Sáng Thế 35-37

Bản Dịch 2011

Gia-cốp Trở Lại Bê-tên

35 Ðức Chúa Trời phán với Gia-cốp, “Hãy đứng dậy, đi lên Bê-tên và định cư tại đó. Hãy xây một bàn thờ để thờ phượng Ðức Chúa Trời, Ðấng đã hiện ra với ngươi khi ngươi chạy trốn khỏi Ê-sau anh ngươi.”

² Gia-cốp nói với gia đình ông và mọi người thuộc về ông, “Hãy dẹp bỏ các tượng thần dân ngoại ở giữa các người. Hãy thanh tẩy sạch sẽ, và mặc y phục sạch vào. ³ Sau đó hãy đến; chúng ta hãy đi lên Bê-tên để cha có thể xây một bàn thờ cho Ðức Chúa Trời tại đó. Ngài là Ðấng đã đáp lời cha trong ngày cha gặp gian truân và luôn ở với cha bất cứ nơi nào cha đặt chân đến.” ⁴ Vậy họ trao cho Gia-cốp tất cả các tượng thần dân ngoại họ có, và những vòng trang sức đeo nơi tai họ. Gia-cốp chôn tất cả những thứ đó dưới gốc cây sồi gần Si-chem.

⁵ Khi họ lên đường, Ðức Chúa Trời giáng một cơn kinh hãi xuống các thành xung quanh họ, nên không ai dám đuổi theo các con của Gia-cốp. ⁶ Gia-cốp và đoàn người đi với ông đến Lu-xơ, cũng gọi là Bê-tên, trong xứ Ca-na-an. ⁷ Tại đó ông dựng một bàn thờ và gọi nơi đó là Ên Bê-tên,^[a] vì nơi đó Ðức Chúa Trời đã bày tỏ chính Ngài cho ông khi ông trốn khỏi Ê-sau anh ông. ⁸ Bấy giờ Ðê-bô-ra bà vú của Rê-be-ca qua đời. Bà được chôn bên gốc cây sồi tại Si-chem, vì thế chỗ đó được gọi là Cây Sồi Than Khóc.

⁹ Ðức Chúa Trời lại hiện ra với Gia-cốp khi ông từ xứ Pa-đan A-ram trở về. Ngài ban phước cho ông. ¹⁰ Ðức Chúa Trời phán với ông, “Tên ngươi là Gia-cốp, nhưng ngươi sẽ không được gọi là Gia-cốp nữa; từ nay tên ngươi sẽ là I-sơ-ra-ên.” Vì thế ông được gọi là I-sơ-ra-ên. ¹¹ Ðức Chúa Trời phán với ông, “Ta là Ðức Chúa Trời Toàn Năng.^[b] Hãy sinh sôi nảy nở thật nhiều, để một quốc gia và một cộng đồng của nhiều quốc gia sẽ ra từ ngươi, và các vua sẽ ra từ ngươi. ¹² Ta sẽ ban cho ngươi xứ Ta đã ban cho Áp-ra-ham và I-sác. Ta sẽ ban xứ ấy cho dòng dõi ngươi sinh ra sau này.” ¹³ Sau đó Ðức Chúa Trời từ nơi ấy, tức từ chỗ Ngài đã phán với ông, ngự lên. ¹⁴ Gia-cốp dựng một trụ đá nơi Ngài đã phán với ông. Ông đổ rượu lên trụ để dâng làm của lễ; sau đó ông đổ dầu lên trụ để biến trụ đá ấy ra thánh. ¹⁵ Gia-cốp gọi nơi Ðức Chúa Trời đã phán với ông là Bê-tên.

Bên-gia-min Ra Ðời và Ra-chên Qua Ðời

¹⁶ Sau đó họ rời Bê-tên ra đi. Khi họ còn cách Ép-rát không bao xa thì Ra-chên đến ngày sinh con, nhưng bà sinh khó. ¹⁷ Trong lúc bà đang đau đớn vì khó sinh, bà mụ nói, “Xin bà đừng sợ, vì bà sắp có một con trai nữa.” ¹⁸ Khi sắp tắt hơi, vì bà đang hấp hối, bà đặt tên nó là Bên Ô-ni,^[c] nhưng cha nó gọi nó là Bên-gia-min.^{[d] 19} Ra-chên qua đời và được chôn bên đường đi đến Ép-rát hay Bết-lê-hem. ²⁰ Gia-cốp dựng một bia đá nơi mộ bà, đó là bia đá của mộ Ra-chên. Bia đá ấy vẫn còn đó đến ngày nay. ²¹ I-sơ-ra-ên tiếp tục cuộc hành trình, và khi qua khỏi Tháp Ê-đe một khoảng thì ông dựng lều.

