Châm Ngôn 27-29
Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version
27 Chớ khoe về tương lai;
vì con chưa biết sẽ ra sao.
2 Đừng tự tán dương mình.
Hãy để cho người khác làm.
Hãy để người ngoài ca tụng con, miệng con đừng làm.
3 Đá nặng, cát cũng nặng,
nhưng lời châm chọc của kẻ ngu còn nặng hơn cả hai.
4 Cơn giận thật hung dữ,
phá hủy như nước lụt, nhưng ai chịu nổi sự ganh tị!
5 Thà công khai sửa dạy
hơn yêu thương giấu kín.
6 Sự tổn thương do bạn hữu gây ra
vẫn tốt hơn những cái hôn giả dối của kẻ thù.
7 Khi no bụng, con cũng chẳng thấy thèm mật ong,
nhưng khi bụng đói thì thức ăn dở cũng hóa ngon.
8 Ai đi ra khỏi nhà
giống như chim rời xa tổ.
9 Nước hoa và trầm hương thật dịu dàng cho tâm hồn,
như lời khuyên của bạn tốt hơn ý kiến của chính mình [a].
10 Đừng quên bạn con hay bạn của cha mẹ con.
Khi lâm cảnh khó khăn hãy đến xin láng giềng giúp đỡ.
Thân nhân xa thua láng giềng gần.
11 Con ơi, hãy khôn ngoan lên để cha vui mừng.
Để cha đối đáp những lời nhục mạ.
12 Người khôn thấy lôi thôi và tránh đi,
kẻ dại đâm đầu vướng phải tai ương.
13 Hãy đoạt lấy áo của kẻ bảo lãnh người dưng,
giữ cho đến khi anh ta trả hết nợ cho người ấy.
14 Sáng sớm mà lớn tiếng chào người láng giềng,
người sẽ xem đó như lời nguyền rủa.
15 Người vợ hay cãi cọ
như mưa lộp độp rả rích suốt ngày.
16 Ngăn chận nàng như ngăn gió hay nắm dầu trong tay.
17 Sắt mài bén sắt,
bạn hữu giúp bạn hữu cải tiến.
18 Ai chăm sóc cây vả sẽ ăn trái nó,
Còn ai phục vụ chủ mình sẽ được tôn trọng.
19 Nước phản chiếu gương mặt ra sao,
thì lòng người cũng phản ảnh con người như thế.
20 Âm phủ và hỏa ngục [b] không bao giờ đầy,
Cũng vậy, mắt con người không bao giờ thoả mãn.
21 Lò dùng để luyện vàng và nồi để luyện bạc,
còn lời khen ngợi dùng để thử con người.
22 Dù cho con nghiền kẻ ngu như nghiền gạo trong cối,
thì con cũng không thể nào lấy cái ngu ra khỏi nó được.
23 Hãy chăm sóc bầy chiên mình,
lo cho gia súc mình.
24 Giàu có không còn mãi,
không chính thể nào còn đời đời.
25 Hãy gom cỏ khô để cỏ tươi mọc lên.
Hãy gom cỏ từ các đồi.
26 Chiên sẽ giúp con có áo quần mặc,
Và dê giúp con có tiền mua ruộng.
27 Con sẽ có tràn trề sữa dê để nuôi gia đình con,
và nuôi các tôi tớ gái con.
28 Kẻ ác bỏ chạy dù không ai đuổi theo,
còn người công chính vững vàng như sư tử.
2 Khi quốc gia hỗn loạn thì quan quyền liên tiếp thay thế nhau;
nhưng khi có người tài đức, khôn ngoan lãnh đạo
thì khi quốc gia trở nên vững mạnh.
3 Quan quyền ngược đãi kẻ nghèo,
như mưa lũ làm hại mùa màng.
4 Ai không vâng lời dạy dỗ tức tán dương kẻ ác,
còn ai nghe dạy là chống lại chúng.
5 Kẻ ác không hiểu được công lý,
nhưng kẻ theo CHÚA hiểu rõ công lý.
6 Thà nghèo mà thanh liêm,
hơn giàu mà sống lươn lẹo.
