Spreuken 22-23

Het Boek

22 Een goede reputatie is belangrijker dan grote rijkdom, goed bekend staan is belangrijker dan zilver en goud.
² Rijke en arme mensen leven met elkaar en hebben elkaar nodig, de Here heeft hen allemaal gemaakt.
³ Een bedachtzaam en verstandig mens ziet het dreigende gevaar en verbergt zich, maar onverstandigen blijven gewoon doorgaan en worden dus gestraft.
⁴ De beloning voor nederigheid en eerbiedig ontzag voor de Here bestaat uit rijkdom, aanzien en uitzicht op het leven.
⁵ Wie de verkeerde weg gaat, vindt struikelblokken op zijn weg. Wie bij God blijft, ontloopt dat alles.
⁶ Leer een kind al vroeg wat hij moet weten, dan zal hij later daarnaar leven.
⁷ De rijke heerst over de arme en wie leent staat in het krijt bij de uitlener.
⁸ Wie onrecht zaait, zal problemen maaien, zo zal zijn woede tot een einde komen.
⁹ Wie vriendelijk is, zal worden gezegend, hij deelde immers zijn brood met de hongerige.
¹⁰ Verdrijf de spotter, dan komt er een einde aan de ruzie, het beschamende meningsverschil zal ophouden.
¹¹ De koning is een vriend van de man met een oprecht hart, die oprechte gedachten tot uitdrukking brengt.
¹² De ogen van de Here waken over de ware wijsheid, maar Hij keert Zich krachtig tegen de mensen die Hem ontrouw zijn.
¹³ De luiaard verzint allerlei uitvluchten. ‘Ik kan niet gaan werken,’ zegt hij, ‘er loopt een leeuw buiten. Dat is mij te gevaarlijk.’
¹⁴ Vleiende woorden van een onbekende vrouw zijn als een diepe gracht, wie zich de woede van de Here op de hals haalt, valt daarin.
¹⁵ Onbezonnenheid is kenmerkend voor de jeugd, alleen straf kan iemand daarvan bevrijden.
¹⁶ Wie zichzelf verrijkt door de arme uit te buiten en gelijk een rijke geschenken geeft, zal zelf met de armoede kennismaken.
¹⁷ Luister goed naar deze wijze uitspraken en stel uw hart open voor mijn kennis en inzicht.
¹⁸ Want het is goed als u die in uw hart sluit, dan zullen ze ook uw woorden beïnvloeden.
¹⁹ Ik geef deze wijsheden aan u door, zodat u leert de Here in alles te vertrouwen.
²⁰ Heb ik u geen hoogstaande dingen geschreven, vol wijze raad en diep inzicht?
²¹ Zo kunt u kennismaken met de zekerheid die de waarheid biedt, dan kunt u hen die u om raad vragen, naar waarheid antwoorden.
²² Beroof de arme niet omdat hij arm is, verpletter de noodlijdende niet voor de rechtbank.
²³ Want de Here zal als hun beschermer optreden en hun berovers doden.
²⁴ Mijd het gezelschap van een driftkop en ga niet om met een heethoofd,
²⁵ anders loopt u het risico net zo te worden, wat u naar de ondergang voert.
²⁶ Schaar u niet onder degenen die met een handklap te kennen geven zich garant te stellen voor schulden.
²⁷ Want waarom het risico lopen dat de schuldeiser uw bed afneemt, omdat u niet kunt betalen?
²⁸ Houd u aan de morele grenzen die al van oudsher gelden.
²⁹ Kent u iemand die een goed vakman is? Hij zal succes hebben en voor koningen werken.

