Orðskviðirnir 1-3

Icelandic Bible

1 Orðskviðir Salómons Davíðssonar, Ísraels konungs,

² til þess að menn kynnist visku og aga, læri að skilja skynsamleg orð,

³ til þess að menn fái viturlegan aga, réttlæti, réttvísi og ráðvendni,

⁴ til þess að þeir veiti hinum óreyndu hyggindi, unglingum þekking og aðgætni, _

⁵ hinn vitri hlýðir á og eykur lærdóm sinn, og hinn hyggni nemur hollar lífsreglur _

⁶ til þess að menn skilji orðskviði og líkingamál, orð spekinganna og gátur þeirra.

⁷ Ótti Drottins er upphaf þekkingar, visku og aga fyrirlíta afglapar einir.

⁸ Hlýð þú, son minn, á áminning föður þíns og hafna eigi viðvörun móður þinnar,

⁹ því að þær eru yndislegur sveigur á höfði þér og men um háls þinn.

¹⁰ Son minn, þegar skálkar ginna þig, þá gegn þeim eigi.

¹¹ Þegar þeir segja: "Kom með oss! Leggjumst í launsátur til manndrápa, sitjum án saka um saklausan mann,

¹² gleypum þá lifandi eins og Hel _ með húð og hári, eins og þá sem farnir eru til dánarheima.

¹³ Alls konar dýra muni munum vér eignast, fylla hús vor rændum fjármunum.

¹⁴ Þú skalt taka jafnan hlut með oss, einn sjóð skulum vér allir hafa" _

¹⁵ son minn, þá haf ekki samleið við þá, halt fæti þínum frá stigum þeirra.

¹⁶ Því að fætur þeirra eru skjótir til ills og fljótir til að úthella blóði.

¹⁷ Því að til einskis þenja menn út netið í augsýn allra fleygra fugla,

¹⁸ og slíkir menn sitja um sitt eigið líf, liggja í launsátri fyrir sjálfum sér.

¹⁹ Þannig fer öllum þeim, sem fíknir eru í rangfenginn gróða: fíknin verður þeim að fjörlesti.

²⁰ Spekin kallar hátt á strætunum, lætur rödd sína gjalla á torgunum.

²¹ Hún hrópar á glaummiklum gatnamótum, við borgarhliðin heldur hún tölur sínar:

²² Hversu lengi ætlið þér, fávísir, að elska fávísi og hinir háðgjörnu að hafa yndi af háði og heimskingjarnir að hata þekkingu?

²³ Snúist til umvöndunar minnar, sjá, ég læt anda minn streyma yfir yður, kunngjöri yður orð mín.

²⁴ En af því að þér færðust undan, þá er ég kallaði, og enginn gaf því gaum, þótt ég rétti út höndina,

²⁵ heldur létuð öll mín ráð sem vind um eyrun þjóta og skeyttuð eigi umvöndun minni,

²⁶ þá mun ég hlæja í ógæfu yðar, draga dár að, þegar skelfingin dynur yfir yður,

²⁷ þegar skelfingin dynur yfir yður eins og þrumuveður og ógæfa yðar nálgast eins og fellibylur, þegar neyð og angist dynja yfir yður.

²⁸ Þá munu þeir kalla á mig, en ég mun ekki svara, þeir munu leita mín, en ekki finna mig.

²⁹ Vegna þess að þeir hötuðu þekking og aðhylltust ekki ótta Drottins,

³⁰ skeyttu ekki ráðum mínum og smáðu alla umvöndun mína,

³¹ þá skulu þeir fá að neyta ávaxtar breytni sinnar og mettast af sínum eigin vélræðum.

³² Því að fráhvarf fávísra drepur þá, og uggleysi heimskingjanna tortímir þeim.

³³ En sá sem á mig hlýðir, mun búa óhultur, mun vera öruggur og engri óhamingju kvíða.

2 Son minn, ef þú veitir orðum mínum viðtöku og geymir boðorð mín hjá þér,

² svo að þú ljáir spekinni athygli þína, hneigir hjarta þitt að hyggindum,

³ já, ef þú kallar á skynsemina og hrópar á hyggindin,

⁴ ef þú leitar að þeim sem að silfri og grefst eftir þeim eins og fólgnum fjársjóðum,

⁵ þá munt þú skilja, hvað ótti Drottins er, og öðlast þekking á Guði.

⁶ Því að Drottinn veitir speki, af munni hans kemur þekking og hyggindi.

⁷ Hann geymir hinum ráðvöndu gæfuna, er skjöldur þeirra, sem breyta grandvarlega,

⁸ með því að hann vakir yfir stigum réttarins og varðveitir veg sinna guðhræddu.

⁹ Þá munt þú og skilja, hvað réttlæti er og réttur og ráðvendni, _ í stuttu máli, sérhverja braut hins góða.

¹⁰ Því að speki mun koma í hjarta þitt, og þekking verða sálu þinni yndisleg.