7 Con khôn ngoan nghe lời khuyên dạy,
nhưng ai làm bạn với kẻ hoang đàng
khiến cho cha mẹ mình tủi nhục.
8 Ai làm giàu nhờ cho vay cắt cổ
sẽ thấy tài sản mình lọt vào tay kẻ nhân từ đối với người nghèo.
9 Nếu con bịt tai không nghe lời khuyên dạy,
thì lời cầu nguyện của con cũng sẽ là điều CHÚA gớm ghiếc.
10 Ai dẫn người công chính vào đường lầm lạc
sẽ bị tiêu diệt vì mưu ác mình,
nhưng người thanh liêm sẽ hưởng hạnh phúc.
11 Kẻ giàu tự cho mình khôn ngoan,
nhưng người nghèo mà sáng suốt thấy rõ bộ mặt thật của họ.
12 Khi người công chính đắc thắng, ai cũng vui mừng,
nhưng khi kẻ ác lên cầm quyền, ai cũng bỏ trốn.
13 Người nào che giấu tội lỗi sẽ không thành công.
Nhưng ai xưng tội và từ bỏ nó sẽ được thương xót.
14 Phúc cho kẻ luôn luôn biết sợ,
còn ai ương ngạnh sẽ gặp tai ương.
15 Quan quyền độc ác mà cai trị kẻ nghèo là một mối nguy,
giống như sư tử gầm thét hay gấu vồ mồi.
16 Quan quyền mà thiếu sáng suốt sẽ trở nên độc ác,
nhưng ai từ chối những lợi lộc bất chính sẽ cai trị lâu dài.
17 Hãy để cho kẻ sát nhân trốn tránh cho đến khi chết;
Đừng giúp đỡ nó.
18 Người thanh liêm sẽ an toàn,
còn kẻ bất lương sẽ bị tiêu diệt bất thần.
19 Ai trồng trọt ruộng vườn sẽ dư ăn,
nhưng kẻ đuổi theo ảo vọng sẽ trở nên nghèo khó.
20 Ai trung tín sẽ nhận được nhiều phúc,
nhưng kẻ vội làm giàu sẽ bị trừng phạt.
21 Thiên vị là điều không tốt,
nhưng có kẻ chỉ vì miếng ăn mà phạm tội.
22 Kẻ ích kỷ mong làm giàu nhanh chóng
mà không biết rằng cái nghèo đi liền theo sau.
23 Ai sửa dạy người khác về sau sẽ được biết ơn,
hơn kẻ buông lời nịnh hót.
24 Ai ăn cắp của cha mẹ mà nói,
“Chẳng có gì quấy cả,” là đồng lõa với kẻ phá hoại.
25 Kẻ tham lam gây chuyện lôi thôi,
nhưng ai tin cậy CHÚA sẽ thành công.
26 Ai tự ỷ lại là dại dột,
nhưng ai sống khôn ngoan sẽ được an toàn.
27 Ai giúp đỡ kẻ nghèo sẽ không bao giờ thiếu thốn,
nhưng ai không đếm xỉa đến kẻ nghèo sẽ bị nguyền rủa.
28 Khi kẻ ác chiếm quyền, mọi người đều lẩn trốn,
nhưng khi chúng bị diệt, người công chính sẽ gia tăng.
29 Kẻ bị sửa trị nhiều lần sẽ trở nên bướng bỉnh,
nó sẽ bị tổn hại bất thần, không phương cứu chữa.
2 Khi người công chính cai trị thì ai nấy vui mừng,
còn khi kẻ ác cai trị thì dân chúng than van.
3 Ai yêu thích khôn ngoan mang vui mừng cho cha mẹ,
nhưng kẻ làm bạn với gái điếm phung phí tiền bạc.
4 Vua công minh khiến quốc gia hùng mạnh,
nhưng vua thích của hối lộ phá tan đất nước [c].
5 Nịnh hót ai là giăng bẫy dưới chân người ấy.
6 Kẻ ác sập vào bẫy mình giăng,
nhưng người công chính hát mừng vui vẻ.
7 Người công chính quan tâm đến công lý cho kẻ nghèo,
còn kẻ ác không hề để ý đến.
