Add parallel Print Page Options

Ang Kahalagahan ng mga Kawikaan

Ang(A) mga kawikaan ni Solomon na anak ni David, hari ng Israel:

Upang ang tao ay matuto ng karunungan at pangaral,
    upang ang mga salita ng pagkaunawa ay malaman,
upang tumanggap ng turo sa matalinong pamumuhay,
    sa katuwiran, katarungan, at pagkakapantay-pantay,
upang mabigyan ng talino ang walang muwang
    kaalaman at mabuting pagpapasiya sa kabataan—
upang marinig din ng matalino, at lumago sa kaalaman,
    at magtamo ang taong may unawa ng kahusayan,
upang umunawa ng kawikaan at ng pagsasalarawan,
    ng mga salita ng pantas, at ng kanilang mga palaisipan.

Payo sa mga Kabataang Lalaki

Ang(B) takot sa Panginoon ang pasimula ng kaalaman;
    ang karunungan at turo ay hinahamak ng hangal.

Anak ko, dinggin mo ang turo ng iyong ama,
    at huwag mong pabayaan ang aral ng iyong ina;
sapagkat sila'y magandang korona sa iyong ulo,
    at mga kuwintas sa iyong leeg.
10 Anak ko, kung ikaw ay akitin ng mga makasalanan,
    huwag kang pumayag.
11 Kung kanilang sabihin,
    “Sumama ka sa amin, tayo'y mag-abang upang magpadanak ng dugo,
    ating tambangan nang walang dahilan ang walang sala;
12 gaya ng Sheol, sila'y lunukin nating buháy,
    at buo, na gaya ng bumababa sa Hukay.
13 Tayo'y makakasumpong ng lahat ng mamahaling bagay;
    ating pupunuin ng samsam ang ating mga bahay.
14 Makipagsapalaran kang kasama namin;
    magkakaroon tayong lahat ng iisang supot”—
15 anak ko, huwag kang lumakad sa daan na kasama nila;
    pigilin mo ang iyong paa sa kanilang landas.
16 Sapagkat ang kanilang mga paa ay tumatakbo sa kasamaan,
    at sila'y nagmamadali sa pagbububo ng dugo.
17 Sapagkat walang kabuluhang iladlad ang isang bitag,
    habang nakatingin ang ibon.
18 Ngunit sila'y nag-aabang sa sarili nilang dugo,
    at tinatambangan ang sarili nilang buhay.
19 Gayon ang pamamaraan ng lahat ng sakim sa pakinabang,
    ang buhay ng mga may-ari niyon ay kanyang inaagaw.

Ang Tawag ng Karunungan

20 Ang(C) karunungan ay sumisigaw nang malakas sa lansangan;
    kanyang inilalakas ang kanyang tinig sa mga pamilihan.
21 Siya'y sumisigaw sa mga panulukan;
    sa pasukan ng mga pintuang-bayan, kanyang sinasabi:
22 “Hanggang kailan, O mga walang muwang, kayo'y iibig sa inyong kawalang kaalaman?
Hanggang kailan ang mga manunuya ay matutuwa sa panunuya,
    at ang mga hangal ay mamumuhi sa kaalaman?
23 Sa aking saway ay bumaling kayo;
narito, ibubuhos ko ang aking espiritu sa inyo.
    Ang mga salita ko'y ipapaalam ko sa inyo.
24 Sapagkat ako'y tumawag, at kayo'y tumanggi,
    iniunat ko ang aking kamay, at walang nakinig;
25 at dahil ang lahat kong payo ay winalan ninyong saysay,
    at ayaw ninyong tanggapin ang aking saway;
26 ako naman ay tatawa sa inyong kapahamakan;
    ako'y manunuya kapag ang takot sa inyo ay dumating,
27 kapag ang takot ay dumating sa inyo na parang bagyo,
    at ang inyong kapahamakan ay dumating na parang ipu-ipo;
    kapag ang hirap at hapis ay dumating sa inyo.
28 Kung magkagayo'y tatawag sila sa akin, ngunit hindi ako sasagot;
    hahanapin nila akong mabuti, ngunit hindi nila ako matatagpuan.
29 Sapagkat kinamuhian nila ang kaalaman,
    at hindi pinili ang takot sa Panginoon.
30 Ayaw nila sa aking payo;
    hinamak nila ang lahat kong pagsaway.
31 Kaya't kakainin nila ang bunga ng kanilang sariling lakad,
    at mabubusog sa kanilang sariling mga pakana.
32 Sapagkat ang pagkaligaw ang pumapatay sa walang alam,
    at ang pagsasawalang-bahala ang sumisira sa hangal.
33 Ngunit ang nakikinig sa akin ay tatahang tiwasay,
    at papanatag na walang takot sa kasamaan.”

