Proverbs 16
New Living Translation
16 We can make our own plans,
but the Lord gives the right answer.
2 People may be pure in their own eyes,
but the Lord examines their motives.
3 Commit your actions to the Lord,
and your plans will succeed.
4 The Lord has made everything for his own purposes,
even the wicked for a day of disaster.
5 The Lord detests the proud;
they will surely be punished.
6 Unfailing love and faithfulness make atonement for sin.
By fearing the Lord, people avoid evil.
7 When people’s lives please the Lord,
even their enemies are at peace with them.
8 Better to have little, with godliness,
than to be rich and dishonest.
9 We can make our plans,
but the Lord determines our steps.
10 The king speaks with divine wisdom;
he must never judge unfairly.
11 The Lord demands accurate scales and balances;
he sets the standards for fairness.
12 A king detests wrongdoing,
for his rule is built on justice.
13 The king is pleased with words from righteous lips;
he loves those who speak honestly.
14 The anger of the king is a deadly threat;
the wise will try to appease it.
15 When the king smiles, there is life;
his favor refreshes like a spring rain.
16 How much better to get wisdom than gold,
and good judgment than silver!
17 The path of the virtuous leads away from evil;
whoever follows that path is safe.
18 Pride goes before destruction,
and haughtiness before a fall.
19 Better to live humbly with the poor
than to share plunder with the proud.
20 Those who listen to instruction will prosper;
those who trust the Lord will be joyful.
21 The wise are known for their understanding,
and pleasant words are persuasive.
22 Discretion is a life-giving fountain to those who possess it,
but discipline is wasted on fools.
23 From a wise mind comes wise speech;
the words of the wise are persuasive.
24 Kind words are like honey—
sweet to the soul and healthy for the body.
25 There is a path before each person that seems right,
but it ends in death.
26 It is good for workers to have an appetite;
an empty stomach drives them on.
27 Scoundrels create trouble;
their words are a destructive blaze.
28 A troublemaker plants seeds of strife;
gossip separates the best of friends.
29 Violent people mislead their companions,
leading them down a harmful path.
30 With narrowed eyes, people plot evil;
with a smirk, they plan their mischief.
31 Gray hair is a crown of glory;
it is gained by living a godly life.
32 Better to be patient than powerful;
better to have self-control than to conquer a city.
33 We may throw the dice,[a]
but the Lord determines how they fall.
Footnotes
- 16:33 Hebrew We may cast lots.
Panultihon 16
Ang Pulong Sa Dios
16 Ang tawo nagaplano, apan ang Ginoo ang nagabuot kon matuman ba kini o dili.[a]
2 Sa atong hunahuna husto na gayod ang tanan natong ginahimo, apan ang Ginoo ray makahukom kon unsay atong tumong.
3 Itugyan sa Ginoo ang tanan mong buhaton ug magmalampuson ka.
4 Tanang gihimo sa Ginoo may katuyoan, bisan ang mga daotan nga gitakda niya nga malaglag.
5 Ngil-aran ang Ginoo sa mga mapahitas-on, ug sigurado gayod nga silotan sila.
6 Kon tinuoray natong ginahigugma ang Ginoo, pasayloon niya ang atong mga sala. Kon nagatahod kita kaniya, malikay kita sa kadaotan.
7 Kon nalipay ang Ginoo sa atong paggawi, maghimo siyag paagi nga makighigala kanato ang atong mga kaaway.
8 Mas maayo pa ang gamayng bahandi nga gihagoan sa tinarong nga paagi kaysa daghang bahandi nga naangkon sa daotang paagi.
9 Nagaplano ang tawo sa angay niyang buhaton, apan ang Ginoo ang nagapatigayon niana.
10 Kon mohukom ang hari nga giniyahan sa Dios, husto kanunay ang iyang paghukom.[b]
11 Dili ikahimuot sa Ginoo nga manglimbong kita sa atong pagnegosyo.
12 Ngil-aran ang mga hari sa paghimog daotan, kay ang ilang pagdumala makapadayon lamang kon matarong ang ilang binuhatan.
13 Malipay ang mga hari sa mga tawong dili mamakak; palangga nila kadtong nagasulti sa tinuod.
14 Kon masuko ang hari malagmit may patyon siya, busa ang tawong maalamon maningkamot gayod nga dili masuko ang hari.
15 Kon gikalipay sa hari ang usa ka tawo dili niya kini patyon; ipakita niya niini ang iyang kaayo nga daw sa ulan sa panahon sa tingsibol sa mga tanom.
16 Mas labi pang maayo nga makaangkon ug kaalam ug pagsabot kaysa bulawan ug pilak.
17 Ang tawong nagsubay sa ensaktong pagkinabuhi naglikay sa kadaotan, ug ang nagmatngon sa iyang kaugalingon layo sa katalagman.
18 Ang kahambog ug kamapahitas-on sa usa ka tawo makapalaglag kaniya.
19 Mas maayo pang magkinabuhing mapainubsanon uban sa mga kabos kaysa makigbahin sa gipang-ilog sa mga hambogiro.
20 Ang tawo nga mamati kon tudloan mouswag. Bulahan ang tawo nga nagasalig sa Ginoo.
21 Ang maalamon nga tawo mailhan nga adunay hustong panabot, ug kon maayo siyang manulti may makat-onan ang ubang tawo kaniya.
22 Ang kaalam sama sa tuboran nga nagahatag ug kinabuhi—makaangkon ug maayo ug taas nga kinabuhi ang nagabaton niini. Apan ang mga buang-buang silotan tungod sa ilang kabuang.
23 Ang maalamon nga tawo nagabantay gayod sa iyang gipanulti, mao kana nga makakat-on ang ubang tawo kaniya.
24 Ang tam-is nga mga pulong sama sa dugos; makalipay ug makapalig-on sa tawo.
25 Tingali naghunahuna ka nga nagsubay ka sa ensaktong dalan, apan padulong diay kini sa kalaglagan.
26 Ang kagutom magtukmod sa tawo sa pagtrabaho.
27 Ang tawong daotan nagaplano ug daotan, ug sakit siya manulti nga daw sa kalayo nga makapaso.
28 Ang tawong nagapanglibak makamugna ug away ug moguba sa panaghigalaay.
29 Ang tawong bangis mohaylo ug mosulsol sa iyang isigka-tawo ngadto sa kadaotan.
30 Pagbantay kamo sa mga tawong nagpahiyom ug nagpangidhat kay basin may daotan silang plano.
31 Ang katigulangon usa ka kadungganan nga maangkon sa tawo nga may matarong nga kinabuhi.
32 Mas maayo pa ang tawo nga mapailubon kaysa tawo nga gamhanan. Mas maayo pa ang tawo nga makapugong sa iyang kaugalingon kaysa tawo nga migahom sa usa ka siyudad.
33 Magripa ang mga tawo aron mahibaloan nila kon unsay hustong desisyon, apan ang tanang desisyon nagaagad sa pagbuot sa Ginoo.
Holy Bible, New Living Translation, copyright © 1996, 2004, 2015 by Tyndale House Foundation. Used by permission of Tyndale House Publishers, Inc., Carol Stream, Illinois 60188. All rights reserved.
Ang Pulong Sa Dios (Cebuano New Testament) Copyright © 1988, 2001 by International Bible Society® Used by Permission. All rights reserved worldwide.