Add parallel Print Page Options

Orðskviðir Salómons Davíðssonar, Ísraels konungs,

til þess að menn kynnist visku og aga, læri að skilja skynsamleg orð,

til þess að menn fái viturlegan aga, réttlæti, réttvísi og ráðvendni,

til þess að þeir veiti hinum óreyndu hyggindi, unglingum þekking og aðgætni, _

hinn vitri hlýðir á og eykur lærdóm sinn, og hinn hyggni nemur hollar lífsreglur _

til þess að menn skilji orðskviði og líkingamál, orð spekinganna og gátur þeirra.

Ótti Drottins er upphaf þekkingar, visku og aga fyrirlíta afglapar einir.

Hlýð þú, son minn, á áminning föður þíns og hafna eigi viðvörun móður þinnar,

því að þær eru yndislegur sveigur á höfði þér og men um háls þinn.

10 Son minn, þegar skálkar ginna þig, þá gegn þeim eigi.

11 Þegar þeir segja: "Kom með oss! Leggjumst í launsátur til manndrápa, sitjum án saka um saklausan mann,

12 gleypum þá lifandi eins og Hel _ með húð og hári, eins og þá sem farnir eru til dánarheima.

13 Alls konar dýra muni munum vér eignast, fylla hús vor rændum fjármunum.

14 Þú skalt taka jafnan hlut með oss, einn sjóð skulum vér allir hafa" _

15 son minn, þá haf ekki samleið við þá, halt fæti þínum frá stigum þeirra.

16 Því að fætur þeirra eru skjótir til ills og fljótir til að úthella blóði.

17 Því að til einskis þenja menn út netið í augsýn allra fleygra fugla,

18 og slíkir menn sitja um sitt eigið líf, liggja í launsátri fyrir sjálfum sér.

19 Þannig fer öllum þeim, sem fíknir eru í rangfenginn gróða: fíknin verður þeim að fjörlesti.

20 Spekin kallar hátt á strætunum, lætur rödd sína gjalla á torgunum.

21 Hún hrópar á glaummiklum gatnamótum, við borgarhliðin heldur hún tölur sínar:

22 Hversu lengi ætlið þér, fávísir, að elska fávísi og hinir háðgjörnu að hafa yndi af háði og heimskingjarnir að hata þekkingu?

23 Snúist til umvöndunar minnar, sjá, ég læt anda minn streyma yfir yður, kunngjöri yður orð mín.

24 En af því að þér færðust undan, þá er ég kallaði, og enginn gaf því gaum, þótt ég rétti út höndina,

25 heldur létuð öll mín ráð sem vind um eyrun þjóta og skeyttuð eigi umvöndun minni,

26 þá mun ég hlæja í ógæfu yðar, draga dár að, þegar skelfingin dynur yfir yður,

27 þegar skelfingin dynur yfir yður eins og þrumuveður og ógæfa yðar nálgast eins og fellibylur, þegar neyð og angist dynja yfir yður.

28 Þá munu þeir kalla á mig, en ég mun ekki svara, þeir munu leita mín, en ekki finna mig.

29 Vegna þess að þeir hötuðu þekking og aðhylltust ekki ótta Drottins,

30 skeyttu ekki ráðum mínum og smáðu alla umvöndun mína,

31 þá skulu þeir fá að neyta ávaxtar breytni sinnar og mettast af sínum eigin vélræðum.

32 Því að fráhvarf fávísra drepur þá, og uggleysi heimskingjanna tortímir þeim.

33 En sá sem á mig hlýðir, mun búa óhultur, mun vera öruggur og engri óhamingju kvíða.

Son minn, ef þú veitir orðum mínum viðtöku og geymir boðorð mín hjá þér,

svo að þú ljáir spekinni athygli þína, hneigir hjarta þitt að hyggindum,

já, ef þú kallar á skynsemina og hrópar á hyggindin,

ef þú leitar að þeim sem að silfri og grefst eftir þeim eins og fólgnum fjársjóðum,

þá munt þú skilja, hvað ótti Drottins er, og öðlast þekking á Guði.

Því að Drottinn veitir speki, af munni hans kemur þekking og hyggindi.

Hann geymir hinum ráðvöndu gæfuna, er skjöldur þeirra, sem breyta grandvarlega,

með því að hann vakir yfir stigum réttarins og varðveitir veg sinna guðhræddu.

