Add parallel Print Page Options

Thưa Ngài Thê-ô-phi-lơ:

Nhiều người đã dụng công[a] ký thuật các sự việc đã hoàn thành giữa vòng chúng tôi, theo những người chứng kiến và những người phụng sự[b] Lời Chúa từ ban đầu đã truyền lại cho chúng tôi. Vì thế, sau khi cẩn trọng tra cứu chính xác mọi việc từ ban đầu, tôi thiết nghĩ nên theo thứ tự viết cho ngài, để ngài biết chắc chắn những lời giáo huấn[c] ngài đã học[d] là chân xác.

Báo Tin Giăng Báp-tít Ra Đời

Vào thời Hê-rốt, vua chư hầu Giu-đê, có một thầy tế lễ tên Xa-cha-ri, thuộc ban A-bi-gia và Ê-li-sa-bét, vợ ông, cũng là dòng dõi của A-rôn. Cả hai ông bà là người công chính[e] dưới[f] mắt Đức Chúa Trời, vâng giữ trọn vẹn các điều răn và giới luật của Chúa. Hai vợ chồng không có con vì bà[g] hiếm muộn mà tuổi ông bà cũng đã cao.

Khi đến phiên phân ban mình dâng lễ trước mặt Đức Chúa Trời, theo tục lệ của các thầy tế lễ, Xa-cha-ri bắt thăm trúng phần dâng hương trong đền thờ Chúa. 10 Đang khi tất cả dân chúng nhóm họp bên ngoài cầu nguyện, trong giờ dâng hương, 11 một thiên sứ của Chúa hiện ra cùng Xa-cha-ri, đứng bên phải bàn thờ dâng hương. 12 Thấy thiên sứ, Xa-cha-ri bối rối sợ hãi. 13 Nhưng thiên sứ bảo: “Xa-cha-ri, đừng sợ! Lời khẩn cầu của ông đã được nhậm. Ê-li-sa-bét, vợ ông, sẽ sinh cho ông một trai, hãy đặt tên là Giăng. 14 Ông sẽ vui mừng hớn hở, và nhiều người cũng sẽ hân hoan vì nó ra đời. 15 Con trẻ sẽ được tôn trọng trước mắt Chúa, sẽ không uống rượu nho hay rượu mạnh, và sẽ được đầy dẫy Đức Thánh Linh từ khi còn trong lòng mẹ. 16 Giăng sẽ đưa nhiều người Y-sơ-ra-ên quay về với Chúa, là Đức Chúa Trời của họ, 17 sẽ đi trước mặt Chúa với tinh thần[h] và quyền năng của Ê-li, để đổi lòng cha quay về với con cái, hướng kẻ không vâng phục đến sự khôn ngoan của sự công chính, và để chuẩn bị một dân tộc sẵn sàng cho Chúa.”

18 Xa-cha-ri nói với thiên sứ: “Làm sao tôi biết sẽ có việc này? Vì tôi đã già và vợ tôi cũng đã cao tuổi!”

19 Thiên sứ đáp: “Tôi chính là Gáp-ri-ên, thần hằng đứng chầu trước mặt Đức Chúa Trời.[i] Tôi được sai đến nói chuyện và báo tin mừng này cho ông. 20 Này, ông sẽ bị câm, không nói được cho đến ngày nào những việc này xảy ra, vì ông không tin lời tôi là lời sẽ ứng nghiệm đúng kỳ.”

21 Dân chúng đang chờ đợi Xa-cha-ri, ngạc nhiên không hiểu tại sao ông ở quá lâu trong thánh điện. 22 Khi Xa-cha-ri ra, ông không nói được gì với họ, nên họ biết ông vừa thấy một khải tượng trong thánh điện. Ông ra dấu cho họ hiểu chứ không nói được.

23 Mãn phiên phụng vụ, ông trở về nhà. 24 Sau đó, Ê-li-sa-bét, vợ ông thụ thai, ở ẩn năm tháng, 25 bà nói rằng: “Chúa đã ưu đãi tôi, trong những ngày Ngài đoái thương tôi và cất bỏ điều nhục nhã tôi giữa thiên hạ.”