Ang Kahalagahan ng Kawikaan

Ito ang mga kawikaan ni Solomon na anak ni David, hari ng Israel.

Sa pamamagitan ng mga kawikaang ito, magkakaroon ka ng karunungan, maitutuwid mo ang iyong ugali at mauunawaan mo ang mga aral na magbibigay sa iyo ng karunungan. Sa pamamagitan din nitoʼy magiging disiplinado ka, dahil itinuturo nito ang matuwid na paraan ng pamumuhay, mabuting pag-uugali, paggawa ng tama, at pagiging makatarungan. Makapagbibigay ito ng karunungan sa mga walang kaalaman at sa kabataaʼy magtuturo ng tamang pagpapasya. Sa pakikinig nito, ang marunong ay lalong magiging marunong at ang may pinag-aralan ay magiging dalubhasa, upang maunawaan nila ang kahulugan ng mga kawikaan, mga talinghaga, at mga bugtong ng marurunong.

Ang pagkatakot sa Panginoon na may paggalang ang simula ng karunungan. Ngunit sa hangal,[a] walang halaga ang karunungan at ayaw niyang maturuan upang maituwid ang kanyang pag-uugali.

Payo sa Pag-iwas sa Masamang Tao

Anak, dinggin mo ang turo at pagtutuwid sa iyong pag-uugali ng iyong mga magulang, dahil itoʼy makapagbibigay sa iyo ng karangalan katulad ng koronang gawa sa bulaklak at makapagpapaganda katulad ng kwintas.

10 Anak, huwag kang padadala sa panghihikayat ng mga taong makasalanan. 11 Huwag kang sasama kapag sinabi nilang, “Halika, sumama ka sa amin! Mag-abang tayo ng sinumang papatayin kahit walang dahilan. 12 Kahit nasa kasibulan pa ng kanilang buhay, patayin natin sila para matulad sila sa mga taong pumunta sa lugar ng mga patay. 13 Makakakuha tayo sa kanila ng mga mamahaling ari-arian, at pupunuin natin ang ating mga bahay ng ating mga nasamsam. 14 Sige na, sumama ka na sa amin, at paghahatian natin ang ating mga nasamsam.”

15 Anak, huwag kang sumama sa kanila; iwasan mo sila. 16 Sapagkat mabilis sila sa paggawa ng masama at sa pagpatay ng tao. 17 Walang kabuluhan ang paglalagay ng bitag kung ang ibong iyong huhulihin ay nakatingin. 18 Alam ng ibon na mahuhuli siya, pero ang taong masasama, hindi nila alam na sila rin ang magiging biktima ng ginagawa nila.

19 Ganyan ang mangyayari sa mga taong ang ari-arian ay nakuha sa masamang paraan. Mamamatay sila sa ganoon ding paraan.

Kapag Itinakwil ang Karunungan

20-21 Ang karunungan ay katulad ng isang mangangaral na nagsasalita sa mga lansangan, plasa, pamilihan, at mga pintuang bayan. Sinasabi niya,

22 “Kayong mga walang alam,
    hanggang kailan kayo mananatiling ganyan?
    Kayong mga nanunuya, hanggang kailan kayo matutuwa sa inyong panunuya?
    Kayong mga hangal, hanggang kailan ninyo tatanggihan ang karunungan?
23 Pakinggan ninyo ang pagsaway ko sa inyo.
    Sasabihin ko sa inyo kung ano ang iniisip ko.
    Ipapaalam ko sa inyo ang aking sasabihin laban sa inyo,
24 sapagkat hindi ninyo pinansin ang panawagan ko na lumapit kayo sa akin,
25 at binalewala ninyo ang lahat ng payo ko at pagsaway.
26-27 Pagtatawanan ko kayo kapag napahamak kayo;
    kukutyain ko kayo kapag dumating sa inyo ang paghihirap at mga pangyayaring nakakatakot gaya ng ipu-ipo at bagyo.
28 Tatawag kayo sa akin, ngunit hindi ko kayo sasagutin.
    Hahanapin ninyo ako ngunit hindi ninyo ako makikita.
29 Dahil ayaw ninyo na tinuturuan kayo at wala kayong takot sa Panginoon.
30 Tinanggihan ninyo ang mga payo ko at minasama ang aking pagsaway sa inyo.
31 Kaya aanihin ninyo ang bunga ng inyong mga ginagawa at pinaplanong masama.
32 Sapagkat ang katigasan ng ulo ng mga taong walang karunungan ang papatay sa kanila,
    at ang pagsasawalang-bahala ng mga hangal ang magpapahamak sa kanila.
33 Ngunit ang taong nakikinig sa akin ay mabubuhay ng matiwasay,
    ligtas siya sa panganib at walang katatakutan.”

