Orðskviðirnir 13-15

Icelandic Bible

13 Vitur sonur hlýðir umvöndun föður síns, en spottarinn sinnir engum átölum.

² Maðurinn nýtur góðs af ávexti munnsins, en svikarana þyrstir í ofbeldi.

³ Sá sem gætir munns síns, varðveitir líf sitt, en glötun er búin þeim, er ginið glennir.

⁴ Sál letingjans girnist og fær ekki, en sál hinna iðnu mettast ríkulega.

⁵ Réttlátur maður hatar fals, en hinn óguðlegi fremur skömm og svívirðu.

⁶ Réttlætið verndar grandvara breytni, en guðleysið steypir syndaranum.

⁷ Einn þykist ríkur, en á þó ekkert, annar læst vera fátækur, en á þó mikinn auð.

⁸ Auðæfi mannsins eru lausnargjald fyrir líf hans, en hinn fátæki hlýðir ekki á neinar ávítur.

⁹ Ljós réttlátra logar skært, en á lampa óguðlegra slokknar.

¹⁰ Með hroka vekja menn aðeins þrætur, en hjá ráðþægnum mönnum er viska.

¹¹ Skjótfenginn auður minnkar, en sá sem safnar smátt og smátt, verður ríkur.

¹² Langdregin eftirvænting gjörir hjartað sjúkt, en uppfyllt ósk er lífstré.

¹³ Sá sem fyrirlítur áminningarorð, býr sér glötun, en sá sem óttast boðorðið, hlýtur umbun.

¹⁴ Kenning hins vitra er lífslind til þess að forðast snöru dauðans.

¹⁵ Góðir vitsmunir veita hylli, en vegur svikaranna leiðir í glötun.

¹⁶ Kænn maður gjörir allt með skynsemd, en heimskinginn breiðir út vitleysu.

¹⁷ Óguðlegur sendiboði steypir í ógæfu, en trúr sendimaður er meinabót.

¹⁸ Fátækt og smán hlýtur sá, er lætur áminning sem vind um eyrun þjóta, en sá sem tekur umvöndun, verður heiðraður.

¹⁹ Uppfyllt ósk er sálunni sæt, en að forðast illt er heimskingjunum andstyggð.

²⁰ Haf umgengni við vitra menn, þá verður þú vitur, en illa fer þeim, sem leggur lag sitt við heimskingja.

²¹ Óhamingjan eltir syndarana, en gæfan nær hinum réttlátu.

²² Góður maður lætur eftir sig arf handa barnabörnunum, en eigur syndarans eru geymdar hinum réttláta.

²³ Nýbrotið land fátæklinganna gefur mikla fæðu, en mörgum er burtu kippt fyrir ranglæti sitt.

²⁴ Sá sem sparar vöndinn, hatar son sinn, en sá sem elskar hann, agar hann snemma.

²⁵ Hinn réttláti etur nægju sína, en kviður óguðlegra líður skort.

14 Viska kvennanna reisir húsið, en fíflskan rífur það niður með höndum sínum.

² Sá sem framgengur í hreinskilni sinni, óttast Drottin, en sá sem fer krókaleiðir, fyrirlítur hann.

³ Í munni afglapans er vöndur á hroka hans, en varir hinna vitru varðveita þá.

⁴ Þar sem engin naut eru, þar er jatan tóm, en fyrir kraft uxans fæst mikill ágóði.

⁵ Sannorður vottur lýgur ekki, en falsvottur fer með lygar.

⁶ Spottarinn leitar visku, en finnur ekki, en hyggnum manni er þekkingin auðfengin.

⁷ Gakk þú burt frá heimskum manni, og þú hefir ekki kynnst þekkingar-vörum.

⁸ Viska hins kæna er í því fólgin, að hann skilur veg sinn, en fíflska heimskingjanna er svik.

⁹ Afglaparnir gjöra gys að sektarfórnum, en meðal hreinskilinna er velþóknun.

¹⁰ Hjartað eitt þekkir kvöl sína, og jafnvel í gleði þess getur enginn annar blandað sér.

¹¹ Hús óguðlegra mun eyðileggjast, en tjald hreinskilinna mun blómgast.

¹² Margur vegurinn virðist greiðfær, en endar þó á helslóðum.

¹³ Jafnvel þótt hlegið sé, kennir hjartað til, og endir gleðinnar er tregi.

¹⁴ Rangsnúið hjarta mettast af vegum sínum svo og góður maður af verkum sínum.

¹⁵ Einfaldur maður trúir öllu, en kænn maður athugar fótmál sín.

¹⁶ Vitur maður óttast hið illa og forðast það, en heimskinginn er framhleypinn og ugglaus.

¹⁷ Uppstökkur maður fremur fíflsku, en hrekkvís maður verður hataður.

¹⁸ Einfeldningarnir erfa fíflsku, en vitrir menn krýnast þekkingu.

¹⁹ Hinir vondu verða að lúta hinum góðu, og hinir óguðlegu að standa við dyr réttlátra.

²⁰ Fátæklingurinn verður hvimleiður jafnvel vini sínum, en ríkismanninn elska margir.

²¹ Sá sem fyrirlítur vin sinn, drýgir synd, en sæll er sá, sem miskunnar sig yfir hina voluðu.