²² Trong thời gian I-sơ-ra-ên cư ngụ trong xứ ấy, Ru-bên đã đến và nằm với Bin-ha, vợ hầu của cha chàng, và người ta báo cho I-sơ-ra-ên hay việc đó.

Các Con của Gia-cốp

(1 Sử 2:1-2)

Ðây là mười hai con trai của Gia-cốp: ²³ Các con trai do Lê-a sinh là Ru-bên con đầu lòng của Gia-cốp, Si-mê-ôn, Lê-vi, Giu-đa, I-sa-ca, và Xê-bu-lun. ²⁴ Các con trai của Ra-chên là Giô-sép và Bên-gia-min. ²⁵ Các con trai của Bin-ha nữ tỳ của Ra-chên là Ðan và Náp-ta-li. ²⁶ Các con trai của Xinh-pa nữ tỳ của Lê-a là Gát và A-se. Ðó là các con trai của Gia-cốp, những đứa con ông sinh được khi còn ở Pa-đan A-ram.

I-sác Qua đời

²⁷ Gia-cốp đến thăm cha ông là I-sác tại Mam-rê, trong vùng Ki-ri-át Ạc-ba, tức là Hếp-rôn, nơi Áp-ra-ham và I-sác sống như những kiều dân. ²⁸ I-sác hưởng thọ một trăm tám mươi tuổi. ²⁹ I-sác trút hơi thở cuối cùng, qua đời, và được quy về với tổ tiên ông trong lúc tuổi đã cao. Ông hưởng trọn tuổi thọ của ông. Các con ông là Ê-sau và Gia-cốp mai táng ông.

Gia Ðình của Ê-sau Di Cư

36 Ðây là gia đình của Ê-sau, tức là Ê-đôm. ² Ê-sau cưới các thiếu nữ Ca-na-an làm vợ: A-đa con gái của Ê-lôn người Hít-ti, Ô-hô-li-ba-ma con gái của A-na cháu của Xi-bê-ôn người Hi-vi, ³ và Ba-sê-mát con gái của Ích-ma-ên, em gái của Nê-ba-giốt. ⁴ A-đa sinh Ê-li-pha cho Ê-sau, Ba-sê-mát sinh Rê-u-ên, ⁵ còn Ô-hô-li-ba-ma sinh Giê-úc, Gia-lam, Cô-ra. Ðó là các con trai của Ê-sau, do các vợ ông sinh cho ông trong xứ Ca-na-an.

⁶ Ê-sau dẫn các vợ, các con trai, các con gái, và mọi người trong gia đình ông, cùng tất cả đàn súc vật, gia súc, và tất cả của cải ông đã gây dựng được trong xứ Ca-na-an đến một xứ khác, cách xa Gia-cốp em ông. ⁷ Vì tài sản của họ quá nhiều, không thể sống chung với nhau được. Xứ họ đang sống không thể cung cấp đủ đồng cỏ cho các đàn súc vật của họ. ⁸ Vậy Ê-sau định cư trên miền đồi núi của vùng Sê-i-rơ. Ê-sau tức là Ê-đôm.

Dòng Dõi của Ê-sau

(1 Sử 1:35-37)

⁹ Sau đây là dòng dõi của Ê-sau, tổ phụ người Ê-đôm, ở miền đồi núi vùng Sê-i-rơ. ¹⁰ Ðây là tên các con trai của Ê-sau: Ê-li-pha con của bà A-đa vợ Ê-sau; Rê-u-ên con của bà Ba-sê-mát vợ Ê-sau.

¹¹ Các con trai của Ê-li-pha là Tê-man, Ô-ma, Xê-phô, Ga-tam, và Kê-na. ¹² Tim-ma vợ hầu của Ê-li-pha con trai Ê-sau sinh A-ma-léc cho Ê-li-pha. Ðó là các cháu nội của bà A-đa vợ Ê-sau.

¹³ Ðây là các con trai của Rê-u-ên: Na-hát, Xê-ra, Sam-ma, và Mít-xa. Ðó là các cháu nội của bà Ba-sê-mát vợ Ê-sau.

¹⁴ Ðây là các con trai của bà Ô-hô-li-ba-ma vợ Ê-sau, con gái của A-na, cháu ngoại của Xi-bê-ôn. Bà sinh cho Ê-sau: Giê-úc, Gia-lam, và Cô-ra.