¹¹ Aðgætni mun vernda þig, og hyggindin varðveita þig,

¹² til þess að frelsa þig frá vegi hins illa, frá þeim mönnum, sem fara með fals,

¹³ sem yfirgefa stigu einlægninnar og ganga á vegum myrkursins

¹⁴ sem hafa gleði af því að gjöra illt, fagna yfir illsku hrekkjum,

¹⁵ sem gjöra vegu sína hlykkjótta og komnir eru út á glapstigu í breytni sinni,

¹⁶ til þess að frelsa þig frá léttúðarkonu, frá blíðmálugri konu sem annar á,

¹⁷ sem yfirgefið hefir unnusta æsku sinnar og gleymt sáttmála Guðs síns,

¹⁸ því að hús hennar hnígur í dauðann, og brautir hennar liggja niður til framliðinna,

¹⁹ þeir sem inn til hennar fara, snúa engir aftur, og aldrei komast þeir á lífsins stigu, _

²⁰ til þess að þú gangir á vegi góðra manna og haldir þig á stigum réttlátra.

²¹ Því að hinir hreinskilnu munu byggja landið, og hinir grandvöru verða eftir í því.

²² En hinir óguðlegu munu upprættir verða úr landinu, og hinum svikulu verða útrýmt þaðan.

3 Son minn, gleym eigi kenning minni, og hjarta þitt varðveiti boðorð mín,

² því að langa lífdaga og farsæl ár og velgengni munu þau veita þér í ríkum mæli.

³ Kærleiki og trúfesti munu aldrei yfirgefa þig. Bind þau um háls þér, rita þau á spjald hjarta þíns,

⁴ þá munt þú ávinna þér hylli og fögur hyggindi, bæði í augum Guðs og manna.

⁵ Treystu Drottni af öllu hjarta, en reiddu þig ekki á eigið hyggjuvit.

⁶ Mundu til hans á öllum þínum vegum, þá mun hann gjöra stigu þína slétta.

⁷ Þú skalt ekki þykjast vitur, óttast Drottin og forðast illt,

⁸ það mun verða heilnæmt fyrir líkama þinn og hressandi fyrir bein þín.

⁹ Tigna Drottin með eigum þínum og með frumgróða allrar uppskeru þinnar,

¹⁰ þá munu hlöður þínar verða nægtafullar og vínberjalögurinn flóa út af vínlagarþróm þínum.

¹¹ Son minn, lítilsvirð eigi ögun Drottins og lát þér eigi gremjast umvöndun hans,

¹² því að Drottinn agar þann, sem hann elskar, og lætur þann son kenna til, sem hann hefir mætur á.

¹³ Sæll er sá maður, sem öðlast hefir speki, sá maður, sem hyggindi hlotnast.

¹⁴ Því að betra er að afla sér hennar en að afla silfurs, og arðurinn af henni ágætari en gull.

¹⁵ Hún er dýrmætari en perlur, og allir dýrgripir þínir jafnast ekki á við hana.

¹⁶ Langir lífdagar eru í hægri hendi hennar, auður og mannvirðingar í vinstri hendi hennar.

¹⁷ Vegir hennar eru yndislegir vegir og allar götur hennar velgengni.

¹⁸ Hún er lífstré þeim, sem grípa hana, og sæll er hver sá, er heldur fast í hana.

¹⁹ Drottinn grundvallaði jörðina með visku, festi himininn af hyggjuviti.

²⁰ Fyrir þekking hans mynduðust hafdjúpin og drýpur döggin úr skýjunum.

²¹ Son minn, varðveit þú visku og gætni, lát þær eigi víkja frá augum þínum,

²² þá munu þær verða líf sálu þinni og prýði fyrir háls þinn.

²³ Þá muntu ganga óhultur veg þinn og eigi drepa við fæti.

²⁴ Þegar þú leggst til hvíldar, þarft þú ekki að hræðast, og hvílist þú, mun svefninn verða vær.

²⁵ Þú þarft ekki að óttast skyndilega hræðslu, né eyðilegging hinna óguðlegu, þegar hún dynur yfir.

²⁶ Því að Drottinn mun vera athvarf þitt og varðveita fót þinn, að hann verði eigi fanginn.

²⁷ Synja eigi góðs þeim, er þarfnast þess, ef það er á þínu valdi að gjöra það.

²⁸ Seg þú ekki við náunga þinn: "Far og kom aftur! á morgun skal ég gefa þér" _ ef þú þó átt það til.

²⁹ Brugga eigi illt gegn náunga þínum, þegar hann býr öruggur hjá þér.

³⁰ Deil ekki við neinn að ástæðulausu, ef hann hefir ekki gjört þér neitt mein.

³¹ Öfunda ekki ofbeldismanninn og haf engar mætur á neinum gjörðum hans.

³² Því að andstyggð er sá Drottni, er afvega fer, en ráðvandir menn alúðarvinir hans.

³³ Bölvun Drottins er yfir húsi hins óguðlega, en bústað réttlátra blessar hann.

³⁴ Spottsama spottar hann, en lítillátum veitir hann náð.

³⁵ Vitrir menn munu heiður hljóta, en heimskingjar bera smán úr býtum.