Font Size
Sáng Thế 30-31
Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version
Sáng Thế 30-31
Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version
30 Ra-chên thấy mình không sinh con được cho Gia-cốp thì ganh tức với chị là Lê-a. Nàng bảo Gia-cốp, “Cho em sinh con nếu không em chết!”
2 Gia-cốp nổi giận cùng nàng và đáp, “Em tưởng anh là Trời hay sao mà làm được chuyện ấy? Ngài là Đấng làm cho em không sinh con được.”
3 Nên Ra-chên bảo, “Thôi, con nữ tì em là Bi-la đây, anh hãy đến với nó để nó sinh con giùm em [a]. Như thế để em có con nối dòng.”
4 Vậy Ra-chên trao Bi-la, nữ tì của mình, cho Gia-cốp làm vợ. Ông ăn nằm với nàng. 5 Nàng mang thai sinh ra một trai cho Gia-cốp.
6 Ra-chên bảo, “Thượng Đế nhận thấy tôi vô tội. Ngài đã nghe lời khẩn cầu tôi và cho tôi một trai,” nên nàng đặt tên nó là Đan [b].
7 Bi-la mang thai nữa và sinh ra đứa trai thứ nhì cho Gia-cốp. 8 Ra-chên bảo, “Tôi đã tranh giành với chị tôi và thắng.” Cho nên nàng đặt tên nó là Nép-ta-li [c].
9 Lê-a thấy mình không sinh con thêm nữa, nên đưa nữ tì là Xinh-ba cho Gia-cốp làm vợ. 10 Khi Xinh-ba sinh con trai 11 Lê-a nói, “Tôi rất may mắn,” nên nàng đặt tên nó là Gát [d]. 12 Xinh-ba sinh thêm một con trai nữa. 13 Lê-a bảo, “Tôi rất sung sướng! Bây giờ mọi người đàn bà sẽ cho tôi là hạnh phúc.” Vì vậy, nàng đặt tên nó là A-se [e].
14 Trong mùa gặt lúa mì, Ru-bên đi ra đồng lượm được những củ ngải sâm [f] mang về cho mẹ mình là Lê-a. Nhưng Ra-chên bảo Lê-a, “Chị làm ơn cho em xin củ ngải sâm con chị mang về đó.”
15 Lê-a đáp, “Dì đã cướp chồng tôi mà bây giờ còn đòi lấy luôn củ ngải sâm của con tôi nữa sao?”
Nhưng Ra-chên đáp, “Nếu chị cho em mấy củ ngải sâm của con chị thì đêm nay chị có thể ngủ với Gia-cốp.”
16 Chiều tối đó khi Gia-cốp từ đồng về, Lê-a đi ra đón và nói, “Anh phải đến với em đêm nay vì em đã trả giá bằng các củ ngải sâm của con em rồi.” Cho nên Gia-cốp đến với nàng đêm ấy.
17 Thượng Đế đáp lời khẩn nguyện của Lê-a, nên nàng thụ thai nữa và sinh ra con trai thứ năm. 18 Nàng nói, “Thượng Đế đã trả công cho tôi, vì tôi đã trao đứa nữ tì cho chồng tôi.” Nên nàng đặt tên nó là Y-xa-ca [g].
19 Lê-a lại thụ thai và sinh ra con trai thứ sáu. 20 Nàng bảo, “Thượng Đế đã ban cho tôi một món quà quí giá. Bây giờ Gia-cốp sẽ nể tôi vì tôi đã sinh cho chàng sáu con trai,” cho nên nàng đặt tên nó là Xê-bu-lôn [h].
21 Sau đó Lê-a sinh ra một con gái đặt tên là Đi-na.
22 Rồi Thượng Đế nhớ lại Ra-chên, đáp lời khẩn nguyện của nàng và cho nàng sinh sản. 23 Khi nàng thụ thai và sinh ra một trai nàng bảo, “CHÚA đã cất bỏ sự sỉ nhục cho tôi,” 24 nên nàng đặt tên nó là Giô-xép [i]. Ra-chên bảo, “Tôi mong CHÚA ban cho tôi thêm một con nữa.”
Gia-cốp gạt La-ban
25 Sau khi Giô-xép ra đời, Gia-cốp bảo La-ban, “Xin cậu cho cháu trở về gia đình và xứ sở của cháu. 26 Xin trao lại vợ con của cháu để cháu ra đi. Cháu đã làm việc cho cậu để có được vợ con. Cậu cũng biết cháu phục vụ cậu hết lòng.”