Þá munt þú og skilja, hvað réttlæti er og réttur og ráðvendni, _ í stuttu máli, sérhverja braut hins góða.

10 Því að speki mun koma í hjarta þitt, og þekking verða sálu þinni yndisleg.

11 Aðgætni mun vernda þig, og hyggindin varðveita þig,

12 til þess að frelsa þig frá vegi hins illa, frá þeim mönnum, sem fara með fals,

13 sem yfirgefa stigu einlægninnar og ganga á vegum myrkursins

14 sem hafa gleði af því að gjöra illt, fagna yfir illsku hrekkjum,

15 sem gjöra vegu sína hlykkjótta og komnir eru út á glapstigu í breytni sinni,

16 til þess að frelsa þig frá léttúðarkonu, frá blíðmálugri konu sem annar á,

17 sem yfirgefið hefir unnusta æsku sinnar og gleymt sáttmála Guðs síns,

18 því að hús hennar hnígur í dauðann, og brautir hennar liggja niður til framliðinna,

19 þeir sem inn til hennar fara, snúa engir aftur, og aldrei komast þeir á lífsins stigu, _

20 til þess að þú gangir á vegi góðra manna og haldir þig á stigum réttlátra.

21 Því að hinir hreinskilnu munu byggja landið, og hinir grandvöru verða eftir í því.

22 En hinir óguðlegu munu upprættir verða úr landinu, og hinum svikulu verða útrýmt þaðan.

Purpose and Theme

The proverbs(A) of Solomon(B) son of David, king of Israel:(C)

for gaining wisdom and instruction;
    for understanding words of insight;
for receiving instruction in prudent behavior,
    doing what is right and just and fair;
for giving prudence to those who are simple,[a](D)
    knowledge and discretion(E) to the young—
let the wise listen and add to their learning,(F)
    and let the discerning get guidance—
for understanding proverbs and parables,(G)
    the sayings and riddles(H) of the wise.[b](I)

The fear of the Lord(J) is the beginning of knowledge,
    but fools[c] despise wisdom(K) and instruction.(L)

Prologue: Exhortations to Embrace Wisdom

Warning Against the Invitation of Sinful Men

Listen, my son,(M) to your father’s(N) instruction
    and do not forsake your mother’s teaching.(O)
They are a garland to grace your head
    and a chain to adorn your neck.(P)

10 My son, if sinful men entice(Q) you,
    do not give in(R) to them.(S)
11 If they say, “Come along with us;
    let’s lie in wait(T) for innocent blood,
    let’s ambush some harmless soul;
12 let’s swallow(U) them alive, like the grave,
    and whole, like those who go down to the pit;(V)
13 we will get all sorts of valuable things
    and fill our houses with plunder;
14 cast lots with us;
    we will all share the loot(W)”—
15 my son, do not go along with them,
    do not set foot(X) on their paths;(Y)
16 for their feet rush into evil,(Z)
    they are swift to shed blood.(AA)
17 How useless to spread a net
    where every bird can see it!
18 These men lie in wait(AB) for their own blood;
    they ambush only themselves!(AC)
19 Such are the paths of all who go after ill-gotten gain;
    it takes away the life of those who get it.(AD)

Wisdom’s Rebuke

20 Out in the open wisdom calls aloud,(AE)
    she raises her voice in the public square;
21 on top of the wall[d] she cries out,
    at the city gate she makes her speech:

22 “How long will you who are simple(AF) love your simple ways?
    How long will mockers delight in mockery
    and fools hate(AG) knowledge?
23 Repent at my rebuke!
    Then I will pour out my thoughts to you,
    I will make known to you my teachings.
24 But since you refuse(AH) to listen when I call(AI)
    and no one pays attention(AJ) when I stretch out my hand,
25 since you disregard all my advice
    and do not accept my rebuke,
26 I in turn will laugh(AK) when disaster(AL) strikes you;
    I will mock(AM) when calamity overtakes you(AN)
27 when calamity overtakes you like a storm,
    when disaster(AO) sweeps over you like a whirlwind,
    when distress and trouble overwhelm you.

