Châm Ngôn 4-6
Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version
Sự khôn ngoan vô cùng quan trọng
4 Các con ơi, hãy nghe lời dạy dỗ của cha;
hãy chú ý để hiểu biết.
2 Lời ta nói ra đều tốt lành,
cho nên chớ quên điều ta dạy con.
3 Khi ta còn là con trong nhà cha ta,
ta như đứa con duy nhất của mẹ ta,
4 Cha ta thường dạy ta như sau,
“Hãy hết lòng nghe lời dạy của cha.
Vâng theo lời chỉ dạy của cha thì con sẽ sống.
5 Hãy tìm kiếm sự khôn ngoan và trí hiểu biết.
Đừng quên hay bỏ qua lời ta dạy.
6 Đừng lìa xa sự khôn ngoan thì nó sẽ chăm sóc con.
Yêu mến nó thì nó sẽ giữ con an toàn.
7 Sự khôn ngoan vô cùng quan trọng;
cho nên hãy cố gắng có được sự khôn ngoan.
Dù tốn kém bao nhiêu
cũng hãy ráng tìm được sự thông hiểu.
8 Hãy quí trọng sự khôn ngoan, nó sẽ khiến con được cao trọng;
nắm giữ nó thì nó sẽ mang vinh dự đến cho con.
9 Nó sẽ như hoa trên tóc con,
như mão triều rực rỡ trên đầu con.”
10 Con ơi, hãy lắng nghe và chấp nhận điều cha nói,
thì con sẽ sống lâu.
11 Cha dạy con đi theo đường khôn ngoan,
cha dẫn con đi trên lối ngay thẳng.
12 Khi con đi, sẽ không có gì kềm giữ con lại;
lúc con chạy, con sẽ không bị vấp ngã.
13 Hãy luôn luôn ghi nhớ điều con đã được dạy,
đừng quên lãng.
Hãy giữ lấy điều con đã học
vì nó vô cùng quan trọng cho đời con.
14 Đừng bước vào con đường kẻ ác;
cũng đừng làm như chúng.
15 Hãy tránh xa lối ấy, chớ chạy theo chúng.
Hãy tránh xa khỏi đường ấy
và tiếp tục đi đường con.
16 Chúng không thể ngủ yên được
cho đến khi làm cho người khác vấp ngã.
Chúng không nghỉ ngơi được
cho đến khi đã làm hại người khác.
17 Chúng ăn nuốt điều ác và điều hung bạo
như thể ăn bánh và uống rượu.
18 Đường lối của người công chính như ánh bình minh,
càng ngày càng rực sáng cho đến giữa trưa.
19 Nhưng con đường kẻ ác rất tăm tối;
chúng không biết tại sao mình vấp ngã.
20 Con ơi, hãy lưu ý lời cha,
nghe cho kỹ điều cha nói đây.
21 Đừng bao giờ bỏ qua lời cha;
hãy ghi tạc nó trong trí con.
22 Vì chúng là sự sống cho ai tìm được;
chúng mang sức khoẻ cho cả thân thể.
23 Trên hết mọi việc hãy giữ tấm lòng của con,
vì sự sống phát xuất từ đó [a].
24 Chớ dùng miệng lưỡi mình mà nói dối;
Hãy lấy môi gian dối ra khỏi con.
25 Mắt con hãy nhìn thẳng phía trước,
hãy nhìn thẳng trước mặt.
26 Hãy thận trọng điều con làm,
thì các bước đi của con sẽ vững chắc.
27 Chớ quay qua bên phải hay bên trái;
hãy tránh xa con đường độc ác.
Khuyên răn về tội ngoại tình
5 Con ơi, hãy để ý đến sự khôn ngoan ta;
hãy lắng nghe sự hiểu biết của ta.
2 Hãy thận trọng mà sống cho khôn ngoan,
đừng để môi miệng mình nói điều không phải.
3 Vì lời dụ dỗ của vợ người khác nghe ngon ngọt như mật;
trơn láng hơn dầu ô-liu.
4 Nhưng cuối cùng nàng sẽ mang đến cho con sự cay đắng,
đâm con đau như gươm hai lưỡi.