27 La-ban trả lời, “Nếu cậu đã làm cháu vừa lòng thì hãy ở lại. Cậu biết [j] là CHÚA đã ban phước cho cậu nhiều nhờ cháu. 28 Bây giờ hãy cho cậu biết phải trả cháu bao nhiêu.”
29 Gia-cốp đáp, “Cậu biết cháu đã phục vụ cậu hết lòng cho nên bầy gia súc của cậu đã gia tăng nhiều trong thời gian được cháu chăm sóc. 30 Trước khi cháu đến, cậu chẳng có bao nhiêu, nhưng nay cậu có rất nhiều. Mỗi khi cháu giúp gì cho cậu thì CHÚA ban phước cho cậu. Nhưng bao giờ thì cháu mới giúp được cho gia đình mình?”
31 La-ban hỏi, “Vậy cậu phải cho cháu cái gì?”
Gia-cốp đáp, “Cháu không cần cậu cho gì cả. Cậu chỉ cần làm điều nầy thì cháu sẽ trở về chăn bầy gia súc của cậu. 32 Hôm nay, xin cho phép cháu đi xem các bầy gia súc của cậu. Hễ con chiên nào lấm chấm, có đốm, hay đen tuyền, hoặc những con dê nào lấm chấm, có đốm thì cháu xin. Đó là thù lao của cháu. 33 Trong tương lai cậu sẽ rất dễ thấy cháu có lương thiện hay không. Khi cậu soát các bầy gia súc của cháu mà thấy con nào không có lấm chấm, có đốm, hay chiên con nào không phải đen tuyền là cậu biết ngay cháu đã ăn cắp!”
34 La-ban đáp, “Đồng ý! Chúng ta sẽ làm theo như cháu yêu cầu.” 35 Nhưng hôm đó La-ban để riêng tất cả các con dê đực lấm chấm và có đốm, các con dê cái lấm chấm, có đốm (tức những con có đốm trắng) cùng các con chiên đen tuyền. Ông bảo các con trai mình canh giữ các con ấy. 36 Rồi ông mang cả đoàn gia súc đó đến một nơi xa khỏi Gia-cốp khoảng ba ngày đường. Gia-cốp chăn các gia súc còn lại.
37 Gia-cốp chặt các cành cây bạch dương, cây hạnh nhân và cây bồ đào, đem lột vỏ ngoài để lộ ruột có sọc trắng ra. 38 Rồi ông đặt các nhánh cây ấy trước mặt các gia súc chỗ máng uống nước. Khi đến uống nước thì chúng nó giao hợp ở đó. 39 Các gia súc giao hợp nhau trước các nhánh cây có sọc trắng cho nên những con sinh ra đều có sọc, có đốm và lấm chấm.
40 Gia-cốp để riêng các gia súc mới đẻ khỏi các con khác và cho chúng nó đối diện các gia súc có sọc hay đen trong bầy của La-ban. Gia-cốp để các gia súc đó riêng khỏi các gia súc của La-ban. 41 Khi các gia súc mạnh khỏe trong bầy giao hợp nhau thì Gia-cốp để các nhánh cây đã lột vỏ trước mắt chúng, để chúng giao hợp nhau gần các nhánh cây. 42 Nhưng khi các gia súc ốm yếu giao hợp nhau thì Gia-cốp không để các nhánh cây ở đó. Cho nên những con sinh ra từ các gia súc ốm yếu thì thuộc về La-ban, những con sinh ra từ các gia súc mạnh khoẻ thì thuộc Gia-cốp. 43 Nhờ vậy mà Gia-cốp trở nên giàu có. Ông có rất nhiều bầy gia súc, đông tôi trai tớ gái, lạc đà và lừa.
Gia-cốp chạy trốn
31 Một hôm Gia-cốp nghe lén các con trai La-ban nói chuyện nhau rằng, “Gia-cốp đoạt hết tài sản của cha chúng ta và nhờ đó mà nó trở nên giàu có.” 2 Gia-cốp cũng để ý thấy La-ban không thân thiện với mình như trước nữa. 3 CHÚA bảo Gia-cốp, “Con hãy đi trở về xứ tổ tiên con, nơi con sinh ra. Ta sẽ ở cùng con.”