8 Kẻ xấc láo gây rối cho thành trì,
nhưng người khôn làm nguôi cơn giận.
9 Khi người khôn ngoan tranh tụng với kẻ ngu,
thì kẻ ngu chế diễu, cười cợt, không lúc nào yên.
10 Kẻ sát nhân ghét người thanh liêm,
còn kẻ ác tìm cách giết người công chính.
11 Kẻ ngu dại để cơn giận bộc phát,
nhưng người khôn luôn giữ bình tĩnh.
12 Khi người lãnh đạo chuyên tâm đến chuyện dối trá,
thì tất cả cấp dưới trở nên độc ác.
13 Kẻ nghèo và người hung ác đều giống nhau như sau:
CHÚA ban sự sống cho cả hai [d].
14 Nếu vua phân xử công bình cho người nghèo,
ngôi vua sẽ vững bền.
15 Sửa trị và trừng phạt giúp trẻ con khôn ngoan,
nhưng trẻ con bị thả lỏng sẽ mang sỉ nhục cho mẹ mình.
16 Khi kẻ ác gia tăng, tội lỗi cũng gia tăng,
nhưng người công chính sẽ nhìn thấy chúng bị sụp đổ.
17 Hãy sửa dạy con cái, chúng nó sẽ khiến con hãnh diện;
chúng sẽ không làm con xấu hổ.
18 Nơi nào không có lời CHÚA thì dân chúng đâm ra phóng túng,
nhưng ai vâng lời dạy dỗ sẽ được tôn trọng.
19 Nói suông không đủ để sửa dạy đầy tớ,
dù nó hiểu biết đi nữa nó cũng chẳng thèm nghe theo.
20 Con có thấy kẻ ăn nói hấp tấp không?
Người ngu còn có hi vọng hơn hắn.
21 Nuông chiều đứa đầy tớ,
thì nó sẽ trở thành hoang phí.
22 Người nóng tính gây chuyện cãi vã;
kẻ nóng nảy dễ phạm tội.
23 Tánh tự phụ hạ thấp con người,
còn ai khiêm nhường sẽ được tôn trọng.
24 Kẻ đồng lõa với trộm cướp ghét mạng sống mình [e].
Mặc dù được gọi ra làm chứng trước toà
nhưng nó không chịu khai [f].
25 Sự lo sợ là cái bẫy cho mình,
nhưng ai tin cậy CHÚA sẽ được an toàn.
26 Nhiều người muốn xin ân huệ nơi quan quyền,
nhưng công lý chỉ do CHÚA mà đến.
27 Người công chính ghét kẻ gian tà,
còn kẻ ác gớm ghét người lương thiện.
Footnotes
- Châm Ngôn 27:9 lời khuyên … mình Câu nầy trong nguyên bản không rõ nghĩa.
- Châm Ngôn 27:20 Âm phủ và hỏa ngục Nơi người chết ở.
- Châm Ngôn 29:4 vua thích … đất nước Hay “Nhưng vua đặt ra thuế nặng tiêu hủy đất nước.”
- Châm Ngôn 29:13 CHÚA ban … cả hai Hay “vì CHÚA ban đôi mắt cho cả hai.”
- Châm Ngôn 29:24 ghét mạng sống mình Hay “làm hại mạng sống mình.”
- Châm Ngôn 29:24 Mặc dù … chịu khai Nguyên văn, “Mặc dù nghe lời chưởi rủa, nhưng nó không kể lại.”
Châm Ngôn 27-29
Bản Dịch 2011
27 Chớ khoe khoang về ngày mai,
Vì con không biết ngày mai sẽ xảy ra điều gì.
2 Hãy để người khác khen con, miệng con chẳng nên làm,
Hãy dành việc đó cho người lạ, môi con đừng làm.
3 Ðá thì nặng, cát cũng nặng,
Nhưng sự chọc tức của kẻ dại còn nặng hơn cả hai.
4 Cơn thịnh nộ quả là tàn bạo và cơn nóng giận cũng thật dữ dằn,
Nhưng so với cơn ghen, ai có thể đương đầu với nó?
