Proverbs 24
New Living Translation
24 Don’t envy evil people
or desire their company.
2 For their hearts plot violence,
and their words always stir up trouble.
3 A house is built by wisdom
and becomes strong through good sense.
4 Through knowledge its rooms are filled
with all sorts of precious riches and valuables.
5 The wise are mightier than the strong,[a]
and those with knowledge grow stronger and stronger.
6 So don’t go to war without wise guidance;
victory depends on having many advisers.
7 Wisdom is too lofty for fools.
Among leaders at the city gate, they have nothing to say.
8 A person who plans evil
will get a reputation as a troublemaker.
9 The schemes of a fool are sinful;
everyone detests a mocker.
10 If you fail under pressure,
your strength is too small.
11 Rescue those who are unjustly sentenced to die;
save them as they stagger to their death.
12 Don’t excuse yourself by saying, “Look, we didn’t know.”
For God understands all hearts, and he sees you.
He who guards your soul knows you knew.
He will repay all people as their actions deserve.
13 My child,[b] eat honey, for it is good,
and the honeycomb is sweet to the taste.
14 In the same way, wisdom is sweet to your soul.
If you find it, you will have a bright future,
and your hopes will not be cut short.
15 Don’t wait in ambush at the home of the godly,
and don’t raid the house where the godly live.
16 The godly may trip seven times, but they will get up again.
But one disaster is enough to overthrow the wicked.
17 Don’t rejoice when your enemies fall;
don’t be happy when they stumble.
18 For the Lord will be displeased with you
and will turn his anger away from them.
19 Don’t fret because of evildoers;
don’t envy the wicked.
20 For evil people have no future;
the light of the wicked will be snuffed out.
21 My child, fear the Lord and the king.
Don’t associate with rebels,
22 for disaster will hit them suddenly.
Who knows what punishment will come
from the Lord and the king?
More Sayings of the Wise
23 Here are some further sayings of the wise:
It is wrong to show favoritism when passing judgment.
24 A judge who says to the wicked, “You are innocent,”
will be cursed by many people and denounced by the nations.
25 But it will go well for those who convict the guilty;
rich blessings will be showered on them.
26 An honest answer
is like a kiss of friendship.
27 Do your planning and prepare your fields
before building your house.
28 Don’t testify against your neighbors without cause;
don’t lie about them.
29 And don’t say, “Now I can pay them back for what they’ve done to me!
I’ll get even with them!”
30 I walked by the field of a lazy person,
the vineyard of one with no common sense.
31 I saw that it was overgrown with nettles.
It was covered with weeds,
and its walls were broken down.
32 Then, as I looked and thought about it,
I learned this lesson:
33 A little extra sleep, a little more slumber,
a little folding of the hands to rest—
34 then poverty will pounce on you like a bandit;
scarcity will attack you like an armed robber.
Panultihon 24
Ang Pulong Sa Dios
‒ 19 ‒
24 Ayaw kasina sa mga daotan o paninguha nga makighigala kanila, 2 kay ang ilang ginahunahuna ug ginapanulti mao ang pagpasakit sa uban.
‒ 20 ‒
3-4 Pinaagi sa kaalam matukod ang usa ka balay, ug mapalig-on kini pinaagi sa maayong panabot; ug ang mga kuwarto niini mapuno sa nindot ug mahalon nga mga kabtangan pinaagi sa kahibalo.[a]
‒ 21 ‒
5 Ang mga tawong maalamon dakog ikatabang panahon sa gira, 6 kay kinahanglan ang ilang mga tambag sa pagpakiggira. Ug mas dako ang tsansa nga modaog kon daghan ang magtatambag.
‒ 22 ‒
7 Dili matugkad sa tawong buang-buang ang kaalam. Wala siyay ikasulti kon maalamong mga butang nay hisgotan.
‒ 23 ‒
8 Ang tawong magplano kanunay ug daotan ilado nga tigpasiugdag daotan. 9 Sala ang bisan unsay ipasiugda sa tawong buang-buang, ug ngil-aran ang mga tawo sa bugalbugalon.
‒ 24 ‒
10 Kon mawad-an kag paglaom sa panahon sa kalisod, timailhan kana nga ikaw huyang.
‒ 25 ‒
11 Ayaw pagduhaduha sa pagluwas sa mga tawo nga dili sad-an nga gihukman nga patyon. 12 Moingon ka nga wala ka mahibalo bahin niini, apan nahibalo ang Dios kon nagsulti ka sa tinuod o wala. Nagabantay siya kanimo ug nakahibalo siya kon unsay anaa sa imong hunahuna. Balosan ka niya sumala sa imong binuhatan.
‒ 26 ‒
13-14 Anak, maingon nga ang dugos tam-is ug makaayo kanimo, ingon usab niana ang kaalam. Kay kon maalamon ka, may maayo kang kaugmaon ug dili mapakyas ang imong mga pangandoy.
‒ 27 ‒
15 Ayaw pag-awat sa tawong daotan nga manglungkab sa pinuy-anan sa tawong matarong. 16 Kay bisan makapito pa mapandol ang tawong matarong, makabangon ra gihapon siya. Apan kon ang daotan ang malaglag, dili na siya makabangon pa.
‒ 28 ‒
17 Ayaw pagmaya kon may daotang mahitabo sa imong kaaway. 18 Makita sa Ginoo ang imong gibuhat, ug dili niya kini magustohan; ug undangan niya ang pagsilot sa imong kaaway.
‒ 29 ‒
19 Ayawg kalagot o kasina sa daotang mga tawo, 20 kay wala silay maayong kaugmaon ug mahisama sila sa suga nga napalong.
‒ 30 ‒
21 Anak, tahora ang Ginoo ug ang hari. Ayaw pakig-uban sa mga tawong nakigbatok kanila, 22 kay wala ka masayod kon unsay kalaglagan nga kalit nga ipadala sa Ginoo o sa hari ngadto kanila.
Dugang pa nga mga Panultihon
23 Ania pay laing mga panultihon gikan sa maalamon nga mga tawo:
Dili maayo nga may pinalabi ka sa imong paghukom. 24 Kon ipalingkawas mo ang nakasala, tunglohon ug kapungtan ka sa mga tawo. 25 Apan kon silotan mo ang nakasala, panalanginan ka ug mouswag ka pa.
26 Ang dili bakak nga tubag nagapadayag sa tinuoray nga panaghigalaay.
27 Andama una ang imong panginabuhian, sama sa uma, sa dili ka pa magtukod ug panimalay.[b]
28 Ayaw pagsaksi batok sa imong isigka-tawo sa walay igong hinungdan, o manugilon ug bakak bahin kaniya. 29 Ayaw pag-ingon, “Balosan ko siya sa iyang gihimo kanako. Himuon ko usab kaniya ang iyang gihimo kanako.”
30 Miagi ako sa uma sa usa ka tawong tapolan ug walay panabot. 31 Puno na kini sa mga sagbot ug sampinit, ug guba na ang koral niini. 32 Gipamalandongan ko pag-ayo kining akong nakita ug nakuha ko kini nga leksyon: 33 Higda-higda, tulog-tulog, ug pagpangiyugpos gamay, tawong tapolan, 34 ug sa kalit lang moabot kanimo ang kawad-on nga daw sama sa armadong tulisan.
Holy Bible, New Living Translation, copyright © 1996, 2004, 2015 by Tyndale House Foundation. Used by permission of Tyndale House Publishers, Inc., Carol Stream, Illinois 60188. All rights reserved.
Ang Pulong Sa Dios (Cebuano New Testament) Copyright © 1988, 2001 by International Bible Society® Used by Permission. All rights reserved worldwide.