Các Tộc Trưởng Dân Ê-đôm

¹⁵ Ðây là các tộc trưởng của con cháu Ê-sau: Các con trai của Ê-li-pha con đầu lòng của Ê-sau là Tộc Trưởng Tê-man, Tộc Trưởng Ô-ma, Tộc Trưởng Xê-phô, Tộc Trưởng Kê-na, ¹⁶ Tộc Trưởng Cô-ra, Tộc Trưởng Ga-tam,^[e] và Tộc Trưởng A-ma-léc. Ðó là các tộc trưởng ra từ Ê-li-pha trong xứ Ê-đôm. Những tộc trưởng ấy là con cháu của bà A-đa.

¹⁷ Ðây là các con trai của Rê-u-ên con trai Ê-sau: Tộc Trưởng Na-hát, Tộc Trưởng Xê-ra, Tộc Trưởng Sam-ma, và Tộc Trưởng Mít-xa. Ðó là các tộc trưởng ra từ Rê-u-ên trong xứ Ê-đôm. Những tộc trưởng ấy là con cháu của bà Ba-sê-mát vợ Ê-sau.

¹⁸ Ðây là các con trai của Ô-hô-li-ba-ma vợ Ê-sau: Tộc Trưởng Giê-úc, Tộc Trưởng Gia-lam, và Tộc Trưởng Cô-ra. Ðó là những tộc trưởng do Ô-hô-li-ba-ma vợ Ê-sau, con gái của A-na, sinh ra.

¹⁹ Ðó là các con trai của Ê-sau, tức Ê-đôm, và đó là những tộc trưởng của họ.

Dòng Dõi của Sê-i-rơ Người Hô-ri

(1 Sử 1:38-42)

²⁰ Ðây là các con trai của Sê-i-rơ người Hô-ri, dân ở địa phương đó: Lô-tan, Sô-banh, Xi-bê-ôn, A-na, ²¹ Ði-sôn, Ê-xe, và Ði-san. Ðó là các con trai của Sê-i-rơ. Họ là các tộc trưởng của người Hô-ri trong xứ Ê-đôm.

²² Các con trai của Lô-tan là Hô-ri và Hê-man; em gái của Lô-tan là Tim-na.

²³ Ðây là các con trai của Sô-banh: Anh-van, Ma-na-hát, Ê-banh, Sê-phô, và Ô-nam.

²⁴ Ðây là các con trai của Xi-bê-ôn: Ai-gia và A-na. A-na là người đã tìm ra các suối nước nóng trong đồng hoang khi chăn lừa cho cha ông là Xi-bê-ôn.

²⁵ Ðây là các con của A-na: Ði-sôn và Ô-hô-li-ba-ma. Ô-hô-li-ba-ma là con gái của A-na.

²⁶ Ðây là các con trai của Ði-sôn: Hem-đan, Ếch-ban, Ít-ran, và Kê-ran.

²⁷ Ðây là các con trai của Ê-xe: Bin-han, Xa-a-van, và A-can.

²⁸ Ðây là các con trai của Ði-san: U-xơ và A-ran.

²⁹ Ðây là các tộc trưởng của dân Hô-ri: Tộc Trưởng Lô-tan, Tộc Trưởng Sô-banh, Tộc Trưởng Xi-bê-ôn, Tộc Trưởng A-na, ³⁰ Tộc Trưởng Ði-sôn, Tộc Trưởng Ê-xe, và Tộc Trưởng Ði-san. Ðó là các tộc trưởng của người Hô-ri, theo từng thị tộc của họ, trong xứ Sê-i-rơ.

Các Vua Ê-đôm

(1 Sử 1:43-50)

³¹ Ðây là các vua trị vì trong xứ Ê-đôm, trước khi có một vua nào trị vì trên các con cái I-sơ-ra-ên:

³² Bê-la con trai Bê-ô trị vì ở Ê-đôm. Kinh đô của ông là Ðin-ha-ba.

³³ Bê-la băng hà, Giô-báp con trai Xê-ra ở Bô-ra lên ngai kế vị.

³⁴ Giô-báp băng hà, Hu-sam, quê ở xứ Tê-man, lên ngai kế vị.

³⁵ Hu-sam băng hà, Ha-đát con trai Bê-đát lên ngai kế vị. Vua Ha-đát đánh bại quân Mi-đi-an trong một cánh đồng ở Mô-áp. Kinh đô của ông là A-vít.

³⁶ Ha-đát băng hà, Sam-la quê ở Mách-rê-ca lên ngai kế vị.

³⁷ Sam-la băng hà, Sa-un quê ở Rê-hô-bốt, một địa danh bên bờ sông, lên ngai kế vị.

³⁸ Sa-un băng hà, Ba-anh Ha-nan con trai Ách-bơ lên ngai kế vị.