5 Thà là quở trách tỏ tường,
Hơn là yêu thương thầm kín.
6 Dù bạn ta có làm cho ta bị thương thì cũng do lòng thành mà ra,
Nhưng nụ hôn của kẻ thù mới đúng là tăng thêm sự giả ngụy.
7 Ðối với người đang no, mật ong chẳng có gì hấp dẫn,
Nhưng đối với người đang đói, vật đắng cũng ngọt ngon.
8 Như con chim xa tổ nó thể nào,
Con người xa nhà mình cũng thể ấy.
9 Dầu thơm và hương thơm làm khoan khoái tâm hồn thể nào,
Lời khuyên chân thành từ lòng bạn tốt cũng ngọt ngào thể ấy.
10 Ðừng lìa bỏ bạn con và bạn của cha con;
Trong ngày hoạn nạn con đừng tính đến nhà anh chị em mình,
Người láng giềng gần tốt hơn anh chị em ruột ở xa.
11 Hãy khôn ngoan, con ơi, hãy làm cho cha vui mừng,
Ðể cha có thể đối đáp với những kẻ chỉ trích cha.
12 Người khôn ngoan thấy hiểm nguy liền lẩn tránh,
Kẻ dại dột cứ bươn càn nên gánh vạ vào thân.
13 Hãy giữ lấy áo choàng của kẻ đem cầm nó để bảo đảm cho người lạ,
Nhất là khi nó dùng để làm của thế chân cho người phụ nữ lăng loàn.
14 Ai dậy sớm để lớn tiếng chúc phước người lân cận,
Sẽ bị thiên hạ cho là nguyền rủa người ta.
15 Một người vợ hay tranh cãi,
Khác nào nhà bị dột mãi trong ngày mưa.
16 Ngăn giữ nàng như ngăn giữ gió,
Nắm giữ nàng như nắm dầu lại bằng tay.
17 Như sắt làm cho sắt bén nhọn thể nào,
Người làm cho người bén nhọn cũng thể ấy.
18 Người nào chăm sóc cây vả mình sẽ được ăn trái nó,
Ai bảo vệ[a] chủ mình thì sẽ được tôn trọng.
19 Như nước phản chiếu gương mặt thể nào,
Lòng người phản ánh bản chất mình cũng thể ấy.
20 Âm phủ và chốn hủy diệt không bao giờ thấy đủ,
Cặp mắt người ta cũng chẳng thấy thỏa mãn bao giờ.
21 Nồi để luyện bạc, lò để luyện vàng,
Còn con người được thử luyện bằng lời khen của mình.
22 Dù con dùng chày mà giã kẻ dại hoặc dùng cối mà xay nó,
Con cũng không thể tách sự dại dột ra khỏi nó đâu.
23 Hãy biết rõ tình cảnh đàn chiên của con;
Hãy chăm sóc cẩn thận đàn bò của con;
24 Vì sự giàu có sẽ không trường tồn mãi mãi,
Ngay cả vương quyền cũng không truyền lại muôn đời.
25 Khi cỏ già được cắt đi, cỏ non sẽ mọc lên,
Cỏ xanh trên đồi được mang về,
26 Bấy giờ đàn chiên sẽ cung cấp tiền mua quần áo,
Và đàn dê sẽ trở thành tiền mua ruộng đất;
27 Con sẽ có đủ sữa dê để nuôi con,
Gia đình con, và nuôi những người nữ giúp việc trong nhà con.
28 Kẻ gian ác chạy trốn dù không ai rượt đuổi,
Còn người ngay lành bạo dạn như sư tử.
2 Khi đất nước gặp cơn biến loạn lắm người cho mình là lãnh tụ,
Nhưng nhờ người lãnh đạo sáng suốt và trí thức đất nước được ổn định lâu dài.
3 Người nghèo bóc lột người nghèo
Khác nào trận mưa to quét sạch mọi hoa màu lương thực.
4 Ai gạt bỏ luật pháp là gián tiếp khen ngợi kẻ ác,
Nhưng ai tuân giữ luật pháp là chống lại kẻ gian tà.