Footnotes

  1. 1:7 hangal: Ang salitang ito ay palaging makikita sa aklat ng Kawikaan; ang ibig sabihin nito ay isang taong hindi pinapahalagahan ang Dios at ang kanyang mga utos.

Purpose and Theme

The proverbs(A) of Solomon(B) son of David, king of Israel:(C)

for gaining wisdom and instruction;
    for understanding words of insight;
for receiving instruction in prudent behavior,
    doing what is right and just and fair;
for giving prudence to those who are simple,[a](D)
    knowledge and discretion(E) to the young—
let the wise listen and add to their learning,(F)
    and let the discerning get guidance—
for understanding proverbs and parables,(G)
    the sayings and riddles(H) of the wise.[b](I)

The fear of the Lord(J) is the beginning of knowledge,
    but fools[c] despise wisdom(K) and instruction.(L)

Prologue: Exhortations to Embrace Wisdom

Warning Against the Invitation of Sinful Men

Listen, my son,(M) to your father’s(N) instruction
    and do not forsake your mother’s teaching.(O)
They are a garland to grace your head
    and a chain to adorn your neck.(P)

10 My son, if sinful men entice(Q) you,
    do not give in(R) to them.(S)
11 If they say, “Come along with us;
    let’s lie in wait(T) for innocent blood,
    let’s ambush some harmless soul;
12 let’s swallow(U) them alive, like the grave,
    and whole, like those who go down to the pit;(V)
13 we will get all sorts of valuable things
    and fill our houses with plunder;
14 cast lots with us;
    we will all share the loot(W)”—
15 my son, do not go along with them,
    do not set foot(X) on their paths;(Y)
16 for their feet rush into evil,(Z)
    they are swift to shed blood.(AA)
17 How useless to spread a net
    where every bird can see it!
18 These men lie in wait(AB) for their own blood;
    they ambush only themselves!(AC)
19 Such are the paths of all who go after ill-gotten gain;
    it takes away the life of those who get it.(AD)

Wisdom’s Rebuke

20 Out in the open wisdom calls aloud,(AE)
    she raises her voice in the public square;
21 on top of the wall[d] she cries out,
    at the city gate she makes her speech:

22 “How long will you who are simple(AF) love your simple ways?
    How long will mockers delight in mockery
    and fools hate(AG) knowledge?
23 Repent at my rebuke!
    Then I will pour out my thoughts to you,
    I will make known to you my teachings.
24 But since you refuse(AH) to listen when I call(AI)
    and no one pays attention(AJ) when I stretch out my hand,
25 since you disregard all my advice
    and do not accept my rebuke,
26 I in turn will laugh(AK) when disaster(AL) strikes you;
    I will mock(AM) when calamity overtakes you(AN)
27 when calamity overtakes you like a storm,
    when disaster(AO) sweeps over you like a whirlwind,
    when distress and trouble overwhelm you.

28 “Then they will call to me but I will not answer;(AP)
    they will look for me but will not find me,(AQ)
29 since they hated knowledge
    and did not choose to fear the Lord.(AR)
30 Since they would not accept my advice
    and spurned my rebuke,(AS)
31 they will eat the fruit of their ways
    and be filled with the fruit of their schemes.(AT)
32 For the waywardness of the simple will kill them,
    and the complacency of fools will destroy them;(AU)
33 but whoever listens to me will live in safety(AV)
    and be at ease, without fear of harm.”(AW)

Footnotes

  1. Proverbs 1:4 The Hebrew word rendered simple in Proverbs denotes a person who is gullible, without moral direction and inclined to evil.
  2. Proverbs 1:6 Or understanding a proverb, namely, a parable, / and the sayings of the wise, their riddles
  3. Proverbs 1:7 The Hebrew words rendered fool in Proverbs, and often elsewhere in the Old Testament, denote a person who is morally deficient.
  4. Proverbs 1:21 Septuagint; Hebrew / at noisy street corners