Báo Trước Sự Giáng Sinh Của Chúa Giê-su

26 Vào tháng thứ sáu, Đức Chúa Trời sai thiên sứ Gáp-ri-ên đến thành Na-xa-rét, thuộc miền Ga-li-lê, 27 gặp một trinh nữ đã đính hôn với một người tên Giô-sép, thuộc gia tộc Đa-vít; trinh nữ này tên Ma-ri. 28 Vào gặp Ma-ri, thiên sứ nói: “Xin chúc mừng cô, người được hồng phúc, Chúa ở cùng cô!”

29 Nghe lời chào ấy, Ma-ri rất bối rối, ngẫm nghĩ xem lời chào đó có nghĩa gì. 30 Nhưng thiên sứ tiếp: “Ma-ri, đừng sợ! Vì cô được Đức Chúa Trời ban ân sủng.[j] 31 Này, cô sẽ thụ thai và sinh một trai, và đặt tên là Giê-su. 32 Người con trai đó sẽ nên cao trọng và sẽ được xưng[k] là Con Đấng Chí Cao. Chúa là Đức Chúa Trời sẽ ban cho Ngài ngôi vua Đa-vít, tổ phụ Ngài. 33 Ngài sẽ trị vì nhà Gia-cốp đời đời; nước Ngài sẽ không bao giờ chấm dứt.”

34 Ma-ri hỏi: “Tôi còn là trinh nữ, làm sao có việc đó?”[l]

35 Thiên sứ đáp: “Thánh Linh sẽ giáng trên cô, quyền năng của Đấng Chí Cao sẽ bao phủ cô, cho nên Con Thánh sinh ra sẽ được xưng là Con Đức Chúa Trời. 36 Kìa, Ê-li-sa-bét, người họ hàng với cô dù trong tuổi già nua, cũng thụ thai đã sáu tháng rồi. Bà này có tiếng là hiếm hoi. 37 Vì không có điều[m] gì Đức Chúa Trời không làm được!”

38 Ma-ri nói: “Vâng, con là đầy tớ Chúa, nguyện việc đó xảy đến cho con như lời ông nói!” Rồi thiên sứ rời khỏi Ma-ri.

Ma-ri Thăm Bà Ê-li-sa-bét

39 Trong những ngày đó, Ma-ri vội vã lên đường đến một thành phố miền đồi núi Giu-đê, 40 vào nhà Xa-cha-ri và chào mừng Ê-li-sa-bét. 41 Vừa khi Ê-li-sa-bét nghe tiếng Ma-ri chào, bào thai trong bụng bà liền nhảy mừng và Ê-li-sa-bét được đầy dẫy Đức Thánh Linh, 42 reo lên: “Cô có phước nhất trong giới phụ nữ. Phước cho bào thai trong lòng cô! 43 Do đâu tôi được vinh dự này, mẹ Chúa tôi đến thăm tôi? 44 Vì khi tai tôi nghe tiếng cô chào, thì thai nhi trong lòng tôi liền nhảy mừng. 45 Phước cho người nữ đã tin[n] rằng những điều Chúa phán bảo nàng sẽ hoàn thành!”

Bài Ca Của Ma-ri

46 Và Ma-ri ca tụng:

“Linh hồn tôi tôn vinh Chúa!
47     Tâm linh tôi mừng rỡ nơi Đức Chúa Trời, Đấng Cứu Rỗi tôi.
48 Vì Ngài đã đoái đến
    Người tớ gái hèn mọn của Ngài.
Tất cả các thế hệ từ nay sẽ gọi tôi là người có phước.
49     Vì Đấng Toàn Năng đã làm những việc trọng đại cho tôi,
    Thánh thay là danh Ngài!
50 Ngài thương xót những người kính sợ Ngài,
    Từ thế hệ này qua thế hệ khác.
51 Tay Ngài làm những việc đại năng.
    Đánh tan những kẻ có tâm trí kiêu căng.
52 Truất ngôi kẻ thống trị,
    Nâng cao người khiêm nhường.
53 Ngài cho người đói no đầy thức ngon,[o]
    Nhưng đuổi kẻ giàu ra đi tay trắng.
54 Ngài phù hộ Y-sơ-ra-ên, đầy tớ Ngài,
    Và nhớ tỏ lòng thương xót họ,
55 Như Ngài đã phán cùng tổ phụ chúng ta,
    Cùng Áp-ra-ham và dòng dõi người đến muôn đời.”

56 Ma-ri ở với Ê-li-sa-bét độ ba tháng rồi trở về nhà.

Giăng Báp-tít Ra Đời

57 Đến ngày sinh nở, Ê-li-sa-bét sinh được một con trai. 58 Nghe tin Chúa đoái thương bà nhiều, họ hàng láng giềng chung vui với bà.