4 Nên Gia-cốp bảo Ra-chên và Lê-a gặp mình ở ngoài đồng, nơi ông chăn bầy. 5 Ông bảo họ, “Anh thấy cha các em không còn thân thiện với anh như trước nữa, nhưng Thượng Đế vẫn phù hộ anh. 6 Hai em biết anh đã phục vụ cha các em hết lòng, 7 thế mà ông ấy đã thay đổi tiền công của anh mười lần. Nhưng Thượng Đế không cho phép ông ta hại anh.”
8 Khi La-ban bảo, “Anh hãy bắt những gia súc có đốm để làm thù lao,” thì những gia súc sinh ra đều có đốm. Nhưng khi ông ta bảo, “Anh hãy bắt những gia súc có sọc để thay tiền công,” thì các gia súc sinh ra đều có sọc. 9 Như thế Thượng Đế đã bắt các gia súc của cha các em đưa cho anh.
10 Trong mùa các gia súc giao hợp, anh nằm chiêm bao thấy các con dê đực giao hợp đều có sọc, có đốm và có vết. 11 Thiên sứ của Thượng Đế nói với anh trong mộng rằng, “Gia-cốp ơi!”
Anh trả lời, “Dạ con đây!”
12 Thiên sứ bảo, “Xem đây! Chỉ có các con dê đực có sọc, có đốm và có vết đang giao hợp mà thôi. Ta đã thấy những chuyện không tốt La-ban làm cho con. 13 Ta là Thượng Đế đã hiện ra cùng con tại Bê-tên nơi con đã đổ dầu ô-liu lên tảng đá mà con đã dựng ngược đầu lên, và là nơi con khấn hứa cùng ta. Bây giờ ta muốn con rời nơi đây, trở về nơi chôn nhau cắt rốn của con.”
14 Ra-chên và Lê-a trả lời, “Nếu chúng em ở lại đây, chúng em sẽ chẳng nhận được gì trong nhà cả. 15 Cha chúng em đã đối với chúng em như người dưng. Cha chúng em đã bán đứng chúng em, rồi xài hết tiền anh trả cho ông ấy. 16 Cho nên Thượng Đế đã lấy hết tài sản của cha chúng em cho nên bây giờ tài sản đó thuộc chúng ta và con cháu chúng ta. Vậy anh cứ việc làm theo điều Thượng Đế dặn bảo.”
17 Thế rồi Gia-cốp đỡ các vợ con lên lưng lạc đà, 18 và lên đường về với Y-sác, cha mình trong xứ Ca-na-an. Gia-cốp cho các bầy gia súc của mình đi trước. Ông mang theo tất cả những gì ông tạo ra được trong khi sống ở vùng Tây Bắc Mê-sô-bô-ta-mi.
19 Trong khi La-ban bận đi hớt lông chiên thì Ra-chên ăn cắp những tượng chạm của cha mình.
20 Gia-cốp phỉnh La-ban người A-ram không cho ông biết mình ra đi. 21 Gia-cốp và gia đình vội vàng ra đi, băng qua sông Ơ-phơ-rát và đi về hướng núi Ghi-lê-át.
22 Ba ngày sau La-ban hay tin Gia-cốp đã bỏ trốn, 23 liền tập họp gia nhân lại đuổi theo. Sau bảy ngày thì đuổi kịp họ trong vùng núi Ghi-lê-át. 24 Đêm ấy Thượng Đế hiện ra cùng La-ban người A-ram trong chiêm bao dặn rằng, “Con hãy cẩn thận! Dù lời lành hay dữ chớ nói gì đụng đến Gia-cốp hết.”
Lục soát tìm tượng chạm
25 Vậy La-ban đuổi kịp Gia-cốp. Lúc đó Gia-cốp đang dựng trại trong vùng núi, còn La-ban và gia nhân đóng trại trong núi Ghi-lê-át.
26 La-ban hỏi Gia-cốp, “Cháu làm chuyện gì vậy? Cháu gạt cậu, mang các con gái cậu đi như thể tù binh. 27 Tại sao cháu phỉnh cậu mà lén ra đi như vậy? Sao không cho cậu hay để cậu vui mừng tiễn cháu ra đi có đờn hát, trống cơm và đờn cầm? 28 Cháu cũng không cho cậu có dịp hôn từ giã các cháu và con gái của cậu nữa. Cháu làm chuyện nầy thật quá ngu xuẩn! 29 Cậu có quyền hại cháu nhưng đêm qua Thượng Đế của cha cháu đã hiện ra và dặn cậu chớ nói với cháu lời lành hay dữ. 30 Cậu biết cháu muốn trở về quê nhà nhưng tại sao cháu lại ăn cắp các tượng thần của cậu?”