³⁹ Ba-anh Ha-nan con trai Ách-bơ băng hà, Ha-đa lên ngai kế vị. Kinh đô của ông là Pa-u. Vợ ông tên là Mê-hê-ta-bên, con gái của Mát-rết, cháu ngoại của Mê Xa-háp.

Kể Thêm Các Tộc Trưởng Ê-đôm

(1 Sử 1:51-54)

⁴⁰ Ðây là tên các tộc trưởng ra từ Ê-sau, theo gia tộc và địa phương mang danh họ: Tộc Trưởng Tim-na, Tộc Trưởng Anh-va, Tộc Trưởng Giê-thết, ⁴¹ Tộc Trưởng Ô-hô-li-ba-ma, Tộc Trưởng Ê-la, Tộc Trưởng Pi-nôn, ⁴² Tộc Trưởng Kê-na, Tộc Trưởng Tê-man, Tộc Trưởng Míp-xa, ⁴³ Tộc Trưởng Mạc-đi-ên, và Tộc Trưởng I-ram.

Ðó là các tộc trưởng của người Ê-đôm, theo nơi họ cư trú trong xứ thuộc quyền sở hữu của họ. Ê-sau là tổ phụ của người Ê-đôm.

Giô-sép Bị Các Anh Không Ưa

37 Gia-cốp ở trong xứ Ca-na-an, nơi cha ông đã kiều ngụ như một kiều dân.

² Ðây là chuyện về gia đình của Gia-cốp. Khi Giô-sép được mười bảy tuổi, chàng đi chăn bầy với các anh. Chàng đi theo phụ^[f] các anh mình là các con bà Bin-ha và bà Xinh-pa, hai vợ của cha chàng. Giô-sép mách cho cha chàng hay những chuyện xấu của các anh chàng.

³ I-sơ-ra-ên thương Giô-sép hơn tất cả các con trai ông, vì chàng là con muộn sinh ra trong lúc ông đã già. Ông may cho chàng một chiếc áo choàng dài tay có nhiều màu. ⁴ Các anh chàng thấy chàng được cha thương yêu hơn tất cả các anh em, họ ghét chàng và không thể nói chuyện tử tế với chàng.

Giấc Chiêm Bao của Giô-sép

⁵ Giô-sép thấy chiêm bao, rồi kể lại cho các anh nghe. Họ lại càng ghét chàng hơn, ⁶ vì chàng kể rằng, “Xin các anh nghe điềm chiêm bao em đã thấy: ⁷ Chúng ta đang cùng nhau bó lúa ngoài đồng, và nầy, bó lúa của em trỗi dậy và đứng thẳng lên, còn bó lúa của các anh đang ở xung quanh lại sấp mình xuống trước bó lúa của em.”

⁸ Các anh chàng bảo, “Bộ mày sẽ trị vì trên chúng tao hả? Mày sẽ cầm quyền trên chúng tao sao?” Họ càng ghét chàng hơn, vì những điềm chiêm bao chàng thấy và vì những lời chàng nói.

⁹ Giô-sép lại thấy chiêm bao nữa. Chàng thuật lại cho các anh rằng, “Nầy, em thấy một giấc chiêm bao nữa. Lần nầy em thấy mặt trời, mặt trăng, và mười một ngôi sao đều sấp mình xuống trước mặt em.” ¹⁰ Chàng kể lại điềm chiêm bao đó cho cha chàng và các anh chàng nghe. Cha chàng quở trách chàng và nói, “Ðiềm chiêm bao con thấy đó có ý nghĩa gì? Chẳng lẽ cha, mẹ con, và các anh em con sẽ đến sấp mình xuống đất trước mặt con sao?” ¹¹ Các anh chàng càng ghét chàng hơn, còn cha chàng thì ghi nhớ điều ấy.

Giô-sép Bị Các Anh Bán

¹² Bấy giờ các anh chàng đi chăn bầy của cha họ tại Si-chem. ¹³ I-sơ-ra-ên nói với Giô-sép, “Các anh con đang chăn bầy ở Si-chem phải không? Lại đây, cha muốn sai con đi thăm họ.”

Chàng đáp, “Dạ có con đây.”

¹⁴ I-sơ-ra-ên bảo, “Con hãy đi, xem các anh con có mạnh khỏe không, các bầy chiên và dê như thế nào, rồi về báo cho cha hay.” Vậy ông sai chàng rời khỏi Thung Lũng Hếp-rôn, và chàng đi đến Si-chem. ¹⁵ Ðang lúc chàng đi lang thang tìm họ trong đồng, một người gặp chàng và hỏi, “Cậu tìm gì thế?”