28 “Then they will call to me but I will not answer;(AP)
    they will look for me but will not find me,(AQ)
29 since they hated knowledge
    and did not choose to fear the Lord.(AR)
30 Since they would not accept my advice
    and spurned my rebuke,(AS)
31 they will eat the fruit of their ways
    and be filled with the fruit of their schemes.(AT)
32 For the waywardness of the simple will kill them,
    and the complacency of fools will destroy them;(AU)
33 but whoever listens to me will live in safety(AV)
    and be at ease, without fear of harm.”(AW)

Moral Benefits of Wisdom

My son,(AX) if you accept my words
    and store up my commands within you,
turning your ear to wisdom
    and applying your heart to understanding(AY)
indeed, if you call out for insight(AZ)
    and cry aloud for understanding,
and if you look for it as for silver
    and search for it as for hidden treasure,(BA)
then you will understand the fear of the Lord
    and find the knowledge of God.(BB)
For the Lord gives wisdom;(BC)
    from his mouth come knowledge and understanding.(BD)
He holds success in store for the upright,
    he is a shield(BE) to those whose walk is blameless,(BF)
for he guards the course of the just
    and protects the way of his faithful ones.(BG)

Then you will understand(BH) what is right and just
    and fair—every good path.
10 For wisdom will enter your heart,(BI)
    and knowledge will be pleasant to your soul.
11 Discretion will protect you,
    and understanding will guard you.(BJ)

12 Wisdom will save(BK) you from the ways of wicked men,
    from men whose words are perverse,
13 who have left the straight paths
    to walk in dark ways,(BL)
14 who delight in doing wrong
    and rejoice in the perverseness of evil,(BM)
15 whose paths are crooked(BN)
    and who are devious in their ways.(BO)

16 Wisdom will save you also from the adulterous woman,(BP)
    from the wayward woman with her seductive words,
17 who has left the partner of her youth
    and ignored the covenant she made before God.[e](BQ)
18 Surely her house leads down to death
    and her paths to the spirits of the dead.(BR)
19 None who go to her return
    or attain the paths of life.(BS)

20 Thus you will walk in the ways of the good
    and keep to the paths of the righteous.
21 For the upright will live in the land,(BT)
    and the blameless will remain in it;
22 but the wicked(BU) will be cut off from the land,(BV)
    and the unfaithful will be torn from it.(BW)

Footnotes

  1. Proverbs 1:4 The Hebrew word rendered simple in Proverbs denotes a person who is gullible, without moral direction and inclined to evil.
  2. Proverbs 1:6 Or understanding a proverb, namely, a parable, / and the sayings of the wise, their riddles
  3. Proverbs 1:7 The Hebrew words rendered fool in Proverbs, and often elsewhere in the Old Testament, denote a person who is morally deficient.
  4. Proverbs 1:21 Septuagint; Hebrew / at noisy street corners
  5. Proverbs 2:17 Or covenant of her God

16 En hvað snertir samskotin til hinna heilögu, þá skuluð einnig þér fara með þau eins og ég hef fyrirskipað söfnuðunum í Galatíu.

Hvern fyrsta dag vikunnar skal hver yðar leggja í sjóð heima hjá sér það, sem efni leyfa, til þess að ekki verði fyrst farið að efna til samskota, þegar ég kem.

En þegar ég svo kem, mun ég senda þá, sem þér teljið hæfa, með líknargjöf yðar til Jerúsalem, og skrifa með þeim.

En ef betra þykir að ég fari líka, þá geta þeir orðið mér samferða.

Ég mun koma til yðar, er ég hef farið um Makedóníu, því að um Makedóníu legg ég leið mína.

Ég mun ef til vill staldra við hjá yður, eða jafnvel dveljast vetrarlangt, til þess að þér getið búið ferð mína, hvert sem ég þá kann að fara.

Því að nú vil ég ekki sjá yður rétt í svip. Ég vona sem sé, ef Drottinn lofar, að standa við hjá yður nokkra stund.

Ég stend við í Efesus allt til hvítasunnu,

því að mér hafa opnast þar víðar dyr og verkmiklar og andstæðingarnir eru margir.

10 Ef Tímóteus kemur, þá sjáið til þess, að hann geti óttalaust hjá yður verið, því að hann starfar að verki Drottins eins og ég.

11 Þess vegna lítilsvirði enginn hann, greiðið heldur ferð hans í friði, til þess að hann geti komist til mín. Því að ég vænti hans með bræðrunum.

