Matthew 5
New Living Translation
The Sermon on the Mount
5 One day as he saw the crowds gathering, Jesus went up on the mountainside and sat down. His disciples gathered around him, 2 and he began to teach them.
The Beatitudes
3 “God blesses those who are poor and realize their need for him,[a]
for the Kingdom of Heaven is theirs.
4 God blesses those who mourn,
for they will be comforted.
5 God blesses those who are humble,
for they will inherit the whole earth.
6 God blesses those who hunger and thirst for justice,[b]
for they will be satisfied.
7 God blesses those who are merciful,
for they will be shown mercy.
8 God blesses those whose hearts are pure,
for they will see God.
9 God blesses those who work for peace,
for they will be called the children of God.
10 God blesses those who are persecuted for doing right,
for the Kingdom of Heaven is theirs.
11 “God blesses you when people mock you and persecute you and lie about you and say all sorts of evil things against you because you are my followers. 12 Be happy about it! Be very glad! For a great reward awaits you in heaven. And remember, the ancient prophets were persecuted in the same way.
Teaching about Salt and Light
13 “You are the salt of the earth. But what good is salt if it has lost its flavor? Can you make it salty again? It will be thrown out and trampled underfoot as worthless.
14 “You are the light of the world—like a city on a hilltop that cannot be hidden. 15 No one lights a lamp and then puts it under a basket. Instead, a lamp is placed on a stand, where it gives light to everyone in the house. 16 In the same way, let your good deeds shine out for all to see, so that everyone will praise your heavenly Father.
Teaching about the Law
17 “Don’t misunderstand why I have come. I did not come to abolish the law of Moses or the writings of the prophets. No, I came to accomplish their purpose. 18 I tell you the truth, until heaven and earth disappear, not even the smallest detail of God’s law will disappear until its purpose is achieved. 19 So if you ignore the least commandment and teach others to do the same, you will be called the least in the Kingdom of Heaven. But anyone who obeys God’s laws and teaches them will be called great in the Kingdom of Heaven.
20 “But I warn you—unless your righteousness is better than the righteousness of the teachers of religious law and the Pharisees, you will never enter the Kingdom of Heaven!
Teaching about Anger
21 “You have heard that our ancestors were told, ‘You must not murder. If you commit murder, you are subject to judgment.’[c] 22 But I say, if you are even angry with someone,[d] you are subject to judgment! If you call someone an idiot,[e] you are in danger of being brought before the court. And if you curse someone,[f] you are in danger of the fires of hell.[g]
23 “So if you are presenting a sacrifice[h] at the altar in the Temple and you suddenly remember that someone has something against you, 24 leave your sacrifice there at the altar. Go and be reconciled to that person. Then come and offer your sacrifice to God.
25 “When you are on the way to court with your adversary, settle your differences quickly. Otherwise, your accuser may hand you over to the judge, who will hand you over to an officer, and you will be thrown into prison. 26 And if that happens, you surely won’t be free again until you have paid the last penny.[i]
Teaching about Adultery
27 “You have heard the commandment that says, ‘You must not commit adultery.’[j] 28 But I say, anyone who even looks at a woman with lust has already committed adultery with her in his heart. 29 So if your eye—even your good eye[k]—causes you to lust, gouge it out and throw it away. It is better for you to lose one part of your body than for your whole body to be thrown into hell. 30 And if your hand—even your stronger hand[l]—causes you to sin, cut it off and throw it away. It is better for you to lose one part of your body than for your whole body to be thrown into hell.
Teaching about Divorce
31 “You have heard the law that says, ‘A man can divorce his wife by merely giving her a written notice of divorce.’[m] 32 But I say that a man who divorces his wife, unless she has been unfaithful, causes her to commit adultery. And anyone who marries a divorced woman also commits adultery.
Teaching about Vows
33 “You have also heard that our ancestors were told, ‘You must not break your vows; you must carry out the vows you make to the Lord.’[n] 34 But I say, do not make any vows! Do not say, ‘By heaven!’ because heaven is God’s throne. 35 And do not say, ‘By the earth!’ because the earth is his footstool. And do not say, ‘By Jerusalem!’ for Jerusalem is the city of the great King. 36 Do not even say, ‘By my head!’ for you can’t turn one hair white or black. 37 Just say a simple, ‘Yes, I will,’ or ‘No, I won’t.’ Anything beyond this is from the evil one.
Teaching about Revenge
38 “You have heard the law that says the punishment must match the injury: ‘An eye for an eye, and a tooth for a tooth.’[o] 39 But I say, do not resist an evil person! If someone slaps you on the right cheek, offer the other cheek also. 40 If you are sued in court and your shirt is taken from you, give your coat, too. 41 If a soldier demands that you carry his gear for a mile,[p] carry it two miles. 42 Give to those who ask, and don’t turn away from those who want to borrow.