59 Ngày thứ tám, người ta đến làm lễ cắt bì cho em bé, họ định đặt tên nó là Xa-cha-ri, theo như tên cha. 60 Nhưng mẹ nó nói “Không, phải gọi nó là Giăng!”

61 Họ cãi: “Trong vòng họ hàng bà, không ai có tên đó!”

62 Rồi họ ra dấu hỏi người cha xem ông muốn đặt tên gì cho con. 63 Ông xin tấm bảng, rồi viết: “Tên nó là Giăng,” khiến mọi người đều kinh ngạc. 64 Lập tức ông nói được,[p] và ca ngợi Đức Chúa Trời. 65 Cả láng giềng đều sợ hãi, và người ta bàn tán về các việc này khắp miền đồi núi Giu-đê. 66 Ai nghe cũng đều suy nghĩ không biết rồi đây đứa bé sẽ trở nên người như thế nào?[q] Vì thật có tay Chúa ở cùng nó!

Bài Ca Của Xa-cha-ri

67 Xa-cha-ri, cha đứa trẻ, được đầy dẫy Đức Thánh Linh và nói tiên tri:

68 “Ngợi khen Chúa là Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên,
    Vì đã thăm viếng và cứu chuộc dân Ngài.
69 Ngài đã dấy lên một Chiếc Sừng Cứu Rỗi[r] cho chúng ta.
    Trong nhà Đa-vít, đầy tớ Ngài.
70 Như đã dùng môi miệng các tiên tri thánh thời xưa phán dạy.
71 Ngài giải cứu chúng ta khỏi các cừu địch,
    Và khỏi tay mọi kẻ thù ghét chúng ta,
72 Ngài thương xót tổ phụ chúng ta
    Và nhớ lại giao ước thánh của Ngài,
73     Tức là lời Ngài đã thề với Áp-ra-ham, tổ phụ chúng ta,
74 Hứa giải thoát chúng ta khỏi tay quân thù,
    Để phục vụ Ngài không hề sợ hãi
75     Trong sự thánh khiết, công chính trước mặt Ngài trọn đời chúng ta.
76 Còn con, hài nhi, con sẽ được gọi là tiên tri của Đấng Chí Cao.
    Vì con sẽ đi trước mặt Chúa, dọn đường cho Ngài,
77 Để cho dân Ngài biết sự cứu rỗi,
    Bởi ơn tha tội,
78 Do lòng thương xót của Đức Chúa Trời chúng ta,
    Bình minh từ trời cao sẽ tỏa sáng trên chúng ta,
79 Soi sáng cho những người ngồi trong cõi tối tăm
    Và trong bóng sự chết,
Để dìu dắt bước chân chúng ta vào nẻo an bình.”

80 Con trẻ lớn lên, tâm linh càng mạnh mẽ, sống trong đồng hoang cho đến ngày xuất hiện trước dân Y-sơ-ra-ên.

Footnotes

  1. 1:1 Ctd: cố gắng
  2. 1:2 Nt: người phục vụ
  3. 1:4 Lời
  4. 1:4 Nt: được truyền thụ bằng miệng
  5. 1:6 Ctd: người tuân giữ luật pháp
  6. 1:6 Nt: trước
  7. 1:7 Nt: Ê-li-sa-bét
  8. 1:17 Ctd: tâm linh
  9. 1:19 Ctd: đứng phục vụ Đức Chúa Trời
  10. 1:30 Đã tìm được ân sủng nơi Đức Chúa Trời
  11. 1:32 Ctd: được nhìn nhận
  12. 1:34 Nt: Tôi chưa biết đàn ông làm sao có con được? Ctd: tôi còn là con gái
  13. 1:37 Nt: lời
  14. 1:45 Ctd: phước cho người nữ đang tin
  15. 1:53 Làm đầy những vật tốt
  16. 1:64 Nt: miệng và lưỡi ông được giải tỏa
  17. 1:66 Nt: vậy đứa bé sẽ ra như thế nào?
  18. 1:69 Chỉ về sức mạnh vô địch của Chúa Cứu Thế

Lu-ca thuật lại cuộc đời của Chúa Giê-xu

Nhiều người đã tường thuật những việc xảy ra giữa chúng ta. Họ ghi lại những gì chúng ta đã nghe từ người khác là những người đã chứng kiến những việc ấy từ đầu, và phục vụ Thượng Đế bằng cách phổ biến lời của Chúa cho mọi người. Thưa ngài Thi-ô-phi-lơ, vì tôi cũng đã nghiên cứu cẩn thận mọi việc từ đầu, nên tôi thấy cần phải thuật lại cho ngài. Tôi sắp xếp những chuyện ấy để ngài biết điều mình đã học là xác thật.