5 Nàng đang đi trên con đường dẫn đến sự chết;
các bước chân nàng hướng thẳng vào mồ mả.
6 Nàng đã bỏ con đường sự sống,
cũng không hề biết đường mình đi là sai quấy.
7 Nầy các con ta, hãy nghe cha,
đừng bỏ qua điều cha dặn.
8 Hãy tránh xa hạng đàn bà như thế.
Chớ bén mảng đến gần cửa nhà nàng
9 nếu không con sẽ phải trao danh dự mình cho kẻ khác,
và dâng cuộc đời con cho kẻ hung ác.
10 Các người dưng sẽ hưởng của cải con,
và những gì con khổ công gây dựng sẽ lọt vào tay kẻ khác.
11 Cuối đời con sẽ rên rỉ
vì sức khoẻ con không còn.
12 Lúc đó con sẽ nói, “Tại sao tôi ghét sự dạy dỗ?
Tại sao tôi không thèm nghe sự sửa dạy?
13 Tôi chẳng thèm nghe thầy dạy tôi,
và bỏ ngoài tai sự sửa dạy.
14 Cho nên bây giờ tôi phải chịu khốn khổ đủ điều,
đến nỗi ai cũng biết.”
15 Hãy chung thủy với vợ con,
như uống nước giếng nhà mình.
16 Nếu không nước sẽ chảy ra ngoài đường,
nước con sẽ chảy ra chỗ công cộng.
17 Nước ấy chỉ cho một mình con dùng,
không nên san sẻ với người lạ.
18 Nguyện nguồn nước của con được phước.
Hãy hưởng khoái lạc với vợ con cưới lúc còn trẻ.
19 Nàng dễ thương như nai tơ,
và duyên dáng như dê rừng.
Nguyện thân hình nàng làm con vui sướng;
và tình yêu nàng mãi mãi mê hoặc con.
20 Con ơi, đừng bị quyến dụ bởi người đàn bà,
Chớ ôm ấp vợ người khác.
21 Chúa nhìn thấy lối đi của con người,
và Ngài dò xét đường lối họ.
22 Kẻ ác sẽ sụp vào mưu ác mình;
Dây tội lỗi sẽ buộc chặt nó.
23 Nó sẽ chết vì không biết tự chế,
và sự ngu dại nó sẽ dẫn nó đi lầm lạc.
Đừng bảo lãnh cho ai
6 Con ơi, nếu con bảo lãnh cho người láng giềng,
nhất là cam kết trả nợ cho người khác.
2 Thì con có thể bị mắc kẹt trong lời cam kết mình;
bị vướng trong lời hứa mình.
3 Con ơi, nếu số phận con nằm trong tay người láng giềng,
thì hãy gỡ mình ra như sau.
Con hãy hạ mình, đi đến người ấy
van xin được gỡ khỏi lời hứa của con.
4 Chớ ngủ hay chợp mắt
5 nhưng hãy tự giải thoát
như con nai chạy thoát khỏi tay thợ săn,
như con chim bay vụt khỏi kẻ đánh bẫy.
Cái nguy của sự biếng nhác
6 Nầy kẻ lười biếng, hãy quan sát loài kiến.
Hãy nhìn chúng mà học khôn.
7 Tuy chúng không có kẻ chỉ huy,
người lãnh đạo hay quan tướng,
8 nhưng chúng biết tích trữ thực phẩm lúc mùa hè,
và thu chứa lương thực vào mùa gặt.
9 Nầy kẻ biếng nhác,
các ngươi nằm nướng như thế cho đến bao giờ?
Chừng nào thì các ngươi thức dậy?
10 Ngủ một chút; chợp mắt một chút.
Khoanh tay nghỉ ngơi một chút
11 thì sự nghèo khổ sẽ nhanh chóng đến trên con;
và cảnh thiếu thốn sẽ ập đến như kẻ cướp.
Những kẻ gây rối
12 Có những người gian ác và vô tích sự.
Chỉ đi quanh phao tin thất thiệt,
13 chúng chớp mắt, làm dấu bằng chân, ra hiệu bằng tay.