31 Gia-cốp đáp với La-ban, “Sở dĩ cháu ra đi mà không cho cậu hay vì cháu sợ cậu bắt lại mấy đứa con gái của cậu. 32 Bây giờ đây nếu cậu tìm được ai ăn cắp các tượng thần của cậu thì người đó phải chết! Gia nhân của cậu đây sẽ là nhân chứng. Cậu cứ việc tìm những gì thuộc về cậu và lấy lại đi.” (Gia-cốp không biết rằng Ra-chên đã ăn cắp các tượng thần của La-ban.)
33 Cho nên La-ban lục soát trong lều của Gia-cốp, lều của Lê-a, lều của hai đứa nữ tì nhưng không thấy các tượng chạm. Khi ra khỏi lều Lê-a thì ông đi vào lều của Ra-chên. 34 Ra-chên giấu các tượng chạm bên dưới yên lạc đà rồi ngồi lên trên. La-ban lục soát khắp lều nhưng không thấy.
35 Ra-chên thưa với cha mình, “Cha ơi, xin đừng giận con. Con không đứng dậy chào cha được vì con đang có kinh nguyệt.” La-ban lục soát hết trại vẫn không tìm ra tượng chạm.
36 Gia-cốp liền nổi giận hỏi, “Cháu đã làm điều gì quấy? Cháu phạm luật gì mà cậu đuổi theo cháu? 37 Cậu đã lục soát mọi tài sản cháu mà không tìm được món nào thuộc về cậu. Nếu cậu tìm được thì trình ra cho mọi người thấy đi. Đưa ra trước mặt gia nhân cậu và gia nhân cháu để họ xem ai phải ai quấy. 38 Cháu đã làm việc cho cậu suốt hai mươi năm nay, trong thời gian đó không hề có một con chiên hay con dê cái nào sảo thai, cháu không hề ăn một con chiên hay dê đực nào trong bầy của cậu. 39 Khi có gia súc nào bị thú dữ xé ăn, cháu không thèm mang đến cho cậu xem mà bắt gia súc của cháu thế vào. Cậu đã bắt cháu phải đền những gia súc nào bị đánh cắp ban ngày hay ban đêm. 40 Ban ngày cháu giang nắng mệt lả, buổi tối cháu chịu dầm sương lạnh, không ngủ được. 41 Cháu làm việc cực khổ cho cậu như làm tôi mọi trong suốt hai mươi năm. Mười bốn năm đầu để cưới hai cô con gái của cậu, sáu năm sau để lấy bầy gia súc của cậu. Thế mà trong thời gian ấy, cậu đã mười lần thay đổi tiền công của cháu. 42 Nhưng Thượng Đế của cha cháu tức Thượng Đế của Áp-ra-ham, Thượng Đế đáng kính sợ của Y-sác đã phù hộ cháu. Nếu không cậu đã đuổi cháu đi hai tay không rồi. Ngài thấy nỗi khổ và công việc nhọc nhằn của cháu nên hôm qua Ngài đã chỉnh cậu.”
Gia-cốp và La-ban kết ước
43 La-ban đáp, “Mấy cô gái nầy là con của cậu. Con cái chúng nó là cháu của cậu. Các bầy gia súc nầy là của cậu. Những gì cháu thấy đều là của cậu hết, nhưng cậu sẽ không làm gì để giữ lại các con cái và cháu của cậu cả. 44 Thôi bây giờ chúng mình hãy lập giao ước với nhau. Hãy dựng một đống đá để làm chứng về giao ước giữa chúng ta.”
45 Vậy Gia-cốp lấy một tảng đá lớn dựng đầu lên. 46 Ông bảo gia nhân gom đá lại chất lên thành một đống, rồi họ ăn uống cạnh đống đá. 47 La-ban gọi chỗ đó là Giê-ga-xa-ha-đu-tha [k], còn Gia-cốp gọi chỗ đó là Ga-lít [l].