5 Kẻ gian ác không hiểu tại sao phải duy trì công lý,
Còn người tìm kiếm Chúa thì hiểu rõ tận tường.
6 Thà nghèo mà sống thanh liêm trong sạch
Hơn giàu mà theo đường lươn lẹo gian tà.
7 Ðứa con biết tuân giữ luật pháp là đứa con khôn ngoan,
Còn đứa kết bạn với phường ăn nhậu làm cha nó xấu hổ.
8 Kẻ làm giàu nhờ bắt chẹt người ta và tính lãi quá cao
Là tích lũy của cải cho người thương xót người nghèo.
9 Kẻ nào xây tai không nghe theo luật pháp,
Ngay cả lời cầu nguyện của nó cũng là điều gớm ghiếc.
10 Kẻ nào dẫn đưa người chính trực vào con đường gian tà sẽ sa vào hố nó đã đào,
Nhưng người trong sạch sẽ được hưởng phước lành.
11 Người giàu cứ cho mình là khôn ngoan theo mắt mình;
Nhưng người nghèo mà thông sáng hiểu rõ thực lực của người giàu ấy.
12 Khi người ngay lành đắc thắng, có vinh hiển lớn lao;
Khi kẻ ác nắm quyền, người ta đều bỏ trốn.
13 Người nào che giấu tội lỗi mình sẽ không được thịnh vượng,
Nhưng ai xưng nó ra và lìa bỏ nó thì sẽ được thương xót.
14 Phước cho người luôn luôn kính sợ Chúa,
Nhưng kẻ cứng lòng sẽ lâm vào cảnh tai ương.
15 Như sư tử gầm rống hay gấu đuổi theo con mồi thể nào,
Kẻ cai trị gian ác đối với dân nghèo cũng thể ấy.
16 Kẻ cầm quyền thiếu hiểu biết là kẻ đàn áp bạo tàn;
Nhưng người ghét của hối lộ thì càng có việc lâu dài.
17 Nếu có kẻ mắc tội làm đổ máu người vô tội,
Hãy để nó phải lẩn trốn cho đến ngày bước vào phần mộ,
Ðừng ai che chở nó.
18 Người sống thanh liêm sẽ được bình an vô sự,
Nhưng kẻ theo đường gian tà sẽ bị sụp đổ thình lình.
19 Người cày cấy ruộng mình sẽ có cơm bánh ăn dư dật,
Nhưng ai cứ sống lông bông sẽ lãnh đủ đói nghèo.
20 Người trung tín sẽ nhận nhiều phước hạnh,
Nhưng kẻ muốn làm giàu nhanh sẽ không tránh bị phạt đâu.
21 Sự thiên vị là điều không tốt,
Chỉ vì một miếng bánh mà người ta có thể quyết định sai.
22 Kẻ có mắt gian tham ham làm giàu gấp rút,
Nhưng nó không nghĩ rằng cái nghèo sẽ vụt đến với mình.
23 Ai quở trách người nào để về sau được biết ơn
Thật tốt hơn kẻ dùng lưỡi mình để dua nịnh.
24 Kẻ nào trộm cắp của cha mẹ mình rồi nói, “Ðâu có tội lỗi gì!”
Chính là kẻ đồng bọn với phường phá hoại.
25 Kẻ có lòng kiêu ngạo dễ tạo ra xung khắc,
Nhưng người tin cậy Chúa ắt sẽ được thịnh vượng.
26 Kẻ nào chỉ tin cậy vào tài trí mình là người dại dột,
Nhưng ai bước đi cách khôn ngoan sẽ được thoát hiểm nguy.
27 Ai giúp đỡ người nghèo sẽ không bị thiếu thốn,
Nhưng ai quay mắt làm ngơ sẽ bị lắm lời nguyền rủa.
28 Khi kẻ ác nắm quyền, người ta đều bỏ trốn,
Nhưng khi chúng bị diệt vong, người ngay lành sẽ gia tăng.
29 Người nào thường bị quở trách mà vẫn cứng cổ mình
Sẽ bị bại hoại thình lình không phương cứu chữa.
2 Khi người ngay lành lãnh đạo, dân chúng được an vui,
Nhưng khi kẻ ác cầm quyền, người dân ta thán không kể xiết.