Teaching about Love for Enemies
43 “You have heard the law that says, ‘Love your neighbor’[q] and hate your enemy. 44 But I say, love your enemies![r] Pray for those who persecute you! 45 In that way, you will be acting as true children of your Father in heaven. For he gives his sunlight to both the evil and the good, and he sends rain on the just and the unjust alike. 46 If you love only those who love you, what reward is there for that? Even corrupt tax collectors do that much. 47 If you are kind only to your friends,[s] how are you different from anyone else? Even pagans do that. 48 But you are to be perfect, even as your Father in heaven is perfect.
Footnotes
- 5:3 Greek poor in spirit.
- 5:6 Or for righteousness.
- 5:21 Exod 20:13; Deut 5:17.
- 5:22a Some manuscripts add without cause.
- 5:22b Greek uses an Aramaic term of contempt: If you say to your brother, ‘Raca.’
- 5:22c Greek if you say, ‘You fool.’
- 5:22d Greek Gehenna; also in 5:29, 30.
- 5:23 Greek gift; also in 5:24.
- 5:26 Greek the last kodrantes [i.e., quadrans].
- 5:27 Exod 20:14; Deut 5:18.
- 5:29 Greek your right eye.
- 5:30 Greek your right hand.
- 5:31 Deut 24:1.
- 5:33 Num 30:2.
- 5:38 Greek the law that says: ‘An eye for an eye and a tooth for a tooth.’ Exod 21:24; Lev 24:20; Deut 19:21.
- 5:41 Greek milion [4,854 feet or 1,478 meters].
- 5:43 Lev 19:18.
- 5:44 Some manuscripts add Bless those who curse you. Do good to those who hate you. Compare Luke 6:27-28.
- 5:47 Greek your brothers.
Mateo 5
Ang Pulong Sa Dios
Ang Pagpanudlo ni Jesus didto sa Bukid
5 Sa dihang nakita ni Jesus ang daghang mga tawo, mitungas siya sa bukid ug milingkod didto. Miduol kaniya ang iyang mga tinun-an, 2 ug gitudloan niya sila. Miingon siya:
3 “Bulahan ang mga tawo nga nagaila nga nagkulang sila sa Dios,
kay sakop sila sa paghari sa Dios.
4 Bulahan ang mga nagamasulob-on,
kay lipayon sila sa Dios.
5 Bulahan ang mga mapainubsanon[a]
kay mahimong ila ang kalibotan.
6 Bulahan ang mga tawo nga naninguha gayod sa pagbuhat sa kabubut-on sa Dios,
kay tabangan sila sa Dios sa pagtuman niana nga tinguha.
7 Bulahan ang mga maluloy-on,
kay kaloy-an sila sa Dios.
8 Bulahan ang mga tawo nga hinlo ug kasingkasing,
kay makita nila ang Dios.
9 Bulahan ang mga tawo nga nagapatunhay sa kalinaw,
kay pagatawgon sila nga mga anak sa Dios.
10 Bulahan ang mga tawo nga ginalutos tungod sa ilang pagsunod sa kabubut-on sa Dios,
kay sakop sila sa paghari sa Dios.
11 Bulahan kamo kon tungod sa inyong pagsunod kanako tamayon kamo, lutoson, ug butang-butangan sa tanang matang sa kadaotan. 12 Mao usab kini ang ilang gibuhat kaniadto sa mga propeta. Busa paglipay gayod kamo kay dako ang ganti nga inyong madawat didto sa langit.”
Ang Asin ug ang Suga
(Mar. 9:50; Luc. 14:34-35)
13 “Kamo nga akong mga tinun-an sama sa asin dinhi sa kalibotan. Apan kon mawala ang lami sa asin, wala nay mahimo pa aron molami kini pag-usab. Dili na kini mapuslan, busa ilabay na lang ug tunob-tunoban sa mga tawo.
14 “Sama kamo sa suga nga nagahatag ug kahayag sa mga tawo sa kalibotan. Ug kini dili gayod matago sama sa siyudad nga nahimutang sa ibabaw sa bungtod. 15 Walay tawo nga magdagkot ug suga ug unya takloban lang dayon ug gantangan. Ibutang hinuon niya kini sa tungtonganan aron mahayagan ang tanan sulod sa balay. 16 Busa mao usab kini ang inyong buhaton. Pasigaha ninyo ang inyong suga ngadto sa mga tawo, aron makita nila ang inyong maayong mga binuhatan ug dayegon nila ang inyong Amahan sa langit.”