12 En hvað snertir bróður Apollós, þá hef ég mikillega hvatt hann til að verða bræðrunum samferða til yðar. En hann var alls ófáanlegur til að fara nú, en koma mun hann, er hentugleikar hans leyfa.

13 Vakið, standið stöðugir í trúnni, verið karlmannlegir og styrkir.

14 Allt sé hjá yður í kærleika gjört.

15 Um eitt bið ég yður, bræður. Þér vitið að Stefanas og heimili hans er frumgróði Akkeu og að þeir hafa helgað sig þjónustu heilagra.

16 Sýnið slíkum mönnum undirgefni og hverjum þeim er starfar með og leggur á sig erfiði.

17 Ég gleðst yfir návist þeirra Stefanasar, Fortúnatusar og Akkaíkusar, af því að þeir hafa bætt mér upp fjarvist yðar.

18 Þeir hafa bæði glatt mig og yður. Hafið mætur á slíkum mönnum.

19 Söfnuðirnir í Asíu biðja að heilsa yður. Akvílas og Priska ásamt söfnuðinum í húsi þeirra biðja kærlega að heilsa yður í Drottins nafni.

20 Allir bræðurnir biðja að heilsa yður. Heilsið hver öðrum með heilögum kossi.

21 Kveðjan er með eigin hendi minni, Páls.

22 Ef einhver elskar ekki Drottin, hann sé bölvaður. Marana ta!

23 Náðin Drottins Jesú sé með yður.

The Collection for the Lord’s People

16 Now about the collection(A) for the Lord’s people:(B) Do what I told the Galatian(C) churches to do. On the first day of every week,(D) each one of you should set aside a sum of money in keeping with your income, saving it up, so that when I come no collections will have to be made.(E) Then, when I arrive, I will give letters of introduction to the men you approve(F) and send them with your gift to Jerusalem. If it seems advisable for me to go also, they will accompany me.

Personal Requests

After I go through Macedonia, I will come to you(G)—for I will be going through Macedonia.(H) Perhaps I will stay with you for a while, or even spend the winter, so that you can help me on my journey,(I) wherever I go. For I do not want to see you now and make only a passing visit; I hope to spend some time with you, if the Lord permits.(J) But I will stay on at Ephesus(K) until Pentecost,(L) because a great door for effective work has opened to me,(M) and there are many who oppose me.

10 When Timothy(N) comes, see to it that he has nothing to fear while he is with you, for he is carrying on the work of the Lord,(O) just as I am. 11 No one, then, should treat him with contempt.(P) Send him on his way(Q) in peace(R) so that he may return to me. I am expecting him along with the brothers.

12 Now about our brother Apollos:(S) I strongly urged him to go to you with the brothers. He was quite unwilling to go now, but he will go when he has the opportunity.

13 Be on your guard; stand firm(T) in the faith; be courageous; be strong.(U) 14 Do everything in love.(V)

15 You know that the household of Stephanas(W) were the first converts(X) in Achaia,(Y) and they have devoted themselves to the service(Z) of the Lord’s people.(AA) I urge you, brothers and sisters, 16 to submit(AB) to such people and to everyone who joins in the work and labors at it. 17 I was glad when Stephanas, Fortunatus and Achaicus arrived, because they have supplied what was lacking from you.(AC) 18 For they refreshed(AD) my spirit and yours also. Such men deserve recognition.(AE)

Final Greetings

19 The churches in the province of Asia(AF) send you greetings. Aquila and Priscilla[a](AG) greet you warmly in the Lord, and so does the church that meets at their house.(AH) 20 All the brothers and sisters here send you greetings. Greet one another with a holy kiss.(AI)

21 I, Paul, write this greeting in my own hand.(AJ)

22 If anyone does not love the Lord,(AK) let that person be cursed!(AL) Come, Lord[b]!(AM)

23 The grace of the Lord Jesus be with you.(AN)

24 My love to all of you in Christ Jesus. Amen.[c]

Footnotes

  1. 1 Corinthians 16:19 Greek Prisca, a variant of Priscilla
  2. 1 Corinthians 16:22 The Greek for Come, Lord reproduces an Aramaic expression (Marana tha) used by early Christians.
  3. 1 Corinthians 16:24 Some manuscripts do not have Amen.