¹⁶ Chàng đáp, “Cháu đang tìm các anh cháu. Xin bác làm ơn chỉ cho cháu biết các anh cháu đang chăn bầy ở đâu?”

¹⁷ Người ấy đáp, “Các anh cậu trước có ở đây, nhưng giờ đã đi rồi. Tôi có nghe họ nói, ‘Chúng ta hãy đến Ðô-than.’” Vậy Giô-sép tiếp tục đi tìm các anh chàng và tìm được họ ở Ðô-than.

¹⁸ Khi các anh chàng thấy chàng từ xa, trước khi chàng đến gần họ, họ đã bàn mưu với nhau để giết chàng. ¹⁹ Họ bảo nhau, “Kìa, thằng nằm mộng đang đến kia. ²⁰ Bây giờ hãy đến, chúng ta hãy giết nó và vứt xác nó xuống hố, rồi chúng ta nói rằng thú dữ đã vồ ăn nó rồi, để xem các điềm chiêm bao của nó sẽ ra sao.”

²¹ Khi Ru-bên nghe những lời đó, ông muốn cứu chàng khỏi tay họ nên nói, “Ðừng giết nó.” ²² Ru-bên bảo họ, “Chúng ta đừng làm đổ máu, nhưng hãy quăng nó vào cái hố nầy trong đồng hoang. Chúng ta đừng tra tay trên mình nó.” Ông nói thế vì có ý muốn giải thoát chàng khỏi tay họ và mang chàng về cho cha mình.

²³ Vậy khi Giô-sép vừa đến chỗ các anh chàng, họ liền lột chiếc áo choàng của chàng ra, tức chiếc áo choàng dài tay có nhiều màu sắc chàng đang mặc. ²⁴ Ðoạn họ bắt chàng và quăng chàng xuống hố. Cũng may là hố ấy khô và không có nước. ²⁵ Sau đó họ ngồi xuống ăn. Khi ngước lên, họ thấy một đoàn người Ích-ma-ên đang cỡi lạc đà từ Ghi-lê-át đi đến; trên lưng các lạc đà ấy chở đầy những hương liệu, nhũ hương, và mộc dược để mang xuống Ai-cập. ²⁶ Giu-đa bèn nói với các anh em ông, “Nếu chúng ta giết em mình và giấu máu nó thì có lợi gì chăng? ²⁷ Nào, chúng ta hãy bán nó cho người Ích-ma-ên và đừng tra tay trên mình nó, vì dù sao nó cũng là em chúng ta, cùng máu mủ ruột thịt với chúng ta.” Các anh em ông nghe theo ý kiến của ông.

²⁸ Khi những lái buôn Mi-đi-an đi qua, các anh của Giô-sép kéo chàng lên khỏi hố. Họ đem chàng lên và bán chàng cho những người Ích-ma-ên với giá hai mươi miếng bạc. Những người ấy bắt Giô-sép và mang xuống Ai-cập. ²⁹ Khi Ru-bên trở lại hố và không thấy Giô-sép trong hố nữa, ông xé rách áo ông. ³⁰ Rồi ông trở lại chỗ các em ông và nói, “Ðứa trẻ không còn nữa, thì tôi, tôi biết phải đi đâu đây?”

³¹ Vậy họ lấy chiếc áo choàng dài tay có nhiều màu sắc của Giô-sép, giết một con dê con, và nhúng áo ấy trong máu. ³² Sau đó họ gởi người mang chiếc áo choàng dài tay có nhiều màu sắc ấy về cho cha họ và nói, “Chúng con đã tìm thấy vật nầy. Không biết cha có thể nhận ra đây là chiếc áo choàng của con trai cha không?”

³³ Ông nhận ra áo ấy và nói, “Chiếc áo choàng của con trai tôi đây mà. Chắc thú dữ đã vồ ăn nó rồi. Giô-sép chắc đã bị thú dữ xé xác rồi.” ³⁴ Ðoạn ông xé rách áo ông đang mặc, rồi quấn vải thô ngang hông, và để tang cho con trai ông lâu ngày. ³⁵ Tất cả các con trai và con gái ông đến an ủi ông, nhưng ông không chịu nghe ai an ủi, mà ông còn nói, “Tôi để tang cho con trai tôi đến khi tôi xuống âm phủ gặp nó.” Cha chàng đã khóc thương chàng như vậy.

³⁶ Trong khi đó những người Mi-đi-an đem chàng đến Ai-cập và bán chàng cho Pô-ti-pha, một vị quan trong triều đình của Pha-ra-ôn; quan ấy là người chỉ huy quân thị vệ.