48 La-ban bảo Gia-cốp, “Đống đá nầy sẽ nhắc chúng ta nhớ đến giao ước với nhau.” Vì thế mà chỗ đó gọi là Ga-lít.
49 Chỗ đó cũng gọi là Mích-ba [m] vì La-ban bảo, “Nguyện CHÚA canh giữ chúng ta trong khi chúng ta chia tay nhau.
50 Nên nhớ rằng Thượng Đế là nhân chứng của chúng ta, nếu không có ai khác quanh chúng ta. Ngài sẽ biết nếu cháu làm hại các con gái cậu hay lấy đàn bà khác làm vợ. 51 Đây là đống đá cậu đã chất lên, và đây cũng là tảng đá cậu dựng lên. 52 Đống đá nầy và tảng đá dựng đầu nầy sẽ nhắc nhở chúng ta về giao ước giữa hai chúng ta. Cậu sẽ không đi quá đống đá nầy để hại cháu, còn cháu cũng sẽ không đi qua phía cậu để hại cậu. 53 Nguyện Thượng Đế của Áp-ra-ham là Thượng Đế của Na-ho và Thượng Đế đáng kính sợ của các tổ phụ họ trừng phạt chúng ta nếu một trong hai chúng ta phá giao ước nầy.”
Gia-cốp liền kết ước, nhân danh Thượng Đế mà cha mình là Y-sác thờ phụng. 54 Rồi Gia-cốp giết một gia súc dâng lên làm của lễ trên hòn núi và mời các thân nhân dự bữa ăn. Sau khi ăn xong, họ nghỉ đêm trên núi. 55 Sáng sớm hôm sau, La-ban hôn từ biệt các cháu và con gái mình, chúc phước cho rồi lên đường trở về nhà.
Footnotes
- Sáng Thế 30:3 để nó sinh con giùm em Nguyên văn, “nó sinh con trên đầu gối của em và nhờ đó em sẽ có con qua nó.”
- Sáng Thế 30:6 Đan Nghĩa là “quyết định” hay “phán đoán.”
- Sáng Thế 30:8 Nép-ta-li Nghĩa là “cuộc tranh giành.”
- Sáng Thế 30:11 Gát Nghĩa là “may mắn.”
- Sáng Thế 30:13 A-se Nghĩa là “diễm phúc” hay “hạnh phúc.”
- Sáng Thế 30:14 ngải sâm Đây là một loại cây thấp, có củ giống hình người, tương tự như củ sâm, và trái nhỏ. Người xưa tin rằng ăn trái nầy sẽ sinh đẻ nhiều.
- Sáng Thế 30:18 Y-xa-ca Nghĩa là “phần thưởng” hay “lương bổng.”
- Sáng Thế 30:20 Xê-bu-lôn Nghĩa là “ca ngợi” hay “danh dự.”
- Sáng Thế 30:24 Giô-xép Nghĩa là “thêm vào.”
- Sáng Thế 30:27 biết Hay “đoán,” cũng có nghĩa là “có linh cảm.”
- Sáng Thế 31:47 Giê-ga-xa-ha-đu-tha Nghĩa là “đống đá giao ước” trong tiếng A-ram.
- Sáng Thế 31:47 Ga-lít Một tên khác của “Ghi-lê-át.” Theo tiếng Hê-bơ-rơ nghĩa là “đống đá giao ước.”
- Sáng Thế 31:49 Mích-ba Nghĩa là “nơi trông chừng.”
Genesis 30-31
New International Version
Genesis 30-31
New International Version
30 When Rachel saw that she was not bearing Jacob any children,(A) she became jealous of her sister.(B) So she said to Jacob, “Give me children, or I’ll die!”
2 Jacob became angry with her and said, “Am I in the place of God,(C) who has kept you from having children?”(D)
3 Then she said, “Here is Bilhah,(E) my servant.(F) Sleep with her so that she can bear children for me and I too can build a family through her.”(G)
4 So she gave him her servant Bilhah as a wife.(H) Jacob slept with her,(I) 5 and she became pregnant and bore him a son. 6 Then Rachel said, “God has vindicated me;(J) he has listened to my plea and given me a son.”(K) Because of this she named him Dan.[a](L)
7 Rachel’s servant Bilhah(M) conceived again and bore Jacob a second son. 8 Then Rachel said, “I have had a great struggle with my sister, and I have won.”(N) So she named him Naphtali.[b](O)
9 When Leah(P) saw that she had stopped having children,(Q) she took her servant Zilpah(R) and gave her to Jacob as a wife.(S) 10 Leah’s servant Zilpah(T) bore Jacob a son. 11 Then Leah said, “What good fortune!”[c] So she named him Gad.[d](U)
12 Leah’s servant Zilpah bore Jacob a second son. 13 Then Leah said, “How happy I am! The women will call me(V) happy.”(W) So she named him Asher.[e](X)
14 During wheat harvest,(Y) Reuben went out into the fields and found some mandrake plants,(Z) which he brought to his mother Leah. Rachel said to Leah, “Please give me some of your son’s mandrakes.”