14 Lòng hư hỏng của kẻ âm mưu điều ác,
lúc nào cũng muốn gieo xích mích.
15 Cho nên bỗng chốc tai hoạ sẽ chụp bắt chúng;
thình lình chúng bị thiệt hại đến nỗi không ai giúp được.
Điều Chúa ghét
16 Có sáu điều Chúa ghét.
Có bảy điều Ngài không chịu nổi:
17 cái nhìn tự phụ, lưỡi dối gạt,
tay giết người vô tội,
18 lòng định mưu ác,
chân vội vàng làm điều ác,
19 kẻ chứng gian tuôn ra điều dối gạt,
và gây chuyện hục hặc trong gia đình.
Lời răn dạy về tội ngoại tình
20 Con ơi, hãy vâng theo lời dạy bảo của cha,
đừng quên sự dạy dỗ của mẹ con.
21 Buộc nó vào lòng con,
đeo nó quanh cổ con.
22 Nó sẽ hướng dẫn khi con bước đi.
Nó sẽ bảo vệ con khi con ngủ nghỉ.
Nó sẽ chuyện trò với con khi con thức dậy.
23 Những lời dạy bảo ấy giống như ngọn đèn;
lời giáo huấn đó là ánh sáng.
Sự sửa trị của nó là con đường sống cho con.
24 Chúng sẽ giúp con tránh khỏi người đàn bà tội lỗi,
và những lời đường mật của người vợ bất chính.
25 Chớ mê nhan sắc nàng.
Đừng để cái liếc mắt đưa tình của nàng quyến rũ con.
26 Gái làng chơi chỉ tốn có một ổ bánh,
nhưng vợ người khác săn lùng đời sống quí báu của con.
27 Con không thể nào ôm lửa đỏ vào lòng, mà không cháy quần áo,
28 cũng không thể bước trên than hồng mà không bị phỏng chân.
29 Nếu con ăn nằm với vợ người khác thì cũng giống như vậy.
Ai làm chuyện đó thế nào cũng lãnh trừng phạt.
30 Kẻ nào vì đói mà phải ăn cắp
thì không bị khinh chê.
31 Nhưng nếu bị bắt thì phải bồi thường bảy lần vật nó đánh cắp,
có thể phải lấy hết tài sản mình mà bồi thường nữa.
32 Kẻ phạm tội ngoại tình thiếu hiểu biết;
nó sẽ tự hủy hoại mình.
33 Nó sẽ bị đánh đập và bị sỉ nhục,
cái nhục đó không bao giờ phai.
34 Vì một khi đàn ông nổi ghen thì tràn đầy thịnh nộ,
khi người đó báo thù thì chẳng bao giờ nương tay.
35 Người sẽ không bao giờ chấp nhận món bồi thường nào cho chuyện quấy ấy cả;
đền bù bao nhiêu người cũng không nhận.
Footnotes
- Châm Ngôn 4:23 vì sự sống phát xuất từ đó Hay “vì tư tưởng con kiểm soát cả cuộc đời con.”
Châm Ngôn 4-6
Bản Dịch 2011
Lời khuyên Nhủ của Từ Phụ
4 Các con ơi, hãy lắng nghe lời cha dạy bảo;
Hãy chú tâm lãnh hội đến tinh tường.
2 Vì cha cho các con những lời khuyên dạy tốt;
Mong các con đừng bỏ lời giáo huấn của cha.
3 Khi cha còn là một đứa con thơ dại của ông nội các con,
Là con một yêu dấu của bà nội các con.
4 Ông nội các con đã dạy cha rằng:
Lòng con khá ghi tạc lời cha dạy bảo;
Giữ mệnh lệnh cha để con sống oai hùng:
5 Hãy kiếm khôn ngoan, khá tìm thông sáng,
Ðừng quên và chớ lìa bỏ lời cha.
6 Ðừng lìa bỏ khôn ngoan, thì nàng sẽ bảo vệ con;
Yêu mến nàng, thì nàng sẽ gìn giữ con.
7 Khôn ngoan là nhu cầu tối thượng, nên con phải đạt sự khôn ngoan;
Trong mọi thứ con đạt được ở đời, hãy cố đạt sự thông sáng.