²² Vissulega villast þeir, er ástunda illt, en ást og trúfesti ávinna þeir sér, er gott stunda.

²³ Af öllu striti fæst ágóði, en munnfleiprið eitt leiðir aðeins til skorts.

²⁴ Vitrum mönnum er auður þeirra kóróna, en fíflska heimskingjanna er og verður fíflska.

²⁵ Sannorður vottur frelsar líf, en sá sem fer með lygar, er svikari.

²⁶ Í ótta Drottins er öruggt traust, og synir slíks manns munu athvarf eiga.

²⁷ Ótti Drottins er lífslind til þess að forðast snörur dauðans.

²⁸ Fólksmergðin er prýði konungsins, en mannaskorturinn steypir höfðingjanum.

²⁹ Sá sem er seinn til reiði, er ríkur að skynsemd, en hinn bráðlyndi sýnir mikla fíflsku.

³⁰ Rósamt hjarta er líf líkamans, en ástríða er eitur í beinum.

³¹ Sá sem kúgar snauðan mann, óvirðir þann er skóp hann, en sá heiðrar hann, er miskunnar sig yfir fátækan.

³² Hinn óguðlegi fellur á illsku sinni, en hinum réttláta er ráðvendnin athvarf.

³³ Í hjarta hyggins manns heldur viskan kyrru fyrir, en á meðal heimskingja gerir hún vart við sig.

³⁴ Réttlætið hefur upp lýðinn, en syndin er þjóðanna skömm.

³⁵ Vitur þjónn hlýtur hylli konungsins, en sá hefir reiði hans, sem skammarlega breytir.

15 Mjúklegt andsvar stöðvar bræði, en meiðandi orð vekur reiði.

² Af tungu hinna vitru drýpur þekking, en munnur heimskingjanna eys úr sér vitleysu.

³ Augu Drottins eru alls staðar, vakandi yfir vondum og góðum.

⁴ Hógværð tungunnar er lífstré, en fals hennar veldur hugarkvöl.

⁵ Afglapinn smáir aga föður síns, en sá sem tekur umvöndun, verður hygginn.

⁶ Í húsi hins réttláta er mikill auður, en glundroði er í gróðafé hins óguðlega.

⁷ Varir hinna vitru dreifa út þekkingu, en hjarta heimskingjanna er rangsnúið.

⁸ Fórn óguðlegra er Drottni andstyggð, en bæn hreinskilinna er honum þóknanleg.

⁹ Vegur hins óguðlega er Drottni andstyggilegur, en þann sem stundar réttlæti, elskar hann.

¹⁰ Slæm hirting bíður þess, sem yfirgefur rétta leið, sá sem hatar umvöndun, hlýtur að deyja.

¹¹ Dánarheimur og undirdjúpin eru opin fyrir Drottni, hversu miklu fremur hjörtu mannanna barna!

¹² Spottaranum er ekki vel við, að vandað sé um við hann, til viturra manna fer hann ekki.

¹³ Glatt hjarta gjörir andlitið hýrlegt, en sé hryggð í hjarta, er hugurinn dapur.

¹⁴ Hjarta hins vitra leitar að þekking, en munnur heimskingjanna gæðir sér á fíflsku.

¹⁵ Hinn volaði sér aldrei glaðan dag, en sá sem vel liggur á, er sífellt í veislu.

¹⁶ Betra er lítið í ótta Drottins en mikill fjársjóður með áhyggjum.

¹⁷ Betri er einn skammtur kálmetis með kærleika en alinn uxi með hatri.

¹⁸ Bráðlyndur maður vekur deilur, en sá sem seinn er til reiði, stillir þrætu.

¹⁹ Vegur letingjans er eins og þyrnigerði, en gata hreinskilinna er brautarvegur.

²⁰ Vitur sonur gleður föður sinn, en heimskur maður fyrirlítur móður sína.

²¹ Óvitrum manni er fíflskan gleði, en skynsamur maður gengur beint áfram.

²² Áformin verða að engu, þar sem engin er ráðagerðin, en ef margir leggja á ráðin, fá þau framgang.

²³ Gleði hlýtur maðurinn af svari munns síns, og hversu fagurt er orð í tíma talað!

²⁴ Lífsins vegur liggur upp á við fyrir hinn hyggna, til þess að hann lendi ekki niður í Helju.

²⁵ Drottinn rífur niður hús dramblátra, en setur föst landamerki ekkjunnar.

²⁶ Ill áform eru Drottni andstyggð, en hrein eru vingjarnleg orð.

²⁷ Sá kemur ólagi á heimilishag sinn, sem fíkinn er í rangfenginn gróða, en sá sem hatar mútugjafir, mun lifa.

²⁸ Hjarta hins réttláta íhugar, hverju svara skuli, en munnur óguðlegra eys úr sér illsku.

²⁹ Drottinn er fjarlægur óguðlegum, en bæn réttlátra heyrir hann.

³⁰ Vingjarnlegt augnaráð gleður hjartað, góðar fréttir feita beinin.

³¹ Eyra sem hlýðir á holla umvöndun, mun búa meðal hinna vitru.

³² Sá sem aga hafnar, fyrirlítur sjálfan sig, en sá sem hlýðir á umvöndun, aflar sér hygginda.

³³ Ótti Drottins er ögun til visku, og auðmýkt er undanfari virðingar.