15 But she said to her, “Wasn’t it enough(AA) that you took away my husband? Will you take my son’s mandrakes too?”
“Very well,” Rachel said, “he can sleep with you tonight in return for your son’s mandrakes.”(AB)
16 So when Jacob came in from the fields that evening, Leah went out to meet him. “You must sleep with me,” she said. “I have hired you with my son’s mandrakes.”(AC) So he slept with her that night.
17 God listened to Leah,(AD) and she became pregnant and bore Jacob a fifth son. 18 Then Leah said, “God has rewarded me for giving my servant to my husband.”(AE) So she named him Issachar.[f](AF)
19 Leah conceived again and bore Jacob a sixth son. 20 Then Leah said, “God has presented me with a precious gift. This time my husband will treat me with honor,(AG) because I have borne him six sons.” So she named him Zebulun.[g](AH)
21 Some time later she gave birth to a daughter and named her Dinah.(AI)
22 Then God remembered Rachel;(AJ) he listened to her(AK) and enabled her to conceive.(AL) 23 She became pregnant and gave birth to a son(AM) and said, “God has taken away my disgrace.”(AN) 24 She named him Joseph,[h](AO) and said, “May the Lord add to me another son.”(AP)
Jacob’s Flocks Increase
25 After Rachel gave birth to Joseph, Jacob said to Laban, “Send me on my way(AQ) so I can go back to my own homeland.(AR) 26 Give me my wives and children, for whom I have served you,(AS) and I will be on my way. You know how much work I’ve done for you.”
27 But Laban said to him, “If I have found favor in your eyes,(AT) please stay. I have learned by divination(AU) that the Lord has blessed me because of you.”(AV) 28 He added, “Name your wages,(AW) and I will pay them.”
29 Jacob said to him, “You know how I have worked for you(AX) and how your livestock has fared under my care.(AY) 30 The little you had before I came has increased greatly, and the Lord has blessed you wherever I have been.(AZ) But now, when may I do something for my own household?(BA)”
31 “What shall I give you?” he asked.
“Don’t give me anything,” Jacob replied. “But if you will do this one thing for me, I will go on tending your flocks and watching over them: 32 Let me go through all your flocks today and remove from them every speckled or spotted sheep, every dark-colored lamb and every spotted or speckled goat.(BB) They will be my wages.(BC) 33 And my honesty will testify for me in the future, whenever you check on the wages you have paid me. Any goat in my possession that is not speckled or spotted, or any lamb that is not dark-colored,(BD) will be considered stolen.(BE)”
34 “Agreed,” said Laban. “Let it be as you have said.” 35 That same day he removed all the male goats that were streaked or spotted, and all the speckled or spotted female goats (all that had white on them) and all the dark-colored lambs,(BF) and he placed them in the care of his sons.(BG) 36 Then he put a three-day journey(BH) between himself and Jacob, while Jacob continued to tend the rest of Laban’s flocks.