8 Hãy coi trọng nàng, nàng sẽ làm con được tôn trọng;
Ôm giữ nàng, nàng sẽ mang vinh dự đến cho con.
9 Nàng sẽ đặt trên đầu con một vòng hoa tuyệt mỹ;
Nàng sẽ dâng tặng con mão miện đắc thắng huy hoàng.
Sống theo Ðường Chính Trực
10 Con ơi, hãy lắng nghe và tiếp nhận lời cha,
Thì những năm của đời con sẽ thêm nhiều lên.
11 Cha đã dạy dỗ con theo đường lối khôn ngoan;
Cha đã hướng dẫn con theo những nẻo đường ngay thẳng.
12 Khi con đi, các bước con sẽ không bị cản trở;
Nếu con chạy, con sẽ không bị vấp ngã bao giờ.
13 Hãy giữ chặt lời giáo huấn, đừng buông nó ra.
Hãy canh giữ nàng, vì nàng là sự sống của con.
14 Con đừng đi vào nẻo đường của phường gian ác,
Bước chân con chớ đặt vào lối của bọn gian tà.
15 Con hãy tránh xa nó và đừng đi vào đường đó;
Con hãy quay khỏi nó và tiếp tục đường mình.
16 Vì kẻ ác sẽ không ngủ được nếu không làm gì ác đức;
Chúng sẽ bị mất ngủ nếu chưa gây vấp ngã cho ai.
17 Vì chúng cho làm chuyện gian tà thiết yếu như ăn cơm ăn bánh,
Và cho việc bạo tàn là cần có như uống rượu khi ăn.
18 Ðường của người ngay lành giống như ánh bình minh rực rỡ,
Càng lúc càng rạng ngời cho đến khi chiếu sáng khắp bầu trời;
19 Còn đường kẻ gian ác giống như đêm khuya tăm tối;
Chúng ngã nhào mà không biết ngã vì sao.
20 Con ơi, hãy chú tâm để ý đến lời cha;
Hãy nghiêng tai nghe lời cha khuyên bảo.
21 Ðừng để chúng vuột khỏi tầm mắt con;
Hãy giữ chúng trong lòng con.
22 Vì chúng là sự sống cho người nào tìm được chúng;
Chúng là sức khỏe cho thân thể ai có chúng trong lòng.
23 Hãy cẩn thận giữ tấm lòng của con hơn hết,
Vì các nguồn sự sống đều từ đó mà ra.
24 Hãy bỏ khỏi miệng con những lời điêu ngoa gian dối,
Hãy quăng khỏi môi con những lời dối trá lọc lừa.
25 Mắt con hãy nhìn thẳng về phía trước,
Ánh mắt con khá hướng thẳng về phía trước mặt con.
26 Hãy giữ chân con trong đường ngay nẻo chánh,
Ðể mọi đường lối con được thiết lập vững vàng.
27 Ðừng quay qua bên phải hoặc quay qua bên trái;
Hãy quay bước chân con ra khỏi chỗ gian tà.
Khuyến Cáo về Sự Ngoại Tình
5 Con ơi, hãy chăm chú vào sự khôn ngoan của cha,
Hãy nghiêng tai nghe kỹ những lời thông sáng của cha;
2 Ðể con biết đắn đo thận trọng,
Và môi con gìn giữ tri thức.
3 Vì môi người phụ nữ dâm đãng sẽ ngọt như mật nhểu;
Miệng lưỡi nàng nói trơn nhẵn hơn dầu;
4 Nhưng đến cuối cùng nó sẽ đắng như ngải cứu,
Nó bén như gươm hai lưỡi đâm vào.
5 Ðôi chân nàng đưa người ta vào chỗ chết;
Các bước nàng dẫn họ xuống âm ti.
6 Nàng chẳng nghĩ đến con đường sự sống;
Ðường lối nàng sai lạc nhưng nàng không màng đúng hay sai.
7 Vì thế bây giờ, các con ơi, hãy lắng nghe lời cha khuyên bảo,
Ðừng lìa bỏ những lời chỉ dạy của miệng cha.
