Matthew 13
Expanded Bible
A Story About Planting Seed(A)
13 That same day Jesus went out of the house and sat by the lake [C the Sea of Galilee]. 2 Large crowds gathered around him, so he got into a boat and sat down, while the people stood on the shore. 3 Then Jesus used ·stories [parables] to teach them many things. He said: “A ·farmer [sower] went out to ·plant [sow] his seed. 4 While he was ·planting [sowing], some seed fell ·by the road [along the path], and the birds came and ate it all up. 5 Some seed fell on rocky ground, where there wasn’t much dirt. That seed ·grew [sprang up] very fast, because the ground was not deep. 6 But when the sun rose, the plants ·dried up [were scorched and withered], because they did not have deep roots. 7 Some other seed fell among thorny weeds, which grew and choked the good plants. 8 Some other seed fell on good ground where it grew and produced ·a crop [grain]. Some plants made a hundred times more, some made sixty times more, and some made thirty times more. 9 ·Let those with ears use them and listen [L The one who has ears to hear, let him hear].”
Why Jesus Used Stories to Teach(B)
10 The ·followers [disciples] came to Jesus and asked, “Why do you ·use stories to teach the people [L speak to them in parables]?”
11 Jesus answered, “·You have been chosen [L It has been granted/given to you] to ·know [understand] the ·secrets [mysteries] about the kingdom of heaven, but ·others cannot know these secrets [L it has not been given/granted to those others]. 12 Those who ·have understanding [L have] will be given more, and they will have ·all they need [an abundance]. But those who do not ·have understanding [L have], even what they have will be taken away from them. 13 This is why I ·use stories to teach the people [L speak in parables]: [L Because] They ·see [look], but they don’t ·really see [perceive]. They hear, but they don’t really hear or understand. 14 ·So they show that the things Isaiah said about them are true [L In them the prophecy of Isaiah is fulfilled that says]:
‘You will ·listen and listen [keep on hearing; or listen intently], but you will not understand.
You will ·look and look [keep on seeing; or look intently], but you will not ·learn [perceive; comprehend].
15 For the ·minds [hearts] of these people have become ·stubborn [dull; calloused; hardened].
They ·do not [hardly] hear with their ears,
and they have closed their eyes.
Otherwise they might see with their eyes
and hear with their ears.
They might really understand ·in their minds [with their hearts]
and ·come back [turn; return] to me and ·be healed [I would heal them; Is. 6:9–10].’
16 But ·you [L your eyes] are blessed, because you see with your eyes and hear with your ears. 17 I tell you the truth, many prophets and ·good [righteous; just] people ·wanted [longed] to see the things that you now see, but they did not see them. And they ·wanted [longed] to hear the things that you now hear, but they did not hear them.
Jesus Explains the Seed Story(C)
18 “So listen to the ·meaning of that story about the farmer [parable of the sower]. 19 What is the seed that fell ·by the road [along the path]? That seed is like ·the person [anyone] who hears the ·message [word; teaching] about the kingdom but does not understand it. The Evil One comes and ·takes away [snatches] what was ·planted [sown] in that person’s heart. 20 And what is the seed ·that fell [sown] on rocky ground? That seed is like the person who hears the ·teaching [word; message] and quickly ·accepts [receives] it with joy. 21 But ·he does not let the teaching go deep into his life, so [L since he has no root in himself] ·he keeps it only a short time [he does not endure; it is shortlived]. When trouble or persecution comes because of the ·teaching he accepted [word, message], he ·quickly [immediately] ·gives up [falls away; stumbles]. 22 And what is the seed ·that fell [sown] among the thorny weeds? That seed is like the person who hears the ·teaching [word; message] but lets worries about this ·life [world; age] and the ·temptation [deceitfulness; seduction] of wealth ·stop that teaching from growing [L choke the word/message]. So the teaching does not produce fruit in that person’s life. 23 But what is the seed ·that fell [sown] on the good ground? That seed is like the person who hears the teaching and understands it. That person grows and produces ·fruit [a crop], sometimes a hundred times more, sometimes sixty times more, and sometimes thirty times more.”