37 Jacob, however, took fresh-cut branches from poplar, almond(BI) and plane trees(BJ) and made white stripes on them by peeling the bark and exposing the white inner wood of the branches.(BK) 38 Then he placed the peeled branches(BL) in all the watering troughs,(BM) so that they would be directly in front of the flocks when they came to drink. When the flocks were in heat(BN) and came to drink, 39 they mated in front of the branches.(BO) And they bore young that were streaked or speckled or spotted.(BP) 40 Jacob set apart the young of the flock by themselves, but made the rest face the streaked and dark-colored animals(BQ) that belonged to Laban. Thus he made separate flocks for himself and did not put them with Laban’s animals. 41 Whenever the stronger females were in heat,(BR) Jacob would place the branches in the troughs in front of the animals so they would mate near the branches,(BS) 42 but if the animals were weak, he would not place them there. So the weak animals went to Laban and the strong ones to Jacob.(BT) 43 In this way the man grew exceedingly prosperous and came to own large flocks, and female and male servants, and camels and donkeys.(BU)
Jacob Flees From Laban
31 Jacob heard that Laban’s sons(BV) were saying, “Jacob has taken everything our father owned and has gained all this wealth from what belonged to our father.”(BW) 2 And Jacob noticed that Laban’s attitude toward him was not what it had been.(BX)
3 Then the Lord said to Jacob, “Go back(BY) to the land of your fathers and to your relatives, and I will be with you.”(BZ)
4 So Jacob sent word to Rachel and Leah to come out to the fields where his flocks were. 5 He said to them, “I see that your father’s(CA) attitude toward me is not what it was before,(CB) but the God of my father has been with me.(CC) 6 You know that I’ve worked for your father with all my strength,(CD) 7 yet your father has cheated(CE) me by changing my wages(CF) ten times.(CG) However, God has not allowed him to harm me.(CH) 8 If he said, ‘The speckled ones will be your wages,’ then all the flocks gave birth to speckled young; and if he said, ‘The streaked ones will be your wages,’(CI) then all the flocks bore streaked young. 9 So God has taken away your father’s livestock(CJ) and has given them to me.(CK)
10 “In breeding season I once had a dream(CL) in which I looked up and saw that the male goats mating with the flock were streaked, speckled or spotted. 11 The angel of God(CM) said to me in the dream,(CN) ‘Jacob.’ I answered, ‘Here I am.’(CO) 12 And he said, ‘Look up and see that all the male goats mating with the flock are streaked, speckled or spotted,(CP) for I have seen all that Laban has been doing to you.(CQ) 13 I am the God of Bethel,(CR) where you anointed a pillar(CS) and where you made a vow(CT) to me. Now leave this land at once and go back to your native land.(CU)’”
14 Then Rachel and Leah replied, “Do we still have any share(CV) in the inheritance of our father’s estate? 15 Does he not regard us as foreigners?(CW) Not only has he sold us, but he has used up what was paid for us.(CX) 16 Surely all the wealth that God took away from our father belongs to us and our children.(CY) So do whatever God has told you.”
17 Then Jacob put his children and his wives(CZ) on camels,(DA) 18 and he drove all his livestock ahead of him, along with all the goods he had accumulated(DB) in Paddan Aram,[i](DC) to go to his father Isaac(DD) in the land of Canaan.(DE)
19 When Laban had gone to shear his sheep,(DF) Rachel stole her father’s household gods.(DG) 20 Moreover, Jacob deceived(DH) Laban the Aramean(DI) by not telling him he was running away.(DJ) 21 So he fled(DK) with all he had, crossed the Euphrates River,(DL) and headed for the hill country of Gilead.(DM)
Laban Pursues Jacob
22 On the third day(DN) Laban was told that Jacob had fled.(DO) 23 Taking his relatives(DP) with him(DQ), he pursued Jacob for seven days and caught up with him in the hill country of Gilead.(DR) 24 Then God came to Laban the Aramean(DS) in a dream at night and said to him,(DT) “Be careful not to say anything to Jacob, either good or bad.”(DU)
25 Jacob had pitched his tent in the hill country of Gilead(DV) when Laban overtook him, and Laban and his relatives camped there too. 26 Then Laban said to Jacob, “What have you done?(DW) You’ve deceived me,(DX) and you’ve carried off my daughters like captives in war.(DY) 27 Why did you run off secretly and deceive me? Why didn’t you tell me,(DZ) so I could send you away with joy and singing to the music of timbrels(EA) and harps?(EB) 28 You didn’t even let me kiss my grandchildren and my daughters goodbye.(EC) You have done a foolish thing. 29 I have the power to harm you;(ED) but last night the God of your father(EE) said to me, ‘Be careful not to say anything to Jacob, either good or bad.’(EF) 30 Now you have gone off because you longed to return to your father’s household.(EG) But why did you steal(EH) my gods?(EI)”
31 Jacob answered Laban, “I was afraid, because I thought you would take your daughters away from me by force.(EJ) 32 But if you find anyone who has your gods, that person shall not live.(EK) In the presence of our relatives, see for yourself whether there is anything of yours here with me; and if so, take it.” Now Jacob did not know that Rachel had stolen the gods.(EL)
33 So Laban went into Jacob’s tent and into Leah’s tent(EM) and into the tent of the two female servants,(EN) but he found nothing.(EO) After he came out of Leah’s tent, he entered Rachel’s tent. 34 Now Rachel had taken the household gods(EP) and put them inside her camel’s saddle(EQ) and was sitting on them. Laban searched(ER) through everything in the tent but found nothing.