Xa-cha-ri và Ê-li-xa-bét

Trong thời kỳ vua Hê-rốt cai trị xứ Giu-đia, có một thầy tế lễ tên Xa-cha-ri thuộc nhóm A-bi-gia [a]. Ê-li-xa-bét, vợ Xa-cha-ri thuộc dòng họ A-rôn. Xa-cha-ri và Ê-li-xa-bét sống cuộc đời thánh thiện trước mặt Thượng Đế. Cả hai đều vâng giữ những lời dạy của Chúa và luật lệ Ngài một cách hoàn toàn, không chỗ nào chê trách được. Nhưng hai ông bà không có con, vì Ê-li-xa-bét không thể sinh con được. Hơn nữa, cả hai người đều cao tuổi.

Một hôm Xa-cha-ri đang thi hành nhiệm vụ tế lễ trước mặt Thượng Đế, vì ngày đó là phiên của nhóm ông. Theo tục lệ bắt thăm giữa các thầy tế lễ, Xa-cha-ri trúng thăm để vào đốt hương nơi đền thờ của Chúa. 10 Bên ngoài có rất đông người đang cầu nguyện trong giờ dâng hương. 11 Bỗng một thiên sứ của Chúa hiện ra cùng Xa-cha-ri, đứng bên phải bàn dâng hương. 12 Nhìn thấy thiên sứ, Xa-cha-ri giật mình hốt hoảng. 13 Nhưng thiên sứ trấn an, “Xa-cha-ri ơi, đừng sợ. Thượng Đế đã nghe lời cầu nguyện của ông rồi. Ê-li-xa-bét, vợ ông sẽ sinh một trai, ông hãy đặt tên là Giăng. 14 Con ấy sẽ mang niềm vui sướng cho ông, và nhiều người sẽ mừng rỡ vì nó ra đời. 15 Giăng sẽ làm một vĩ nhân cho Chúa; sẽ không uống rượu hay thức uống say, và ngay từ khi mới sinh ra đã được đầy dẫy Thánh Linh. 16 Giăng sẽ đưa nhiều người trong Ít-ra-en trở về với Thượng Đế là Chúa mình. 17 Người sẽ đi trước mặt Chúa với thần linh và năng quyền của Ê-li. Người sẽ làm cho cha mẹ và con cái hòa thuận với nhau, và đưa những kẻ bất phục tùng Thượng Đế trở về đường chánh, để chuẩn bị dân chúng chào mừng Chúa đến.”

18 Xa-cha-ri thưa với thiên sứ, “Làm sao tôi biết được lời ông nói là đúng? Vì tôi đã cao tuổi rồi còn vợ tôi cũng không trẻ trung gì.”

19 Thiên sứ đáp, “Tôi là Gáp-ri-ên đứng trước mặt Thượng Đế. Ngài sai tôi đến để báo tin mừng nầy cho ông. 20 Bây giờ hãy nghe đây! Ông sẽ bị câm cho đến ngày những điều tôi nói được thành tựu, vì ông không tin điều tôi nói. Những điều ấy chắc chắn sẽ xảy ra.”

21 Bên ngoài dân chúng đứng chờ Xa-cha-ri. Họ ngạc nhiên vì Xa-cha-ri ở quá lâu trong đền thờ. 22 Khi ông đi ra thì Xa-cha-ri không nói được với họ. Dân chúng hiểu ngay là ông ta đã thấy chuyện lạ trong đền thờ. Ông chỉ có thể ra dấu cho họ trong khi vẫn câm. 23 Lúc mãn phiên phục vụ trong đền thờ, Xa-cha-ri trở về nhà.

24 Sau đó Ê-li-xa-bét, vợ Xa-cha-ri thụ thai. Bà ở biệt trong nhà suốt năm tháng trời. Ê-li-xa-bét nói rằng, 25 “Hãy xem điều Chúa đã làm cho tôi! Đồng bào tôi xấu hổ [b] về tôi nhưng Chúa đã lấy sự xấu hổ khỏi tôi.”