Ang Pagtulon-an bahin sa Kasugoan
17 “Ayaw kamo paghunahuna nga mianhi ako dinhi aron sa pagwagtang sa Kasugoan ni Moises ug sa mga gisulat sa mga propeta. Hinuon mianhi ako dinhi aron sa pagtuman niini. 18 Ang tinuod mao kini, samtang anaa pa ang langit ug ang yuta wala gayoy bahin sa Kasugoan nga mawala. Bisan pa ang kinagamyan nga bahin niini dili gayod mawad-an ug bili hangtod dili pa matuman ang tanan. 19 Busa si bisan kinsa nga molapas bisan sa kinagamyang bahin sa Kasugoan ug motudlo sa uban sa paglapas usab, siya ang labing ubos sa gingharian sa Dios. Apan si bisan kinsa nga motuman sa Kasugoan ug motudlo sa uban sa pagtuman usab niini, siya ang labing dungganon sa gingharian sa Dios.[b] 20 Busa sultihan ko kamo nga kinahanglan gayod nga ang inyong pagtuman sa kabubut-on sa Dios molabaw pa kaysa pagtuman sa mga magtutudlo sa Kasugoan ug sa mga Pariseo, kay kon dili, dili gayod kamo maapil sa paghari sa Dios.”
Ang Pagtulon-an bahin sa Kasuko
21 Midugang si Jesus sa pag-ingon, “Nadungog ninyo ang giingon kaniadto ngadto sa atong mga katigulangan, ‘Ayaw kamo pagpatay,[c] kay si bisan kinsa nga mopatay silotan.’ 22 Apan ako moingon kaninyo nga si bisan kinsa nga may kasuko ngadto sa iyang isigka-tawo silotan. Ug si bisan kinsa nga moingon sa iyang isigka-tawo ‘Wala kay pulos,’ dad-on siya sa kinatas-ang hukmanan aron hukman. Ug si bisan kinsa nga moingon sa iyang isigka-tawo ‘Buang,’ silotan siya didto sa nagadilaab nga kalayo sa impiyerno. 23 Busa bisan anaa na ikaw sa halaran, nga nagdala sa imong halad ngadto sa Dios, ug unya mahinumdoman mo nga nasilo ang imong igsoon kanimo, 24 biyai ang imong halad duol sa halaran ug adtoa una ang imong igsoon ug pakig-uli kaniya. Unya balik ka ug padayon sa imong paghalad.
25 “Kon may mokiha kanimo, pakighusay kaniya sa dili pa kamo moabot ngadto sa korte. Kay kon didto na kamo sa korte, itugyan ka sa huwes ngadto sa pulis ug unya prisohon ka. 26 Ug sigurado gayod nga dili ka na makagawas hangtod nga mabayran mo ang tanan mong multa.”
Ang Pagtulon-an bahin Sa Pagpanapaw
27 “Nadungog ninyo nga giingon kaniadto, ‘Ayaw kamo panapaw.’[d] 28 Apan ako moingon kaninyo nga kon ang lalaki motan-aw nga may tinguha sa pagpakighilawas sa babaye nga dili iyang asawa, sama ra nga nakapanapaw na siya. 29 Busa kon ang imong tuong mata mao ang hinungdan nga makasala ka, lugita kana ug ilabay. Kay mas maayo pa nga mawala ang usa ka bahin sa imong lawas kaysa kompleto ka apan itambog lang ngadto sa impiyerno. 30 Kon ang imong tuong kamot mao ang hinungdan nga makasala ka, putla kana ug ilabay. Kay mas maayo pa nga mawala ang usa ka bahin sa imong lawas kaysa kompleto ka apan mahiadto lang ngadto sa impiyerno.”
Ang Pagtulon-an bahin sa Panagbulag
(Mat. 19:9; Mar. 10:11-12; Luc. 16:18)
31 “Giingon usab nga kon ang lalaki gustong makigbulag sa iyang asawa, kinahanglang mohatag siya sa iyang asawa ug papeles nga magpamatuod sa ilang panagbulag.[e] 32 Apan ako moingon kaninyo nga kon bulagan sa lalaki ang iyang asawa, gawas kon kini nanapaw, siya mismo ang nagatukmod sa iyang asawa nga magpakasala kay magminyo man kini pag-usab; ug si bisan kinsa nga mangasawa niadtong babaye nga gibulagan sa iyang bana makapanapaw.”