35 Rachel said to her father, “Don’t be angry, my lord, that I cannot stand up in your presence;(ES) I’m having my period.(ET)” So he searched but could not find the household gods.(EU)
36 Jacob was angry and took Laban to task. “What is my crime?” he asked Laban. “How have I wronged(EV) you that you hunt me down?(EW) 37 Now that you have searched through all my goods, what have you found that belongs to your household?(EX) Put it here in front of your relatives(EY) and mine, and let them judge between the two of us.(EZ)
38 “I have been with you for twenty years now.(FA) Your sheep and goats have not miscarried,(FB) nor have I eaten rams from your flocks. 39 I did not bring you animals torn by wild beasts; I bore the loss myself. And you demanded payment from me for whatever was stolen(FC) by day or night.(FD) 40 This was my situation: The heat consumed me in the daytime and the cold at night, and sleep fled from my eyes.(FE) 41 It was like this for the twenty years(FF) I was in your household. I worked for you fourteen years for your two daughters(FG) and six years for your flocks,(FH) and you changed my wages(FI) ten times.(FJ) 42 If the God of my father,(FK) the God of Abraham(FL) and the Fear of Isaac,(FM) had not been with me,(FN) you would surely have sent me away empty-handed. But God has seen my hardship and the toil of my hands,(FO) and last night he rebuked you.(FP)”
43 Laban answered Jacob, “The women are my daughters, the children are my children, and the flocks are my flocks.(FQ) All you see is mine. Yet what can I do today about these daughters of mine, or about the children they have borne? 44 Come now, let’s make a covenant,(FR) you and I, and let it serve as a witness between us.”(FS)
45 So Jacob took a stone and set it up as a pillar.(FT) 46 He said to his relatives, “Gather some stones.” So they took stones and piled them in a heap,(FU) and they ate there by the heap. 47 Laban called it Jegar Sahadutha, and Jacob called it Galeed.[j](FV)
48 Laban said, “This heap(FW) is a witness between you and me today.”(FX) That is why it was called Galeed. 49 It was also called Mizpah,[k](FY) because he said, “May the Lord keep watch between you and me when we are away from each other. 50 If you mistreat(FZ) my daughters or if you take any wives besides my daughters, even though no one is with us, remember that God is a witness(GA) between you and me.”(GB)
51 Laban also said to Jacob, “Here is this heap,(GC) and here is this pillar(GD) I have set up between you and me. 52 This heap is a witness, and this pillar is a witness,(GE) that I will not go past this heap to your side to harm you and that you will not go past this heap(GF) and pillar to my side to harm me.(GG) 53 May the God of Abraham(GH) and the God of Nahor,(GI) the God of their father, judge between us.”(GJ)
So Jacob took an oath(GK) in the name of the Fear of his father Isaac.(GL) 54 He offered a sacrifice(GM) there in the hill country and invited his relatives to a meal.(GN) After they had eaten, they spent the night there.
55 Early the next morning Laban kissed his grandchildren and his daughters(GO) and blessed(GP) them. Then he left and returned home.[l](GQ)
Footnotes
- Genesis 30:6 Dan here means he has vindicated.
- Genesis 30:8 Naphtali means my struggle.
- Genesis 30:11 Or “A troop is coming!”
- Genesis 30:11 Gad can mean good fortune or a troop.
- Genesis 30:13 Asher means happy.
- Genesis 30:18 Issachar sounds like the Hebrew for reward.
- Genesis 30:20 Zebulun probably means honor.
- Genesis 30:24 Joseph means may he add.
- Genesis 31:18 That is, Northwest Mesopotamia
- Genesis 31:47 The Aramaic Jegar Sahadutha and the Hebrew Galeed both mean witness heap.
- Genesis 31:49 Mizpah means watchtower.
- Genesis 31:55 In Hebrew texts this verse (31:55) is numbered 32:1.
Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version (BPT)
© 2010 Bible League International
New International Version (NIV) 
Holy Bible, New International Version®, NIV® Copyright ©1973, 1978, 1984, 2011 by Biblica, Inc.® Used by permission. All rights reserved worldwide.
NIV Reverse Interlinear Bible: English to Hebrew and English to Greek. Copyright © 2019 by Zondervan.