23 Wanneer u bij een hooggeplaatste aan tafel zit, let dan op wat u wordt voorgezet.
² Beheers u als u een liefhebber van lekker eten bent,
³ laat u niet het hoofd op hol brengen door dat heerlijke eten, want weelde is maar al te verlokkelijk.
⁴ Doe geen moeite rijk te worden, u kunt uw gaven beter voor iets anders gebruiken.
⁵ Staar u niet blind op rijkdom, die in feite niets voorstelt. Rijkdom is ook maar vergankelijk. Zoals een vogel opvliegt, kan het weer verdwijnen.
⁶ Eet niet bij een vrekkig en jaloers mens, staar u niet blind op al zijn heerlijke eten.
⁷ Hij houdt zijn gedachten voor zichzelf en al nodigt hij u vriendelijk uit, in zijn hart meent hij dat niet.
⁸ U zou er spijt van krijgen dat u daar gegeten hebt en uw vriendelijke woorden zouden zijn verspild.
⁹ Praat niet tegen een dwaas, want hij heeft geen enkele waardering voor de wijsheid van uw woorden.
¹⁰ Houd u aan de morele grenzen die al van oudsher gelden en blijf van de bezittingen van wezen af.
¹¹ Want God, hun Verlosser, is sterk, Hij zal hen tegen u in bescherming nemen.
¹² Open uw hart voor wijze lessen en spits uw oren als er verstandig wordt gesproken.
¹³ Aarzel niet een jongen te straffen, van een pak slaag gaat hij echt niet dood.
¹⁴ Door hem af en toe te straffen kunt u hem voor de ondergang behoeden.
¹⁵ Mijn zoon! Reken maar dat ik blij ben als ik zie dat je je verstandig gedraagt.
¹⁶ Als ik je oprechte dingen hoor zeggen, zindert de blijdschap door mij heen.
¹⁷ Wind je niet op over zondaars, leef voortdurend in eerbiedig ontzag voor de Here.
¹⁸ Want je kunt er zeker van zijn dat je een beloning wacht, je komt niet bedrogen uit als je op God vertrouwt.
¹⁹ Luister goed, mijn jongen! Wees verstandig en richt je volledig op Gods wil voor je leven.
²⁰ Houd je afzijdig van drinkebroers en veelvraten,
²¹ want dat soort mensen staat armoede te wachten, hun roes brengt hen tot de bedelstaf.
²² Luister naar je vader die je heeft verwekt, en kijk niet op je moeder neer, wanneer zij oud geworden is.
²³ Maak je de waarheid eigen tot elke prijs en houd haar, koste wat het kost, vast. Hetzelfde geldt voor wijsheid, onderwijzing en verstand.
²⁴ Een rechtvaardige zoon doet zijn vader enorm veel plezier. Wie een wijze zoon krijgt, mag blij en dankbaar zijn.
²⁵ Maak je vader blij en ook je moeder die jou ter wereld bracht.
²⁶ Mijn zoon, stel je hart voor mij open en let goed op hoe ik leef.
²⁷ Want een hoer is een diepe, verraderlijke gracht en een vrouw die niet van jou is, is een smalle put waaruit geen ontsnapping mogelijk is.
²⁸ Als een rover loert zij rond en zij is de oorzaak dat velen God ontrouw worden.
²⁹ Wie klagen steen en been? Wie maken doorlopend ruzie en raken zonder reden verwond? Wie bekijken de wereld door roodomrande ogen?
³⁰ Dat zijn de mensen die zich tot in de kleine uurtjes te buiten gaan aan wijn en sterke drank.
³¹ Verlang niet naar de wijn, die rood fonkelt en heerlijk geurt in de beker, die drinkt wel heel gemakkelijk,
³² maar bijt uiteindelijk als een slang en spuwt gif als een adder.
³³ Dan ga je kijken naar dingen die niet van jou zijn, en je mond zal vuile taal spuien.
³⁴ Je voelt je dan alsof je op een schip bent en alles draait om je heen.
³⁵ Je zult zeggen: ‘Ze hebben me geslagen en op me losgebeukt zonder dat ik iets merkte. Wanneer word ik weer wakker? Ik ben hard toe aan een slokje wijn.’