Spreuken 1-3

Het Boek

⁸ Mijn zoon, luister naar de wijze lessen van je vader. Zoek je houvast in wat je moeder je geleerd heeft.
⁹ Dat zal je in het leven verder helpen.
¹⁰ Mijn zoon, als zondaars proberen je over te halen, doe dan niet met hen mee.
¹¹ Ook niet als zij zeggen: ‘Kom op, we nemen er een stel te pakken, wat maakt het uit als zij onschuldig zijn?
¹² Wij maken hen af en jagen ze de dood in.
¹³ Zij hebben genoeg geld en spullen, dus wij kunnen een flinke slag slaan.
¹⁴ Reken maar dat jij je deel krijgt, want de buit is voor ons allemaal.’
¹⁵ Mijn zoon, trek niet met zulke mensen op. Blijf liever bij hen uit de buurt.
¹⁶ Zij hebben weinig goeds in de zin en gebruiken maar al te graag geweld.
¹⁷ Als een vogel het vangnet ziet, vliegt hij weg.
¹⁸ Maar deze mannen niet. Zij stellen hun leven in de waagschaal en vormen zo een bedreiging voor zichzelf.
¹⁹ Want wie zich zo probeert te verrijken, gaat aan die gewelddadige hebzucht ten onder.
²⁰ De wijsheid is niet moeilijk te vinden en wordt als het ware van de daken geschreeuwd.
²¹ Zij is te horen in de drukte op de straten, op de plaatsen waar mensen samen zijn. Op de toegangswegen van de stad roept zij:
²² ‘Slechte mensen, hoelang blijft u nog prat gaan op uw slechtheid? En spotters, hoelang blijft u genieten van uw eigen sneren? Hoelang blijven dwazen de wijsheid negeren?
²³ Laat mijn vermaning een les voor u zijn. Want ik zal u laten zien wat ik wil en wat ik denk. Als verfrissend water stromen mijn woorden u tegemoet.
²⁴ Ik riep, maar u luisterde niet en niemand zag hoe ik mijn hand uitstak.
²⁵ Mijn raad hebt u naast u neergelegd en mijn vermaning wees u van de hand.
²⁶ Daarom zal ik lachen wanneer u valt en de spot met u drijven als u in het nauw zit.
²⁷ Mijn spotgelach zal u in de oren klinken, wanneer uw leven snel en meedogenloos wordt verwoest en u niets anders overblijft dan angst en uitzichtloosheid.
²⁸ Ja, dan zullen ze mij roepen, maar geen antwoord krijgen. Zij zullen hun best doen mij te vinden, maar zonder resultaat.
²⁹ Zij wilden immers niets weten van kennis en inzicht, van eerbiedig ontzag voor de Here?
³⁰ Zij legden mijn adviezen naast zich neer en wezen mijn vermaningen af.
³¹ Daarom moeten zij de gevolgen dragen en ondervinden wat zij zich op de hals hebben gehaald.
³² Want hun onwil wordt hun dood en hun voorspoed zal bedrieglijk blijken, ook die kan hun val niet voorkomen.
³³ Maar wie wel naar mij luistert, hoeft zich nergens zorgen om te maken en hoeft niet bang te zijn voor het kwaad.’

2 Mijn zoon, luister naar wat ik zeg en schat mijn aanwijzingen op hun waarde.
² Dan krijg je een oor voor de echte wijsheid en zal je verstand worden gescherpt.
³ Als je inzicht probeert te krijgen en er wijsheid in je woorden doorklinkt,
⁴ als je dat beschouwt als een zeer groot goed en moeite doet om het te verkrijgen,
⁵ zul je merken wat eerbiedig ontzag voor de Here betekent. Dan zul je God werkelijk leren kennen.
⁶ Want de Here is de bron van alle wijsheid. Uit alles wat Hij zegt, spreekt wijsheid en verstand.
⁷ Hij geeft oprechte mensen houvast en is een beschermer van hen die zuiver leven.
⁸ Die mensen blijven op de goede weg, de weg die Hij voor hen effent.
⁹ Zo leer je begrijpen wat rechtvaardigheid is, wat eerlijkheid is en welke levensweg de juiste is.
¹⁰ Wanneer je je die wijsheid eigen hebt gemaakt en geniet van je kennis,
¹¹ dan denk je na voordat je iets zegt en die bedachtzaamheid zal je beschermen.
¹² Beschermen tegen de man die slechte dingen zegt.
¹³ Beschermen tegen hen die niet in oprechtheid geloven.
¹⁴ Beschermen ook tegen de boosdoeners die lachen om allerlei wandaden,
¹⁵ die de goede weg verlieten en kozen voor hun eigen kronkelpad.
¹⁶ Beschermen ook tegen de vrouw die niet de jouwe is, maar met gevlei probeert jou in te palmen.
¹⁷ Die vrouw die haar eigen man verlaat en daardoor zowel haar man als God ontrouw is.
¹⁸ Want wat zij doet, leidt naar de dood.
¹⁹ Wie met haar naar bed gaat, komt niet meer terug en zal de weg naar het leven niet vinden.
²⁰ Blijf dus de goede weg bewandelen en volg het voorbeeld dat oprechte mensen je geven.
²¹ Want de aarde is voor hen die zuiver leven en God zal de oprechten nooit verlaten.
²² Maar hun die zonder God door het leven gaan en zich niet aan Hem of aan hun naaste storen, staat uitroeiing te wachten. Zij worden vernietigd.