Một thiên sứ hiện ra cùng Ma-ri

26 Sau khi Ê-li-xa-bét mang thai được sáu tháng thì Thượng Đế sai thiên sứ Gáp-ri-ên đến Na-xa-rét, một thị trấn miền Ga-li-lê 27 gặp một trinh nữ. Cô đã hứa hôn với một người tên Giô-xép thuộc dòng họ vua Đa-vít. Cô tên Ma-ri. 28 Thiên sứ đến gặp cô và nói, “Chào cô! Chúa đã ban phúc cho cô và ở cùng cô.”

29 Nhưng Ma-ri sửng sốt về lời chào của thiên sứ, không hiểu lời ấy có nghĩa gì.

30 Thiên sứ bảo cô, “Cô Ma-ri ơi, đừng sợ; Thượng Đế đã ban ân phúc Ngài trên cô. 31 Hãy nghe đây. Cô sẽ mang thai và sinh một bé trai, cô hãy đặt tên là Giê-xu. 32 Em bé ấy sẽ rất cao trọng và được gọi là Con của Đấng Tối Cao. Thượng Đế sẽ cho Ngài ngôi vua Đa-vít là tổ tiên Ngài. 33 Ngài sẽ trị vì con cháu nhà Gia cốp mãi mãi. Nước Ngài còn đời đời.”

34 Ma-ri thưa với thiên sứ, “Làm sao chuyện ấy xảy ra được, trong khi tôi là một trinh nữ?”

35 Thiên sứ đáp, “Thánh Linh sẽ đến trên cô và quyền năng của Đấng Tối Cao sẽ che phủ cô. Vì thế mà hài nhi sinh ra sẽ là hài nhi thánh và được gọi là Con Thượng Đế. 36 Hiện thời Ê-li-xa-bét, bà con cô đang mang thai một bé trai, mặc dù bà rất cao tuổi. Ai cũng nghĩ bà ấy không thể nào sinh con được, tuy nhiên bà đã mang thai được sáu tháng rồi. 37 Vì việc gì Thượng Đế làm cũng được cả!”

38 Ma-ri thưa, “Tôi đây là đầy tớ của Chúa. Xin việc ấy được thành theo điều người nói!” Rồi thiên sứ từ giã Ma-ri.

Ma-ri thăm Ê-li-xa-bét

39 Ma-ri vội vã đi tới một thị trấn trong vùng đồi núi miền Giu-đia. 40 Cô đến nhà Xa-cha-ri và chào Ê-li-xa-bét. 41 Khi Ê-li-xa-bét nghe tiếng Ma-ri chào thì bào thai trong bụng bà nhảy lên và Ê-li-xa-bét được đầy Thánh Linh. 42 Bà kêu lên, “Thượng Đế đã ban phúc cho chị nhiều hơn các phụ nữ khác và Ngài cũng ban phúc cho hài nhi chị sắp sinh ra. 43 Tại sao tôi được diễm phúc nầy, là mẹ của Chúa tôi đến thăm tôi? 44 Khi tôi vừa nghe tiếng của chị, thì bào thai trong bụng tôi nhảy mừng. 45 Chị được ân phúc, vì chị tin rằng điều gì Chúa nói cùng với chị sẽ thành tựu.”

Ma-ri ca ngợi Thượng Đế

46 Rồi Ma-ri nói rằng,

“Linh hồn tôi ca tụng Chúa;
47 Lòng tôi vui mừng trong Thượng Đế là Chúa Cứu Thế của tôi,
48 vì Ngài đoái đến đầy tớ gái hèn mọn của Ngài.
    Từ nay về sau mọi người sẽ cho tôi là người có phúc,
49 vì Đấng Toàn Năng đã làm những điều kỳ diệu cho tôi.
    Danh Ngài là Thánh.
50 Thượng Đế sẽ tỏ lòng nhân từ của Ngài
    cho những người thờ kính và phục vụ Ngài đến mãi mãi.
51 Ngài đã làm những việc lớn lao do quyền năng của Ngài.
    Ngài phân tán những kẻ kiêu ngạo và kẻ tự đề cao mình.
52 Ngài hạ bệ các kẻ cầm quyền khỏi ngôi họ
    và nâng những kẻ khiêm nhường lên.
53 Ngài cho những kẻ đói đầy đủ thức ăn ngon,
    và đuổi những kẻ giàu đi ra tay không.
54 Ngài giúp đỡ tôi tớ Ngài là dân Ít-ra-en,
    và không quên tỏ ra lòng nhân từ của Ngài đối với họ
55 như Ngài đã hứa cùng tổ tiên của chúng ta,
    cùng Áp-ra-ham và con cháu người đến mãi mãi.”