A Story About Wheat and Weeds
24 Then Jesus ·told [presented to] them another ·story [parable]: “The kingdom of heaven is like a man who ·planted [sowed] good seed in his field. 25 That night, when everyone was asleep, his enemy came and ·planted [sowed] ·weeds [T tares; C a noxious weed that looks like wheat] among the wheat and then left. 26 Later, the wheat sprouted and the heads of grain grew, but the ·weeds [T tares] also ·grew [appeared]. 27 Then the man’s ·servants [slaves] came to him and said, ‘[Master; Sir] ·You planted [L Didn’t you sow…?] good seed in your field. Where did the ·weeds [T tares] come from?’ 28 The man answered, ‘An enemy ·planted weeds [L did this].’ The ·servants [slaves] asked, ‘Do you want us to ·pull up the weeds [L go and gather them]?’ 29 The man answered, ‘No, because when you ·pull up [gather] the ·weeds [T tares], you might also ·pull up [uproot] the wheat. 30 Let ·the weeds and the wheat [L both] grow together until the harvest time. At harvest time I will tell the ·workers [reapers], “First gather the ·weeds [T tares] and tie them ·together [in bundles] to be burned. Then gather the wheat and bring it to my barn.”’”
Stories of Mustard Seed and Yeast(D)
31 Then Jesus ·told [presented to them] another ·story [parable]: “The kingdom of heaven is like a mustard seed that a man ·planted [sowed] in his field. 32 That seed is the smallest of all seeds [C the mustard seed was the smallest seed known to Jesus’ hearers], but when it grows, it is one of the largest garden plants. It becomes ·big enough [L a tree] for the ·wild birds [L birds of the sky] to come and build nests in its branches.”
33 Then Jesus told another ·story [parable]: “The kingdom of heaven is like ·yeast [leaven] that a woman took and ·hid [mixed] in a large tub [C Greek: three sata; about fifty pounds] of flour until ·it made all the dough rise [L the whole was leavened; Luke 13:20–21].”
34 Jesus used ·stories [parables] to tell all these things to the people; he ·always used stories to teach them [L did not speak to them without parables; Mark 4:33–34]. 35 This ·is as [fulfills what] the prophet said:
“I will ·speak using [L open my mouth in] ·stories [parables];
I will ·tell [announce; utter] things ·that have been secret [hidden] since the ·world was made [creation/foundation of the world. Ps. 78:2].”
Jesus Explains About the Weeds
36 Then Jesus left the crowd and went into the house. His ·followers [disciples] came to him and said, “Explain to us the meaning of the ·story [parable] about the ·weeds [T tares] in the field.”
37 Jesus answered, “The man who ·planted [sowed] the good seed in the field is the Son of Man. 38 The field is the world, and the good seed are ·all of God’s children who belong to the kingdom [L the children/sons of the kingdom]. The ·weeds [T tares] are ·those people who belong to the Evil One [L the children/sons of the Evil One]. 39 And the enemy who ·planted [sowed] the bad seed is the devil. The harvest time is the end of the age, and the ·workers who gather [harvesters; reapers] are God’s angels.
40 “Just as the ·weeds [T tares] are ·pulled up [gathered] and burned in the fire, so it will be at the end of the age. 41 The Son of Man will send out his angels, and they will ·gather [remove; weed] out of his kingdom ·all who [or all things that] ·cause sin [T are stumbling blocks] and all who ·do evil [break God’s law]. 42 The angels will throw them into the blazing furnace [Dan. 3:6], where ·the people will cry and grind their teeth with pain [L there will be weeping and gnashing of teeth; C indicating agony and remorse]. 43 Then the ·good people [righteous] will shine like the sun in the kingdom of their Father [Dan. 12:3]. ·Let those with ears use them and listen [L The one who has ears to hear, let him hear.].
Stories of a Treasure and a Pearl
44 “The kingdom of heaven is like a treasure hidden in a field. One day a man found the treasure, and then he hid it in the field again. He was so ·happy [joyful; excited] that he went and sold everything he owned to buy that field.
45 “Also, the kingdom of heaven is like a merchant looking for fine pearls. 46 When he found a very valuable pearl, he went and sold everything he had and bought it.
A Story of a Fishing Net
47 “Also, the kingdom of heaven is like a ·net [dragnet; C a net dragged between two boats, or between a boat and the shore] that was put into the ·lake [sea] and caught many different kinds of fish. 48 When it was full, the fishermen pulled the net to the shore. They sat down and put all the good fish in baskets and threw away the ·bad [worthless] fish. 49 It will be this way at the end of the age. The angels will come and separate the evil people from the ·good [righteous] people. 50 The angels will throw the evil people into the blazing furnace [Dan. 3:11, 19–30], where ·people will cry and grind their teeth with pain [L there will be weeping and gnashing of teeth; v. 42].”
