöskur, sá sem egnir hann á móti sér, fyrirgjörir lífi sínu.

³ Það er manni sómi að halda sér frá þrætu, en hver afglapinn ygglir sig.

⁴ Letinginn plægir ekki á haustin, fyrir því leitar hann um uppskerutímann og grípur í tómt.

⁵ Ráðin í hjarta mannsins eru sem djúp vötn, og hygginn maður eys þar af.

⁶ Margir menn eru kallaðir kærleiksríkir, en tryggan vin, hver finnur hann?

⁷ Réttlátur maður gengur fram í ráðvendni sinni, sæl eru því börn hans eftir hann.

⁸ Þegar konungur situr á dómstóli, þá skilur hann allt illt úr með augnaráði sínu.

⁹ Hver getur sagt: "Ég hefi haldið hjarta mínu hreinu, ég er hreinn af synd?"

¹⁰ Tvenns konar vog og tvenns konar mál, það er hvort tveggja Drottni andstyggð.

¹¹ Sveinninn þekkist þegar á verkum sínum, hvort athafnir hans eru hreinar og einlægar.

¹² Eyrað sem heyrir, og augað sem sér, hvort tveggja hefir Drottinn skapað.

¹³ Elskaðu ekki svefninn, svo að þú verðir ekki fátækur, opnaðu augun, þá muntu mettast af brauði.

¹⁴ "Slæmt! Slæmt!" segir kaupandinn, en þegar hann gengur burt, hælist hann um.

¹⁵ Til er gull og gnægð af perlum, en hið dýrmætasta þing eru vitrar varir.

¹⁶ Tak þú skikkjuna af þeim manni, sem hefir gengið í ábyrgð fyrir ókunnugan, tak veð af þeim manni, sem hefir gengið í ábyrgð fyrir útlendinga.

¹⁷ Sætt er svikabrauðið, en eftir á fyllist munnurinn möl.

¹⁸ Vel ráðin áform fá framgang, haf því holl ráð, er þú heyr stríð.

¹⁹ Sá sem ljóstar upp leyndarmálum, gengur um sem rógberi, haf því engin mök við málugan mann.

²⁰ Sá sem formælir föður og móður, á hans lampa slokknar í niðamyrkri.

²¹ Arfur, sem í upphafi var skjótfenginn, blessast eigi að lokum.

²² Seg þú ekki: "Ég vil endurgjalda illt!" Bíð þú Drottins, og hann mun hjálpa þér.

²³ Tvenns konar vog er Drottni andstyggð, og svikavog er ekki góð.

²⁴ Spor mannsins eru ákveðin af Drottni, en maðurinn _ hvernig fær hann skynjað veg sinn?

²⁵ Það er manninum snara að hrópa í fljótfærni: "Helgað!" og hyggja fyrst að, þegar heitin eru gjörð.

²⁶ Vitur konungur skilur úr hina óguðlegu og lætur síðan hjólið yfir þá ganga.

²⁷ Andi mannsins er lampi frá Drottni, sem rannsakar hvern afkima hjartans.

²⁸ Kærleiki og trúfesti varðveita konunginn, og hann styður hásæti sitt með kærleika.

²⁹ Krafturinn er ágæti ungra manna, en hærurnar prýði öldunganna.

³⁰ Blóðugar skrámur hreinsa illmennið og högg, sem duglega svíða.

21 Hjarta konungsins er eins og vatnslækir í hendi Drottins, hann beygir það til hvers, er honum þóknast.

² Manninum þykja allir sínir vegir réttir, en Drottinn vegur hjörtun.

³ Að iðka réttlæti og rétt er Drottni þóknanlegra en sláturfórn.

⁴ Drembileg augu og hrokafullt hjarta eru lampi óguðlegra, _ allt er það synd.

⁵ Fyrirætlanir iðjumannsins reynast fésamar vel, en öll flasfærni lendir í fjárskorti.

⁶ Fjársjóðir, sem aflað er með lygatungu, eru sem þjótandi vindblær, snörur dauðans.

⁷ Ofríki hinna óguðlegu dregur þá á eftir sér, því að þeir færast undan að gjöra það, sem rétt er.

⁸ Boginn er vegur þess manns, sem synd er hlaðinn, en verk hins hreina eru ráðvandleg.

⁹ Betri er vist í horni á húsþaki en sambúð við þrasgjarna konu.

¹⁰ Sál hins óguðlega girnist illt, náungi hans finnur enga miskunn hjá honum.

¹¹ Sé spottaranum refsað, verður hinn einfaldi hygginn, og sé vitur maður fræddur, lærir hann hyggindi.

¹² Gætur gefur réttlátur að húsi hins óguðlega, steypir óguðlegum í ógæfu.

¹³ Sá sem byrgir eyrun fyrir kveini hins fátæka, hann mun sjálfur kalla og eigi fá bænheyrslu.

¹⁴ Gjöf á laun sefar reiði og múta í barmi ákafa heift.

¹⁵ Réttlátum manni er gleði að gjöra það, sem rétt er, en illgjörðamönnum er það skelfing.

¹⁶ Sá maður, sem villist af vegi skynseminnar, mun brátt hvílast í söfnuði framliðinna.

¹⁷ Öreigi verður sá, er sólginn er í skemmtanir, sá sem sólginn er í vín og olíu, verður ekki ríkur.

¹⁸ Hinn óguðlegi er lausnargjald fyrir hinn réttláta, og svikarinn kemur í stað hinna hreinskilnu.

¹⁹ Betra er að búa í eyðimerkur-landi en með þrasgjarnri og geðillri konu.

²⁰ Dýrmætur fjársjóður og olía er í heimkynnum hins vitra, en heimskur maður sólundar því.

²¹ Sá sem ástundar réttlæti og kærleika, hann öðlast líf, réttlæti og heiður.

²² Vitur maður vinnur borg kappanna og rífur niður vígið, sem hún treysti á.

²³ Sá sem varðveitir munn sinn og tungu, hann varðveitir sálu sína frá nauðum.

²⁴ Sá sem er hrokafullur, dramblátur, hann heitir spottari, sá sem gjörir allt af taumlausum hroka.

²⁵ Óskir letingjans drepa hann, því að hendur hans vilja ekki vinna.

²⁶ Ávallt er letinginn að óska sér, en hinn réttláti gefur og er ekki naumur.

²⁷ Sláturfórn óguðlegra er Drottni andstyggð, hvað þá, sé hún framborin fyrir óhæfuverk.

²⁸ Falsvottur mun tortímast, en maður, sem heyrt hefir, má ávallt tala.

²⁹ Óguðlegur maður setur upp öruggan svip, en hinn hreinskilni gjörir veg sinn öruggan.

³⁰ Engin viska er til og engin hyggni, né heldur ráð gegn Drottni.

³¹ Hesturinn er hafður viðbúinn til orustudagsins, en sigurinn er í hendi Drottins.