Ang Pagtulon-an bahin sa Pagpanumpa
33 “Nadungog ninyo ang giingon ngadto sa atong mga katigulangan nga kon ang tawo may gisaad ug gipanumpaan pa niya sa ngalan sa Ginoo, kinahanglan iya gayod kining tumanon.[f] 34 Apan ako moingon kaninyo nga kon mosaad kamo, ayaw gayod panumpa. Ayaw pag-ingon nga ‘Saksi ko ang langit’ kay mao kini ang trono sa Dios, 35 o kaha ‘Saksi ko ang yuta’ kay mao kini ang tungtonganan sa iyang tiil. Ayaw usab kamo paggamit sa ngalan sa Jerusalem sa inyong pagpanumpa tungod kay mao kini ang siyudad sa bantogan nga Hari. 36 Ug ayaw usab kamo pag-ingon nga, ‘Bisan pag mamatay ako,’ kay bisan gani ang usa lang ka lugas sa buhok dili mo mapaputi o mapaitom. 37 Pag-ingon lang ug ‘Oo’ kon oo ug ‘Dili’ kon dili; kay kon may kapin pa niini gikan na kana kang Satanas.
Dili Kamo Manimalos Sa Inyong Isigka-tawo
(Luc. 6:29-30)
38 “Nadungog ninyo ang giingon, ‘Ang molugit sa mata sa iyang isigka-tawo, lugitan usab sa iyang mata; ug ang mopangag sa iyang isigka-tawo, pangagan usab.’[g] 39 Apan ako moingon kaninyo nga ayaw ninyo balosi ug daotan ang nagabuhat ug daotan diha kaninyo. Kon sagpaon ka sa tuo nga aping, ipasagpa usab ang pikas. 40 Kon may mokiha batok kanimo aron kuhaon ang imong bisti, ihatag bisan ang imong kupo. 41 Kon may sundalo nga mopugos kanimo sa pagpas-an sa iyang karga sa gilay-on nga usa ka kilometro, pas-ana kini sa duha ka kilometro. 42 Hatagi ang mangayo, ug pahulama ang manghulam.”
Higugmaa ang Inyong mga Kaaway
(Luc. 6:27-28, 32-36)
43 “Nadungog ninyo ang giingon, ‘Higugmaa ninyo ang inyong mga higala,[h] ug dumti ninyo ang inyong mga kaaway.’ 44 Apan ako moingon kaninyo nga higugmaa ninyo ang inyong mga kaaway, ug bisan pa ang mga nagalutos kaninyo iampo ninyo. 45 Ug kon buhaton ninyo kini, mahimo kamong tinuod nga mga anak sa inyong Amahan sa langit.[i] Kay dili lang ang mga maayo nga tawo ang iyang gipasidlakan sa adlaw kondili apil usab ang mga daotan. Ug dili lang ang mga matarong ang iyang gihatagan sa ulan kondili apil usab ang mga dili matarong. 46 Ayaw kamo paghunahuna nga may ganti kamo nga madawat gikan sa Dios kon maayo lang kamo sa mga tawo nga maayo usab kaninyo. Kay bisan ang mga maniningil ug buhis nga giila ninyo nga daotan nagabuhat usab niana. 47 Ug kon ang inyong mga higala lang ang inyong gitagad, unsa man ang inyong nabuhat nga labaw pa kaysa uban? Bisan ang mga tawo nga wala moila sa Dios nagabuhat usab niana. 48 Busa magmahingpit kamo, sama sa inyong Amahan nga langitnon.”
Footnotes
- 5:5 mapainubsanon: o, malumo ug kasingkasing.
- 5:19 Dios: sa Griego, langit.
- 5:21
Tan-awa usab ang Exo. 20:13; Deu. 5:17. - 5:27
Tan-awa usab ang Exo. 20:14; Deu. 5:18. - 5:31
Tan-awa usab ang Deu. 24:1. - 5:33
Tan-awa usab ang Lev. 19:12; Num. 30:2; Deu. 23:21. - 5:38
Tan-awa usab ang Exo. 21:24; Lev. 24:20; Deu. 19:21. - 5:43
Tan-awa usab ang Lev. 19:18. - 5:45 mahimo kamong tinuod nga mga anak sa inyong Amahan sa langit tungod kay sama kamo kaniya nga maayo ang iyang pagtagad sa tanan.
Holy Bible, New Living Translation, copyright © 1996, 2004, 2015 by Tyndale House Foundation. Used by permission of Tyndale House Publishers, Inc., Carol Stream, Illinois 60188. All rights reserved.
Ang Pulong Sa Dios (Cebuano New Testament) Copyright © 1988, 2001 by International Bible Society® Used by Permission. All rights reserved worldwide.