8 Hãy giữ đường con cách xa người đàn bà dâm đãng,
Ðừng lảng vảng đến gần nơi cửa nhà nàng;
9 Kẻo con phải trao cả thanh danh con vào tay kẻ khác,
Và những năm còn lại của đời con nằm trong tay kẻ bạo tàn;
10 Kẻo những kẻ xa lạ sẽ no nê với của cải con tạo được,
Và công lao khó nhọc con sẽ rơi vào tay của người ngoài.
11 Rồi đến cuối đời, con sẽ than van rên rỉ,
Khi thân xác con và cơ thể con đã kiệt quệ rã rời.
12 Bấy giờ con sẽ ân hận nói, “Lúc đó tại sao ta lại ghét lời chỉ bảo?
Và tại sao lòng ta khinh thường lời quở trách vậy kìa?
13 Tại sao ta không nghe lời chỉ bảo của những người dạy dỗ?
Tại sao ta không để tai nghe lời hướng dẫn của các bậc thầy?
14 Ðể giờ đây ta hầu như hoàn toàn bị hủy hoại,
Giữa cộng đồng và hội chúng của dân ta.”
15 Hãy uống nước trong ao của con,
Hãy uống nước tươi mát trong giếng của con.
16 Các suối nước của con nào phải để tuôn đổ ra ngoài sao?
Các dòng nước của con nào phải để đổ ra ngoài đường ư?
17 Hãy dành riêng chúng cho một mình con hưởng,
Con không thể đem chúng chia sẻ cho những kẻ lạ xa.
18 Nguyện nguồn mạch của con được phước;
Con hãy vui thỏa với vợ con cưới lúc thanh xuân.
19 Nguyện nàng như một nai cái thơ ngây, một bồ câu hiền dịu;
Nguyện đôi gò bồng đảo nàng làm con luôn thỏa thích,
Nguyện ái tình nàng làm con mãi say mê.
20 Con ơi, lẽ nào con lại mê đắm một người đàn bà dâm đãng,
Và ôm ấp vào lòng một thân xác lạ xa?
21 Khá biết rằng đường lối của mỗi người luôn ở trước mắt Chúa;
Bất cứ lúc nào Ngài cũng nhìn thấy mọi nẻo của mọi người.
22 Những tội ác của kẻ ác sẽ vây bắt nó;
Những tội lỗi của nó sẽ thành các dây trói chặt nó.
23 Nó sẽ chết vì thiếu lời giáo huấn;
Nó sẽ bị lạc đường vì quá dại dột ngông cuồng.
Khuyến Cáo về Sự Bảo Ðảm
6 Con ơi, nếu con đứng ra bảo đảm cho người lân cận con,
Nếu con trao tay cam kết để bảo đảm cho một người xa lạ,
2 Con đã bị ràng buộc bởi những lời miệng con đã hứa,
Con đã bị trói buộc bởi những lời miệng con đã nói ra.
3 Vậy con ơi, hãy làm điều này và giải thoát con ra,
Vì con đã sa vào tay của người lân cận con,
Hãy đi, hạ mình xuống, và năn nỉ người lân cận con.
4 Ðừng cho mắt con ngủ,
Ðừng để mí mắt con sụp xuống;
5 Hãy tìm cách giải thoát lấy mình
Như con linh dương cố thoát khỏi tay người thợ săn,
Như con chim cố thoát khỏi tay người đánh bẫy.
Khuyến Cáo về Sự Biếng Nhác
6 Hỡi kẻ biếng nhác, hãy đến xem loài kiến;
Hãy quan sát các sinh hoạt của nó mà học khôn nơi nó.
7 Loài kiến chẳng có tướng tá chỉ huy,
Chẳng có sĩ quan điều động, và cũng chẳng có ai cầm quyền;
8 Nhưng nó biết chuẩn bị lương thực trong mùa hè,
Và thâu trữ thức ăn trong mùa gặt.
9 Hỡi kẻ biếng nhác, ngươi còn nằm đó bao lâu nữa?
Khi nào ngươi mới ngủ xong và thức dậy?