3 Mijn zoon, onthoud alles wat ik je leer en bewaar mijn geboden in je hart.
² Zij zullen je leven verlengen, goed als ze zijn voor lichaam en geest.
³ Houd liefde en trouw in ere! Draag Gods geboden als een sieraad en prent ze in je hart en geheugen.
⁴ Dat levert je genegenheid en instemming van God en de mensen op.
⁵ Vertrouw met heel je hart op de Here en verwacht het niet van je eigen verstand.
⁶ Laat God delen in alles wat je doet, dan kan Hij je levensweg bepalen.
⁷ Ga niet op je eigen oordeel af, maar koester ontzag voor de Here en ga het verkeerde uit de weg.
⁸ Dat werkt als een medicijn voor je lichaam en dringt diep in de botten door.
⁹ Vereer de Here met wat je bezit en geef Hem zijn deel van je inkomsten.
¹⁰ Dan zullen je schuren te klein zijn en vloeit de most over de randen van je perskuip.
¹¹ Mijn zoon, ga niet voorbij aan de tucht van de Here en laat de moed niet zakken als Hij je straft.
¹² Want de Here straft degene van wie Hij houdt, net zoals een vader zijn zoon straft die hij liefheeft.
¹³ Gelukkig is de mens die de wijsheid zoekt en haar vindt, en die met verstand leert leven.
¹⁴ Want wijsheid brengt meer op dan handel in zilver, meer dan het delven van goud.
¹⁵ Zij is meer en beter dan edelstenen, meer waard dan alles waarvan je ooit droomt.
¹⁶ Zij gaat gepaard met hoge ouderdom, rijkdom en aanzien.
¹⁷ Want wijsheid brengt liefde voort en is een voedingsbodem voor vrede en welzijn.
¹⁸ De wijsheid is als een boom van het leven voor wie haar bezit. Gelukkig zijn zij die zich aan de wijsheid vasthouden.
¹⁹ Want met wijsheid maakte de Here de aarde en het heelal getuigt van zijn verstand.
²⁰ Met zijn kennis gaf Hij het diepe water vorm, maakte Hij wolken die de dauw op aarde brengen.
²¹ Mijn zoon, verlies de wijsheid niet uit het oog! Houd haar vast en toon bedachtzaamheid bij alles wat je doet.
²² Dat geeft leven aan je ziel en siert je in ieders ogen.
²³ Dat geeft je zicht op je levensweg, zodat je niet hoeft te struikelen.
²⁴ Als je gaat liggen, zal niets of niemand je doen schrikken, je kunt gaan liggen en rustig slapen.
²⁵ Wees niet bang voor plotselinge schrik, laat je niet van de wijs brengen door de ondergang van de goddelozen.
²⁶ Want de Here zal een betrouwbaar helper blijken te zijn. Hij zal niet toestaan dat je iets overkomt.
²⁷ Geef, als je kunt, ieder wat hem toekomt.
²⁸ Zeg niet tegen je naaste: ‘Kom morgen maar terug,’ als je hem het gevraagde ook direct kunt geven.
²⁹ En beraam geen kwade plannen tegen iemand die volledig op jou vertrouwt.
³⁰ Bind niet zonder reden de strijd aan met iemand die je niets in de weg heeft gelegd.
³¹ Wees niet jaloers op iemand die met ellebogenwerk in deze maatschappij vooruitkomt. Dat mag geen voorbeeld voor je zijn.
³² Van zo iemand heeft de Here een afkeer. Vertrouwelijk omgaan doet Hij alleen met mensen die oprecht zijn.
³³ De Here vervloekt het huis van de goddelozen, maar zegent het huis van de rechtvaardigen.
³⁴ Terwijl Hij spotters bespot, is Hij genadig voor de zachtmoedigen.
³⁵ Voor wijzen is eer weggelegd, voor dwazen schande.