51 Jesus asked his ·followers [disciples], “Do you understand all these things?”
They answered, “Yes.”
52 Then Jesus said to them, “So every ·teacher of the law [scribe] who has ·been taught about [become a disciple of] the kingdom of heaven is like the ·owner [head] of a house. He brings out both new things and old things ·he has saved [L from his treasure/storeroom; C knowledge of the Old Testament provides insight into Jesus’ “new” message of the kingdom of God].”
Jesus Goes to His Hometown(E)
53 When Jesus finished teaching [see 7:28] with these ·stories [parables], he left there. 54 He went to his hometown [C Nazareth; 2:23; Luke 2:39] and taught the people in their synagogue, and they were ·amazed [astonished]. They said, “Where did this man get this wisdom and this power to do miracles? 55 ·He is just [Isn’t this…?] the son of ·a [L the] carpenter. ·His mother is Mary [L Isn’t his mother called Mary…?], and his brothers are James, Joseph, Simon, and Judas. 56 And all his sisters are here with us. Where then does this man get all these things?” 57 So the people were ·upset with [offended by] Jesus.
But Jesus said to them, “A prophet is ·honored everywhere [not dishonored] except in his hometown and in his own ·home [family; household].”
58 So he did not do many miracles there because ·they had no faith [of their unbelief].
Mateo 13
Ang Salita ng Diyos
Ang Talinghaga Patungkol sa Manghahasik
13 Nang araw ring iyon, lumabas ng bahay si Jesusat umupo sa tabing-lawa.
2 Pinalibutan siya ng napakaraming tao, kaya pumunta siya sa isang bangka. Doon siya umupo habang ang buong karamihan naman ay nakatayo sa tabing-lawa. 3 Maraming bagay ang sinabi niya sa kanila sa pamamagitan ng mga talinghaga.Sinabi niya: Narito, lumabas ang isang manghahasik upang maghasik. 4 Sa kaniyang paghahasik, may ilang binhing nahulog sa tabing-daan. Dumating ang mga ibon at kinain ang mga ito. 5 Ang ilan naman ay nahulog sa mga mabatong lugar at doon ay walang sapat na lupa. Tumubo agad ang mga ito, palibhasa hindi malalim ang lupa. 6 Pagsikat ng araw, nalanta ang mga ito, at dahil sa walang ugat, tuluyan nang nanuyot. 7 Ang ilan naman ay nahulog sa dawagan. Lumago ang mga dawag at siniksik ang mga ito. 8 Ngunit ang ilan ay nahulog sa matabang lupa at nagbunga. Ang ilan ay nagbunga ng tig-iisangdaan, ang ilan ay tig-aanimnapu at ang ilan naman ay tig-tatatlumpu. 9 Ang mga may pandinig ay makinig.
10 Dumating ang mga alagad at sinabi nila sa kaniya: Bakit ka nagsasalita sa kanila sa mga talinghaga?
11 Sumagot siya sa kanila: Ito ay sapagkat ipinagkaloob sa inyo na makaalam ng mga hiwaga ng paghahari ng langit. Ngunit hindi ito ipinagkaloob sa kanila. 12 Ito ay sapagkat ang sinumang mayroon ay bibigyan pa, at magkakaroon ng sagana.Ngunit ang sinumang wala, aalisin pa ang nasa kaniya. 13 Kaya nga, nagsasabi ako sa kanila sa mga talinghaga.
Ito ay sapagkat tumitingin sila at hindi nakakakita. May pinapakinggan sila ngunit hindi sila totoong nakikinig at hindi sila nakakaunawa.
14 Natupad sa kanila ang isinulat ni propeta Isaias na sinasabi:
Sa pamamagitan ng pakikinig ay makakarinig kayo ngunit hindi kayo makakaunawa. Sa pagtingin ay makakakita kayo, ngunit hindi kayo makakatalos.
15 Ito ay sapagkat ang mga puso ng mga taong ito ay matigas na. Nahihirapan nang makinig ang kanilang tainga. Ipinikit na nila ang kanilang mga mata. Kung hindi ay baka makakita pa ang kanilang mga mata at makarinig ang kanilang mga tainga. Baka makaunawa pa ang kanilang mga puso at manumbalik sila, at aking pagagalingin.
16 Pinagpala ang inyong mga mata sapagkat ang mga ito ay nakakakita. Pinagpala ang iyong mga tainga sapagkat ang mga ito ay nakakarinig. 17 Katotohanang sinasabi ko sa inyo: Maraming propeta at mga taong matuwid ang mahigpit na naghangad na makita ang mga bagay na inyong nakikita, ngunit hindi nila nakita. Hinangad nilang marinig ang mga bagay na inyong naririnig ngunit hindi nila narinig.