10 Ngủ một chút, chợp mắt một chút,
Khoanh tay nằm nghỉ một chút...
11 Thì sự nghèo khổ của ngươi sẽ vụt đến như tên cướp,
Sự thiếu thốn của ngươi sẽ ập đến như quân cướp có vũ khí xông vào.
Cảnh Cáo về Kẻ Gian Xảo
12 Một tên vô lại, một đứa gian hiểm,
Là kẻ đi đây đó nói dối luôn mồm.
13 Mắt liếc ngược xuôi, chân khèo làm hiệu,
Tay chỉ chỏ ngấm ngầm ra dấu,
14 Lòng dạ bất chính, luôn luôn nghĩ độc kế hại người,
Mở miệng ra là gieo bất hòa xích mích.
15 Vì thế tai họa sẽ thình lình ập đến trên nó;
Trong chốc lát nó sẽ vỡ tan và không thể nào hàn gắn lại được.
Những Ðiều Gớm Ghiếc
16 Có sáu điều Chúa ghét,
Và bảy điều Ngài gớm ghiếc:
17 Con mắt kiêu ngạo,
Lưỡi dối trá,
Tay làm đổ máu vô tội,
18 Lòng toan tính điều ác,
Chân vội vàng chạy làm việc gian tà,
19 Kẻ làm chứng gian mở miệng nói những lời dối trá,
Và kẻ gieo rắc sự bất hòa giữa anh chị em.[a]
Khuyến Cáo về Sự Ngoại Tình
20 Con ơi, hãy vâng giữ điều cha dặn bảo,
Chớ lìa bỏ những lời nghiêm huấn của mẹ con.
21 Hãy luôn ghi tạc chúng vào lòng con;
Hãy đeo chúng nơi cổ con.
22 Ðể khi con bước chân ra đi, chúng sẽ hướng dẫn con;
Khi con ngủ, chúng sẽ gìn giữ con;
Và khi con thức dậy, chúng sẽ trò chuyện với con.
23 Vì mệnh mệnh là ngọn đèn, và lời giáo huấn là ánh sáng.
Sự quở trách khuyên răn là con đường sự sống,
24 Ðể giữ con khỏi sa vào tay người đàn bà xấu nết,
Khỏi miệng lưỡi dụ dỗ ngọt ngào của người phụ nữ tà dâm.
25 Lòng con chớ thèm muốn sắc đẹp của nàng,
Ðừng để ánh mắt của nàng quyến rũ con.
26 Vì giá cho một gái điếm chỉ bằng một ổ bánh,
Nhưng người nữ ngoại tình thì rình bắt cả cuộc đời quý báu của con.
27 Há có ai lấy lửa đem để vào lòng,
Mà áo không bị cháy sao?
28 Há có ai đi trên than lửa hực,
Mà chân không bị phỏng sao?
29 Kẻ nào phạm tội ngoại tình với vợ người khác thì cũng như vậy;
Ai đụng đến nàng thì sớm muộn gì cũng bị hình phạt.
30 Người ta có thể không khinh bỉ kẻ trộm cắp,
Vì khi đói quá nó có thể làm liều để kiếm gì ăn đỡ bụng.
31 Nhưng nếu nó bị bắt, nó phải bồi thường gấp bảy lần;
Nó có thể phải nộp hết tài sản của nhà nó để bồi thường.
32 Kẻ phạm tội ngoại tình là người thiếu suy nghĩ;
Ai làm thế là hủy hoại chính cuộc đời mình.
33 Người ấy sẽ chỉ tìm thấy tổn thương và hổ nhuốc;
Sự sỉ nhục đó sẽ không bao giờ được bôi xóa.
34 Vì sự ghen tương sẽ làm người chồng tức giận;
Trong ngày báo thù nó sẽ không chút nương tay.
35 Nó sẽ không chấp nhận của bồi thường chuộc lỗi,
Nó sẽ không hài lòng dù của chuộc lỗi nhiều đến bao nhiêu.
Footnotes
- Châm Ngôn 6:19 nt: anh em (tương tự cho cả sách)
Copyright © 2010 by World Bible Translation Center
Copyright © 2011 by Bau Dang