3 Người yêu mến khôn ngoan làm cha mình vui thỏa;
Còn đứa kết bạn với đĩ điếm khiến khánh kiệt gia tài.
4 Nhờ thực thi công lý, vua làm cho quốc gia bền vững,
Nhưng kẻ tham của hối lộ khiến đất nước diệt vong.
5 Người tâng bốc người lân cận
Là giăng bẫy trước bước chân người ấy.
6 Kẻ gian ác phạm tội là tự nộp mình vào bẫy,
Nhưng người ngay lành vẫn ca hát và hân hoan.
7 Người ngay lành quan tâm đến quyền lợi người nghèo khó,
Nhưng kẻ gian ác chẳng biết gì đến việc đó bao giờ.
8 Kẻ nhạo báng gây cho thành bị phóng hỏa,
Nhưng người khôn ngoan làm cho cơn thịnh nộ nguôi đi.
9 Nếu người khôn cãi nhau với kẻ dại,
Kẻ dại sẽ tức giận hoặc chế giễu, và sự việc sẽ không yên.
10 Kẻ khát máu ghét người thanh liêm trung thực,
Nhưng người chính trực tìm kiếm sự an khang.
11 Kẻ dại dột bộc lộ hết cơn giận mình ra,
Nhưng người khôn ngoan biết dằn nó lại.
12 Nếu người lãnh đạo thích nghe những lời gian dối,
Các viên chức dưới quyền rồi sẽ thành một bọn ác nhân.
13 Người nghèo khó và kẻ áp bức có chung một điểm:
Ðôi mắt của cả hai đều được ánh sáng Chúa ban cho.
14 Nếu vua xét xử người nghèo dựa theo công lý,
Thì ngôi nước vua sẽ bền vững lâu dài.
15 Roi vọt và lời quở trách sẽ giúp con cái trở nên khôn ngoan,
Còn đứa luôn được nuông chiều sẽ làm cho mẹ nó xấu hổ.
16 Khi số kẻ gian ác gia tăng thì tội ác cũng gia tăng;
Nhưng người ngay lành sẽ nhìn xem chúng sụp đổ.
17 Hãy sửa dạy con bạn, nó sẽ cho bạn được nghỉ ngơi,
Nó sẽ làm cho tâm hồn bạn được vui thỏa.
18 Ðâu không có khải tượng, dân buông tuồng phóng túng;
Phước cho người luôn tuân thủ luật pháp đến cùng.
19 Chẳng phải bằng lời nói suông mà tôi đòi sẽ sửa đổi,
Dù nó có hiểu rồi, nó vẫn chẳng làm theo.
20 Con có thấy kẻ vội vàng phát biểu ý kiến nó chăng?
Người ta có hy vọng nơi kẻ dại hơn là nơi kẻ đó.
21 Ai nuôi dưỡng đầy tớ mình từ khi nó còn thơ ấu,
Lúc lớn lên nó sẽ như con cái trong nhà.
22 Người nóng giận dễ gây xung đột,
Kẻ giận dữ phạm lầm lỗi nhiều thay.
23 Kẻ kiêu ngạo làm cho mình bị hạ thấp,
Nhưng người có tinh thần khiêm nhường sẽ giữ được thanh danh.
24 Kẻ hợp tác chia chác với kẻ trộm là ghét mạng sống mình,
Nó nghe lời thề bị sát hại nên chẳng dám tiết lộ ra.
25 Nỗi lo sợ của người ta sẽ làm cho họ dễ sa vào bẫy,
Nhưng ai tin cậy Chúa thì sẽ được an toàn.
26 Lắm người cầu cạnh ân huệ của kẻ cầm quyền,
Nhưng từ nơi Chúa mà người ta được công lý.
27 Kẻ bất lương là điều gớm ghiếc cho người ngay lành,
Còn người theo đường chính trực lại là điều gớm ghiếc cho kẻ gian ác.
Footnotes
- Châm Ngôn 27:18 ctd: chăm chỉ phục vụ
Copyright © 2010 by World Bible Translation Center
Copyright © 2011 by Bau Dang