18 Kaya nga, pakinggan ninyo ang talinghaga patungkol sa manghahasik. 19 Ang sinumang nakikinig sa salita ng paghahari ng Diyos at hindi ito nauunawaan ay pinupuntahan ng masama.Inaagaw nito ang salitang naihasik na sa kaniyang puso. Siya itong nahasikan ng binhi sa tabing-daan. 20 Ang mga naihasik na binhi sa mabatong lupa ay ang mga nakikinig ng salita, at agad-agad itong tinanggap nang buong galak. 21 Ngunit wala itong ugat sa kaniyang sarili kaya hindi ito nagtagal. Kapag dumating ang paghihirap o pag-uusig dahil sa salita, kaagad itong natitisod. 22 Ang mga naihasik sa mga dawagan ay ang nakikinig ng salita. Ngunit ang kabalisahan ng kapanahunang ito at ang daya ng kayamanan ang dumaig sa salita, at hindi ito nagbunga. 23 Ang mga naihasik sa matabang lupa ay ang nakikinig ng salita at nauunawaan ito. Kaya naman, ito ay nagbubunga, ang ilan ay tig-iisangdaan, ang ilan ay tig-aanimnapu at ang ilan ay tig-tatatlumpu.
Ang Talinghaga Ukol sa Masamang Damo
24 Isinalaysay niya ang isa pang talinghaga sa kanila na sinasabi: Ang paghahari ng langit ay natutulad sa isang lalaki na naghasik ng mabuting binhi sa kaniyang bukirin.
25 Ngunit habang natutulog ang mga tao, dumating ang kaniyang kaaway. Naghasik siya ng masamang damo sa pagitan ng mga trigo at umalis. 26 Nang sumibol na ang mga usbong ng trigo at namunga, lumitaw rin ang mga masamang damo.
27 Kaya ang mga alipin ng may-ari ng sambahayan ay lumapit sa kaniya at sinabi: Ginoo, hindi ba mabubuting binhi ang iyong inihasik sa iyong bukid? Kung gayon, saan nanggaling ang masasamang damong ito?
28 Sinabi niya: Isang kaaway ang may kagagawan nito.
Sinabi ng mga alipin sa kaniya: Kung gayon, ibig mo bang tipunin namin ang mga ito?
29 Ngunit sinabi niya: Huwag. Ito ay sapagkat baka sa pagtipon ninyo ng masasamang damo ay mabunot din ninyo ang mga trigo. 30 Pabayaan ninyong kapwa silang tumubo hanggang sa anihan. Sa panahon ng anihan, sasabihin ko sa mang-aani: Tipunin muna ninyo ang masasamang damo at inyong pagbigkis-bigkisin upang sunugin. Ngunit ang mga trigo ay tipunin sa aking bangan.
Ang Talinghaga Ukol sa Binhi ng Mustasa
31 Isinalaysay niya sa kanila ang isa pang talinghaga na sinasabi: Ang paghahari ng langit ay katulad ng isang buto ng mustasa. Kinuha ito ng isang lalaki at inihasik sa kaniyang bukirin.
32 Pinakamaliit ito sa lahat ng mga binhi. Ngunit nang lumaki na, ito ang pinakamalaki sa mga gulay at naging isang punong-kahoy. Dumating dito ang mga ibon sa himpapawid at namugad sa kaniyang mga sanga.
Ang Talinghaga Patungkol sa Pampaalsa
33 Isa pang talinghaga ang isinalaysay niya sa kanila:Ang paghahari ng langit ay katulad sa pampaalsa na kinuha ng isang babae. Inihalo niya ito sa tatlong takal na harina hanggang sa mahaluan ang lahat.
34 Ang lahat ng mga bagay na ito ay sinabi ni Jesus sa napakaraming mga tao sa pamamagitan ng mga talinghaga. Wala siyang sinabi sa kanila na hindi sa pamamagitan ng talinghaga. 35 Ito ay upang matupad ang sinabi ng propeta na sinasabi:
Magsasalita ako ng mga talinghaga. Ipahahayag ko ang mga bagay na natatago buhat pa nang likhain ang sanlibutan.