56 Ma-ri ở chơi với Ê-li-xa-bét khoảng ba tháng rồi trở về nhà.

Giăng Báp-tít ra đời

57 Đến kỳ sinh nở, Ê-li-xa-bét sinh ra một bé trai. 58 Láng giềng và bà con đến chung vui vì nghe Chúa đã tỏ lòng nhân từ đối với bà.

59 Khi em bé được tám ngày, thì người ta đến làm phép cắt dương bì cho em. Họ định đặt tên em là Xa-cha-ri theo tên cha, 60 nhưng bà mẹ bảo, “Không! Phải đặt tên nó là Giăng.”

61 Họ bảo Ê-li-xa-bét, “Nhưng trong họ hàng bà không ai có tên ấy.” 62 Họ liền ra dấu cho cha đứa bé hỏi xem ông muốn đặt tên gì.

63 Xa-cha-ri xin tấm bảng nhỏ rồi viết lên, “Tên nó là Giăng.” Mọi người đều kinh ngạc. 64 Ngay lúc ấy Xa-cha-ri nói được trở lại và ca tụng Thượng Đế. 65 Hàng xóm, láng giềng đâm ra lo sợ, còn dân chúng khắp vùng đồi núi Giu-đia không ngớt bàn tán về chuyện đó. 66 Những người nghe chuyện hỏi nhau rằng, “Em bé ấy lớn lên sẽ ra sao?” vì quyền năng của Chúa ở cùng cậu ấy.

Xa-cha-ri ca ngợi Thượng Đế

67 Bấy giờ Xa-cha-ri, cha của Giăng đầy Thánh Linh và nói tiên tri:

68 “Chúng ta hãy ca ngợi Chúa là Thượng Đế của Ít-ra-en,
    vì Ngài đến cứu giúp dân Ngài và giải thoát họ.
69 Ngài đã cho chúng ta một Đấng Cứu Thế quyền năng,
    xuất thân từ gia đình Đa-vít, tôi tớ Ngài.
70 Qua các nhà tiên tri thánh của Chúa đã sống từ ngàn xưa,
    Ngài hứa sẽ hoàn thành điều ấy:
71 Ngài hứa sẽ giải cứu chúng ta khỏi tay kẻ thù
    và khỏi thế lực của những kẻ ghét chúng ta.
72 Ngài hứa sẽ tỏ lòng nhân từ cho cha ông chúng ta
    và cam kết sẽ giữ lời hứa thánh của Ngài.
73 Ngài hứa với Áp-ra-ham, tổ phụ chúng ta
74 rằng Ngài sẽ giải cứu chúng ta khỏi quyền lực của kẻ thù
    để chúng ta có thể phục vụ Ngài mà không sợ hãi,
75 để chúng ta trở nên thánh thiện và nhân đức
    trước mặt Ngài suốt đời chúng ta.

76 Bây giờ, con ơi, con sẽ được gọi là nhà tiên tri của Đấng Tối Cao.
    Con sẽ đi trước để dọn đường cho Chúa.
77 Con sẽ khiến cho dân Ngài biết là họ sẽ được cứu,
    khi tội họ được xóa hết.
78 Do lòng nhân từ thương xót của Thượng Đế,
    một bình minh mới [c] từ thiên đàng sẽ chiếu trên chúng ta.
79 Ánh sáng sẽ chiếu trên những kẻ sống trong tăm tối,
    ở dưới bóng chết, và dẫn chúng ta vào lối đi hòa bình.”

80 Đứa trẻ lớn lên, tinh thần thêm mạnh mẽ. Giăng sống trong đồng hoang cho đến ngày ra mắt dân Ít-ra-en.

Footnotes

  1. Lu-ca 1:5 nhóm A-bi-gia Các thầy tế lễ Do-thái được chia làm hai mươi bốn nhóm. Xem I Sử 24.
  2. Lu-ca 1:25 xấu hổ Người Do-thái cho rằng đàn bà không có con là một điều xấu hổ.
  3. Lu-ca 1:78 bình minh mới Hay “ngày mới.” Đây dùng nghĩa bóng, có thể có nghĩa là Đấng Cứu Thế của Chúa.