Ang Kahulugan ng Talinghaga ng Masamang Damo
36 Nang magkagayon, pinaalis ni Jesus ang napakaraming tao at pumasok sa bahay. Lumapit sa kaniya ang kaniyang mga alagad at sinabi: Ipaliwanag mo sa amin ang talinghagang patungkol sa masamang damo sa bukid.
37 Siya ay sumagot at sinabi sa kanila: Ang naghasik ng mabuting binhi ay ang Anak ng Tao. 38 Ang bukid ay ang sanlibutan. Ang mabuting binhi ay ang mga anak ng paghahari ng Diyos. Ngunit ang masamang damo ay ang mga anak ng masama. 39 Ang kaaway na naghasik ng mga ito ay ang diyablo. Ang tag-ani ay ang katapusan ng kapanahunang ito. Ang mang-aani ay ang mga anghel.
40 Kung paano nga ang pagtipon at pagsunog sa apoy ng masasamang damo, gayundin ang mangyayari sa katapusan ng kapanahunang ito. 41 Susuguin ng Anak ng Tao ang kaniyang mga anghel. Titipunin nila sa labas ng kaniyang paghahari ang lahat ng bagay na nakakapagpatisod at ang mga hindi kumikilala sa kautusan ng Diyos. 42 Ihahagis nila ang mgaito sa nagniningas na pugon ng apoy. Dito magkakaroonng pananangis at pagngangalit ng mga ngipin. 43 Kung magkagayon ang mga matuwid ay magliliwanag katulad ng araw sa paghahari ng kanilang Ama. Ang mga may pandinig ay makinig.
Ang mga Talinghaga Patungkol sa Natatagong Kayamanan at sa Perlas
44 Ang paghahari ng langit ay katulad ng natatagong kayamanan sa bukid. Natagpuan ito ng isang tao at muli niyang itinago ito. Dahil sa kagalakan, siya ay umuwi at ipinagbili ang lahat niyang tinatangkilik at binili ang bukid na iyon.
45 Gayundin naman, ang paghahari ng langit ay katulad ng isang mangangalakal na naghahanap ng magagandang perlas. 46 Nang makatagpo siya ng isang mamahaling perlas, umuwi siya. Ipinagbili ang lahat niyang tinatangkilik at binili ang perlas.
Ang Talinghaga Patungkol sa Lambat
47 Ang paghahari ng langit ay katulad din ng isang lambat na inihulog sa dagat at nakahuli ng sari-saring isda.
48 Nang mapuno ito, hinila nila sa pampang. Umupo sila at tinipon ang mabubuting isda sa mga lalagyan. Ngunit ang masasamang isda ay itinapon nila. 49 Gayundin ang mangyayari sa katapusan ng kapanahunang ito. Lalabas ang mga anghel at ihihiwalay ang masasama sa matutuwid. 50 Itatapon nila ang masasama sa nagniningas na apoy.Doon magkakaroon ng pananangis at pagngangalit ng mga ngipin.
51 Sinabi ni Jesus sa kanila: Naunawaan ba ninyo ang lahat ng bagay na ito?
Sinabi nila sa kaniya:Oo, Panginoon.
52 Nang magkagayon, sinabi niya sa kanila: Ito aysapagkat ang bawat guro ng kautusan na naging alagad ng paghahari ng langit ay katulad sa isang lalaking may-ari ng sambahayan na naglabas ng kaniyang mga bago at mga lumang kayamanan.
Ang Propetang Walang Karangalan
53 Nangyari na nang matapos na ni Jesus ang mga talinghagang ito, umalis siya roon.
54 Pagdating niya sa kaniyang sariling lupain, nagturo siya sa kanila sa kanilang sinagoga. Labis silang nanggilalas na sinabi: Saan kumuha ang lalaking ito ng karunungan at gayundin ang mga ganitong himala? 55 Hindi ba ito ang anak ng karpentero? Hindi ba ang kaniyang ina ay si Maria? Hindi ba ang mga kapatid niyang lalaki ay sina Santiago, Jose, Simon at Judas? 56 Hindi ba ang kaniyang mga kapatid na babae ay kasama natin? Kung gayon, saan nga kumuha ang lalaking ito ng ganitong mga bagay? 57 At kinatisuran nila siya.
Ngunit sinabi ni Jesus sa kanila: Ang isang propeta ay walang karangalan sa kaniyang sariling bayan at sambahayan.
58 Hindi siya gumawa roon ng maraming himala dahil sa hindi nila pagsampalataya.
The Expanded Bible, Copyright © 2011 Thomas Nelson Inc. All rights reserved.
Copyright © 1998 by Bibles International